Экономикалық талдау мақсаттарын ЭММ

2.1 Кезектік әдістің негізі дәлдеп түзелген мағыналардың жалпы белгілерінің нақты қатарын факторлардың базистық белгілерін нақты көбейткіштерге жүйелі ауыстыру жолымен табылады. Қатар тұрған белгілердің салыстыруы арқылы- фактордың жалпыланған факторға, яғни базистік белгінің нақты белгіге ауысуына келтіретін ықпалын есептеуге болады.

2.2 Салыстыру әдісі фирманың жұмысын бағалауға, жоспар көрсеткіштердің ауытқуларын анықтауға, олардың себептерін анықтап және резервтерін айқындауға мүмкіндік береді. Талдауда қолданылатын салыстырудың негізгі түрлері:

—         есеп беру көрсеткіштері жоспарлы көрсеткіштермен;

—         жоспар көрсеткіштері алдыңғы аралықтың көрсеткіштермен;

—         есеп беру көрсеткіштері алдыңғы аралықтың көрсеткіштерімен;

—         әрбір күннің жұмыс көрсеткіштері;

—         өндірістер аралығындағы салыстырулар;

—         орта салалықтардың мәліметтерінің салыстырулары;

—         техникалық деңгей көрсеткіштерімен және сол кәсіпорынның өнім сапалары туыс кәсіпорындардың көрсеткіштерімен салыстырулары.

a.        Факторлық талдау- объектілердің зерттеу әдісі (жүйелер), оның

негізінде функцияға немесе нәтижелі белгіге тигізетін              факторлардың ықпал дәрежесін табу процедурасы (машинаның пайдалы әсері, тұтас шығындардың элементтері, еңбек өнімділігі). Оны — объектің (жүйенің) жұмыс жасауларының жақсаруы үшін, ұйымдық- техникалық шаралардың жоспарын өңдеу мақсатымен жасайды.

2.4 Функционалды — құндықтың талдауы — объектінің белгіленуіне (бұйымдар, процестер, құрылым) қолданылатын зерттеулердің жүйелік әдісі. Оны — объекті циклының тіршілігі үшін оның тұтас шығындар бірлігінің пайдалы әсерін арттыру (қайтарып беру) мақсатымен жасайды.

2.5 Экономика-математикалық әдіс (эконометрикалық әдістер)- пайда болған немесе жоспарланған экономикалық жағдайларында шаруашылық шешіміні анықтау үшін, ең жақсы, үйлесімді түрлердің терімін қолдады. Экономикалық талдау мақсаттарын ЭММ — ді қолдана отырып шеше алатын үлгілі тізімдер:

—         ЭММ жоспар арқылы өңделген өнім өндірісінің бағалануы;

—         шаруашылық бағдарламаның ықшамдауы, оны цехтарға, жабдықтауларға және өнім санына (жұмыстардың) бөлуі;

—         шаруашылық қорлардың бөлуінің, материал пішуінің ықшамдауы және нормалардың зорланушылықтарын анықтаулары.

Айтылып кеткен талдау әдістерінен басқа сонымен қатар индексті және графикалық әдістер қолданылады .

Индекстік әдіс жеке элементтері өлшенбейтін күрделі құбылыстарды зерттегенде қолданылады. Салыстырмалы көрсеткіш ретінде индекстер жоспарлы тапсырманы орындауды орындауды бағалағанда, құбылыстар мен процестердің динамикасын анықтағанда қажет.

Графикалық әдіс шаруашылық процестердің безендірілуі және бірқатар көрсеткіштерді есептеу мен талдаудың нәтижесін безендіру құралы болып табылады.