Инвестициялық ахуалды жақсарту
АҢДАТПА
Дипломдық жұмыста нарық жағдайындағы кәсiпорынның инвестициялық стратегиясы (мысалда
Нарық жағдайындағы кәсiпорынның инвестициялық стратегиясын қалыптастыру және iс-әрекетi жайлы
Қазақстан Республикасы ғылым және бiлiм
Министрлiгi
Қ .И . Сатпаев атындағы Қазақ ұлттық
Техникалық Университетi
Эколого-экономикалық институт
Экономика және минералды ресурстарды
басқару кафедрасы
Қорғауға жiберiлдi
Кафедра меңгерушiсi
Экон.ғыл.докторы, проф.,акад.
________ А.К.Ерали
«__» ____________ 2005 ж
ДИПЛОМДЫҚ ЖұМЫС
Тақырыбы: Кәсiпорынның инвестициялық iс-әрекетiн жүргiзу
Стандарттау жөнiндегi кеңесшi
мұғалiм
___________ С.К. Серiкбаев
«__» ____________ 2005 ж
Рецензент
Экон.ғыл.канд,доц
______Ш.С. Ахметова
«__» ____________ 2005 ж
Алматы – 2005
Қ .И . Сатпаев атындағы Қазақ ұлттық
Техникалық Университетi
Эколого-экономикалық институты
0702-Экономика және менеджмент әлеуметтiк ортада және
Экономика және минералды ресурстарды
Диплом жобасын (жұмысын ) орындауға
Тапсырма
Студентке Тебеев Адайға
Жобаның (жұмыстың) тақырыбы Кәсiпорынның инвестициялық
Жоғары оқу орны бойынша____«__»___№___
бұйрықпен бекiтiлген
Аяқталған жобаны (жұмысты) тапсыру мерзiмi ____«__»_____
Жобаның (жұмыстың) негiзгi деректерi
«Торғай-Петролеум» ЖАҚ-ың инвестициялық iс-әрекетi
Диплом жобасында зерттелетiн мәселелердiң тiзiмi
а) Нарықтық жағдайдағы кәсiпорынның
ә) «Торғай-Петролеум» ЖАҚ-ның инвестициялық
б) Кәсiпорынның инвестициялық
График материалдарының тiзiмi (мiндеттi сызбалардың
«Торғай-Петролеум» ЖАҚ-ның техника-экономикалық көрсеткiштерi;
ұсынылатын негiзгi әдебиет Экономическая стратегия
Анализ хозяйственной деятельности предприятия.-М:ПБОЮЛ Гриженко
Тараулары көрсетiлген жоба (жұмыс) бойынша
Тарау Кеңесшi Мерзiмi Қолы
Стандарттау Серикбаев С.К.
Диплом жобасын (жұмысын)
№ Тараулардың аттары, зерттелетiн мәселелердiң тiзiмi Жетекшiге
1 Нарықтық жағдайдағы кәсiпорынның инвестициялық
2 «Торғай-Петролеум» ЖАҚ
Тапсырма берiлген күнi _________ «__» ______
Кафедра меңгерушiсi __________________ Ерали
(қолы)
Жоба (жұмыс) жетекшiсi ________________ Мұхтарова Қ.С.
(қолы)
Тапсырманы орындауға
қабылдады студент ____________________ Тебеев
(қолы)
МАЗМҰНЫ
Кiрiспе 5
I. Бөлiм. Нарықтық жағдайдағы кәсiпорынның инвестициялық
1.1 Инвестициялық процесстiң мағынасы және
1.2. Қазақстан Республикасындағы инвестициялық ахуал 30
1.3 Қазақстан Республикасындағы кәсiпорынның инвестициялық
2.Бөлiм. «Торғай-Петролеум» ЖАҚ-ның инвестициялық iс-әрекетi
2.1. «Торғай-Петролеум» ЖАҚ-ның техника-экономика сипаттамасы 54
2.2. «Торғай-Петролеум» ЖАҚ-ғы инвестицияны
2.3 Кәсiпорындағы инвестициялық тұтынушылық және оны қаржыландыру көздерi 90
3.Бөлiм. Кәсiпорынның инвестициялық iс-әрекетiн жүргiзу 102
3.1 Кәсiпорынның инвестициялық стратегиясын қалыптастыру 102
Қорытынды және ұсыныс 120
Қолданылған әдебиеттер тiзiмi 126
Кiрiспе
Қазақстан өз тәуелсiздiк мезгiлiнде
Қазақсатнның өркендеуiндегi ұзақ мерзiмдi басым
Қазақстан Республикасының экономикаға көшудегi негiзгi
ҚР пайдалы қазбалар қорына кең
Қазақстан экономикасының өркендеуiне Үкiмет қана
Бүгiнгi күндерi халықаралық қорды импорттау Қазақстан
Инвестициялық ахуалды жақсарту үшiн шетелдiк
Мұнай негiзгi отын ресурсы болғандықтан,
Экономикалық дағдарыстағы Қазақстанның өркендеуiнiң негiзгi мөлшерiн мұнай құрап
Мұнайдың негiзгi шығатын жерi
Дипломдық жұмыстың негiзгi мақсаты кәсiпорынның инвестициялық iс-әрекетiне
Қазақстан Республикасы Қызылорда облысындағы «Торғай-Петролеум»
Қойылған мақсаттарға жету үшiн келесi
кәсiпорынның инвестициялық iс-әрекетiнiң теориялық негiзiн
Қызылорда облысындағы инвестициялық ортаны қазiргi
құқықтық базалардың қамтылуын қарастыру ;
кәсiпорынның инвестициялық тартымдылығын бағалау;
инвестициялық iс-әрекетке талдам жасау ;
инвестициялық тартудағы тиiмдiлiктi жоғарлатудың негiзгi жолдары және т.б.
Диплом жұмысын орындау кезiнде шетелдiк және отандық ғалым –
I. Бөлiм. Нарықтық жағдайдағы кәсiпорынның инвестициялық
1.1 Инвестициялық процесстiң мағынасы және
Экономикалық жүйенiң үздiксiз жұмыс iстеуi мен дамуы үшiн өндiрiстiк
Инвестиция объектiсi келесi түрде
жоба масштабы (шағын жобалы және
жобалық бағдар (коммерциялық, әлеуметтiк, мемлекеттiк қызығушылыққа
инвестициялық циклдың мағынасы және сипаттамасы
Мемлекеттiң қатысу деңгейiне және сипатына
қор салудың негiзгi құндылығы
Инвестициялық қызмет субъектiсi инвесторлар (инвесторлық iс-әрекет жүргiзетiн заңды және
Инвесторлық қызмет субъектiсiн тұтынушылар болып , инвесторлар сондай-
Инвесторлық қызмет объектiсi инвестицияны тәжiрибелi өткiзудегi инвестициялық аяда
Инвестициялық ая ( сала) құрамына кiретiндер:
негiзгi және айнымалы өндiрiстiк қор саласындағы инвестициялық қаржы
ғылыми техникалық өнiм мен интеллектуалдық капитал өндiретiн инновациялық
қаржы капиталы айналысының аясы (ақшалай , саудалық және әртүрлi
Инвестиция бiр жағдайдан екiншiге ауысуға қолайлы экономиялық
Инвестициялық процесстiң өзiн экономикалық жүйе негiзiнде көруге болады. Оның
Инвестициялық процесс кестесi
SH IYI
IXI
IZI
IZ1I
IXI - бастапқы жағдайдағы вектор
- нәтижелер векторы
IZI- iшкi факторлар векторы
IZ1I - iшкi қоршаған орта әрекетiнiң векторы
ISkI- кәсiпорынның соңғы ( қалауы бойынша) жағдайы
ISHI- кәсiпорынның бастапқы жағдайы.
Инвестиция – экономиканың әр түрлi саласындағы
А тобы, экспорттық несиенi құрайды, яғни
Инвестициялық , яғни 3 жылдан
дайын тұтыну тауарын , сондай-ақ инвестициялық
(3 жылға дейiнгi мерзiм).
Әлемдiк тәжiрибеде ыңғайлы экспорттық
Соңғы қарызгердiң қарсы кепiлдiгi; қарызгер
Б тобы, дамуға байланысты арнайы көмектi
Техникалық көмек әртүрлi аумақтағы қызмет
Грант – техникалық көмек алушы елдерге өтеусiз,
Қарыз – техникалық көмектi төлеммен
Қаржылық көмек әлеуметтiк – экономикалық
В тобына, шетел қаржыларының елдiң
Тура инвестиция (нақтылы немесе қаржылық
Халықаралық қоржындық инвестиция мемле- кеттiк
Олар қысқа мерзiмдi толқу
Шетелдiк инвестициялар, шетелдiк несие түрiнде және
Тура инвестиция несиеге қарағанда
жөнелтiлетiн технологияның кәсiпорындағы халықаралық коорпорациясы
шетелдiк несиелер алу;
лизинг негiзiнде шетелдiк құрал - жабдықтар
өтiмдiк негiзде несие алу;
әр түрлi шетелдiк үлестердiң қатысуымен
шетелдiк капиталға толық жататын кәсiпорын
заңды тұлғалардың қатысуынсыз келiсiм базасы
келiсiм шарт негiзiнде немесе кәсiпорынның
белгiленген аймақтарда шетел капиталдарын
Аталған барлық шетелдiк инвестиция тарту
Осы ынтымақтастық формалардың барлығы Қазақстан
Экспорттық бағалау бойынша, инвестицияның Қазақстанға
Шетелдiк тура инвестициялардың жалпы ағымы
Нарықтық экономикада барлық бөлiмше экономикасының
Инвестиция мүлiктiк және зиялы құндылықтың
Бұндай құндылықтарғы:
Қозғалатын және қозғалмайтын мүлiк (ғимараттар, құрал-жабдықтар
Ақша қоры , мақсатты жағдайлардағы банктiк
Ақшалай құқықтан туындайтын мүлiктiк құқық
Инвестицияны нақтылы активтерге дайындау және
Тиiмдiлiктi жоғарлататын инвестиция Бұның негiзгi
Өндiрiстi кеңейту мақсатындағы инвестиция.
Жаңа өндiрiс құрудағы инвестиция. Бұндай
Мемлекеттiк басқару ұйымдарының қажеттiлiгiн
Инвестицияға мұндай классификация енгiзудегi
1.1. кесте
Тәуекелдiлiк деңгейiне байланысты инвестиция типтерi
3 түрi 2 түрi 1 түрi 4 түрi
Жаңа өндiрiс құрудағы инвестиция. Кәсiпорынды
Тәуелдiлiк
деңгейi жоғары Тәуелдiлiк
Инвестиция типтерi тәуелдiлiк деңгейi
Келтiрiлген активтердiң iшiндегi экономикалық
Нарықтық Қатынас жағдайында әрбiр инвестициялық
нарық құрылымын және оның сегменттерiн
орта тәулiктiк дамудағы сұраныс деңгейiн және
бәсекелестiк деңгейiн анықтау;
Осылардың негiзiнде алынған ақпараттар инвестициялық
1.2. Қазақстан Республикасындағы инвестициялық ахуал
Кез келген елдерге шетел инвестициясының келiп түсуi,
Инвестициялық ахуалды үлгiлеу мемлекеттiк саясаттың қызығушылығын туғызудағы, шетелдiк
Елдегi қолайлы инвестициялық ахуалды құру
Елдiң нарықтық әлеуметтiк сипаттамасы;
Еңбек және табиғи ресурстармен қамтамасыз
Экономикалық реформалар қозғалысы мен жағдайы;
Инвестициялық iс-әрекеттегi құқықтылық базасы;
Мемлекеттiк ұйымдардың басқаруы шешiлiп, қабылдаудағы
Валюта нарығымен нарықтық инфрақұрылымның өркендеуi;
Банк жүйесiн қалыптастыру;
Саяси ахуалды қызықтыру мен
Шетелдiк инвесторлар жоғарыда аталған
Инвестициялық ахуал мен инвестициялық тәуекелдiлiк
Қазақстан тәуелсiздiкке қол жеткiзгеннен бастап,
Кез келген елдiң , мемлекеттiң
Қазақстан Республикасында инвестициялық ахуалдың қолайлығы
Өткен жылдар бойынша
Шетелдiк қорларды тартуда Қазақстан үлкен
кесте
Қазақстан Республикасына шетелдiк инвестицияларды тартудағы
Инвестицияны тарту бойынша Қазақстандағы нарықтық
Тартымды
Орташа тартымды
Тартымсыз
Белгiсiз
51,0
29,4
3,9
15,7
Орта Азиялық экономикаға байланысты ,
Екiншi негiзгi фактор болып, Қазақстан
ТМД бойынша Қазақстан экономика мен
Мақсатына жету негiзiнде келесi мiндеттер
Қызылорда облысының қазiргi экономикалық жағдайы
1999-2002 жылдардағы инвестиция көлемiнiң төмендеу
Бұл жағдайда келесi түрдегi бiрнеше
көптеген кәсiпорынның қаржылық қиыншылық жағдайы,
банктiк және салықтық несиелердiң жоғары
қаржылық қор салудағы амортизациялық төлемдер ролiнiң
шетелдiк қаржыларды аз тарту;
облыстық басшылар мен жергiлiктi кәсiпкерлердiң
ақпараттардың жетiспеушiлiгi;
Шетелдiк қорды тартудың негiзгi формасы –
Шетелдiк қорларды тартудың ең
Қызылорда облысы аймағында «Торғай - Петролеум» ЖАҚ
Шетелдiк инвесторлардың ең бiрiншi мұнай,газ
Жеке жоба бойынша «Шығысмұнайгаз»
2000 жылы мұнай өндiру көлемi
«Қуатамлонмұнай» кәсiпорны мен Бектас және Қоныс
«Қазгермұнай» бiрiккен кәсiпорны
«Торғай - Петролеум» ЖАҚ негiзгi iс-әрекетi
«Көмiрқышқыл шикiзатын iздеу және өндiру»
Облыста «ҚазАлтек» кәсiпорны жұмыс iстейдi.
Қазақ-түрiк бiрiккен «Ақ ниет»
«Юкселлер» (Түрiк) фирмасы бойынша
Көрiп отырғандай шетелдiк инвестицияның
Қазiргi уақытта Қызылорда облысы бойынша
Соңғы уақыттарда көптеген несиелер ,
Қаржылық көмек түрiндегi сома
Қазiргi уақытта , шетел фирмаларының
Талдам барысы көрсетiп отырғандай ,
Мысалы: Алматыдағы «Әлем Жұлдыз» корпорациясы
Қазiргi уақытта облыста жергiлiктi
Қазiргi үақытта облыста жергiлiктi кәсiпкерлердi
Осыған орай, инвестицияларды тарту жағдайына
1.3 Қазақстан Республикасындағы кәсiпорынның инвестициялық
Тiкелей шетелдiк инвестицияларды ынталандыру барысында
Атқаратын ролiне байланысты мемлекеттiк инвестиция
Мемлекеттiк қор негiзiнде қаржыландыру;
ҚР-сын дамуда арнайы көмек ретiнде
Мемлекеттiк кепiлдеме негiзiндегi мемлекеттiк емес
Мемлекеттiк кәсiпорындар мен шаруашылықтарды жекешелендiру,
Мемлекеттiк қор бойынша қаржыландыру мемлекеттiк
жылға дейiн мемлекеттiк инвестиция бюджеттiк
Бас қаланың Астанаға ауысуына байланысты
Облысты тең деңгейде қаржыландыру аталған
Елдi қаржылық шаруашылық
( грант және тiкелей инвестиция)
Егер жобаны жылдам iске асыру
Арнайы даму көмегiндегi қарыздарға қарағанда
Экспорттық несиелер - нақтылы тауар алуға,
Қазақстан Республикасындағы экспорттық несиелер мемлекеттiк емес қарыздар
Тәуелсiздiктiң алғашқы жылдарында iшкi ресурстардың үлкен бөлiгi Қазақстаннан
Қазақстан Республикасы Үкiметiндегi инвестиция саясатының негiзгi басым жағдайлары
қарыз мiндетiн жүктелмейтiн қаржылық ағымдарды тартудың максималды мүмкiндiгiн
жеңiлдiк беретiн қарыздарды тартудың белсендiлiгiн арттыру.
Қазақстанда шетелдiк ахуалды жақсартудағы маңыздылығы аз фактор ретiнде инвестициялық
Аймақтық экономикадағы шетелдiк инвестициялар ағымының белсендiлiгiн арттыру бойынша
1999 жылы 28 ақпанда “Тiкелей инвестицияға мемлекеттiк қолдау
“Тiкелей инвестицияларға мемлекеттiк қолдау туралы “ Қазақстан Республикасының Заңы
Заңда инвестициялық жобаның дамуын ынталандыру шаралары инвестиция бойынша
1. Мемлекеттiк табиғи гранттар ;
2. ҚҚС , жер салығының , мүлiктiк салықтың мөлшерiн
3.Инвестициялық жобаны жасауға қажеттi шикiзаттар мен материалдар
Осы бойынша жеңiлдiктер мен пұрсаттылықтар мөлшерi экономикалық секторға
Халықаралық қаржыны тоқырау экономикалық өсу қарқынын баяулатуда және
Қазақстан Президентiнiң шешiмiмен шетелдiк инвесторлар Кеңесi
Н.Ә Назарбаев өз сөзiнде Қазақстан экономикасының көркею белгiлерiнiң
2.Бөлiм. «Торғай-Петролеум» ЖАҚ-ның инвестициялық iс-әрекетi
2.1. «Торғай-Петролеум» ЖАҚ-ның техника-экономика сипаттамасы
“Құмкөл” кенiшi 1984 жылдың басында ҚазКСР “Оңтүстiк
“Құмкөл” кешенi Қазақстан Республикасы Жезқазған облысы, яғни
1986 жылы 18 сәуiрде мұнай өнеркәсiптiк Министрлiгiнiң №219
Кешендiк ұйымдастыру жұмысы бойынша
1990 жылы мамырда кешен уақытша кесте құру мен мұнай
Торғайда “Құмкөл” кенiшiн ашудың алғашқы кезеңiн аяқтауға
КУТТ (Технологиялық транспортты Құмкөлдiк басқару );
УПТО және КО (Өндiрiстiк - технологиялық
СПМК (маманданған қозғалмалы механикаланған колонна );
ОРС(жұмысшылар мен жабдықтау бөлiмi) ;”Қараөзек” қосалқы шаруашылығы мен
1995 жылы “Оңтүстiк мұнайгаз ”АҚ мен “Лукойл ” МК
ҚР мұнайгаз өнеркәсiбiнiң Министрлiгi мен
“ Құмкөл – Лукойл ” АҚ Қазақстан – Ресей
Қазақстан Республикасы кенiн қолдану құқығы бар лицензиясы
Келiсiм 1996 жылдың 26 сәуiрiнде бекiтiлген.
“Құмкөл – Лукойл ” ААҚ – ның жарғық
50000 АҚШ доллары .
“Құмкөлмұнайгаз ”кенiшi Торғай өлкесiнiң оң жақ бөлiгiнде және
( 2020 жылға дейiн ) қолдануға берiлген . Кенiш
Құмкөл кешенiндегi мұнайгаз аймағының бастапқы қоры
1.01.2001 жылғы құрамы бойынша аймақтағы ұңғының жалпы қоры 144
«Торғай - Петролеум» ЖАҚ құраудағы iс-әрекетiндегi
«Торғай - Петролеум» ЖАҚ-ның негiзгi iс-әрекетi
көмiрқышқыл шикiзатын iздеу, барлау, тасу,
құбыр желiсiмен құрал-жабдықтарды есептегендегiсi
тұтынушылар ұйымындағы мұнай мен газды
ғылыми-техникалық өнiмдi өндiру және
нарықтық бәсекенi оқу;
бағалы қағаздар операциясын жүргiзу;
үшiншi адамға консалтингтiк, бұрғылау қызметiн
Белгiленген қалыптағы экспорттық – импорттық операциялардың
«Торғай - Петролеум» ЖАҚ әрекетiнiң
Қазiргi уақытта қоғамның құрылтайшысы
Ресей Федерациясының құқығындағы заңды
Жезқазған облысындағы «Құмкөл» кенiшi келiсiм
Қазақстан Республикасы мұнай және
«Торғай - Петролеум» ЖАҚ
Басқарудың жоғарғы ұйымы болып Акционерлердiң
Басқарудағы шығатын мәселелердi кәсiпорын-
2.1. кестеде көрсетiлгендей «Торғай - Петролеум»
Өнiм өндiруден түскен түсiм
2.1. «Торғай - Петролеум» ЖАҚ-ның 2001-2003 жылдардағы негiзгi техникалық-экономикалық
№ Көрсеткiштер өлшем бiрлiгi 2001 2002 2003
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15 Мұнай өндiру
Тауарлық көлемi
Инвестиция көлемi
өнiм өткiзуден түскен пайда
1 т мұнай бағасы
жалпы шығын
өндiрiлген өнiм нiң өзiндiк құны
1 т өндiрiлген өнiмнiң шығыны
1 т өндiрiлген өнiмнiң
таза пайда
салық пен салымдар
жыл аяғындағы ЖӨҚ құны
орта мерзiмдiк жұмыскерлер саны
еңбекақы қоры
ортаайлық жалақы Мың тг
Мың тг Мың тг
Мың тг
Мың тг
Мың тг Мың тг
Мың тг
Мың тг
Мың тг Мың тг
Мың тг
Адам
Мың тг Мың тг 822
817
600644
2697239
3301
1475610
1303163
1806
1595
855140
812039
2989010
179
91030
42379 1006
1001
987514
3899156
3895
1978150
1536158
1976
1535
1196725
1269230
3976524
189
111304
49076 1298
1293
1124557
7868697
6036
3159788
3002578
2444
2322
2897561
1985642
5101081
197
125641
53148
Түсiмнiң өсуi 2001 жылы дайын
Мұнай өндiрiсiнң жалпы шығыны
Инвестиция құру қорының көлемi
1 тонна өндiрiлген мұнайдың өзiндiк
«негiзгi қорларды жалға алу»;
« амортизация»
2003 жылғы таза пайда
Негiзгi өндiрiстiк қорлардағы машина және
Орта тiзiмдiк жұмыскерлер саны да
Несиелiк қарыздар 01.01.2001 жылы – 1248,96
Дебиторлық қарыздар 01.01.2001 жылы –75,4
Келiсiмдiк аумақ бойынша 01.01.2003 жылғы
2.2. «Торғай-Петролеум» ЖАҚ-ғы инвестицияны
Кәсiпорындағы инвестицияны тарту – келешекте даму
Қаржылық – экономикалық талдамда негiзгi мiндеттер мен
Инвестиция - кәсiпорынның дамуындағы негiзгi қозғаушы
айналым қоры;
негiзгi қор;
кәсiпорын – шаруашылық iс-әрекетiндегi тиiмдiлiктi
«Торғай-Петролеум» ЖАҚ-ның қаржылық жағдайына
қаржылық жағдайын бағалау және
кәсiпорынның өтiмдiлiк балансын бағалау: құрамының
кәсiпорынның қаржылық ағымына талдам
кәсiпорынның нарықтық құн талдамы.
Кәсiпорынның қаржылық орнықтылық қоры
Пайдалылық табалдырығы 212174 мың теңгеге
Кәсiпорынның қаржылық орнықтылық түсiнiгi
Өтемпаздық жеңiлдiктi бiлдiредi, яғни активтi
Абсолюттiк өтiмпаздық коэффициентi;
Аралық жабу коэффициентi;
Жалпы жабу коэффициентi;
кесте
Берiлген ақпараттар мен пайдалылық табалдырығы
№
мың теңге Түсiмдегi үлес сал-мағы коэф
1
2
3
4
5
6 Өнiм өткiзуден түсiм
Айнымалы шығындар
Шектi табыс
Тұрақты шығындар
Таза табыс
Пайдалылық табалдырығы 6568697
3002578
4866119
157180
2897561
212174 1
0,38
0,62
Абсолюттiк өтiмпаздық коэффициентi (жылдамдық коэффициентi)
кесте
«Торғай-Петролеум» ЖАҚ-ның ағымдағы
№ Көрсеткiштер 2002
1
1.1
1.2
1.3
2
2.1
2.2
2.3
3
4
5
Ағымдағы активтер мың теңге, оның
Ақша қоры және қысқа мерзiмдi
Дебиторлық қарыздар және т.б. қаржы салу
Келешек шығындардан бөлек тауарлы материалдық
Қысқа мерзiмдi мiндеттер, мың теңге
Банктегi қысқа мерзiмдi несиелер
Кредиторлық қарыздар
Басқа ағымдағы мiндеттер
өтемпаздық көрсеткiшi , абсолюттi өтемпаздық
Аралық өтемпаздық коэффициентi
Жалпы (ағымдағы) өтемпаздық коэффициентi
1438285
1154780
189043
187637
3740136
-
3740136
0,309
0,359
0,409
1844147
1430324
202311
210669
4193933
-
4193933
0,341
0,3893
0,4395
+405862
+275544
+13268
+23032
+453792
-
+453792
+0,032
+0,0303
+0,0305
Аралық жабу коэффициентiн есептеу
Онда ағымдағы мiндеттердiң қай
Аралық жабу коэффициентiнiң төменгi орташа
Жалпы жабу коэффициентi (ағымдағы өтемпаздық
Пайдалылық көрсеткiш жалпы кәсiпорын жұмысының
Пайдалылық көрсеткiшiн бiрнеше топтарға бiрiктiруге
өнiм бойынша
жалпы активтер (авансыланған , iрiленген қор)
базадағы таза ақша қорының келуiн есептегендегi
Пайдалану активiнiң деңгейi кәсiпорындағы
Да = таза
жалпы активтер
2.5. кесте «Торғай-Петролеум» ЖАҚ-ның
№ Көрсеткiштер 2002
1
2
3 Таза пайда, мың теңге
жалпы активтер (авансыланатын, жиынтық қор = баланс
Жалпы активтердiң кiрiс деңгейi (авансыланған қор), % 1196725
7587832
15,77 2897561
8127778
35,65 +1700836
+539946
+19,88
2003 жылғы жалпы активтердiң (авансыланған қор)
Жалпы активтердiң пайдалылық деңгейiнiң
1. Өндiрiлген өнiмнiң пайдалылық
2. Жалпы активтердiң айналымдылығы;
Осы көрсеткiштердiң арасындағы байланыс
өнiмдi өткiзуден
Таза пайда______
Жалпы активтердiң өнiмдi өткiзуден
Келесi түрдегi талдам кестесiн
кесте
Авансыланған қордың пайдалылық деңгейiндегi
өнiм өндiру мен активтер айналымы
пайдалылық коэффициентiнiң өзгеруiнiң әсерi
№
Көрсеткiштер
2002 ж
2003ж
өзгерiстер Коэффициент өзгерiсiне қарай
кiрiстер Активтер
дiң айналым
дылығы
1
2
3 Таза пайда, мың теңге
өткiзуден түскен түсiм, мың теңге
Жалпы активтердiң орташа жылдық құны, мың
1196725
3899156
7587832 2897561
6568697
8127778 +1700836
+266941
+539946 х
х
х х
х
х
4
5
6 Жалпы активтердiң кiрiс деңгейi, %
Өнiм өткiзуден түскен түсiм коэфф, %
Активтердiң айналым коэффициент %
15,77
30,69
0,51 35,65
44,11
0,81 +19,88
+13,42
+0,3 +10,79
х
х +9,09
х
х
Бiрiншi реттегi факторды алқалы құрылғыларды
Ду=30,69х0,81=24,86 (%)
Осы көрсеткiш пен активтердiң пайдалылық
Өндiретiн өнiмнiң пайдалылық коэффи-
35,65-24,86=10,79(%)
2. Активтердiң айналымдылық коэффициен-тiнiң өзгерiсi
24,86-15,77=9,09(%)
Бұдан жалпы активке пайдалылық
Практикада ағымдағы активтердiң пайдалылық
Дт.а.= , мұндағы
Та-ағымдағы активтердiң орташа мөлшерi, мың
Дr-таза пайда, мың теңге.
2001 жылы
2002 жылы
2003 жылы Д т.а.=
Есептеу көрсетiп отырғандай «Торғай-Петролеум» ЖАҚ-ның
«Торғай-Петролеум» ЖАҚ-ның акционерлiк компания болғандықтан
Дс.к..= ; мұндағы
Ск – меншiктi қор, мың тг
Дr – таза пайда, мың тг
2001 жылы
2002 жылы
2003 жылы
Есептеу меншiктi қор кiрiсi деңгейiнiң
Негiзгi кiрiс көрсеткiшi болып
Дн.ө.қ.= ; мұндағы
F – негiзгi қордың орташа
E – материалдық айналым қорының орташа
Есеп беру жылындағы өндiрiстiк
Өндiрiстiк қорлардың пайдалылық деңгейiнiң (тиiмдiлiк)
1. Өндiрiлген өнiм бойынша таза пайданың
(41,297-28,73), мұнда 41,297=0,4411:((1,0198+0,0483)х100%
кесте
Өндiрiстiк негiзгi қорлардың пайдалылық
деңгейiнiң өзгеруiне әсер ететiн
№ Көрсеткiштер белгiлерi 2002 ж 2003 ж
1
2
3
4
5
6
7
8
9 Таза пайда, мың теңге
Өнiм өткiзуден түскен түсiм, мың теңге
Негiзгi қорлардың орта жылдық құны, мың теңге
Материалдық айналым қорының орта жылдық қалдығы, мың теңге
Өндiрiстiк қордың орта жылдық құны
Өнiмнiң қор сыйымдылық коэффициентi
Айналым қорының тығымдылық коэффициентi теңге
Өндiрiстiк қордың кiрiс деңгейi х
ДN
F
E
F+N
К
K
K
Дф 1196725
3899156
3976524
188314
4164838
1,0198
0,0483
0,3069
28,73 2897561
6568697
5101081
211512
5312593
0,776
0,0322
0,4411
54,54
2. Қор сыйымдылығының азаюы, яғни
(53,51-41,297), мұнда 53,51=0,4411 :
3. Материалдық айналым қорының
Олай болса, жалпы өндiрiстiк
12,6+12,21+1,03=25,81 пункт
Инвестицияланатын кәсiпорындағы инвестиция басқару бойынша
Ди= ; мұндағы
Ск – меншiктi қордың орташа көлемi, мың
Д0 – ұзақ мерзiмдi мiндеттердiң орташа
Ди- инвестициялық кiрiс;
2001 жылы
2002 жылы
2003 жылы
Талдам жасау уақытында инвестиция
2.3 Кәсiпорындағы инвестициялық тұтынушылық және оны қаржыландыру көздерi
Кәсiпорынның барлық инвестициялық тұтынушылығын 3 топқа бөлуге
Тура инвестиция;
Нақтылы инвестиция;
¤ылыми-зерттеу жүргiзетiн инвестиция.
Тура инвестицияға негiзгi және айналым
Негiзгi қорлар инвестициясы келесiлерден
ғимараттар, құрылыс;
құрау, қайта салудағы құрылыс;
машина, құрал-жабдықтар;
негiзгi материалдық емес активтердегi көлiк
геологиялық барлау;
геофизикалық жұмыс
сейсмобарлау;
сейсмобарлаудағы нақтылы интерпритация, өңдеу және
гравибарлау және т.б.
Нақтылы инвестиция болып тура
қоршаған ортаны сақтау шығындары. Оның
атмосфералық ауаны қорғау;
су қорын қорғау;
жер қорын қорғау;
пайдалы қазбалардың кенiшiн қорғау;
қалдықтарды кәдеге жарату;
апаттық жағдайларды болдырмау;
радиоэкологиялық жағдай;
үшiншi тұлға бойынша азаматтық – құқықтық
¤ылыми-зерттеу жүргiзетiн инвестиция дегенiмiз жобалық
2003 жылға дейiн 70
2003 жылы компания 2380,7
Кәсiпорынның ұстамды түрдегi қаржы қорының
Меншiктi қаржы қоры және iшкi
амортизациялық жарна;
қарызды қаржы қоры;
Нарықтық қатынастар жағдайындағы кәсiпорынның
Тәуелсiздiк коэффициентiн анықтайық:
Кн=Ск:Ак
мұндағы: Кн – тәуелсiздiк коэффициентi;
Ск – меншiктi қор;
Ак – авансыланған қор
2001 жылы Кн=
2002 жылы Кн=
2003 жылы Кн=
Есептеу бойынша , талдам жасау
Қаржылық есептеулердегi белсендiлiктi қалыптастыру
2.7 кестеден көрiп отырғанымыздай 2000
Талдам уақытындағы тәуелсiздiк коэффициентi 0,5071-ден
Бұл дегенiмiз, барлық авансыланатын қордағы
КЗ=Пк:Ак немесе КЗ=1-Кн, мұндағы:
КЗ – тәуелдiлiк коэффициентi
Пк – тартылған қор;
Ак –авансыланған қор (нәтижесi валюталық
Бұл коэффициент жалпы сомадағы
Бұдан “Торғай – Петролеум ” ЖАҚ қаржылық
Кәсiпорынның қаржылық тұрақтылығын сипаттайтын келесi көрсеткiштер қаржыландыру коэффициентi
Кф - қаржыландыру коэффициентi
Ск - меншiктi қор
Пк – тарту (қызықтыру) қоры
Талдам уақытындағы бұл көрсеткiш 2002
Қаржыландыру коэффициентiнiң керi көрсеткiшi, яғни
КЗ/К=Пк : Ск , мұндағы
КЗ/К - қарызгер мен меншiктi
Ск - меншiк қоры
Пк – қарыз қоры
“Торғай – Петролеум ” ЖАҚ –да бұл
2002 жылы – 0,972
жылы – 1,068
Бұл дегенiмз, кәсiпорын 2002 жылы
Қор құрылымын ұтымды қалыптастыру үшiн
Қаржыландыру көздерi болып мыналар табылады:
Кәсiпорынның меншiктi қоры – кәсiпорын иелiгiндегi
Өнiм бөлiгiндегi келiсiм.
Бұл жағдайда мемлекет, кен иесi
Әрбiр қаржыландыруға өзiнiң қаржы ағымы
Операциялық инвесторлық және қаржылық
Фо(t) – операциялық әрекет ағымы
Фи(t) –инвестициялық әрекет ағымы
2002 жылы: Фо(t) = 3166050
Фи(t) = -2012221, олай болса:
в(t) = Фо(t)+ Фи(t), мұнда в(t)- қолма-қол
в(t) =3166050- 2012221=1153829
жылы Фо(t) = 4684755
Фи(t) =-3200115
в(t) =4684755-3200115=1484640,
яғни белгiлеу оң деген сөз.
В(t) = 0
2002 жылы В(t) =1153829+951=1154780,0 мың теңге
2003 жылы В(t)=1154780+1430324=2585104,6 мың теңге
Қаржыландыру әдiсi қаржы ағымындағы,
Кесте
«ТорЈай-Петролеум» ЖАЅ-ныЎ 2001-2002 жылдардаЈы авансаланЈан
№
К†рсеткiштер 2002ж 2003ж †згерiстер
Пунктегi јґрылым
†згерiсi
Сомасы
мыЎ тг Ґлес салмаЈы, мыЎ теЎге
Сомасы
мыЎ тг Ґлес салмаЈы, мыЎ теЎге
МыЎ тг
%
1
1.1
1.2
2
3
4 авансыланЈан јор
меншiктi јор
заемдыј јор
Т„уелсiздiк коэф
Заемдыј ж„не меншiктi јорларын јаржыландыру коэф
Заемдыј ж„не меншiктi јорларын байланыс коэф-тi 7587832
38476996
3740136
х
х
х 100
50,71
49,29
0,5071
2,029
0,972 8127778
3929895
4197883
х
х
х 100
48,35
51,65
0,4835
1,936
1,068 539946
82169
457747
х
х
х 7,1
2,1
12,2
х
х
х х
-2,36
+2,36
-0,0236
-0,093
+0,096
3.Бөлiм. Кәсiпорынның инвестициялық iс-әрекетiн жүргiзу
3.1 Кәсiпорынның инвестициялық стратегиясын қалыптастыру
Кәсiпорынның инвестициялық iс-әрекетi дегенiмiз
3.1.-сурет. Кәсiпорынның инвестициялық
стратегиясын құру жағдайы
Өндiрiстiк негiзгi инвестиция келесi негiзгi
Кәсiпорынның экономикалық тиiмдi дамуы
Күрделi қаржы дегенiмiз – негiзгi қорларды
Күрделi қаржы келесi түрлерден тұрады:
құрылыс-монтаждық жұмыс шығыны – ғимарат, құрылыс
әр түрлi машиналар, механизмдер, құрал-жабдықтар алуға
3.2. кестеде «Торғай-Петролеум» ЖАҚ-ның 2001-2003
кестеден көрiп отырғанымыздай, есеп беру
3.2 Кесте . “Торғай – Петролеум “ ЖАҚ –ның
2001-2003 жылдардағы күрделi құрылыс инвестициясы (мың теңге )
Жылдар
Негiзгi қордың iске кiрiсу сәттерi. Күрделi
құрылыс инвестициясы
енгiзiлген Оның iшiнде Кәсiпорын-
ның меншiк қоры есе-
бiнен
СМР құралдар,
жабдықтар,
саймандар
2001ж
2002 ж
2003ж 707855
251328
3016355 642186
717173
1358412 299006
374198
225785 96029
63352
196341 642186
717173
1358412
Талдам уақытында инвестициялық белсендiлiктiң өскендiгiн
Кұрделi құрылыс дегенiмiз – күрделi сипаттағы
Қазақстан 2030 жылдардағы өркендеу стратегиясының бiр бөлiмiнде шетел инвесторындағы
Инвестициясыз кәсiпорынның экономикалық өркендеуiн қамтамасыз ету және мұнай өндiру
Инвестиция ағымы кәсiпорынды ұтымды ұйымдастыру негiзiнде жаңа технология
Инветиция ағымы арқылы мұнай өндiру ұңғысында жаңа құрылысқа ,технологиялық
«Торғай – Петролеум “ ЖАҚ-да инвестицияны
«Торғай – Петролеум “ ЖАҚ-да жақсарту
Бағдарламаның негiзгi мiндетi: кәсiпорындағы
Инвестициялық ахуалдың жақсаруы өнiм өндiру үшiн мүмкiндiктер мен анықталған
3.3 кесте Инвестициялық ахуалды жақсарту
Жағдай Өткiзу мүмкiнiктерi
Еңбек нарығын өркендету
Жер және қозғалмайтын мүлiк нарығының өркендеуi
Коммуналдық және транспорттық қызмет нарығының өркендеуi
Қаржылық , Банктiң қызмет нарығының өркендеуi
Әлеуметтiк қызмет нарығының
өркендеуi
Инвестициялық ахуалға баға беру
х
*Арзан жұмыс қолы
*Арзан тұрғын үйлер
*Автожолдардың арақашық
тығы 2617 км , оның iшiнде рес-публикалық белгiлер
*Темiр жол – 786 км
*АТС – тiң жалпы сыйымды-лығы 63684 , онда қалалық
*Жалпы байланыс желiлерiнiң ұзындығы – 94175 кан / км.
* Екiншi деңгейлi банк филиалы
* Тауарлық биржалар
*Сақтандыру компаниялары
*Әртүрлi қызығушылықтағы
туристiк аймақтарды құру және өркендету .
*Кәсiпорынның инвестициялық қызығушылық рейтингтерiн сақтау және жоғарлату .
Жаңа инвестицияларды тарту белсендiлiгi халықаралық
Қойылған мақсаттарға жету үшiн келесi
Қор салу негiзiнде және отандық
Инвестиция бойынша ҚР Агенттерiмен , Халықаралық
Инвестициялар тартуға ұсыныс жасау
Жаңа заман құралдарын орнату, лицензия,
Кәсiпорын бойынша ақпараттар ұсыну үшiн
“Торғай – Петролеум “ ЖАҚ –да Қазақстан Республикасының
Осы жылы күрделi қаржы құрылыстағы эксплуатациялық ұңғыны , топтық
2002 жылы АҚ жұмысының эксплуатациялық есебiндег құрылтайшыларды қайта
2004 жылдан 2008 жылдарда кенiш құрылысындағы қарқындылықты жылдамдату
“ Торғай – Петролеум “ ЖАҚ –ның сыртқы
2002- 2003 импорттық құрал – жабдықтар мен
Олай болса , келесi жылдарда да сыртқы экономикалық
тарды жеткiзу сұрақтары шешiледi .
кесте
«ТорЈай-Петролеум» ЖАЅ-ныЎ „леуметтiк – экономикалыј
индикативтiк жоспар жобасы (млн теЎге)
К†рсетулердiЎ атауы 2001 ж 2002 ж 2003
1. Барлыј јаржыландыру к†здерi есебiнен негiзгi
Республикалыј бюджет јоры
Жергiлiктi бюджет јоры
2. Экономикалыј „рекет тҐрi б†лiгiндегi ґйымдар мен
3 Экономикалыј „рекет тҐрiндегi экономиканыЎ мемлекеттiк емес
647,2 733,7
733,7 2296,4
2296,4 1484,3
1484,3 1366,8
1366,8 1237,2
1237,2 1198,9
1198,9 1058,9
1058,9 3 есе
3 есе 48%
48%
3.5 Кесте . “ Торғай – Петролеум “
Көрсеткiштер 2001 ж 2002 ж
саны құны млн долл саны құны млн долл саны
құны млн долл
1.Iшкi сауда айналымы , долл. оның iшiнде :
Экспорт , барлығы
Импорт , барлығы
2.Электроэнергия,
млнкВт
3. Табиғи газ, млн .куб.м
4.Мұнай өнiмдерi,
мың теңге
5. Жеңiл автокөлiктер
6. Ет өнiмдерi , мың теңге
7. Кондитерлiк өнiiмдер , мың теңге
8.Жүк автокөлiк-
тер , дана
9.Машиналар , құралдар
10.Бағдарламалық қамтамасыз ету
11. тағы басқалар
-
-
-
-
-
-
2
-
-
-
-
-
1,645
-
1,645
-
-
-
0,076
-
-
1,434
0,131
0,003
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
0,200
-
0,200
-
-
-
-
-
-
0,200
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
1,230
-
1,230
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Қорытынды және ұсыныс
Қазiргi уақытта Қазақстанда жүргiзiлiп отырған процестер жаңа мезеттер мен
Нарықтық түрдегi тиiмдiлiктi бағалау барлық
Аймақтағы мемлекеттiк инвестициялық саясат жалпы
Осы диплом жұмысының мақсаты “Торғай – Петролеум “
Қызылорда облысындағы инвестициялық қоғам жағдайларын бағалау ,
Кәсiпорынның ұйымдастыру – басқару құрылымы , негiзгi техникалық –
“ Торғай – Петролеум “ ЖАҚ инвестициялық тарту
Бұл есептеулер келесi қорытындыларды жасауға мүмкiндiк бередi :
кәсiпорынның активтерi (жалпы қор ) негiзгi қор бойынша құралған
жалпы қор құрамында айналым қорының үлесi өте төмен .
кәсiпорынның қалыпты жұмысын сипаттайтын қаржылық орнықтылық пен төлем мүмкiндiгiнiң
кәсiпорын кiрiсi жеткiлiктi жоғарылықты көрсетедi.
Яғни, ол ақпаратты куәландыру, негiзi
Жалпылама тиiмдiлiк көрсеткiштер есебi кәсiпорынға
Олай болса, кәсiпорын экономикасындағы инвестицияны
Кәсiпорындағы инвестициялық iс- әрекеттер мен инвестициялық стратегияның құрылуы негiзiнен
Аймақ бойынша шетел инвестицияларының
үлестерi
4% - энергетикалық кешен
23% - түстi металлургия
49 % - мұнайгаздық аймақ
24 % - басқалар
Тәуелдiлiк деңгейiне байланысты инвестиция түрлерi
3 түрi 2 түрi
Жаңа өндiрiс құрудағы инвестиция
Тәуелдiлiк дейгейi жоғары
Инвестициялық ахуалдың жақсаруы
Жағдай Өткiзу мүмкiндiктерi
Еңбек нарығын дамыту *Жұмыс ресурстарының артықшылығы
* Арзан жұмыс қолы
Жер және қозғ алмайтын мүлiк нарығының дамуы *
Коммуналдық және транспорттық қызмет нарығының дамуы
*Автожолдардың арақашықты-
ғы – 2617 км , оның iшiнде республикалық
1026 км
*АТС – тiң жалпы сыйымды лығы – 63684
*Жалпы байланыс желiлерiнiң ұзындығы – 94175 кан / км
*АТС саны – 135 , онда элек -
трондық - 7 .
* Электрондық почта Астел – Арна – Спринг
Қаржылық және банктiк қызмет нарығының дамуы *Екiншi деңгейдегi
*Тауарлық биржалар
* Сақтандыру компаниялары
Iс- ақпараттар нарығының дамуы *Әрекеттерi : жаңа ақпараттың
Әлеуметтiк қызмет нарығының дамуы * Әртүрлi қызығушылықтағы ,
Инвестициялық ахуалға баға беру * Кәсiпорынның инвестиция лық
Қолданылған әдебиеттер тiзiмi
Назарбаев Н.Ә. Қазақстан – 2030 . Барлық қазақстандықтардың жағдайын
2001 жылғы 10 тамыздағы “АҚ туралы ”Қазақстан
28.02.2000 жылғы “Тура инвестицияларды мемлекеттiк қолдау
10 сәуiр 2000 жылғы “Iшкi қарыздарды басқару
Балабанов К. Қаржылық менеджмент . Алматы 1994.
Грузинов В. П. Грибков В.Д. Кәсiпорын экономикасы
Горфинкель В.Л ., Купрянов Е.М., Прасолова П. Кәсiпорын
Зайцев Н.Л. Өндiрiстiк кәсiпорындар экономикасы Қосымша
Сергеев И.В.Кәсiпорын экономикасы .Қосымша оқулық .-М :
Н.А.Багдановская , Г.Г.Виноградов және т.б. өнеркәсiп әрекетiндегi
Баканов М.И. , Шеремет А.Д. Шаруашылық iсiне талдам
Балаболов И.Т. Шаруашылық субъектiлерiндегi қаржыны жоспарлау
Барнгольц С.Б.Қазiргi даму жағдайындағы шаруашылық
Майданник Б.И . ,Карпунин М.Б. және т.б.
Азаев Г.Л. Бәсекелестiк : стратегиялық талдамы және практика
Фирманың экономикалық стратегиясы , қосымша оқулық . 1 А.П.
Шмален Г.Кәсiпорын экономикасының мәселелерi мен негiздерi . –М
Өмiрлiк цикл стратегиясы
Жалпы стратегия
Кәсiпорынның инвестициялық стратегиясы
Инвестициялық қордың нарықтық жағдайы
Кәсiпорындағы инвестициялық тарту
Инвестициялық ахуалды қалыптастырудың теориялық аспектілері
Торғай-Петролеум ЖАҚ-ғы инвестициялық тартымдылығын талдау
Арал өңiрiнiң проблемаларын кешендi шешу жөнiндегi 2007-2009 жылдарға арналған бағдарламаны бекiту туралы
Инвестициялық саясаттың модельдері
Қазақстан Республикасындағы инвестициялық ахуал
Қазақстан Республикасында инвестициялық қолайлы климат қалыптастыру
Инвестициялық тартымдылық
Кәсiпорынның инвестициялық iс-әрекетiн жүргiзу
Инвестициялық қатынастарды мемлекеттік реттеу
Қазақстан Республикасындағы шет елдер инвестициясы