Ал сонымен қатар шешендiк сөздердi фольклорлық мұра деп қарастырған күннiң өзiнде, оны сөз өнерi туындысы ретiнде әдеби мұрағаттар тұрғысынан талдаудың әдеби принциптерi көзiмен қарау қажеттiгi туындайды


Риторика iлiмнiң атасы саналатын Протогордан бастап Аристотель, Демосфен, Цицерон, Әл-Фараби, Ломоносов, Апресян, Байтұрсынов, Садырбаев сынды шешендер мен ойшылдар, ғалымдар еңбектерiндегi ”саясат шешен сөз”, ”саяси-әлеуметтiк шешендiк сөздер”, ”шешендiк дау сөздер”, ”тұрмыс-салтқа байланысты айтылатын сөздер” немесе ”социально-политические красноречие”, ”богословно-церковное красноречие” деп iшкi үлгiлерге жiктеу жоғарыдағы зерттеудiң фольклорлық принциптерiнен туындап отыр.

Ал сонымен қатар шешендiк сөздердi фольклорлық мұра деп қарастырған күннiң өзiнде, оны сөз өнерi туындысы ретiнде әдеби мұрағаттар тұрғысынан талдаудың әдеби принциптерi көзiмен қарау қажеттiгi туындайды. Әдеби дәстүр және жаңашылдық мәселелерi осыны нұсқайды. Сатылы даму барысында зерттеудiң, әсiресе, жанр мәселесiнде, әуелi фольклорлық кейiн әдеби принцптердiң туындайтыны заңдылық. Д.С.Лихачевтiң: ”Для русской литературы чисто литературные принцпы выделения жанров вступают в силу в основном в ХVII в,” — деп орыс әдебиетiндегi жанрлар тарихын зерттегенде, бұл орайда белгiлi бiр уақыт мөлшерiн анықтауы ойымызды нақтылай түседi .

Қаншалықты шешендiк сөздердiң тек пен түр категорияларын анықтағанымызбен шешендiк сөздерге көпшiлiк жағдайда шешендiк өнер тұрғысынан, сөйлеу мәдениетi (культуру речи) ретiндегi жалпылама қызметi түрiндегi түсiнiктер деңгейiнде ғылыми спецификалық классификациялар, тұжырымдар жасалды.

Ал бұның өзi риторика iлiмiндегi оның iшiндегi қазақ шешендiк өнерiнде күнi-бүгiнге дейiн шешендiк өнер (как вид искусства) және шешендiк сөз (литературный жанр) мағыналарының жете ажыратылмағандығын көрсетiп отыр. Генетикалық жағынан алып қарағанда, шешендiк сөздер тiкелей шешендiк өнер, сөйлеу мәдениеттiлiгi қажеттiгiнiнен туындайды, басқаша айтқанда, шешендiк өнер сөйлеудiң сөз сияқты бiрден-бiр материалы, шикiзаты.



Ұқсас жұмыстар

Шешендік сөздердің жанрлық ерекшелігі
Шешендік сөздердің ерекшеліктері және оны оқытудың тиімділігі
Халық ауыз әдебиетінің оқытылу үрдісі
Қазақ әдебиетінде халық ауыз әдебиеті үлгілерін оқыту
Қазақ халқының рухани мәдениеті жағдайы мен даму тенденциясы
Cәкен Сейфуллин және фольклор
Бастауыш сыныпта көркем шығармалардың түрлерін оқыту
Әсет Найманбайұлы шығармашылығы
Оқыту үрдісінде халық ауыз әдебиеті үлгілерін пайдаланудың маңызы
ҚАЗАҚ ФОЛЬКЛОРЫН ЗЕРТТЕУ МӘСЕЛЕЛЕРІ: ХХ ҒАСЫРДЫҢ БІРІНШІ ЖАРТЫСЫ
Тасымалдау шаруашылығын ұйымдастыру
Коммерциялық ақпарат пен коммерциялық кұпия мәні және оны қорғау
ҚР «Халық Банкі» АҚ құрылымы
ДОМАЛАҚ АНА
Жазаның жүйелерінің және түрлерінің жалпы сипаттамасы
Аудиттің мәні және оның нарықтық экономика жағдайындағы ролі
ТОНЫКӨК