Монголдардың Қытайды жаулап алуы туралы қазақша реферат

Монголдардың Қытайды жаулап алуы туралы қазақша реферат

ХІІ ғасырда қазіргі Қытай территориясында төрт мемлекет өмір сүрді, солтүстікте – чжурчэньды Цзинь империясы, солтүстік-батыста – танғұттық Батыстық Ся мемлекеті, оңтүстікте – Оңтүстік Сундық империя және Юньнанидағы мемлекеттік Наньчжао (Дали) құрылуы. Бұл күштердің орналасуы қытай жерлерінде негізделген көшпелі тайпалардың басып енуінің қорытындысы болды. ХІІІ ғасырдың басында ел үстіне монғолдардың жаулап алу қаупі төнгенде, бірыңғай Қытай өмір сүруін тоқтатқан болатын, мемлекеттердің әрқайсысы ішкі шым-шытырлық арқасында әлсізденіп қалды және өз тәуелсіздіктерін сақтап қалатындай жағдайда болған жоқ. Қытайдың солтүстік шекарасындағы тайпаларды татарлар, тай-чжиттер, керейттер, наймандар, монғолдар деп белгілі болған меркиттер құрады. Ол тайпалар ХІІІ ғасырдың басында және ХІІ ғасыр жүзжылдығының ортасында қазіргі Монғол Ұлттық Республикасыныңтерриториясында, Хэйлунцзян өзенінің жоғары ағысында және Байқал көлін қоршап тұрған далада көшіп қонып жүрді. Монғол қоғамының дамуы көбінесе Қытаймен байланысқа негізделеді. Сонымен, дәл сол жақтан монғол даласына монғолдардың қару-жарақ жасауы үшін қолданылатын Қытай шеберлерінің ұсталық жұмысының Тәжірибесі негізіндегі темірден жасалған бұйымдар өткен. Монғолдардың көшпелі қоғамында уақыт өте бірталай өзгерістер болды. Ең алдымен рулық қауымның дәстүрі қатаң сақталды. ХІІ ғасырдың аяғынан бастап мүліктік теңсіздіктің өсуімен бірге монғолдар аилдармен, яғни қандас туысқандық шынжырмен байланысқан кішкене отбасы тобымен бірге көшіп қонып жүрген. Рулардың ыдырауымен байланысты ұзақ күрес нәтижесінде билік үшін алғаш болып тайпалық одақтар құралды. Оның басында тайпалық ақсүйектер – нойондардың, ақ сүйек адамдарының еркін білдіретін мұрагерлік басқарушы тұрды. Ру басшыларының арасында, әсіресе Есугэй-батурдың (Борджигин руынан) дәрежесі көтерілді. Ол Улан-Батордан шығысқа және солтүстікке дейінгі далалық жазықтықта көшіп қонып жүрді және мықты ру-тайпалық одақтың қаған-көсемі болды. Есугэй-батурдың мұрагері оның баласы Темучин болды. Әкесінің жауынгерлік мінезін мұраланған Темучин ақырындап өзіне Батыстан – Алтай жотасына дейінгі, Шығыстан – Хэйлунцзян бастауына дейінгі жерлерді бағындыра бастады және қазіргі Монғолияның барлық дерлік территориясын біріктірді. 1203 жылы ол Джаму-ху, содан кейін Ван хан сияқты өзінің саяси бәсекелестерінің үстінен үстемдік жүргізіп үлгерді. 1206 жылы нойон-кұрылтай съездінде Темучин Шыңғыс хан (1155-1227) есімімен жалпы монғол билеушісі деп жарияланды. Басп алушылық соғыс 1209 жылы Батыстық Ся мемлекетіне монғолдардың басып кіруінен басталды. Танғұттар өздерін тек Шыңғыс ханға тәуелді деп санауға ғана емес, сонымен қатар чжурчжэньдық Цзинь империясына қарсы күресте монғолдар жағына қосылуға мәжбүр болды. Осы шарттар негізінде Шыңғыс хан қатарына оңтүстік үкімет те қосылды: ол чжурчжэндарға салық төлеуді тоқтатты және Шыңғыс ханмен келісімге отырды. Сол уақытта монғолдар өз биліктерін Солтүстік Қытайға белсенді орната бастады. 1210 жылы олар Цзинь (Шаньси үкіметі) мемлекетінің шекарасына басып кірді. ХІІ ғасыр аяғында – ХІІІ ғасыр басында Цзинь империясында үлкен өзгерістер болды. Чжурчжэндердің бөлігі өмірдің отырықшы көрінісін жүргізе бастады және жер шаруашылығымен айналыса бастады. Чжурчжэньдық этносындағы межелей болу процесі кенет өз ішіндегі қайшылықпен шиеленісіп кетті. Мықты бірлік пен бұрынғы күреске деген қабілетінің жоғалуы чжурчжэндердің монғолдармен соғысында жеңілуіне себептің бірі болды. 1215 жылы Шыңғыс хан ұзаққа созылған қамаудан кейін Пекинды иеленді. Оның қолбасшылары өз әскерлерін Шаньдунға апарды. Содан кейін әскер бөлігі Корея бағытындағы солтүстік-шығысқа қарай жылжыды. Бірақ монғол әскерінің басты күштері 1218 жылы Батысқа жорық бастаған өз еліне қайтып оралды. 1218 жылы монғолдар бұрынғы Батыстағы Ляо жерлерін иеленгеннен кейін, Орта Азиядағы Хорезм мемлекетінің шекарасына шықты. 1217 жылы Шыңғыс хан Батыстық Сяға тағы да шабуыл жасады, содан кейін сегіз жыл өткеннен кейін таңғұттарға қарсы қанды ойран салуды жүргізе отыра шешуші шабуылды бастады. Батыстық Сяны монғолдардың жаулап алуы 1227 жылы аяқталды. Таңғұттарды жапай дерлік қырып жойды. Олардың қырылып жойылуына Шыңғыс ханның өзі қатысты. Бұл жорықтан үйге келе жатқанда Шыңғыс хан қайтыс болады. Монғол мемлекетін уақытша оның кіші баласы Тулуй басқарды. 1229 жылы ұлы хан болып Шыңғыс ханның үшінші баласы Үгедей болып жарияланды. Империяның астанасы Қарақорым (қазіргі Ұлан-Батордан оңтүст

Ұқсас жұмыстар

Шыңғысханның дүниежүзін жаулап алу саясаты және моңғол – татар шапқыншылығының тарихта алатын орны

Моңғол мемлекеті және оның құрылу тарихы

Моңғол шапқыншылығы және Шыңғыс хан

Шыңғыс хан тұсындағы Моңғол мемлекетінің қоғамдық - саяси жағдайы

Монғол мемлекетінің құрылуы

Юань империясының әлеуметтік жағдайы

Қазақстан монғол-татар шапқыншылығы дәуірінде

Орта ғасырлардағы Азия, Африка елдерінің тарихы пәні бойынша семинар сабақтарына арналған оқу әдістемелік құрал

«Түркі халықтарының тарихы» пәнінен оқу-әдістемелік кешен

Моңғолдар мемлекетінің құрылуы. Шыңғыс-хан шапқыншылығы

ҚОРҚЫТ туралы