Атбасар жағындағы Сүйіндік руынан Кенесары ханның қасына қосылған Жанайдар батыр туралы

Жанайдар Орынбайұлы (шамамен 1818-1870) – Орта жүз құрамындағы Арғын тайпасынан шыққан батыр. 1837 жылы Ақмола дуанына қарайтын Арғын тайпасының Қуандық, Сүйіндік, Төртуыл, Қойлыбай, Қалқаман, Темеш, Тінәлі руларының жасақшыларын бастап Кенесары әскеріне келіп қосылады. Кенесары Ақмола бекіністеріне шабуыл жасар алдында Жанайдарды бас етіп бекіністі барлауға шолғыншылар жібереді. Шабуыл кезінде ерлігімен, мергендігімен көзге түскен Жанайдар ханның сенімді серігі, қолбастаушы батырларының біріне айналады.

Жанайдар өзінің інілері Жанатай, Бектұрған, Өтебайлармен бірге Кенесарыға еріп, он жыл бойы азаттық жолындағы шайқастың бел ортасында жүрген. Кенесары, Наурызбайдан айырылып, көтеріліс тығырыққа тірелген тұста, Жаңайдар амалсыздан ат басын Арқа еліне бұрады. Ұлытаудағы ата қонысын Бағаналы Найман елінен қайтаруды талап етіп, Санкт-Петербургке барады. Көтеріліске қатысқанына Ресей Патшасы кешірім жасағаннан кейін Жанайдар Терісаққан өзені бойы мен Арғанаты тауының етегіне қоныстанады. Жанайдар 1868 жылы қазақтың игі жақсыларымен бірге князь Владимирдің Омбыға келген құрметіне жасалған салтанатқа қатысады. Қажылық сапарынан қайтып келе жатып жолда қайтыс болады.

Сарамен айтысында Біржан: Кім жетер Жанайдарға Алтайдағы, алты жүз жас бота мен тайлағы бар деп байлығын, парасаттылығын тілге тиек еткен. [9, б.143]

Атбасар жағындағы Сүйіндік руынан Кенесары ханның қасына қосылған Жанайдар батыр туралы: Сүйіндік Малай, Жәдігер атасынан шыққан Жанайдар батыр кешегі Кенесары, Наурызбай сұлтандарға серік болып, хан Кене Ақтауды шапқанда, жанынан безіп қайрат көрсеткен. Кенесарыны қырғыздар қоршағанда, үш дүркін тақсыр жүріңіз деп барған екен. Кенесары хан көнбеген соң кетуге бет алады, сонда қырғыз Суданбек батыр ханға қылыш суырып, дүрсе қоя береді. Жанайдар батыр Суданбекке жаңса беріп шауып жібереді, Суданбектің басы допша домалап жерге түседі. Сонан ол қылыш Суданбекті шапқан көк қылыш атанады. Жанайдар батырдың үйінде әлі бар. Қолмен ұстап, көзбен көрген соң айтамыз да , — деп жазған Мәшһүр Жүсіп.

Ұқсас жұмыстар

Көтерілістің қозғаушы күштері - қазақ шаруалары

Қазақ халқының 1837-1847 жылдардағы азаттық қозғалыстың жақтаушылары және қарсыластары

Кенесары Қасымұлының ұлт-азаттық қозғалысы

ХІХ ғасырдың 20-50 жж. Қазақ - Ресей қатынастарының тарихнамасы

Сыпатай Әлібекұлының өмірбаяны мен күрескерлік қызметі

Иман батырдың азаттық жолындағы күрес жолы

Кенесары Қасымұлының дипломатиясына зерттеулер

Қазақ түбі үлгілеріндегі Отан тарихы туралы деректер

Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы қазақ шежіресін зерттеуі туралы

Кенесары хан әулетінің шежіресі

ҚОРҚЫТ туралы