Буддизм
Буддизм- б.з.д. VI-Vғ.ғ. діни ілім. Көне Үндістанда, негізін қалаған – Сиддхартха Гаутама(Будда).
Джайнизм - материяны жансыз дүние затына жатқызады.
Брахманизм – Ежелгі Үндістанда ведашылдықтың негізінде пайда болып. Оны алмастырған діни философиялық жүйе.
Даоцизм – («дао» - жол), Лао Цзы негізін қалаған. Дүниенің даму жолы.
Вайшешика- әлемнің атомдық құрылысы туралы ойды дамытады.
Санкхья- б.з.д. VIIғ. пайда болып, ол б.з.д. IIIғ. дербес ілім ретінде толық қалыптасты.
Карма- бұл жанның мәңгілікке көшуі мен қайта оралуының өнегелік заңы.
Ведалар- діни сарындағы дұғалардың өлеңдер жиынтығы.
Йога-денені жаттықтыру, машықтыру.
Йога- бұл рухты тәннен және материалдық әлемнен сыртқы байланыс нәтижесінде туындайтын шектеулерден азат етуге мүмкін беретін теориялық және практикалық тұрғыда негізделген философиялық мектеп.
Эллинизм- гр. «hellinizo» деген сөзінен шыққан және грекше сөйлеу,ойлау деген ұғым.
Эклектизм- материализммен идеялизмді ұштастыратын ағым.
Эклектизм- гр. Тілінен аударғанда «бұзу және қайта жинақтау» деген мағына.
Индукция- жекеден көпшілікке көшу, яғни жекеден жалпыға көшу.
Дедукуия- жалпыдан жекеге қарай көшу.
Схолостика- антикалық ф-я идеяларын қолдану а/ы христиан діні сенімін рационалды негіздеу (мектеп, білім).
Пантеизм- құдай табиғаттан тыс бола алмайды, ол табиғатпен бара-бар бейқам бастама дейтін ф-қ ілім.
Архэ- (түпнегіз), барлық нәрселердің шығу тегіне, олардың мәңгілік ретінде өмір сүруін және неге айналатынын білдірнтін бастапқы негіз.
Антикалық мәдениет- Ежелгі гр. және Рим мәдениетінің б.з.д. XII-I ғ.ғ. дәстүрлердің, құңдылықтарының идеяларының, өнерінің, мураттарының тұтас жүйесі.
Софистика - дауласу және дәлелдеу кезінде қисынсыз пікірлерді, софизмдерді, яғни сырттай ғана дұрыс болып көрінетін айлаларды саналы түрде қолдану.
Апейрон- дүниенің алғашқы негіз бастамасы. Айқынсыз, бейнесіз бір зат («шексіз» деген мағына).
Таным- Платонның пікірінше, жанның жерге жеткенге дейін өткен өмірін еске түсіру болып табылады.
Форма- Аристотель: заттан бұрын болатын пәрменді, жасампаз, мүмкіндікті шындыққа айналдыратын фактор.
VIII-VIғ.ғ. Ертедегі Шығыс ф-ң өкілдері- Конфуций, Лао-Цзы, Мэн-Цзы (идеалисттер), Сюнь-Цзы, Хан-Фэй, Ван-Чун (материалисттер).
Универсалий- ортағасырлық ф-дағы негізгі күрес, айтыс.
Реалисттер- бүкіл тіршіліктің мәні жаратушы құдай деді. Жалпы ұғымдар – универсалийлер реалды өмір сүреді, олар әуелбастан бар деушілер.
Реализм- реалисттердің ұстанатын ф-қ бағыты.
Номиналисттер- жалпыны жоққа шығарып, оны жай атау деп ұстанатындар.
Томизм- XIXғ.ғ. 2ж.б., Фома Аквинскийдің діни-идеалисттік жүйесі. Құдайдың бар екенін
дәлелдейді.
Неотомизм-діни-идеалистік жүйесі католик шіркеуінің ресми ф-қ доктринасы негізің құрды.
Теолог- философ,құдайдың сөзін сөйлейтін адам.
Креоцеонизм-әсерлеу а/ы дүниенің жаратушысын бір шығармашылық актіде түсіндіруге бағытталған діни ағым.
Патристика-латын сөзінен «Әкей» яғни «Шіркей әкейі»,IV-VI ғғ.Әкейлердің әкесі-А.Августин.
Суфизм(жүн)- діни мистикалық ағым,исламның бір бұтағы.Қазақ жерінде 12ғ.а-11ғ.б.келді.
Гуманизм- лат. «адам сүйгіштік» кез-келген екінші бір адамға деген сүйіспеншілік .
Утилитаризм- осы өмірде қызықты,дұрыс өмір сүрү ,өзін-өзі жақсы көруге шақырады.
Инквизиция- донның ғылымға қарсы соғысы.
Қозғалыс- Т.Гобсс б/ша, дененің кеністікте жай орын ауыстырып жылжуы.
Буддизм негізіндегі дүниетаным
Буддизм – адамгершілік-этикалық ілім
Будда өмірі және буддизм
Буддизм iлiмi туралы
Буддизм және саясат
Буддизм философиясы - буддизмнің әртүрлі бағыттары мен мектептері аясында қалыптасқан әлемге, адамға және танымға ұтымды негізделген көзқарастар жүйесі
Буддизмнің әлемге таралуы
Азаптан құтқарылудың сегіз жолы
Буддизм туралы мағлұматтар
Буддизм философиясы
Буддизм философиясы