Жанайдар Орынбайұлы (шамамен 1818, өлытау өңірі - 19 ғ - дың 70 - жылдары) - батыр, Кенесары Қасымов бастаған ұлт - азаттық көтеріліс басшыларының бірі

Жанайдар Орынбайұлы (шамамен 1818, өлытау өңірі — 19 ғ-дың 70-жылдары) — батыр, Кенесары Қасымов бастаған ұлт-азаттық көтеріліс басшыларының бірі. 1837 ж. Ақмола дуанына қарайтын арғын тайпасының Қуандық, Сүйіндік, Төртуыл, Қойлыбай, Қалқаман, Темеш, Тінәлі руларының жасақшыларын бастап Кенесары әскеріне келіп қосылады. Кенесары Ақмола бекінісіне шабуыл жасар алдында Жанайдарды бас етіп бекіністі барлауға шолғыншылар жіберді. Шабуыл кезінде ерлігімен, мергендігімен көзге түскен Жанайдар ханның сенімді серігі, қол бастаушы батырларының біріне айналады. Жанайдар өзінің бауырлары Жанатай, Бектұрған, Өтебайлармен бірге Кенесарыға еріп, он жыл бойы азаттық жолындағы шайқастың бел ортасында жүрген. Жанатай осы жорықта қаза табады. Кенесары мен Наурызбайдан айырылып, көтеріліс тығырыққа тірелген тұста Жанайдар амалсыздан ат басын Арқадағы еліне бұрады. өлытаудағы ата қонысын бағаналы найман елінен қайтаруды талап етіп, Санкт-Петербургке барады. Көтеріліске қатысқанына Ресей патшасы кешірім жасағаннан кейін Жанайдар Терісаққан өз. бойы мен Арғанаты тауының етегіне қоныстанады. Жанайдар 1868 ж. қазақтың игі жақсыларымен бірге князь Владимирдің Омбыға келген құрметіне жасалған салтанатқа қатысады. Қажылық сапардан қайтып келе жатып жолда қайтыс болған. Баласы Мейрам Қайрақты деген жерде ат шаптырып ас берген. Ж-ды "Баласы Орынбайдың Жанайдарды, Адасқан жөнге салған талайларды”, "Төртуылда Жанайдар жиҝан асқан ер еді” деп ақын-жыраулар жырға қосып, Сарамен айтысында Біржан да: "Кім Әдеб.: Бекмаханов Е., Казахстан в 20 — 40-е годы ХХ века, А., 1992; Хан Кене, А., 1993; Национально-освободительная борьба казахского народа под предводительством Кенесары Касымова, А., 1996. жетер Жанайдарға Алтайдағы, Алты жүз жас бота мен тайлағы бар” деп, байлығын, парасаттылығын тілге тиек еткен

Ұқсас жұмыстар

Көтерілістің қозғаушы күштері - қазақ шаруалары

Қазақ халқының 1837-1847 жылдардағы азаттық қозғалыстың жақтаушылары және қарсыластары

Кенесары басқарған ұлт-азаттық көтерілістің басталу себептері мен барысы

ХІХ ғасырдың 20-40 жылдарындағы Қазақстанның өзекті мәселелері

ХІХ ғасырдың 20-50 жж. Қазақ - Ресей қатынастарының тарихнамасы

1850-70 жылдардағы ұлт-азаттық көтеріліс

Кенесары Қасымұлы бастаған көтерілістің жеңілуі

Исатай Тайманов пен Махамбет Өтемісов бастаған көтеріліс. Кіші жүз қазақтарының Сырым Датов басшылығымен жасаған көтерілісі (1783 - 1797 жж)

1837-1847 жж. кенесары ханның басшылығымен болған көтеріліс

Кенесары Қасымұлы өмірі

Тасымалдау шаруашылығын ұйымдастыру