Несеп қышқылы
Жоспар
І. Кіріспе .......................................................................................................................4
ІІ. Несеп жүйесі ...........................................................................................................6
2.1 Несеп құрамы және қасиеті ..................................................................................6
2.2 Несеп жасалу механизмі ......................................................................................8
2.3 Несеп жасалудың рефлекторлық жолмен реттелуі ..........................................18
2.4 Несеп жасалудың гуморалдық жолмен реттелуі ..............................................20
2.5 Несептің шығарылуы ..........................................................................................22
ІІІ. Қорытынды ..........................................................................................................24
Пайдаланылған әдебиеттер ......................................................................................25
Кіріспе
Зат алмасу процесі барысында бір жағынан организмге кажетті жаңа
Малда бөлу қызметін бүйрек, өкпе, тері, ас қорыту жолы
Жоғары сатыдағы жануарларда негізгі бөлу органы бүйрек. Бүйректе зәр
Бүйрек көпқырлы қызмет ақаратын орган. Организмнен азотты заттардың ыдырау
Шумлянский - Боумен капсуласының кеңістігінде қаннан сүзілу арқылы қан
Несеп құрамы мочевина, несеп қышқылы, креатинин және басқа белоктың
байланысты; орта есеппен бір тәулікте 1,5 л, сыбағалы салмағы
2.1 Несеп құрамы және қасиеті.
Несеп құрамында 96пайыз су жане 4 пайыз құрғақ қалдық
Зәрдің түрі сарғыш келеді ,ол оның құрамындағы урорхром жане
Несептің осмостық қысымы 23-30 атм. шамасында , ал меншікті
Несептің әрекетшіл ортасы малдың азықтандырылу ерекшеліктеріне байланысты өзгереді. Шөп
(мл/мин).
Негізі капсуланың кеңістігінде жасалған алғашқы несептің құрамында белок болмайды.
Плазманың коллоидтары ( негізінде белоктар ) тудыратын онкотикалық қысым
Шумлянский - Боумен капсуласының кеңістігінде сұйықтың сүзіліп өтуі мальпигий
2.2 Несеп жасалу механизмі.
Бүиректің негізгі қызметі –несеп түзу . несеп түзу
Несеп түзу процесі нефрон кдпшығына қанньң сұйық бөлігінің сүзіліп
Тәулігіне өте көп мөлшерде алғашқы зәр түзіледі. Мысалы, сиырда
Қапшықтағы алғашқы зәр ирек түтіктер жүйесіне түскеннен кейін зәр
Бүйректе заттардың алмасуын бейнелейтін схема. Цифрлар түтікшелердегі зәр мен
Казіргі кезде амин қышқылдары, натрий, глюкозаньщ белсенді механизм әрекетімен
Алғашқы зәрден глюкоза, натрий, калий, кальций жөне басқа заттардың
Бүйрек түгікшелерінің белсеңді әрекетін қан плазмасы мен зәр қүра-
Алғашқы зәр кұрамындағы заттар шығару табалдырығы жоғары және шығару
Зат алмасу өнімдерін (несепнәр, несеп қышқылы, индикан, уробилин т.б.)
Бүйректің экскрециялау кызметін “клиренс” (тазарту) деген түсінікпен сипаттайды. Бүйрек
Бүйректе төмендегі биологиялық белсенді заттар да түзіледі.
1. Ренин гормоны, оньщ секрециясы бүйрек артериясындағы қан қысымы
2. Эритрогенин, ол плазмадағы эритропоэтиногенді эритропоэтинге айналдырады.
3. Кининогенин, ол нефрон түтікшелерінің дистальдық бөлігіндегі қалың дақ
4. Медуллин (простагландин А2), бүйректің бозғылт қабатында түзіліп, бүйректегі
5. Урокиназа - плазминоген әрекетін жандандырады (фибринолиздік фактор).
6. Д3 дәрмендәрісі - бүйрек түтікшелерінде кальций мен аноргани-
1 – сурет. Шумақтың сүзгіш мембрасының құрылысы (схема)
Капсуса кеңістігінде жасалған алғашқы несеп одан әрі каналдармен аққанда,
Капсулаларда қан құрамындағы еріген заттары бар су өте көп
Несеп жасалғанда бүйрек өте көп энергия жұмсайды, ал ол
Каналдарда калий және кальций иондары 90 % , несеп
Су каналдарының қабырғасынан кері сіңгендіктен соңғы (нағыз) несептің мөлшері,
Каналшаларда жүретін реарбсорбцияны оның қай бөлімінде жүретіндігіне қарай проксимальдық
Нефронның порксимальды сегментінде қалыпты жағдайларда ультрасүзіндідегі глюкоза, белоктар, амин
Қан мен несептің құрамындағы әртүрлі заттардың мөлшері
1 – кесте
Заттар Құрамы (% есебімен) Қанмен салыстырғанда несептегі мөлшерінің қанша
Қан плазмасында Соңғы несепте
Су
Мочевина
Несеп қышқылы
Глюкоза
Белок
Калий
Натрий
Фосфат
сулфат
Креатинин 90-91
0,03
0,004
0,1-0,12
7,0-8,0
0,02
0,32
0,009
0,002
0,001 95-96
2,0
0,05
-
-
0,15
0,35
0,15
0,18
0,075 1
65
12
-
-
7
1
16
90
75
Несеп жасалуға қатыста бүйректе жүретін келесі процесс-оның заттар синтездеуі.
әрқайсысының ерекшеліктері, үлесі организмнің түрлі жағдаи күйіне, тіршілік
2 – сурет. Несеп жасалуды қамтамасыз ететін негізгі процестер:
жағдаиына тіршілік етіп жатқан ортасы факторлар әсеріне қарай өзгеріп
2.3 Несеп жасалудың рефлекторлық жолмен реттелуі
Нефрондардың қызметі рефлекторлық жолмен реттеледі. Орыс гистологы Ю.Д.Смирнов өте
Бүйректің симпатикалық нерв талшықтарын тітіркендірсе, шумақтардың қанмен қамтамасыз етілуі
И.П.Павлов ұсынып, Л.А.Орбели өзгеріс енгізіп толықтырған, несепағардың тесігін сыртқа
Кез келген нервті тітіркендіргенде бүйректегі несеп жасалу процесі азаяды.
Үлкен ми сыңарларының алдыңғы бөлімінде несеп жасауға әсер ететін
Үлкен ми сыңарларындағы несеп жасау орталығы орталықтан тебетін нерв
Бұл орталықтардың қозуынан қанға несеп жасау процесіне әсер ететін
2.4 Несеп жасалудың гуморалдық жолмен реттелуі
Иттерге операция жасап, бүйректерін мойын терісінің астына тігіп, бүйрек
Түзелетін несептің мөлшерін қаңдағы аденогипофиз гормандары (диурездік гормон) арттырады.Нейрогипофз
Бүйректегі несеп түзуді басқа да ішкі секреция бездерінің гормондары
Бүйректің өзіндегі ренин ферментінің әсерінен ангиотензин заты түзіледі. Бұл
Несеп жасалу процесіне әсер ететін гормондар
2 - кесте
Процестер Өсіреді Кемітеді
Шумақтық сүзілу Простагландиндер
Атриопептид
Прогестерон
Глюкокортикоидтар
Окситоцин
Глюкогон
Т-3,Т-4
Паратирин
Хориондық гонадотропин Вазопрессин
Ангиотензин-ІІ
Норадреналин
Лейкотриендер
Каналшалардағы су реабсорбциясы Вазопрессин
Пролактин
Ангиотензин-ІІ
Инсулин
Эстрогендер
Хориондық гонадотропин Простагландиндер
Атриопептид
Кининдер
Паратирин
Кальцитриол
Т-3,Т-4
Эпифиз сығындысы
2.5 Несептің шығарылуы.
Несеп жасалу процесі үздіксіз жүреді. Нағыз (ақырғы ) несеп
Қуық – несеп жиналатын орган. Бұл несепке толғаннан кейін
Бірыңғай салалы ет талшықтарының кернеуін өсірмей, пішінін өзгертетін қасиетіне
3-сурет. Қуық қызметінің ретгелу механизмі
Куықтан зәр өзегі басталар жерде сақиналы ет талшықгары шоғырлана
Зәр рефлекстік жолмен шығарылады. Куықта зәрдің жиналуына байланысты ішкі
Зәр шығару процесін реттейтін парасимпатикалық жүйке талшықтары жүлыннан басталатын
Зәр шығару процесіне қатысатын еттердің қызметі сопақша мида орналасқан
Қорытынды
Бүйрек көпқырлы қызмет ақаратын орган. Организмнен азотты заттардың ыдырау
Бүйрек несеп жасап, оны сыртқа түтікше арқылы организмнің ішкі
Сөйтіп,бүйрек арқылы қышқылдардың экскрециясын үш компонент құрайды: HCO3--тің бөлінуі,титрленетін
Бүйрекің қышқыл шығару қызметі көбіне организмдегі қышқыл-сілті күйіне
Пайдаланылған әдебиеттер
Ығылманұлы О. «Малдың жұқпалы патологиялық анатомиясы», Алматы, 1997ж.
Уша Б.В, Беляков И.М, Пушкарев Р.П. «Клиническая диагностика внутренние
З.Васильев, Воронин, Дугин «Практикум по клинической диагностике болезни животных»
Смирнов, Постников «Клиническая диагностика внутренние болезни сельскохозяйственных животных» 1986г.
Қожанов.К.Н «Малдың жұқпалы емес аурулары» Семей 2005ж.
Несіпбаев Т. «Жануарлар физиологиясы», А.: Қайнар, 1995ж.
Қайырханов Қ.Қ. «Жануарлар биохимиясы», А.: «Ана тілі», 1993ж.
Беляков И.М. «Практикум по клинической диагностике с рентгенологий»
Беляков И.М. «Диагностика внутренние незаразных болезей сельскохозяйственных животных» М.:
Уша Б.В, Кельдштейн В.А, «Клиничкое исследования животных» М.: Агропромиздат,
Назаров Ю.М. «Малдың жұқпалы емес аурулары» Алматы, 1993ж.
Қожанов К.Н. «Малдың ішкі жұқпалы емес аурулары», Семей, 2005ж.
Қожанов К.Н. «Қосымша оқу құралы»
Ахметов Ж.Б. «Патологиялық анатомия», Алматы, 1993ж.
Жанұзақов А. «Мал фельдшерлігінің анықтамалығы», Алматы, 1976г.
Скрябин К.И. «Ветеринарная энциклопедия», Москва.
«Советская энциклопедия»,1968г.
Сайдуллин Т. «Ветеринарлық індеттану», Алматы, 1999ж І бөлі
23
Нуклеопротеидтер алмасуының бұзылуы.Несеп қышқылды диатез, құстар подогарсы, төлдің несеп- қышқылды инфарктісі
Нуклеопротеидтердің алмасуының бұзылуы
Несеп құрамы және қасиеті
Нуклеопротеидтер алмасуының бұзылуы туралы
Сыртқа шығару процестерне жалпы сипаттама
Нуклеопротеидтер алмасуының бұзылуы
Бүйректер, Бүйректер анатомиясы
Несеп жүйесі
Нуклеопротеидтер алмасуының бұзылуы (несеп қышқылды диатез ,құстар подограсы,төлдің несеп қышқылды инфарктісі) туралы
Несептің физикалық және химиялық қасиетін анықтау