Инновациялық жүйе
1 Инновацияның мәні, мақсаттары және негізгі
кезеңдері
Инновация (Жаңалық енгізу) туралы түсінік
Инновация (Жаңалық енгізу) дегенде біз «инвестициядағы жаңаруды», яғни
Жаңару ( бұрын болмаған жаңашылдық: жаңа көріністер, өнертапқыштық,
Жаңалық енгізудің негізінде материалдық қорытынды көрініс табады: мұнда
Жаңалықты бастау, меңгеру, тарату жүйесі- инновациялық қызмет немесе
Инновация (жаңалық енгізу) – жаңа қызметтің, жаңа жетілдірілген
Жаңалық енгізу ( ғылыми-техникалық үдеріспен тығыз байланысты, тіпті
Жаңалық енгізуді (инновацияны) белгілі бір белгілеріне қарап, нақты
Өнімдік жаңалық енгізу- жаңа материалдарды қолдану, жаңа жартылай
Ал, жұйелік жаңалық енгізу (жаңа технологиялар) өндірісті жаңаша
әлемдегі жаңа салалар үшін;
елдегі жаңа салалар;
белгілі мекемедегі кәсіпорындағы жаңашылдық. (немесе мекемелер, кәсіпорындар топтары
Пайда болу стимулына қарай;
ғылым мен техниканың дамуына байланысты туған инновациялар;
өндірістік қажеттіліктерге байланысты туған инновациялар;
нарық қажеттіліктеріне байланысты туған инновация (жаңалық енгізу)
Жүйедегі орнына кәсіпорында, фирмада байланысты;
кәсіпорын кірісіндегі (бастауындағы) инновация; (шикізат, құрал-жабдық, ақпараттар жинақтау,
кәсіпорын шығысындағы (қалыптасуындағы) инновация; (бұйымдар, қызмет көрсетулер, технологиялар,
кәсіпорынның жүйелік құрылымындағы инновациялар; (басқарушылық, өндірістік).
Енгізілетін өзгерістердің тереңдігіне байланысты;
түбірлі (базистік) инновация, ірі өнертапқыштықты іске асырады және
жақсарту инновациялары, ұсақ өнертабыстар іске асырылады және ғылыми-техникалық
Модификацияланған инновациялар, техника мен технологияның ескірген түрлерін жартылай
Инновацияның ғылыммен тығыз байланыста болатынын ерекше атаған жөн.
Бұл, сонымен қатар, нарық конъюнктурасына қатысты ақпарлар негізіндегі
Қазіргі экономикада инновацияның ролі едәуір артты. Инновацияны қолданбайынша,
солайша, нарық экономикасындағы инновация- өімнің тұтыну құнын төмендетуге
1.2 Инновацияның (жаңалық енгізудің) негізгі кезеңдері мен мақсаттары
Жаңалық енгізудің (инновацияның) мақсатттары төмендегідей.
Өнертапқыштықтың жаңа техникалық міндеттерінің шешімін табу;
Ғылыми-зерттеу және тәжірибелік – конструкторлық нұсқалар жүргізу; (ҒЗТК);
топтама өнім өндіруді қалпына келтіру;
өнімді сату мен өткізуді қатар ұйымдастыру;
нарыққа жаңа тауарлар енгізу;
технологияларды үнемі жетілдіру жолдарымен жаңа нарықта беки отырып,
Фирма маркетингтік қызметінің ең жанды бөлігін инновациялық қызметтер
Бұл әсіресе ғылыми кеңейтілген өнімдерді өндіретін фирмаларға қатысты.
Тұтынушылар ойлары мен ңұсқаларын іске асырудың басты қозғаушысы
Фирманың инновациялық саясатындағы басты нәрсе – ҒЗТК жұмыстардың
Жаңа өнімдерді өндіру саласындағы нақты, анық саясат- зерттеу
Инновациялық кезеңдердің негізгі мінездемесін қарастырып көрейік.
1-кезең.Жинақталған ойларды жүйелеу;
нарықтағы технологиялық өзгерістер туралы ақпараттар жинау, ҒЗТК-дан түскен
өнімдерді игеру мен өндіру жөніндегі фирманың ең мықты
нарық көздері мен олардың ұзақ мерзімді даму тенденциялары
2-кезең. Жаңа өнім өндіру идеялары сұрыптау және таңдау;
ойлардың өмірде іске асуының мүмкіндіктерін анықтау;
жаңа және дәстүрлі бұйымдардың жалпы технологиялық деңгейін анықтау;
жаңа өнімнің фирма атағына сай болуы және даму
болашақ бұйымдардың рұқсат құжаттарының тазалығын анықтау;
3-кезең.Жаңа өнімнің экономикалық тиімділігінің талдамасы ( маркетинг бағдарламасын
ойдың белгілі нақты жоба түріне көшкендегі өнімнің техникалық
өнімнің техникалық-экономикалық сипатын анықтау, оның сипатын бағалау және
нарықтағы сұраным күшінің талдамасы және сатылу көлемі;
жаңа өнімді өндіруге игеру және шығаруға жұмсалатын шығындары
жаңа өнімді өндіруге қажетті қорлардың барлығы: технологиялық машиналар
жаңа өнімді игеру мерзімі және оны нарыққа шығару;
жаңа өнім өндіру пайдалылығын талдау және бағалау-өнім бойынша
4-кезең. Жаңа өнімді жасау.
фирма бөлімшелері арасында міндеттерді бөлісе отырып, жаңа өнімді
үлгі жасау және техникалық сына жүргізу (экологиялық жағынан,
тауардың атын анықтау, тауарлық белгісін, рәсімделуін, орамасын, таңбасын
5-кезең. Нарықтағы тестіленуі.
шектеулі нарықта үш айдан кем емес мерзімге құны
өткізілу, сатылу арналарының оңтайлысын таңдау;
жарнамалау әдістері мен құралдарын таңдау;
техникалық қызмет көрсетуді ұйымдастыру;
6-кезең. Өнім бойынша маркетинг бағдарламасы негізінде төмендегідей жаңа
жаңа енгізілімнің саудалық негізін: сатылу көлемін,өнімнің пайдасын, сұраныс
фирманың өндірістік мүмкіндіктерін: бұрыннан бар күш-қуатты пайдалану, қаржы
қаржылық мүмкіндіктері: өнімді жаппай өндіру және сатудағы инвестицияның
нормативтік көрсеткіштерге сай болуы-өнім өткізілетін елдегі мемлекеттік стандарт
жаңа енгізілімнің патенттік қорғалуын қамтамасыз ету.
Жаңа өнім бойынша маркетингтік бағдарламада басты маңызды критерийлердің
жаңа бұйымның сатылу көлімі;
жаңа бұйымның енгізілуіне байланысты өзге тауарлардың сатылуындағы өзгешіліктер;
жаңа тауар өндірісінде пайдаға қол жеткізу мерзімін бағалау;
Егер жаңа бұйымдар бұрын өндірілген тауарларға технологиялық жағынан
1.3 Инновациялық жүйе
Инновациялық жүйе дегеніміз-белгілі бір кәсіпорынның инновациялық (жаңашыл) қызметін
Инновациялық жүйе жаңалық енгізуді тереңдетудегі, жаңа өнімдерді өңдіру,
Инновациялық жүйе (№1 сызбада) бір-бірімен байланысқан қалыпты тізбектегі
жаңалық енгізуді тереңдету;
жаңалық енгізу маркетингі;
жаңалық енгізу өнімі;
жаңалық енгізуді іске асыру, тарату;
жаңалық енгізуді алға жылжыту;
жаңалық енгізудің экономикалық тиімділігінің бағасы;
жаңалық енгізудің таралымы, дифузиясы.
(Жаңалық енгізу) инновациялық жүйенің бастауы-жігерлену болып табылады. Жігерлену-бұл
таңдаудағы, міндеттер қоюдағы, жаңалық еңгізу туралы ойларды іздестірудегі,
Жаңа өнім негізделгеннен кейін ұсынылған жаңалық енгізудің маркетингтік
Жаңалық енгізу жүйесі (инновациялық процесс) инновацияның диффузиясы мен
Кәсіпкерлік қызмет тәжірибесіне инновацияны енгізерде инновациялық жүйені қандай
Инновациялық жүйенің дамуына әсер ететін негізгі қозғаушы күштер:
экономикалық, технологиялық.
Инновациялық жобаларды қаржыландыруға ақшаның болмауы, материалдық және ғылыми-техникалық
Қаржылық және материалды-техникалық қаражат көздерінің болуы, қажетті шаруашылық
( саяси, құқықтық;
Монополияға қарсы, салыққа, тозу жарнасына, рұқсат-лицензиялық заңдылықтар, заңдылықтарына
Инновациялық қызметті марапаттайтын заңдылық шаралары, жаңалық енгізуді мемлекеттің
( әлеуметтік-психологиялық мәдени;
Қызметкерлердің мәртебесін өзгерту, жаңа жұмыс іздеу қажеттілігі жаңа
Инноватциялық жүйеге қатысушыларды моральдық жағынан көтермелеу, қоғамның тануы,
( ұйымдастырушылық-басқарушылық;
Компанияның тұрақталған ұйымдық құрлымы, тым ортақтандыру, басқарудың беделдік
1.4 Өнімнің өміршенділік циклы
Цикл ( өзара байланысты құбылыстардың, процестердің, жұмыстардың жиынтығын
Өнімнің өмірлік циклы ( бұл өнім немесе бұйым
Жаңалық еңгізу процессін ұйымдастыру, жаңалық еңгізу өндірісін жоспарлау
жаңалық еңгізудің өмірлік циклінің тұжырымдамасы шаруашылық субъектінің басқарушысын
жаңалық еңгізудің өмірлік циклінің тұжырымдамасы жаңалық еңгізуді сатып
жаңалық еңгізудің өмірлік циклінің тұжырымдамасы жаңалық еңгізуді анализдеу
өмірлік циклдің қай сатысында екендігін, оның болашағы қандай
Жаңалық еңгізудің өмірлік циклы сатылым қисығында кескінделеді.Ол жерде
еңгізу
өсу
өсу қарқының төмендеуі
түсу
Өнімнің өмірлік циклінің бастамасы болып жаңашылдық табылады деп
Өсудің келесі кезеңінде сатылым көлемі ұлғая береді, бірақ
Өнімнің өмірлік циклының моделі әр түрлі жағдайларда қолданыла
Жаңалық еңгізудің өмірлік циклының шығындық аспектісінің анализі. Көп
Әр түрлі пропорциялар зерттелетін бағдарламаның мінезі мен мекеменің
Бірақ жаңалық еңгізу процессі мүмкіндік сипаттамасына ие: өйткені
Демек, шығындарды жоспарлау кезінде жаңа техниканың өзін өзі
Ал жаңалық енгізудің уақыт көлеміне келетін болсақ, ол
Егер кәсіптік дамыған елдерде жаңалық енгізу циклі
Елдің кәсіптік дамуы қаншалықты жоғары болса, оның бейімделу
2 Экономикалық жеке салаларындағы жаңалық енгізудің қызметі
2.1 Кәсіптік базалық саладағы жаңалық еңгізудің дамуы
Нарықтық механизмге негізделген экономикалық қатынастарға өту кезінде Қазақстанда,
Бұл жалпы экономика мен кәсіпшіліктің жәй-күйінде кері әсерін
2002 жылы кәсіптегі бұл бет ауыс сақталды. Алдыңғы
Өткен жылы мұнай және газ конденсатын өндіру
Өткен жылда белгіленген қазақстандық негізгі өнімнің келісі
Қазіргі кезде Қазақстанда өнім өндірудің өсуі мен еңбекке
Мемлекеттік бюджеттің негізгі толтырылым көзлерінің бірі болып жоғары
Жаңалық енгізу процесі тек өндіріске ғана емес, сонымен
Бұл мысалдар Қазақстан дамудың жаңалық енгізу жолына түсу,
Қазақстастандық ғалымдар, өз тиімділігімен әлемдік тәріздес жобалардан қалмайтын,
Жекелеп алғанда, «Қазмеханобр» кәсіптік экологияның ғылыми - өндірістік
ВНИИ цветмет мамандары түсті металлургияның сульфитті концентраттарын балқыту
Бұл Қазақстандық ғалымдарының тек түсті металлургияға жасалған
Әлемдік нарыққа өз өнімінің шыққан салалар (тау-кен
Ішкі нарыққа бағытталған (тамақ және жеңіл өнеркәсіп,
Сақталған өндірісті технологиялық жабдықтарды максималды пайдалана отырып, химиялық
Ауылшаруашылық секторы мен экспортқа бағытталған кәсіпшілік өнеркәсіп тұтынатын
Синтетикалық және компази циялық материалдарлың кең спекторын енгізу
Жұқа органикалық синтездің негіздемесінде өнім шығаруды ұйымдастыру;
Тұтынатын тауарлардың орнына импорттың келуін қамтамасыз ететін ғылыми
Соңғы өнімді алу үшін мұнай және газды тереңдетілген
Экологиялық қауіпсіздікті жоғарылатып, қуаттық сыйымдылықты азайту үшін бағытталған.
Металлургиялық кешеннің бағдары болып металдың қайта өңдеу өндірісін
Өндірудің жоғары деңгейіне жету және минералды шикізатты өндіруге
Мемлекет территориясында экспортталатын шикізат ресурстарын қымбатырақ сапалы деңгейге
Кедей өндіріс орындарын жобалауға және қолда бар отвалдарды
Соңғы жылдары өз позициясын үлкен мөлшерде жоғалтып алған
Жалпы машина құру өндірісі мен сала аралық кооперациясын
Нарықтық экономика жағдайында экономикалық пайданы және мемлекеттік машина
Мемлекеттің тау-кен, отынды шикізат және аграрлы кешендерінде машина
Жоғары технологиялық кешенде жаңалық енгізуге бейімдігі байқалатындығына әлемдік
2.2. ГМК-ның индустриалды – инновациялық дамуы
Қазақстан Республикасының Президентінің 2003 жылы 17-мамырда № 1096
Стратегияны іске асырмаса 2015 жылы кәсіпшілік өндірістегі тау
Стратегияның мақсаттары шын мәнінде үлкен, күтілген нәтижеге жету
Тау-металлургия кешенінің мәселелеріне келіп тоқталайық. Бұдан былай Қазақстан
Тау-металлургия кешені экономика базалық саласының бірі болып табылады,
Мемлекетте түсті металл мен ломның қайта өңделуі жоқ
Ішкі металл нарығының дамуын экономиканың барлық салаларындағы негізгі
2015 жыл кезеңіне дейін қазақстандық металлургияның негізгі бөлігі
саланың өндірістік құрылымының жетілдірілмеуі, бұл шикізатты бір-екі негізгі
аумағындағы басқарудың жоспарлы жүйесінің бұзылуынан пайда болған технологиялық
шикізатты кешенді пайдалануын қолдайтын негізгі шара – анықтау
бойынша деректерді мемлекеттік есепке алу үшін тәжірибеге минералды
өндіретін шикізаттың күрделі құрамы мен оның пайдалы қорларының
алдын-ала таусылуы мен құнсыздануына әкелетін кен орнының сұрыпты
металлургиялық өндірістің, технологиялық деңгейдің төмендігі, негізгі қорлардың физикалық
жаңа технологиялық процестермен шартталған қалдықтардың тез қарқында жиналуы,
бұл мәселені шешу, бір жағынан, металлургиялық мекемелер үшін
жоғары әлеуметтік-экономикалық эффектіге ие жаңа өндірісті құруға мемлекеттің
Осыған орай, аса маңызды саналатын инновациалық жүйелерге салалардағы
шикізаттардан түсетін табыс үстінен алынатын қосымша түсімдерді шектеуді
Тау-кен металлургиялық кешендерді басқарудың басымдық міндеттерін:
Минералдық шикізаттарды пайдаланудың кешенділігін және толықтығын қамтамасыз ету;
Экспортқа бағытталып шығарылатын өнімдерді өндірудің нысаналы бағытталған
Өнеркәсіптегі өңдеуші секторлардағы бағдарды мемлекеттің инновациялық технологияларды тікелей
Ресурстармен қамтамасыз ету бағдары жөнінен алғандағы металлургия өнеркәсібі
Таза металдарды алу, металдар негізіндегі композициялық
Қазақстан металының бәсекелестігін дамыту үшін отандық индустрияның бағдарламалық
Қазақстан тау-кен кешенінің дамуындағы маңымезгілдің бірі-өндірістік қалдықтарды басқару
Қазақстан металлургия өндірісі дамуының негізгі бағыттарын іске асыру
бүкілодақтық сауда ұйымына кіруде Еуропа, Азия экономикалық елдерімен
Бұл жерде болашағы бар нәрсе-машина жасау және металлургия
металлөнімдерін сыртқа шығарудың негізсіз мөлшерін қысқарту үшінқорғаныс зерттемелерін
отандық өнім өндірушілердің темір жол көліктерін, электр қуатын,
Металлургия өндірісінің жаңаша жолдармен дамуын қамтамасыз ету үшін
жинақталған ғылыми-техникалық қайнар- күштерді тиімді пайдалану, жұмыс істеп
Жоғарыда атап өткеніміздей, Үкімет маркетингтік, инжинирингтік, ақпараттық- аналитикалық
2.3 Өндірістік кәсіпорындардың инновациялық белсенділігі
Жоғарыда айтқанымыздай, отандық экономиканың алдында тұрған көкей-кесті мәселенің
Сондықтан, көптеген елдерде инновациялық қызмет жүйелерінің дамуын,
Қазақстан соңғы жылдары экономиканың тұрақты өсу қарқыны байқалады.
№ 2 және 3 кестелерде өндірістік кәсіпорындардың республикадағы
Кесте 1 ( Өнеркәсіптердің негізгі жұмыс көрсеткіштері
Көрсеткіштер 2000 2001 2002 2003
Жоғары айналымды өнеркәсіптердің(ВВП) үлесі; % есебімен 28,2
Өнеркәсіптік өндіріс көлемінің табиғи (физикалық) индексі % есебімен
Өнеркәсіптің пайдалылық деңгейі,% 15,8 26,5 20 20,3
Негізгі күрделі қаржыға салынған инвестиция, млр.тенге 219,6 385,9
Сызба 2 ( Экономикалық қызмет түрлеріне байланысты өндіріс
Өндіріс салалары 2000 2001 2002 2003
Тау-кен өндірісі % есебі (келесі жылға) 109,6 121
Қайта өңдеу өндірісі 102 117,4 115 107,7
Берілген статистикалық есептер және белгілер 2002-2003 жылдарда 2000-2001жылдарға
Қазақстан Республикасындағы инновациялық қызметтің өңделу механизмнің моноторингін анықтау
Сауалнамаға он сегіз негізгі көрсеткіштер кіреді: кәсіпорын
2003 жыл қорытындысындағы ішінара зерттеуге 199 отандық кәсіпорындар,
Алдағы жылдардағыдай, жағдаяттық зерттемелерде әлдеқайда үлкен үлес салмағын
Республикадағы макроэкономиканың жағымды айналым көрсеткіштерін осы өнеркәсіп кәсіпорындарын
Солайша,2001-2003 жылдардағы мәліметтерге қарағанда, зерттелген кәсіпорындардағы негізгі көрсеткіштерінің
Өнімнің негізі түрлерін өндіру көлемі жағынан – 24,4
Өнімнің негізгі түрлерін сату көлемі жағынан-49%
Негізгі капиталға жұмсалған күрделі қаржыны көлемі жағынан-32%
Бірақ бұл жағымды қорытындыларға өндіруші өнеркәсіптер және шикізатты
Бұл мемлекеттің өнеркәсіпті әр тараптандыруға, өндірістің аса жоғары
Қорытындыланған кезеңде экономиканың нақты секторында оның инновациялық күшінің
Барлық салалардағы жұмыспен қамту ұлғайған: егер 2002- жылы
Кәсіпорындардағы жұмыспен қамту әсіресе құрылыс материалдарын өндіретін (117,6
Дәл сол кезде машина құру мен металл өңдеу
Полиграфиялық кәсіпорындардың бос емес санының төмендеуі талдау кезеңінде
Өткізілген конъюктуралық зерттеулер нәтижелері қайта дайындаудан өткен және
Басқа салаларда өндірістік қуатты қолданудың өсу деңгейі маңызды
Кәсіпорындардың өнім өндірісі және табиғи шикізаттардың таза
Инвестициялық көздердің құрылымының анализі өткен жылдар тенденциясының сақталғанына
Соңғы үш жылда мекемелердің екінші деңгейдегі банк несиелерін
Зерттеудің мәліметтері бойынша өндірістік мекемелердегі инновациялық өнімнің салмағы
Оның үстінен, инновациялық шараларды өткізуге жұмсалатын шығындары, соның
2003 жылы жалпы алғанда өндірістер бойынша осы шараларға
Технологиялық құрал- жабдықтардың физикалық тозуы;
Тенологиялық процестердің және құрал-жабдықтардың моральдық ескеруі;
Өндіріс көлемін кеңейту;
Сапаның нашарлауы және соған сәйкес өндірілетін өнімінің бәсекелестігінің
Өндірістік кәсіпорындарда инновациялық қызметтің дамуын тоқтататын факторы;
Өз қаражатының жетіспеушілігі;
Мемлекет тарапынан ұйымдық және қаржылық қолдаудың жетіспеуі мен
Несиенің қысқа мерзімділігінен және сыиақысының жоғарылығынан екінші деңгейдегі
Үлкен экономикалық қауіп-қатер;
Нормативтік құқықтық базаның жетілдірілмеуі ;
Өткізілу нарығы мен жаңа технология жөнінде ақпараттың төмен
Өз қаражаттарының есебінен инновациялық қызметті қаржыландыру кәсіпорынның күш
Өндірістік мекемелерде инновациалдық қызметтік жандандыру үшін;
Маркетингілік , аналитикалық және жағдаяттық зерттеулер центрн құру
Амортизациялық норманы өткізу . Жеке алғанда негізгі қрды
Енгізілген ғылыми әзірлемеген салынған инвестицияларды ескететін интелектуалды меншіктің
Экономиканың салалары бойынша отандық өндіріс пен импротталатын техникамен
Мемлекеттік емес қаржы институттары жағынан инновациялық салаларға
Өткізілген зерттеулердің тәжірибесі мекемелерде сондай зерттеулерге сезімділігі қалыптасқанын
3 Компаниялардың инновациялық қызметінің тиімділігін бағалау әдісі
3.1 Мұнай өнеркісібі кәсіпорындарының инновациялыұ қызметінің құрлымы
Мұнай өндірісінің қазіргі даму кезеңінде, кәсіпорындардың ғылыми техникалық
Өңделетін таукен-геологиялық орындардың жағдайының құлдырауы, өнімдерді сату және
Мұнай саласындағы компаниялар үшін кешенді инновациялық шешімдер
Инновациялық белсенділікке іштей ынталандыру – инновациялы кәсіпорындардың
Ғылыми-техникалық және инновациялық саясат компанияның басқарушылық саясатының бір
Мұнай және мұнай өнімдерінің ішкі және халақаралық нарықтағы
Жалпы ғылыми –технологиялық , техникалық және ақпараттық
Қазіргі кезде тиімділік потенциалын (қуатын) әрі қарай дәстүрлі
Қазіргі кезде кәсіпорындарда инновациялық қызметтерді іске асыруда
Мұнай өнеркәсібіндегі кәсіпорындағы инновациялық белсенділік осы инновациялық процесті
Ғылыми-техникалық Саясат (FТСХ) инновациалық жүйеге қарағанда тек қана
Нарық экономикасында бұл теориялық зерттеулермен салалық ғылым, оның
Мұндай саясат компанияның даму жолындағы оңтайлы ізденістерінен, оның
Мемлекеттің мұнай кешенінің алдында тұрған жалпы және негізгі
Соңғы жылдардағы негізгі қорлардың жаңартылуына жіберілетін шығынның қысқарылуы
жоғары деңгейлі өндірістік еңбекті қолдау және неізгі өндірістің
экологиялық таза технологияларды ендіру арқылы экологиялық
мұнайдың толассыз берілуін қамтамасыз ету;
Екінші кезең қолданбалы зерттеулер болып табылады.Олар бұрын ашылған
Ұйымдастырушылық-экономикалық жұмыстар ұйымның жетілдіруне,өндірісті жоспарлауға,еңбенкті ұйымдастыру әдістеріне және
Инновациялық қызметтің мұндай бағыттары мұнай компаниялары үшін ерекше
Тәжірибелік-конструкторлық жұмыс (ТКЖ) деген қолданбалы зерттеу қортындысын жаңа
ТКЖ – ғылыми зерттеулердің аяққы стадиясы,ол өзіндік іс-тәжірибелік
Бұл стадияда теориялық зерттеулер қортындысы түпкілікті тексеріліп құжаттар
Ғылым саласының бұл аяқтаушы саласында:ғылыми өндірістік игерім саналатын,жаңа
Игеру стадиясында ғылымның тәжірибелік негізіндегі тәжірибеден өткізу,эксперементальды жұмыстар
Игеру стадиясынан кейін өнеркәсіптік өндіріс процесі басталады (ӨӨ).
Бұл стадияда (деңгейде) инновациялық жаңалықтар материалдар жинақталып, экономикалық
Мұнай компаниялары үшін ол мұнайды көп өндіру,оны қайта
3.2 Инновациялық жобалар тиімділігін бағалаудың әдістемелік ережелері
Инновациялық шешімдер кешеңін енгңзу мен жасау мұнай саласы
Инновациялық жобалар тиімділігінің экономикалық бағасын беру әдістемесінде ең
Сондықтан инновациялық жобалардың тиімділігін бағалау инновациялық жобалар тиімділігінің
Мұнай саласындағы инновациялық жобалардың экономикалық тиңмділігін бағалау әдістемесі
Болашақта пайда әкелетін инновациялық жобалар ғана құнды
Егер жұмсалған қаржы есептелген жылдар ішінде өсімдік пайызымен
Мұнай өндіріс орындарын игеру жобасына жұмсалған күрделі қаржы
Кез келген инвестициялық жобаның тиімділігі жобаға жұмсалған шығын
Осыған байланысты, жобаны іске асырғанда инновациялық жобаның толық
Бұл жағдайда қаржылық жоспар жаңашаландыруды енгізудің және бастаманың
Инновациялық жобаның толық қаржылық жоспары мынаны көрсетуі тиіс:
түсетін қаржы көздері мен объектілерінің қайсы қай келешек
несиелер қандай қаражаттардан,қандай шоттардан өтеледі;
компания акционерлеріне дивиденттер қандай мөлшерде, қашан төленеді.
Инновациялық қызметтің тиімділігі көп аспектілі, ол өзара байланысты
Компанияның уақыт бөлінуін есепке ала отырып, маңызды роль
Бұл әдіс шығарылған күрделі қаржының көлемін болжанған мерзімдегі
Инвестициялық жобаның келтірген таза тиімділігін жоба бойынша таза
Мысалы, инвестициялық (Е) n-жылдар бойы айналдырылады, жылдық табыс
11,, 12 ,, ,, ,
Дисконтталған табыстардың (А А) жалпы жинақталған көлемі және
n
А А=
K=1
n
IY=
Осылайша,(X I Y) көрсеткіші инвестициядан түсетін жобаның және
Егер xyi болған жағдайда ғана жобаны
2.Пайданың индексі (ЕД). Пайдалықтың индексі барлық жобаны өткізу
E’D=
Егер Е’D жоба тиімді деп
3. Пайданың ішкі нормасы (A’II)
Бұл жоба бойынша пайданың нормасын есептеудің ең кең
Пайдалылықтың нормасы немесе пайданың ішкі нормасыдисконтты коэффиценттің мәнін
AIY=R, XIY(х) =0
Егер жоба толығымен комерциялық банк қарызымен қаржыланса, онда
Сондықтан осы шығындардың қатынастық деңгейін сипаттайтын көрсеткішті аванстық
(Aii) , онда жобаны қолдануға болады
(Aii) онда қайтарып берген жөн.
=АК, пайдасыз, шығынсыз. Ішкі пайда нормасының көрсеткішін есептеудің
1. Келіп түскен таза ақшаның бірдей деңгейлік жағдайында
(5)
(6)
(7)
Арықаратай r арнайы қаржылық кестелер бойынша.
2. Графикалық әдіс AEI графикалық әдіспен анықтау үшін:
а. Кез-келген дисконтталған ставканы қою (r) және жобаның
Б. Дисконттаудың көбірек ставкасын қою(r), онда (xIY) тез
В. Екі нүктені керек болса қисықты (xIY)қосу, абциссасы
3. Ақша ағымы әр түрлі мөлшерде болған жағдайда
Енді формуланы қолданамыз
(8)
Мұндағы бұл сондай дисконтты коэффицент, осыдан
4. Инвестициялық жобаның өтелім кезеңі алғашқы инвестиция мен
(9)
Егер кіріс бірдей таратылмаса, онда өтелім мерзімі инвестиция
n мұндағы (10)
n мұндағы (11)
Мұнайдың бұл саласы басқа салаларға қарағанда үлкен капитал
Өндірістің циклдің өте ұзақтығына байланысты экономикалық және
Мұнай саласының барлық осындай ерекшеліктері басқа салалар мен
Қауіп-қатер уақытын қысқарту үшін капитал иелері жұмсаған қаржыны
Инновациялық жобаның толық қаржылық жоспары мынаны көрсетуі керек:
-олар бойынша қол жеткізетін қаржыландыру көлемі мен қандай
Мұнай саласындағы компаниялар үшін көрсеткіштік тиімділік жүйесінің төменгідей
Жаңашаландырудың (инновацияның) жалпы экономикалық әсерін былайша айқындауға болады:
салалар және аймақтар бойынша толығымен -бұл осы өсімді
Кесте 3 – Инновациялық шешімдердің тиімділігі көрсеткіштерінің жүйесі
Атаулары Шартты белгілер Критерийлік бағыттар
ЭКОНОМИКАЛЫҚ
Қор сыйым-
дылығы
Материал
сыйымдылығы
Еңбек сыйымдылығы
Құрылыс мерзімдері
Капитал жұмылдыру
Еңбек өнімділігі
ӘЛЕУМЕТТІК
Жұмысшылардың саны
Бір жұмысшыға шаққанда-
ғы табыс
Бюджетке және әлеумет-
тік қорларға
бөлінетін қорлар
Тұрғынүймен қамсызданд
ырылуы
ЭКОЛОГИЯЛЫҚ
Жерді пайдалану
Атмосфераны
былғайтын заттар
Су қорларын былғайтын
заттар
Бұл жағдайда ең жоғарғы тиімділіктің критерийі инвестиция мөлшерін
(13)
Жекелеген жобалар бойынша (ҮІ) –пайда өсімінің (өзіндік
(14)
Экономикалық тиімділіктің маңызды факторы жобаның аз мерзімде іске
Жоғарыда айтылған дай, инновация лық жобаны бастау жөніндегі
Қауіп – қатер деген айқындығы үшін қауіптірек дегендерін
экономикалық заңдылықтардың тұрақсыздығы мен ағымдағы экономикалық
сыртқы экономикалық қауіп ;
саяси жағдайдың айқын еместігі, елдегі немесе аймақтағы
барлау жүйесі мен обьекіні қолданудағы жоқшылыққа әкелетін геологиялық
жаңа техника мен технология өлшемдеріндегі ақпараттардың толық
валюта бағамының, бағаның, дәл тағы басқа нарық тараптарындағы
табиғи – климаттқ жағдайлардың айқынеместігі, апаттардың болу мүмкіндігі
өндірістік- технологиялық қауіптер апат, құралдардың істемей қалуы
жобаға қатысушылардың мінез – құлқы мен қызығушылығының, мақсатыттарының
Қаупі көп жобаларды іске асырудың ұйымдастырушылық – экономикалық
Инвестициялық жобалардың әртүрлі нұсқаулары салыстыра пайдаланудың , олардың
Инновациялық жобаларды іске асыруда қауіп шаралары ретінде статистикалық
,, ,,
Бұл жерде : Ү –І -жағдайында іске
Р1- І – қорытынды нәтиже туындау мүмкіндігі
Ү- күтілетін нәтиже мөлшері орта мөлшердегі өлшеулі
Солайша, түбірлі (интегралды) тиімділіктің шан мағынасы аралық кезеңде
Б- ның шамасы Ү+ б көп болған
Берілген жобаның әртүрлі экономикалық жағдайында ақша ағымының
Солайша, б-ның жоғары шамасында кәсіпорынған не қауіпті
Жалпы жағдайда күтілген түбірлі тиімділікті есептеуді мына формула
Yioe*eid. =
Мұндағы Y’max және Y’min келтіретін шаманы
2.3.1 «Қарашығанақ» кен орнында жаңа технологияны қолдану. Батыс
Кен орнын игеру жергілікті экономика мен бүкіл Қазақстанның
Газды өндіру
3,75 миллиард шаршы метр
Конденсатты өндіру
4 миллион тонна
Еңбек қауіпсіздігінің көрсеткіші Жұмыс уақытының жоғалуы 0,65% 1млн.
Әлеуметтік салаға инвестициялар
20 млн.АҚШ доллары
Конденсат өнімі 4 миллион тонна
Еңбек қауіпсіздігін сақтау көрсеткіші жұмыс уақытын жоғалту 0,65
Социалдық жүйеге жіберілетін инвестиция Америка Құрама Штатының
Бүгін Қарашығанақ 3-кезеңде – конденсатты өндіру жылына 12
Негізгі жабдық – бұл мұнай мен газды анықтауға
Дайындаушы: «Нуово Пиньоне»
Аралық ауа салқындатқышы мен үшсатылы компрессорлар
Жүйенің техникалық мәліметтері:
Газдың турбина (8 А-360Х-МТ-01)
Дайындаушы: Нуово Пиньон
Модель: MS 5002
Сериялық номері: G 06023-G 06231
Кезеңдігі : жәй
Компрессор сатысының саны: 17
Турбина сатысының саны: 2, екі жалпы көлемдік
Жалпы көлемнің айналу жиілігі: шығысында ВД минутына 5100
Есептік қуаты: 32857 кВт
Жанармай түрі: жанғыш газ
Қосатын құрылғы: электроқозғауыш
Келтірілген газдық электроқозғауыш
Дайындаушы: Альстом
Модель: AKG 400 L18
Сериялық номері: 80 ЕN 16041
Сипаттамасы: 530 кВт, 6000 В, 50 Гц, 2
Айналым жиілігі: 2985 айналым/ минутына
Редуктор / келтірім қорабы
Дайындаушы: МААГ ГЕА АГ
Модель: GB -50/2
Есептелген айналым жиілігі
Кірісінде / шығысында: 4670/10863 айналым/ минутына
Редуктордың есептік қуаты: 46900 кВт
1-ші сатылы компрессорлар (8А-360Х-КА-01)
Дайындаушы: Нуово Пиньоне
Модель: BCh 405/B
Түрі: орталықтан өтетін
Шығын: 2 42640 кг/ ч.
Сору желісінің қысымы: 70,1 бар
Айдамалау желісінің қысымы: 223,1 бар
Сору желісінің қызуы: 32 С
Айдамалау желісінің қызуы: 146 С
Айналым бағыты: сағат бағыты бойынша
Жалпы көлем қуаты: 27370 кВт
Айналым жиілігі: 10650 айналым /минутына
2-ші сатылы компрессорлар (8А-360Х-КА-02)
Дайындаушы: Нуово Пиньоне
Модель: BCL 304/c
Түрі: орталықтан өтетін
Шығын: 253184 кг/г.
Сору желісінің қысымы: 221,4 бар
Айдамалау желісінің қысымы: 372,0 бар
Сору желісінің қызу: 45 С
Айдамалау желісінің қысымы:146 С
Айналым бағыты: сағат б.б.
Желінің көлем қуаты: 27370 кВт
Айналым жиілігі: 10650 айналым/ минутына
3-ші сатылы компрессорлар (8А-360Х-КА-03)
Дайындаушы: Нуово Пиньоне
Модель: BCL 304/Д
Түрі: орталықтан өтетін
Шығын:253184кг/г.
Сору желісінің қысымы: 371,1 бар
Айдамалау желісінің қысымы: 550,0 бар
Сору желінің қызуы: 45 С
Айдамалау желісінің қысымы:77 С
Айналым бағыты: сағат б.б.
Жалпы көлем қуаты: 27370 кВт
Айналым жиілігі: 10650 айналым / минутына
Рециркулятор газының салқындатқыштары (8А-360Х-НС-01)
Дайындаушы: Нуово Пиньоне
Түрі: АВО зорлықты ауыртпаушылығымен
Жұмыс режимі: 9915,6 кВт
Есептік қысым: 9915,6 кВт
Есептік қызу: -45/150 С
Жеделдеткіштер саны :12
Салқындататын жеделдеткіштер (8А-360х-КЕ-01А/L)
Дайындаушы :КОФИМКО
Түрі : Осьтік // (3350-4-35N) 25 AVT
Жеделдеткіштің есептік өнімділігі : 290500 М3/ ч
Салқындатқыш жеделдеткіштерінің электро қозушы
Дайындаушы : ЭЙ БИ БИ
Модель : М2ВА 200МLА4
Сипаттамасы: 30квт 690в , 50 гц , 3
Айналым жиілігі 1470 айналым / минутына
АВО Газдың бірінші сатылы (8А-360х-NC-02)
Дайындаушы Нуаво Пиньоне
Түрі ауа салқындатқышы зорлықты ауыртпалығымен
Жұмыс режимі : 21667 квт
Есептік қысым : 298 Бар
Есептік қызу : -45/180 0 с
Желдеткіш саны :12
Салқындатқыш жеделдеткіштер (8А-360х-КЕ-02А/L)
Дайындаушы : КОФИМКО
Түрі : Осьтік /3350-5-36N/25AVT
Есептік өнімділігі 283000 м3ч
Салқындатқыш желдеткішінің электр қозғауышы
дайындауышы: Эй Би Би
модель:М2 ВА 200 NLA 4
Сипаттамасы:30квт;690В,50Гц,3кезеңдік,4полюстік
Жылдамдығы:1470айн/мин
АВО ГАЗДЫҢ 2-ші сатысы (8А-350х-НС-03)
дайындаушы: Нуово Пиньоне
Түрі:АВО зарлықты ауыртпалығымен
Жұмыс режимі:8902,7квт
Есептік қысымы:430 бар
Есептік қызу:-45/1150С
Желдеткіштер саны:12
Салқындатқышжелдеткіштер(8А-360Х-КЕ-03А/L)
Дайындауышы:КОФИМКО
Түрі:осьтік /3350-4-35N/25AVT
Есептік өнімділігі:325500м3/ч
Келтірілген салқындатқыш желдеткіштің электро қозғауышы
Дайындауышы:Эй Би Би
Модель:М2ВА200MLK4
Сипаттамасы:30квт,690В,50Гц,3кезеңдік,4полюстік
Айналу жиілігі:1470айн/мин
1-ші сатылы кіріс Скрубберы(8A-360X-VA-01)
дайындауышы:3ВУ Кеми а.с.(Чех Республикасы)
түрі:табақшалар тізбегімен(қатарымен)ВД2-230-FC-01 шырағы
дайындаушы:Джй Би Эй
модель:CSF-8-8
максималды ағын:520676кг/ч
Минималды ағын:Продувка(47Нм3/ч)
Жобалық қысым:4,0бар(изб)
Қысым жоғалуы:3,0бар
Қызу:-16/600с
Шырақ диаметрі:24дюйм
Габаритті биіктігі:49м
Бақылау жанарғының саны:үш
HD2-230-FC-02ishf5s
Дайындаушы:Джи Би Эй
Модель:PF-8
Максималды ағын:10000кг/ч
Минималды ағын:продувка(1Нм3/ч)
Жобалық қысым:4,0бар(изб)
Қысым жоғалуы:0,25бар
Қызу:300С
Шырақ диаметрі:10дюйм
Габаритті биіктігі: 49м
2-230-FC-03 Қайта Тарту Құбырының Продувочный Шырағы
дайындаушы:Джи Би Эй
модель:PF-14
максималды ағын:90000кг/ч
минималды ағын: Продувка(2,8Нм3/ч)
Қысымын жоғалуы:1бар
Қызу:-102/490С
Шырақ диаметрі:14 дюйм
Габаритті биіктігі:30м
Бақылау жанарғының саны: екі
Ыстық мұнайды сақтау резервуары
Ыстық мұнайды сақтау горизонтальдық резервы Сапко Біріктестігімен (дәл
3.2.1.1 Қарашығанақ кен орны жаңа технологияны қолдану тиімділігін
Жұмыс қортындысы жаңа техниканы,ТНМ-өндірістік газ турбинасын 1304,стандартты жану
Негізгі ерекшеліктер:
төзімді конструкция;
турбинадағы салыстырмалы төмен температуаның арқасында үлкен ресурс;
ремонт аралық кезеңнің алшақтығы;
түрлі жанармаймен жұмыс істеу мүмкіндігі;
жанғыш газдың кірістік қысымының төменінде жұмыс;
кен орында техникалық қызмет көрсету мүмкіндігі;
машинаның компоненттерінің ары қарай жетілдіру,жұмыс параметрлерін жақсарту мүмкіндігі;
екі жалпы көлемдік компоновка механикалық келтірімге ең тиімді
Газдың турбиналық конфигурациясы.
Конструкция әр түрлі модульдік түрдің конфигурациясын өткізу мүмкіндігн
жұмыстағы көпке жарамдығы;
монтаж бен қызмет көрсету барысында ыңғайлығы;
қоймадан қосалқыларды аз уақыт ішінде жеткізу.
Қондырғының жұмыс тарабы индустриясы дамыған облыстардан бастап, өркениетке
электроқуаты өндірісі қондырғылары;
электр және жылу қуаты аралас өндіріс қондырғылары;
газ құбырларының және әртүрлі технологиялық жүйелердің сорғышын іске
мұнай құбырлары мен су шығаратын сорғыштарды іске қосқыш;
мұнда Nia-газ өқұбырының бағасы, теңге есебі
Nn- іске қосқыш бағасы (электр двигателі, қосқыш қондырғы)теңге.
Na- монтаждау, құрылыс (құралдың түбіне негізді құю, қоршаулар
Na= 0.5*(6239997.4+2047432.4+1243114.5) = 9530544.3 мың теңге
Ea = 9530.544 млн. Теңге
Инвестициялартөмендегідей бөлінген:
ГП-2- нің негізгі желісіне газ құбырын енгізудің
1. Дисконтталған табыстың (1) формула бойынша мөлшерін анықтаймыз:
Әкелінген таза пайданы 2 формула бойынша анықтаймыз
XIY=13914.12-9530.544=4383.576 млн.тенге
XIY бұдан шығатын жоба тиімді
2. Пайды индексін 3 формула бойынша есептейміз.
ED =
3. Тізбекті интеграция әдісімен ішкі табыс нормасын
=36%
Сурет 5 – Инновациялық іс-шараларға жұмсалған шығындар (ҒЗЖ),
Сурет 4 – Жалпы көлемдегі өндірілген ж/е сатылған
% есебімен.
Сурет 3 – Жаңа технологиялық жүйелердің ендірілуі.
Сонымен , жалпы өтемділік мерзімі 3,1 жыл .
2073,869+2080+2223,812һ6377,681млн . тенге
Инвестицияның барлық сомасын жауып тастау үшін 3152,863 млн.
Жабылмаған қалдықты төртінші жылдың дисконтталған табысына бөлдік .
Жаңа техниканы енгізу шараларына салынған ақшалай қаражаттардың
(20)
YYEAa =
Қорытынды : жоба барлық көрсеткіштері бойынша тиімді
= млн тенге
млн . тенге
Солайша , r мен
4.Инвестициялық жобаның өзіндік құнын өтеу кезеңін (11)
Жобаның іске асуының алғашқы үш жылынан түскен түсім
Инновациялық кәсіпкерлікті мемлекеттік реттеу
Инновациялық қызметті мемлекеттік реттеу
Инновациялық жобаларды жасақтау
Қазақстанның инновациялық дамуы
Қазақстан Республикасының инновациялық саясаты
Дамыған елдердегі инновация үрдістері
Қазақстан Республикасында инновацияның дамуы және оны қолдау шаралары
Оқу-тәрбие үдерісіне инновациялық педагогикалық технологияны ендіру ерекшеліктері
Рыноктық экономикадағы инновация
Инновациялық оқыту әдістемесі