Ресейден болат трубаларының экспорты
Темір рудалы шикізаттың экспортымен негізінен Орталық және Солтүстік – Батыс аймақтардың тау-кен байыту комбинаттары айналысады кесте 13 . Кестеде көрсетілген 5 аса ірі экспортерлар үлесіне 2001 ж. ресейлік экспорттың 100 %-ке жуығы келген. 2001 ж. экспорт көлемі негізінен Стойленск тау-кен байыту комбинатының руданы өткізуі есебінен өсті. Темір кенді шикізаттың экспорты, негізінен Украинаға — 54 % және Шығыс Европа (Словакия, Чехия, Венгрия, Польша) елдеріне – 37 % — бағытталған.
Кесте 13
Ресейден темір рудалары мен концентраттардың экспортерлар бойынша көрсеткіштері.
Экспортер-кәсіпорындар
Ж ы л д а р
2000
2001
мың т.
%
мың т.
%
Стойленск Т-кБК
Лебединск Т-кБК
Карелия окатышы
Михайловск Т-кБК
Ковдор Т-кБК
4550
8868
2705
2923
223
37,5
48,8
38,3
16,7
6,9
9833
8920
2303
1835
330
81,2
50,4
33,1
13,5
9,5
Кокс импортымен Ресейде негізінен арнайы маманданған кәсіпорындар айналысады – олардың үлесіне 2001 ж. экспорттың 70 %-ы келсе, оның ішінде “Алтай — кокс” үлесіне экспорттың 57 % келген кесте 14 . Кокс экспорты 2001 ж. негізінен Қазақстанға – 30 %, Германияға – 29 %, Украинаға – 16 % жөнелтілді.
Кесте 14
Ресейден кокс экспорты.
Экспортер-кәсіпорындар
Ж ы л д а р
2000
2001
мың т.
%
мың т.
%
“Алтай — кокс”
Магнитогорск комбинаты
Мәскеу кокс-газ зауыты
“Северсталь”
“Кокс” (Кемерово қ)
780
280
83
75
139
27,4
5,6
7,9
1,8
9,1
1155
274
131
129
98
42,3
5,7
16,2
3,2
5,7
Ресейлік шойын экспортының шамамен 60 %-н “Тулачермет” ААҚ жүзеге асырады кесте 15 . Шойын экспорты 2001 ж. негізінен Германияға – 36 %, Данияға – 21 %, Италияға – 12 %, АҚШ-на – 7 % бағыттайды. ТМД елдерінен ресейлік шойынның импортерларының алғашқы ондығына тек Беларусь пен Украина кіреді.
Кесте 15
Ресейден шойын экспорты.
Экспортер-кәсіпорындар
Ж ы л д а р
2000
2001
мың т.
%
мың т.
%
“Тулачермет”
“Свободный Сокол”
Новолипецк комбинаты
Кузнецк комбинаты
Косогор металлургия зауыты
Чусовск металлургия зауыты
2000
115
458
81
408
177
95,0
35,4
5,9
3,1
77,9
24,5
2100
529
415
381
350
160
90,0
91,2
5,6
13,8
87,0
23,5
Прокаттың негізгі экспортерлары Ресейдің тоғыз аса ірі кәсіпорындары болып табылады – олардың үлесіне экспорттың жалпы көлемінің 90 %-тан астамы келеді кесте 16 . Ал ірі үш комбинаттың үлесіне — Магнитогорск, “Северсталь” және Новолипецк – 2001 ж. ресейлік прокат экспортының 52 %-ы келген. Экспорт Түркия (15 %), Қытай (11 %), Египет (9 %), Тайвань (8 %), АҚШ-на (7 %) бағытталған. ТМД-ның ешбір елі Ресейден ірі импорттаушы қатарына кірмейді 25 .
Кесте 16
Ресейден дайын прокат-экспорты.
Экспортер -кәсіпорындар
Ж ы л д а р
2000
2001
мың т.
%
мың т.
%
Новолипецк комбинаты
Магнитогорск комбинаты
Северсталь
Нижнетагиль комюинаты
Батыс-Сібір комбинаты
Кузнецк комбинаты
Оскольск электрометаллургия комбинаты
Мечел
Носта
5445
5355
4324
2653
2392
1378
1280
984
786
72,4
61,0
52,2
78,7
53,4
50,7
72,3
36,5
35,3
5035
4522
36,74
2605
2611
1494
1401
1225
938
68,7
49,6
46,0
71,8
56,4
56,9
74,3
43,2
48,2
Сұрыптық прокат экспорты негізінен 2001 ж. Иран (17 %), Қазақстан (18 %), Қытай (8 %), Беларусь (7 %), Украина (7 %) және АҚШ-на (7 %) бағытталды. Беттік прокат экспорты негізінен 2001 ж. Малайзия (14 %), Қытай (10 %), Түркия (7 %), АҚШ (7 %), Италия (6 %), Корея республикасы (6 %), Иран (5 %) және Беларуське (5 %) бағытталды. Прокаттың аса ірі экспортерлары елдегі Новолипецк металлургия комбинаты мен Батыс – Сібір металлургия комбинаты. Нарықтық экономикаға өту (1992 ж) кезеңіне қарай бұл кәсіпорындардағы прокат өндірісінде экспорт үлесі аса жоғары болмады. 1992-1996 жж. кезеңінде екі кәсіпорында да прокат экспортының көлемі 5-6 есе ұлғайды. Сонымен қатар оның жалпы өндіріс көлеміндегі үлес салмағы күрт өсті. Кейіннен (1997-1998 жж.) ресейлік металл өнімдерінің бәсекеге қабілеттілігінің төмендеуі салдарынан экспорт көлемі біршама кеміді. 1999-2001 ж. отандық металл өнімдерінің бәсекеге қабілеттілігі жоғарылап экспорт көлемі ұлғайды. Тек екі ғана кәсіпорын-комбинаттарда (Магнитогорск және “Северсталь”) беттік және сұрыптық прокаттың үлесі 2001 ж. бүкіл прокат экспортының көлемінде 77-84 % құрады. Беттік прокат экспортының 95 %-ы шамасында отандық үш ірі кәсіпорындар үлесіне келді. Сұрыптық прокаттың аса ірі экспортеры (бүкіл экспорт көлемінің 25 %) 2001 ж. Батыс-Сібір комбинаты болды. Болат құбырларының экспорты жөніндегі мәліметтер 17-кестеде келтірілген. Трубалардың жалпы өндірісінде экспорттың үлес салмағы отандық ірі кәсіпорындарда онша үлкен емес (Северстальдан өзгелері), алайда олардың өсу тенденциясын байқауға болады. 2001 ж. трубалардың негізгі импортерлары Қазақстан (25 %), Беларусь (13 %), Германия (9 %) және Италия (6 %) болды.
Трубалардың ірі экспортерлары қатарына, сонымен қатар Иран, Өзбекстан, Түркіменстан кіреді. Бұл елдердің әрқайсысына экспорт көлемінің шамамен 5 %-ы келген 26 .
Жалпы талдау нәтижесі 1999-2002 жж. кезеңінде ТМД елдерінде қара металлургия өнімдерінің өндіріс көлемінің өскенін көрсетеді. Осылайша, болат құбырлар, дайын прокат, болаттың өндіріс көлемдері 52; 40 және 37 %-ға өскен. Алайда бұл аралықты 2 кезеңге бөлуге болады. Бірінші кезеңде (1999-2000 жж.) ТМД елдеріндегі болат өндірісі көлемінің өсім қарқындылығы жалпы дүниежүзілікке қарағанда жоғары болған (3 еседен астам). Екінші кезеңде (2001-2002 жж.) ТМД елдеріндегі болат өндірісі көлемінің өсім қарқындылығы жалпы дүниежүзілікке қарағанда төмен болды (2 еседей). ТМД елдеріндегі қара металлургияның өсім қарқындылығының баяулауы Ресей мен жалпы ТМД-ғы өнеркәсіптік өндіріс қарқындылығының төмендеуінен болды.
Кесте 17
Ресейден болат трубаларының экспорты.
Экспортер-кәсіпорындар
Ж ы л д а р
2000
2001
мың т.
%
мың т.
%
Челябинск ТПЗ
Волга құбыр
Таганрог металлургия зауыты
Синар құбыр
Первоуральск НТЗ
“Северсталь”
Выксунск металлургия зауыты
Северск құбыр
88
79
66
33
54
80
29
22
14,0
19,3
14,3
7,0
8,7
47,9
3,8
4,5
105
89
83
79
67
65
32
21
15,3
17,3
16,5
14,7
10,6
38,9
3,9
4,3
Ресей мен Украинаның металлургиялық кәсіпорындарында өндірістің техникалық деңгейін жоғарылатуға бағытталған шаралар кешені жүргізілуде. Алайда инвестициялық ресурстардың жетіспеушілігі салдарынан оның жүзеге асу қарқындылығы аса жоғары болмай отыр.
Дүниежүзілік болат рыногында ТМД-ның, соның ішінде Ресейдің металлургиялық кәсіпорындары түрлі тарифтік және тарифтік емес шектеулерге ұшырауда. Бұл жағдай және сонымен бірге көптеген жағдайда өнімнің аса жоғары сапалы болмауы, экспорт құрылымының қанағаттанарлықсыз болуына әкеліп соқты.
2000-2002 жж. Ресейден ТМД елдеріне бағытталған қара металлургия өнімдерінің экспорт үлесі ұлғайды.
Ресейдің металлургиялық кешеніне жалпы сипаттама
Сыртқы сауда саясаты
Аргентинаға экономикалық – географиялық сипаттама
Грузияның ауыл шаруашылығы
Сыртқы сауда саясатының мақсаттары
Орталық Азия мен Еуропа серіктестігі
Польша мемлекеті
Қазақстан Республикасының экспорты мен импорты
Қазақстанның сыртқы экономикалық дамуы
Оңтүстік Қазақстан облысы экспорттық әлеуетінің деңгейін жоғарылату жолдары
БОЛАТҰЛЫ КЕРЕЙ ХАН
Болат Сарыбаев
Бекболат ТІЛЕУХАН
Қан ыдырауы күшеюінен болатын немесе гемолиздік анемиялар
Бастауыштары есімдіктердің әр түрінен болатын Менің курстас жолдастарым тақырыбында шағын әңгіме құрастырыңыз
Елбасының бастамасымен қабылданған Қазақстанның 2030 жылға дейінгі даму стратегиясында еліміздің ұлттық қауіпсіздігін қамтамасыз ету туралы үлкен саяси міндет қойылған болатын
Ү жыныс хромосомалары болатын, ұрықтанғанда еркек жынысын анықтайтын сперматозоидтар
Бекболат батыр 1916 жылғы тарихи оқиғаға Оралдағы - 10, Сырдариядағы - 13, Cемейдегi - 17, Ақмоладағы - 27, Торғайдағы - 60, Жетiсудағы - 102 болыстың ер азаматтары қатысты
мТопалаң - жануарлар мен адамдарда болатын аса жұқпалы ауру
Түсік, өздігінен болатын аборт - өз - өзінен болатын патологиялық жүктіліктің үзілуі