Шәкәрімнің өзге елдер әдебиетінің үлгілі шығармаларын қазақшаға аударуы

Абайдың әдеби мектебінен тәлім алған Құдайбердіұлы ұстазының қазақ халқын әлемдік мәдениет үлгілерімен таныстыру бағытындағы қызметін жемісті жалғастырды. Шәкәрімнің осы тұрғыдағы еңбегін үш салаға беліп қарауға болады. Оның :бірі ақынның әлем әдебиетінің озық ойлы өкілдерін өз өлеңдерінде насихаттап отыруы десек, :екіншісі оның Н. Толстой сияқты заңғар қаламгермен тікелей хат алысып, шығармашылық байланыста жүруі. Ал :үшінші сала — Шәкәрімнің өзге елдер әдебиетінің үлгілі шығармаларын қазақшаға аударуы. Шәкәрім Шығыстың Қожа Хафиз, Физули, Науаи секілді жарық жұлдыздарын, А. С. Пушкин мен Л. Н. Толстойды қастерледі. Әйгілі Ләйлі-Мәжнүн дастанының Физули жырлаған нұсқасын қазақша жырлап берді. Хафиздің бірқатар өлеңдерін, А.С. Пушкиннің Дубровский , Боран атты шығармаларын, Л. Н. Толстойдың алты әңгімесін, американ жазушысы Гарриэт Бичер Стоудың Том ағайдың балағаны атты романын аударды.

Құдайбердіұлының лирикалық қаҺарманыда Абай кейіпкерлеріне ұқсас. Оның басынан қуаныш пен күйініш те, үміт пен күдік те өтеді. Кей сәттерде мұңға беріледі. Бірақ, бұл қүрғақ пессимизм емес. Абай өлеңдеріндегі сияқты Шәкәрімде де жүрек , тіл , сөз ұғымдары мол ұшырасады. Лирикалық қаһарманының көңіл-күйін, ахуалын бейнелеу мақсатындаақын жаралы жүрек , улы жүрек , жылы жүрек , ет жүрек , долы тіл , ащы тіл , тәтті тіл , улы сөз деген сияқты ұғымдарды образдылықпен пайдаланады. Көп ретте ақынның лирикалық қаһарманы таза жүрек іздеу жолында ет жүрегін қолына алып, сүм жүректермен айқасады. Заман деңгейінен аса алмай пұшайман болған көздерінде дертті жүрекке айналады. Шығармашылық жолы- ның өне бойында адамгершілік мәселесін, ардың тазалығын, имандылықты бірінші орынға қойып отырады. Арың сатпа, терің сат, адалды ізде , -дейді ақын. Бұл мәселелерге ол өз елінің перзенті тұрғысынан қарады. Ойғабатты, толғанды. Абайға жүгініп отырады. Өзінің алғашқы шығармаларының бірі — Жастарға атты өлеңіңде ақын өзіне де, өзгеге де Абайды бағыт сілтеуші, жолбасшы ретінде ұсынды. Әлеңде жас ақынның сезімталдығы мен керегендігі танылды. Сол кезде небары отыздан жаңа асқан Абайдың кемеңгерлігін, даналығын, парасатын бағалай білудің өзі Шәкәрімнің осы қасиеттерін дәлелдей түседі. 21 жасында жазылған Жастық туралы өлеңінде Абайға тән өлең өрнегі, сезім суреттері мол. Өлеңнің ұйқасы да, өлшемі де өзгеше. Абайдың Сегіз аяғымен тамырлас. Өлеңде қыз сұлулығымен қоса жастықтың алаулаған жүрек бұлқынысын, ыстық сөзім, ар-инабат мәселелерін ақын әсерлі зерлейді.

Ұқсас жұмыстар

XX ғасыр басындағы тарихи қоғамдық өзгерістердың қазақ әдебиетінің дамуына әсері

ХХ ғасырдың басындағы ірі саяси- қоғамдық өзгерістердің ұлттық әдебиетке тигізген ықпал

Шәкәрім Құдайбердіұлы шығармалары

Шәкәрім Құдайбердіұлы (1858-1931) өмірі

ХХ ғасыр басындағы аударма

Шәкәрім Құдайбердіұлының өмірі мен шығармашылығы

ХХ ғасырдың басындағы қазақ әдебиеті және аударма саласының дамуы мен зерттелуі

Ш. Құдайбердіұлы шығармашылығындағы нәзирагөйлік дәстүр жалғастығы

Шәкәрім Құдайбердіұлы-қазақтың көрнекті ақыны туралы ақпарат

Шәкәрім Құдайбердіұлының тәрбие жайлы ойлары

Батыс Еуропа елдері экономикалық интеграциясының ерекшеліктері