ТЕСҚ жататын микросхемалар
Мазмұны:
Кіріспе.........................................
І. Есте сақтау құрлығылары.........................................
1.1. Есте сақтау құрылғыларына жалпы сипаттама..................
1.1.1. Есте сақтау құрылғыларының жіктелуі.................
1.1.2. Есте сақтау құрылғыларының негізгі
параметрлері.............................
1.2. Есте сақтау құрылғыларының құрылымы...........................
ІІ. Оперативті есте сақтау құрылғылары.....................
2.1. Статикалық оперативті ЕСҚ..........................
2.2. Динамикалық оперативті ЕСҚ.......................
ІІІ. Тұрақты есте сақтау құрылғылары........................
ІҮ. Флэш-жады.........................................
Ү. CD-жинақтауыштар..................................................
5.1. Компакт-дискілер............................................
5.2. Компакт-диск құрылымы...............................
5.3. Компакт-дискілер стандарттары...................
5.4. Компакт-дискілер приводтары......................
ҮІ. Есте сақтау құрылғыларының қолданылуы................................
Қорытынды.......................................................
Қолданылған әдебиеттер тізімі.......................
Жоспар:
Кіріспе
І. Есте сақтау құрлығылары
1.1. Есте сақтау құрылғыларына жалпы сипаттама
1.1.1. Есте сақтау құрылғыларының жіктелуі
1.1.2. Есте сақтау құрылғыларының негізгі
параметрлері
1.2. Есте сақтау құрылғыларының құрылымы
ІІ. Оперативті есте сақтау құрылғылары
2.1. Статикалық оперативті ЕСҚ
2.2. Динамикалық оперативті ЕСҚ
ІІІ. Тұрақты есте сақтау құрылғылары
ІҮ. Флэш-жады
Ү. CD-жинақтауыштар
5.1. Компакт-дискілер
5.2. Компакт-диск құрылымы
5.3. Компакт-дискілер стандарттары
5.4. Компакт-дискілер приводтары
ҮІ. Есте сақтау құрылғыларының қолданылуы
Қорытынды
Зерттеу жұмысының тақырыбы:
CD-жинақтауыштар
Мақсаты: ақпаратты сақтау мен өңдеу процесіндегі есте сақтау құрылғыларының
Міндеттері: 1. есте сақтау құрылғылары жөнінде жалпы түсініктерді, жіктелуін,
есте сақтау құрылғыларының қарастыру;
есте сақтау құрылғыларының зерттеу;
есте сақтау құрылғыларының қарастыру;
CD-жинақтауыштардың құрылымын қарастыру;
CD-жинақтауыштарға ақпаратты жазу процесін ашып көрсету;
CD-жинақтауыштардың стандарттарын қарастыру;
компакт-дискілер приводтарын қарастыру.
Гипотезасы: компакт-дискілер – ақпаратты сақтау, жазу, тасымалдау және оқуға
Таңдалған тақырыптың өзектілігі: Жаңа ХХІ ғасырмен қоса елімізге, ғаламымызға
Заманауи техника – компьютермен, сандық техникамен алынған және өңделген
Курстық жұмыста ақпаратты сақтауға арналған компьютердің перифериялық құрылғылары тобына
Белгіленген мақсат-міндеттерді жүзеге асыруда сараптамалық, салыстыстырмалық,
І. Есте сақтау құрлығылары
1.1. Есте сақтау құрылғыларына жалпы сипаттама
1.1.1. Есте сақтау құрылғыларының жіктелуі
Есте сақтау құрылғылары ақпаратты жазуға, сақтауға, оқуға арналады.
Есте сақтау құрылғылары (ЗУ – запоминающие устройства) қолданылуы, жасалу
Қолданылуы бойынша есте сақтау құрылғылары оперативті есте сақтау құрылғылары
Тұрақты есте сақтау құрылғылары жұмыс режимінде тек ақпаратты оқуға
Жасақтау технологиясы бойынша есте сақтау құрылғылары биполярлық (ТТЛ-,
Адрестеу тәсілі бойынша есте сақтау құрылғылары адрестік және адрессіз
1.1.2. Есте сақтау құрылғыларының негізгі параметрлері
Есте сақтау құрылғыларының негізгі параметрлеріне жататындар:
ақпараттық сыйымдылығы;
тұтынатын қуаты;
ақпаратты сақтау мерзімі;
жылдамдығы, т.б.
Есте сақтау құрылғысының ақпараттық сыйымдылығы оның жадысындағы ұяшықтар санымен
Мысалы, егер есте сақтау құрылғысы 16 сөзді сақтауға есептелген
Тұтынатын қуат – жұмыстың орнатылған режимінде есте сақтау құрылғысының
Ақпаратты сақтау уақыты – берілген режимде есте сақтау құрылғысы
Жылдамдығы – ақпараттық жазу немесе оқуға қажетті уақыт бөлігі.
Кез келген есте сақтау құрылғысының негізінде жады матрицасы (жинақтауыш)
1.2. Есте сақтау құрылғыларының құрылымы
Ерікті қол жеткізетін есте сақтау құрылғыларының, яғни адрестік есте
Төменде есте сақтау құрылғыларының көптеп кездесетін құрылымдары көрсетілген:
бір өлшемді адесациялық ЕСҚ (немесе 2D және 2 DM
екі өлшемді адресациялы (немесе 3D құрылымды, немесежинақтауыштарының ұйымдастырылуы матрицалық);
Есте сақтау құрылғысының бір өлшемді адресациялық құрылымы келесі суреттегі
DC дешифраторы қажетті сөзді таңдап, таңдалған жолдың барлық есте
Мысалы, 4х4 ұйымдастырылған есте сақтау құрылғысына төрт шығысты дешифратор
Бұл жағдайды болдырмау шарасы ретінде жолының ұзындығы сақталатын сөздердің
Мұндай есте сақтау құрылғысының құрылымында (2D құрылым) матрица жолын
Керекті сөзді таңдауға арналған адрестік нышанның k+l разряды болады.
Мысалы, берілген принципке сәйкес 256х4 есте сақтау құрылғысында 32х32
Қарастырылған құрылымдарды көп разрядты сөздерді бір мезгілде жазу және
Екі өлшемді адресациялы есте сақтау құрылғысын қарастырайық. Ол ақпаратты
Таңдалатын сөздің бір битіне ерікті қол жеткізетін аталмыш есте
ІІ. Оперативті есте сақтау құрылғылары
Оперативті есте сақтау құрылғылары (оларды ағылшын аббревиатурасымен RAM деп
2.1. Статикалық оперативті ЕСҚ
Статаикалық есте сақтау құрылғыларында ұяшық ретінде биполяр немесе өрістік
Отандық микросхемалар сериясында К500, К1500 сериялы микросхемалар ЭЛС-технологиямен, К132,
Жоғары жылдамдығына байланысты статикалық оперативті есте сақтау құрылғылары КЭШ-жадыда
КЭШ-жадының негізігі жадымен салыстырғанда ақпараттық сыйымдылығы төмен, дегенмен жылдамдығы
Мысалы, К1500 микросхемасы – ЭЛС-технологиямен жасқталған, 64х4 ұйымдастырылған, локалды
2.2. Динамикалық оперативті ЕСҚ
Динамикалық оперативті ест есақтау құрылғыларында жады элементі болып сыйымдылық
Динамикалық оперативті есте сақтау құрылғылары жадының үлкен көлемін жүзеге
Мысал ретінде бірнеше ОЕСҚ микросхемаларын қарастырайық.
Микросхемалардың белгіленуінде серия номерінен кейін РУ әріптері микросхеманың оперативті
Динамикалық оперативті есте сақтиау құрылғыларының элементтер тығыздығы статикалық ОЕСҚ
Динамикалық оперативті есте сақтау құрылғыларының басты бір ерекшелігі –
К565РУ8 микросхемасы – п-МОП құрылым негізіндегі динамикалық есте сақтау
ІІІ. Тұрақты есте сақтау құрылғылары
Барлық тұрақты есте сақтау құрылғыларын келесі топтарға жіктеуге болады:
жасақтау барысында бағдарламаланатын (ПЗУ немесе ROM деп белгіленеді);
бір мәрте бағдарламаланатын, берілген бағдарлама бойынша электрлік жолмен жады
қайта бағдарламаланатын (репрограммаланатын), бірнеше мәрте электрлік жолмен ақпаратты ультракүлгін
Жады көлемін ұлғайтқанда шығысы бойынша біріктірілу мақсатында барлық тұрақты
Жасақтау барысында бағдарламаланатын ТЕСҚ ақпарат оларды жасақтау барысында маска
а
Маскалық ТЕСҚ матрицалар схемаларының фрагменттері
а) биполяр транзистор негізіндегі ТЕСҚ
б) өрістік транзистор негізіндгі ТЕСҚ
Маскалық ТЕСҚ 155,568,1656,541,555,1801 сериялы микросхемалар жатады. Олар ТТЛ, ТТЛШ,
Бір мәрте бағдарламаланатын ТЕСҚ жинақтауыштың нихром немесе басқа металдардан
Қайта бағдарламаланатын тұрақты есте сақтау құрылғылары мОП-технологиялар негізінде жасақталады.
Кейбір түрлерінде қпаратты жазу жоғары кернеулер берк арқылы жүзеге
Ультракүлгін сәулемен ақпаратты сүртетін ТЕСҚ сәуле түсетін арнайы тесік
Электрлік ақпарат сүрту барысында тек қажетті ақпаратт ы ғана
Кейбір ТЕСҚ салыстырмалы сипаттамалары
ТЕСҚ жататын микросхемалар
ІҮ. Флэш-жады
Негізгі жұмыс принциптері және есте сақтағыш элементтерінің түрі бойынша
Дегенмен, Флэш-жадының оны бөлек бір топқа бөлік шығаратындай ерекшеліктері
Флэш–жады – электр желісін қажет етпейтін қайта жазуды қамтамасыз
Электр желісін қажет етпейді – қосымша қуатты қажет етпейді
Қайта жазады – түзетулерді жүргізеді;
Жартылай сілтемелі (қатты қабатты) – механикалық қозғалыстағы бөліктері жоқ,
Басқа жартылайсілтемелі жадылардан ерекшелігі, флэш–жады ұяшықтарында конденсаторлар болмайды, флэш–жады
Флэш–жады ұяшығы өте жақсы масштабтан және ақпаратты бірнеше битте
SRAM және DRAM флэш жадымен алмастыру екі ерекшелікке байланысты
Флэш жай жұмыс істейді және жазу циклы шектеулі (10
Қатты дискіден және СД ROM-нан айырмашылдығы жұмыс істеуде флэш–
Флэш–жадыны 1988 жылы Intel шығарды деген сөз бар. шындығында
Ү. CD-жинақтауыштар
5.1. Компакт-дискілер
Оптикалық дискілер немесе компакт-дискілер (compact disk, CD) компьютер ғалам
Дегенмен, компакт-дискілерді қолдану барысында туындайтын мәселелер аз емес. Қаншалықты
5.2. Компакт-диск құрылымы
Стандартты компакт-диск – бұл диаметрі 120 мм, кез келген
Қазіргі кезде 80 мм диаметрлі кіші габаритті компакт-дискілерді қанат
Жазылатын берілгендердің көлемі 120 мм компакт-дискіде 650 немесе 700
Аудиокомпакт-дискілер мен тек оқуға арналған СD-ROM компакт дискілердің (CD-Read-Only
DVD-дисктерді оқу үшін 0,63-0,65 мкм сәуле шығару ұзындықты толқынды
Компакт дискілерді жасақтау әдісі патефон пластинкаларын жасау әдәсәне ұқсас
CD-RW (CD-ReWritable) стандартты компакт-дискіні көп мәрте пайдалану үшін пластмасса
CD-RОМ сатндартты компакт-дискілерді берілгендер спираль тәріздес жолдарға орам арасына
Көлемдері үлкенірек DVD-дискілерде ақпараттық жол орамдары арасындағы интервал –
5.3. Компакт-дискілер стандарттары
CD-RОМ компьютерлік дкомпакт-дискілерінің стандарты 1985 ж. Жарық көрді. Одан
CD-ROM стандартының алдында сандық аудиофайлдарды компакт-дискілерге жазуға арналған CD-DA
Аталмыш стандарттардан басқа да бірқатар стандарттар белгілі. Оларды бөлек
CD-ROM-ға өте маңызды стандарт – ISO 9660 (International Standard
Аталмыш стандарт компакт-дискіде файлдар мен каталогтар қалай орналасатынын, файлдар
Әмбебап сандық DVD (Digital Versatile Disk) Sony корпорациясы және
Ережеге сай, компакт-дискілерге арналған әр жаңа форматты тек
Қазіргі кезде DVD-RW, DVD+RW стандарттарындағы компакт-дискілер бағасы 1999 ж.
Әрі қарай берілгендерді компакт-дискілерге жазу көгілдір ладерлер технологиясына сүйенетін
Сонымен қатар, болашақта берілгендерді жазуға арналған голографиялық тәсіл туралы
5.4. Компакт-дискілер приводтары
CD-RОМ приводы
DVD-RW приводы
Сыртқы привод
Ү. Есте сақтау құрылғыларының қолданылуы
Соңғы уақытта қатты дискілер және компакт-дискілермен қатар жартылайсілтемелі, электр
Ақпаратты өшірілу кезде сақтауы, кішкене көлемді болуы флэш–жадының таралуына
Есте сақтау құрылғыларының ұяшығына жазуды бастамас бұрын оны тазарту
Симметриялы – яғни Flash File, барлық блоктар бір көлемді,
Асимметриялы – яғни Boot Blac, бір блокың, микросхеманың мекен
ЖҚ мәлеметін тұтас сүрту қарапайым жолмен жүреді, бірақ бір
Адрестік жолмен қарастырылатын флэш жады мұндай схемада мәлеметті
Файлдық флэш-жады көптеген жылдар бойы үлкен көлемді мәліметті сақтау
Файлдың флэш-жады негізінде шағын суырмалы сыртқы жады құрылғылары жасалады.
Жадылар мәліметтерді қарастыру белгісі бойынша 3 топқа бөлінеді:
адрестік жады;
тізбектеп қарастыратын жады;
ассоциативтік қарастыратын жады.
Жартылай өткізгіштік адрестік жадылар алғашқы болып шығарылды. Бұндай жадының
Тізбектеп қарастыратын жадының мәлімет кезектеп түсірілетін кездерде қолданылады. “Алғашқы
Мобилді және протативті компьютерлердегі ұзақ мерзімді жадыны ауыстыруға, родиотелефон,
Мысалға ЛИЗМОП транзисторлар негізінде дайындалған флэш-жадының жадтаушы элементтерінің матрицасы
Көптеген жылдар бойы компьютерлерде үлкен мәліметтерді сақтау оптикалық дискілер
Бүйте тұра файлдық флэш-жады энергияны жүздеген есе аз тұтынады.
Флэш жадының кемшілігі – винчестермен салыстырғанда 1 Мб жадының
Windows 2000 және XP операциялық жүйесінде ешқандай арнайы драйверсіз
Таяу уақытқа дейін флэш-жадының картасы негізінен мини-компьютерлерде және сандық
Флэш–жады көптеген жағдайларда қолданылады. Бұл жадыны ЭЕМ-де базалық жүйеде
Дербес компьютерге қосылғанда басқару жүйесінде қолданушы жағынан қарағанда қарапайым
Интерфейс бойынша:
Compact FlashTypel (CFI)
Compact Flash TypeII (CFII)
Memory Stick
SecureDigital (SD)
MiniSD
xD-Picture Card (xD)
MultiMediaCard (MMC)
RS-MMC
SmartMedia Card (SMC)
USB flash
Қорытынды
Осы дербес компьютердің шарықтап дамып, адам іс-әрекеттерінің басым бөлігін
Жоғарыда берілген мәліметтерге сүйене отырып, біз зерттеу объектісі ретінде
Күннен-күнге компьютермен пара-пар оның аппараттық және программалық жабдықтары да
Қолданылған әдебиеттер:
Пасько Виктор Петрович «Энциклопедия ПК» Санкт-Петербург, 2004г.
Уинн Л. Рош. Библия по модернизации персонального компьютера. -
А.Борзенко «IBM PC: устройство, ремонт, модернизация»
Ю.М.Келим «Вычислительная техника».
«Основы вычислительной техники» Г.Г.Калиш
«Очерки информационной техники» Г.Р.Громов
«Конструкторско-технологическое
С.В.Симоновича «Информатика» Базовый курс. Санкт-Петербург 1999. Москва
Исмагулова Б., Ережепова Э., Абдижапбарова Г., «Русско-Казахский словарь для
Жапсарбаева Л.Қ. Байжұманов М.Қ., Информатика: оқу құралы, Астана, 2004,232б.
Калабеков Б.А. Цифровые устройства и микропроцессорные cистемы – М.:
Зельдин Е.А. Цифровые интегральные микросхемы в информационно-измерительной аппаратуре –
Фролкин В.Т., Попов Л.Н. Импульсные и цифровые устройства –
Потемкин И.С. Функциональные узлы цифровой автоматики – М.: Энергоатомиздат,
Интернет сайты: WWW. abc. WSV.ru 3
Интернет сайты : rff.tsu.ru, pub. mirea. ac. ru
5
3
4
Сурет-2. 1 – қорғайтын қалпақ (шешу); 2 -
2
1
Динамикалық оперативті ЕСҚ
Микропроцессорлық техникада жүйені тестілеу мәселелері
Жартылай есте сақтау құрылғылары
Оперативті жады модульдері
Микропроцессорлық жүйелер құрылымы. Микропроцессор архитектурасы
Қашықтан оқытудың тиімділігі
Логикалық функциялар
Аналық тақшаның түрлері
ТЖҚ құрылғылары
Ақпаратты шығару құрылғылары