Қазақстанда электр стансалардың даму болашағы

Мазмұны
Кіріспе 2
Қазақстан энергетикасының жалпы сипаттамасы және оның болашағы 3
Қазақстан электр энергетикасының қалыптасу кезеңдері 3
Қазақстан энергетикасындағы экспорт-импорттық саясат 9
Қазақстан отын-энергетикалық теңестігі 11
Электр стансалардың экологиялық қауіпсіздігін бағалау 14
Қазақстанда электр стансалардың даму болашағы 18
Жаңа су электр стансалар салу жоспары 23
Ұлттық энергожүйе және мемлекетаралық энергетикалық бірлестіктер 25
Электр тораптары мен жүйелерінің міндеті 25
Электр тораптарына қойылатын талаптар 28
Энергожүйелер мен энергобірлестіктерді қалыптастыру тиімділігі 28
Қазақстанның энергожүйесі және оның мемлекетаральқ байланыстары 30
Энергобірлестіктерді басуаруды интеграциялау үшін қажетті кейбір шарттар 31
Қорытынды 37
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 38
Кіріспе
Электр энергетикалық тәуелсіздікке жету үшін біздің Республика Батыс
Қазақстан энергетикасының жалпы сипаттамасы және оның болашағы
Қазақстан электр энергетикасының қалыптасу кезеңдері
ХХ-шы ғасырдың басында Қазақстандағы электр стансалардың қуаты 2500
ХХ-шы ғасыр басындағы Қазақстан элсктр стансаларының қуаты
2.1.1-кесте
Кәсіпорын Механикалық қуат, ат күші Электрлік
Успенек кеніші 576 32
Қарағанды қазбалары 70 30
Сарысу байыту фабрикасы 200 90
Спасск зауыты 850 455
Жезказған кеніші 200 140
Қарсақпай зауыты 2300 1240
Белгілі ГОЭЛРО (Государственный план электрификации России, 1920 г.)
Қазақстан энергетикасының даму жолы алты негізгі кезеңдерге бөлінеді.
1928 жылы Лениногорскке жақын орналасқан Жоғары Хариуз СЭС-ы
Екінші кезеңде (30-шы жылдар) Қазақстан өнеркәсібі күшті дамыды.
Электр станса қуатының негізгі үлесі (80%) ауыр өнеркәсіпте
1940 ж. Қазақстанда барлық электр стансалар қуаты 224
Үшінші кезең соғыс жылдарын қамтиды. Өте қиын жағдайда
Бұл жылдары электр стансалар қуаты 1,8 есе өсіп
Төртінші кезең: 1946-1960 жылдарды қамтиды. Электр стансалар қуаты
Ірі электр стансаларды салумен бірге электр жеткізу желілерін
Бесінші кезең — едәуір жоғары көрсеткішті энергетика кезеңі.
жылдан бастап республиканың энергетика шаруашылығында сапалық және мөлшерлік
1960 ж. Бұқтырма СЭС-ның бірінші кезегі іске қосылды.
1962 жьшы Қазақстан энергетика және электрлендіру Министрлігі құрылғаннан
Алтыншы кезең — бірегей электр стансалар және дүние
Қазақстан энергетикасындағы экспорт-импорттық саясат
Қарастырылған уақыт аралығында Қазақстанның отын-энергетикалық теңестігі көмірсутек шикізатының
Айтарлықтай отын — энергетикалық қорға ие Қазақстанда энергетикалық
Қазақстанның көмір өндіру өнеркәсібінің мүмкіншілігі арқасында қазіргі кезде
Қазақстан көмірді едәуір қатты отын қорына ие Ресейге,
Қазақстанда мұнай мен шықтың үлкен қоры бар, бірақ
Бүгінгі күні Қазақстанның экспорттың мүмкіндігін анықтайтын шикізат қоры
Дүниежүзінде мұнайды түтынатын негізгі алқаптар мұнайдың үлкен қорлары
Қазақстан қазір мұнай өндіруді күніне 6-7 млн.баррельге жеткізе
Салуға белгіленген Теңіз-Новороссийск, Ақтау-Тегеран, Батыс Қазақстан Құмкөл мұнай
Қазақстан отын-энергетикалық теңестігі
Қырғызстан және Оңтүстік Қазақстанның Ұлттық электр энергетикалық жүйелері
Электр энергетикалық тәуелсіздікке жету үшін біздің Республика Батыс
Қазақстан арқылы Ресейге Орта Азия елдерінің артық су
Көрсетілген жүйеаралық байланыстар болса екібастұз, борлы және торғай
Соңғы уақытта жарияланған барлық болжаулар бойынша дүние жүзіндегі
Электр энергияны дүниежүзілік тұтыну 2010 жылы 20450 млрд.кВт.сағ
Демек, болашақтағы кезеңде Қазақстанның мүмкіндігі және табиғи отын-энергетикалық
Сыртқы нарыққа бейімделу Қазақстан экономикасының Батысқа колониалдық отын-шикізаттың
Электр стансалардың экологиялық қауіпсіздігін бағалау
Жану өнімдерінің кұрамында зиянды заттар (SО2) болады. Ал
Республика энергетика саласында 448 су қыздыратын және энергетикалық
отын сапасының нашарлауы;
отын теңестігінде табиғи газ үлесінің азаюы;
электр энергия өндірудің төмендеуі;
күлұстау деңгейі 97%;
азот тотықтарын ұстау деңгейі 14%;
күкірт тотықтарын ұстау — 6% бодцы.
1980 жылдардан бастап табиғат қорғау мәселелерін шешу кешенді
Қалыптықты жасағанда шетел жетістіктері ескерілді, бірақ алқаптардың географиялық
Қазақстанда осы қалыптықты жүзеге асыру барысында біраз істер
2.3.2-кесте
мың тонна
Шығару жылы Жалпы шығару Күкірт
ангидриді Күл Азот
тотықтары
1992 1524,7 647,40 661,7
1993 1478,8 641,70 617,0
1994 1220,4 556,96 521,2
1995 1213,1 489,90 523,6
2.3.3-кесте
мың тонна
Жыл Су шығару Айналулық және тізбекті
Барлығы ыластанған сумен қамдау жүйесіндегі су
1992 3028920,0 1790,0 6673688,0
1993 2889783,6 1758^0 5694645,6
1994 2549516,0 2342,0 4228954,9
1995 2515966,3 1750,0 4217563,6
2.3.4-кестеде көмірмен істейтін Қазақстан электр стансалары үшін шекті
Зиянды заттардан ауаны тазалау үшін дамыған елдерде (Германия,
Қазақстан экономикасының қазіргі күйін ескерсек ауаға зиянды заттар
1994-1995 жылдары техникалық көмек көрсету ретінде ағылшын фирмасы
1970 жылдардан бастап жүргізілген зерттеулер бойынша күкірттік және
Зиянды заттардың көрші мемлекеттер шекарасынан өтіп, олардың ауасын
Қазақстанда электр стансалардың даму болашағы
Қазақстандағы электрмен қамдаудың келесі 10 жылдағы дамуы екі
Солтүстік Қазақстан бойынша. Солтүстік Қазақстанның энерготехникалық аймағына кіретін
Өскеменде ЖЭО-1-ді 80 МВт-қа кеңейту жоспарлануда, кейбір жұмыстар
Қысқа және орта мерзімді болашақта Қарағандыда және Теміртауда
Ақмолада (Ақмолаэнерго) Ақмола ЖЭО-2 кеңейтіле басталды (185 МВт,
Оңтүстік Қазақстан бойынша. Шымкентте жақын арадағы жоспар ЖЭО-З-ті
Алматыда ЖЭО-2 жалпы қуаттары ЗбОМВт екі қосымша энерго-құраманы
Оңтүстік Қазақстан энергетикасын дамытудың ең ірі нысанасы Оңтүстік
Батыс Қазақстан бойынша. Батыс Қазақстанда газбен істейтін бірқатар
Атырау ЖЭО-да БГҚ-ын іске қосу көзделіп отыр.
Жаңа су электр стансалар салу жоспары
Жақын арадағы болашақта жоспар бойынша Солтүстік Қазақстанда Семей
Семей СЭС-ы
Жоба бойынша бөгет және кішкентай электр станса болу
Кербұлақ СЭС-ы
Бұл жобаның негізінде қарсы реттегіш тетік жасау қағидасы
Мойнақ СЭС-ы
Шарын өзеніндегі жаңа құрылыс. Шарын өзені Қапшағай қаласының
Ұлттық энергожүйе және мемлекетаралық энергетикалық бірлестіктер
Электр тораптары мен жүйелерінің міндеті
Электр торап дегеніміз электр энергияны жеткізу және тарату
Электр тораптарының екінші міндеті электр энергияны өндірген жерден
Электр тораптар электр жүйелерін жасау үшін де қызмет
Сонымен, энергетикалық жүйені үш негізгі нышан (признак) анықтайды:
Электр тораптарының конфигурациясы географиялық жағдайларға, жүктеменің таралуына және
Ток түрі бойынша айнымалы және тұрақты ток тораптары
Әрбір торап көрсетілген (номинал) кернеумен сипатталады, оның электротехникалық
Торап сүлбесі тұтынушылар жүктемелерінің өзгеруінен және тораптың жеке
Торап сүлбесін максимал жер аумағын қамтып сол жер
Электр тораптарына қойылатын талаптар
Электр тораптарына қойылатын негізгі талап — ол тұтынушыларды
Электр тораптары мен жүйелерге қатысты жұмыс істеген инженерлер
Энергожүйелер мен энергобірлестіктерді қалыптастыру тиімділігі
Энергетикалық жүйелерді құру электр энергетиканы дамытудағы басты бағыт.
• электрмен қамдаудың сенімділігі және үзілісіздігі артады;
• төмен калориялы жергілікті отын түрлерін жоғары ПӘЕ-мен
• су энергия қорларын ең тиімді пайдалану мүмкіншілігі,
өндіретін қуаттарды шоғырландыруға байланысты күрделі қаражатты үнемдеу және
қорлық қуаттың салыстырмалы шамасын кішірейту;
Отынның үнемделуі:
-жылу электр стансада будың бастапқы көрсеткіштерін жоғарлату нәтижесінде;
- қондырғының бірлік қуатын және жалпы станса қуатын
- жылу электр стансаларын ең үнемді тәртіптерде істету
Өндіріс шығындары мен энергияның өзіндік құнын жеке стансаларда
көп энергия көздерін біртұтас жүктемеге істеу үшін біріктіру;
үлкен аудандарды тармақталған энергия жеткізу тораптары бойынша электрмен
энергия өндіру мен таратудың тәсілдемесінің біртүтастығы;
• диспетчерлік баскарудың біртұтастығы және біртұтас энергетикалық қордың
Қазақстанның энергожүйесі және оның мемлекетаральқ байланыстары
Қазақстан энергожүйесінің қалыптасу кезеңдері жоғарыда көрсетілді. Қазақстан энергожүйесі
Қазақстан электр энергетикасы Батыс Сібір, Орта Азия Республикалары
Осы қағида бойынша Ұлттық энергетикалық жүйе мына негізде
• мемлекетаралық ЭЖЖ;
• алқапаралық ЭЖЖ (220-500-П50 кВ);
шықтық жене су электр стансалардан қуат шығару желілері;
50 МВт және одан үлкен қуатты тікелей тұтынушыларды
Энергобірлестіктерді басуаруды интеграциялау үшін қажетті кейбір шарттар
Әрбір елдегі бар энергетикалық мүмкіншілікті пайдалануды тиімділеу үшін:
• Жалпы жүйемен біріктірілген серіктестер үшін бірінші және
• Облыс арасында реттеу қуатының айналуын төмендету мақсатымен
• Бір типтегі (жылулық бір жағынан және су
Кернеуді және реактивтік қуатты реттеу облысындағы келісілген әрекет
Жүйе жабдығы, қорғаныс релесі және ажыратқыштар әрқашан және
Әрбір реттеу облысында сенімділік деңгейі бірдей болуы керек;
• Пайдалану бойынша жиналған, өңделген және берілетін ақпараттың
• Сәйкесті телебайланыс жүйелерін жаңғырту және т.б.қолданылуы қажет.
Қазақстанның Солтүстік және Оңтүстік ЭЭЖ-і біріктірілгеннен кейін қазіргі
Батыс Қазақстанда өзіндік теңестікті қалыптастыру негізінде Ақтөбе және
Ақтөбе ЖЭС-ы (қуаты 950 МВт) және Жаңажол ГШС-ы
Республиканың Батыс алқабын біріктіруді 2000-2005 жылдар кезеңінде бітіру
2005-2015 жылдар арасында Қарашығанақ кен орнының мұнайын өңдейтін
Республика электр энергетикасын дамыту бағдарламасын бұлжытпай жүзеге асыру
Қазақстанның алқаптық электр тораптары бойынша тұтынушыларға электр энергияның
Тарату тораптарының негізгі көлемі 70-80 жылдары пайдалануға берілген,
Тарату тораптары бойынша электр энергияның айтарлықтай мөлшері жеткізілетін
Желінің сипаттамасы Ұзындык, км Құны, МЛН.Ц8О
Топар- Шығанақ (ОҚМАЭС) 545 109
Шығанақ— Тараз 485 97 2000
Алматы— Талдықорған 260 52 2000
Шымкент— Кентау— Қызылорда 520 104
Топар— Шұбаркөл— Жезқазған 560 112
Нұра— Ақадыр ЭЖЖ-ін Топар стансашасымен (подстанция) қосу^
Талдықорган — Ақтоғай 320 64
Актоғай— Шульба СЭС-ы 400 80
Ақсу— Шульба СЭС-ы 380 76
Шығанақ— Шу 200 40 2002
Өскемен— Шульба СЭС-ы 144 29
Қарашығанақ— Ақтөбе 320 64 2003
Екібастұз— Шакат 170 34 2005
Екібастұз— Узловая 38 8 2005
Алматы— Бішкек ЭЖЖ-ін Шу стансашасыме н қосу
Екібастұз— Узловая— Ақмола 300 60
Ақмола— Нұра 180 36 2010
Барлығы 4916 984
Қорытынды
Сыртқы нарыққа бейімделу Қазақстан экономикасының Батысқа колониалдық отын-шикізаттың
Қазақстандағы электрмен қамдаудың келесі 10 жылдағы дамуы екі
Энергетикалық жүйелерді құру электр энергетиканы дамытудағы басты бағыт.
Менің ойымша курстық жұмыстың тақырыбы жұмыс барысында ашық
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
К. Дүкенбаев. Қазақстан энергетикасы. Нарықтық қатынастар – Алматы:
Ж.Ж. Жатқанбаев. Экология негіздері. Оқулық- Алматы:”Зият”. 2003.-212б.
Қ. Сағымбеков. Табиғитты қорғау. Алматы: Қайнар. 1990.
1

Ұқсас жұмыстар

Қазақстандағы энергия ресурстары

Қиылысудың геометриялық мінездемеси

Қазақстанның отын-энергетикалық қорыньң жағдайы мен болашағы

Экономикалық тиімділік және оның көрсеткіштері

Электрлік жүйелер мен желілер және олардың техника қауіпсіздігін жоғарылату

110/220 кв – тағы түйіспелі тартылым қосалқы стансасын жобалау

Мұнай өндіру процесі

Базалық стансалар саны

Мұнай өндіру туралы түсінік