Капитализмнің үш жетекші орталығы

1. Халықаралық экономикалық дамудың негізгі бағыттары.
2. Әлемнің үш жетекші экономикалық орталығы.
Үшінші ҒТР барынша дамыған ғылым мен жаңа иновациялық технологияға сүйенуі капиталистік қоғамның негізгі бағыттарының бірі болған халықаралық еңбек бөлінісі мен өнім алмасуда барынша күшейтті. Бұл жағдай ХХ ғасырдың екінші жартысында «ашық экономика» феноменін немесе экономикалық интернационализацияланушы процесін арттырды.
ХХ ғасырдың басында пайда болған халықаралық өндіріс – электронды – есептеуіш техниканың қолданылуы мен байланыс комуникацияның күшейуі есебінен консалапы кешенді мамандандырылған және кооперацияланған әлемдік деңгейдегі өндіріске айналдырды. Бұл бірлесттіктер трансұлттық (ТНК) және көпұлттық (МНК) корпаратцияларға айналуымен әлемдік шаруашылық байланыстың қозғаушы күшіне айналды. Өз капиталын сата отырып әлемнің барлық аймақтарында толып жатқан өз филиалдарын аша отырып, кең тараған, ұлттық шекараларды мойындамайтын, тек ұйымдық экономикалық және технологиялық қатынастарға негізделген әлемдік өндіріс алыптарына айналды.
Әр елдің өз ерекшеліктеріне қарай (шикізат көздері, мамандандырылған жұмыс күштері, өндірістің техникалық денгейі, елдің саяси ахуалы, заңдар жүйесі және т.б.) өндірісті ықтималдап орналастыра отырып ТНК ірі экономикалық тиімділіктерге жетуге ұмтылады және жетіп отырады. Олар ұлттық товар нарықтарының шекарасын бұза отырып тікелей өндірістік – техникалық және экономикалық байланыстарды қалыптастыру арқылы жұмысшы күші мен капиталдың арасындағы тікелей интегратцияға жандандырады.
Дәл қазіргі заманғы басты ерекшелік ТНК –ның арысындағы жаңа, көп салалы байланыстарды қалыптастырудан көрінеді. Бұны жүзеге асыру барысында өзара бәсекелестікті жандандыра отырып стратегиялық келісім – жасау арқылы қаржы және технологиялық қорларды біріктіру арқылы жекелеген түрде көп желіде алмайтын нәтижелерге жетіп отыруды қатынастыруда.
Халықаралық экономикалық байланыстардың және бір басты бағыты – халықаралық нарық бағытын жан – жақты дамыту мен қатар – халықаралық информация нарығын қалыптастыруға бағытталған, мысалы: «Ноу - хау», натекттер, лицензиялар және ғылыми – техникалық қызмет көрсету – инженеринг, лизинг т.б.
Халықаралық экономикалық байланыстырудың тағы бір басты бағыты – ұлттық шаруашылықтардың халықаралық интеграциясы. Оның негізінде – аймақтық мамандану мен кооперация арқылы әртүрлі аймақтың одақтарға біріге отырып ұлттық шаруашылықтың тиімділігін арттыру болып табылады.
Қазіргі заманғы әлемдік дамудың басты тенденциясының (бағытының) бірі интеграция бола отырып – сонымен қатар әлемдік үш жетекші шаруашылық орталықтарыныңарасындағы (АҚШ, Батыс Европа, Жапония) бәсекелестерге күрестің артқаны байқалады.
Халықаралық нарық және ықпал аймағын арттыру үшін күресте үш орталық халықаралық шаруашылықтағы өз жағдайының артықшылығын пайдалануға ұмтылып отырады.
АҚШ – орасан күшті өндірістік және ғылыми техникалық мүмкіндікке ие, ішкі нарығы өте зор, шикізат көздеріне өте бай, геосаяси жағдайы жақсы, ең күшті және мол шетелдік қаржысы орналасқан, АҚШ – ң ТНК – р, олар негізінде шетелдерде «екінші экономикаға» ие, әскери өктемдікке қол жеткізген.
Батыс Европа – ішкі аймақтық байланысы зор, құрылымдық толықтырулары дамыған, өндірістің өзара байланысы жағынан жетекші орында. Сонымен қатар Африка, Жерорта теңізі, Тынық мұхит және Кариб бассейіндеріндегі бұрынғы отарларымен экономикалық және саяси байланыстары өте жоғары.
Жапония – оның өз бәсекелестердегідей көп мүмкіндіктері жоқ. Сондықтан ол шетелдік технологиясы, кейінгі кезде әсіресе өз технологиясын тиімді пайдалануға негіз артқан, шетелдік ресурстардыбарынша тиімді пайдалану және ұлттық экономикасын заман талабына тез бейімдеу, ғылыми техникалық күштерін ғылымға еңбек өнімділігін арттыруға, бос шығысын азайтуға, дизаинді жаңартуға, әсемдікке бағытталған.

Ұқсас жұмыстар

Дамыған капиталистік елдер

ИСЛАМ ЭКОНОМИКАСЫ ЖӘНЕ ИСЛАМ БАНКИНГІ

Қазақстан өнеркәсібін игеруге қатысты патшалық саясат

Екінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі бенилюкс елдерінің жағдайы

АҚШ президенті

Ұлыбритания Мемлекеттік құрылысы

Қайта өрлеу мәдениеті (XVI-XVII ғ.ғ.)

Әлемдік қаржы нарығының жалпы түсінігі

ХҮІ-ХҮІІ ғасырлардағы біріккен провинциялар Республикасындағы экономикалық өзгерістер

Тарих ғылымдарының кандидаты

Тергеушінің тергеу бөлімінің бастығымен және анықтау органдарымен өзара әрекеттесуі