Қазақ хандарының дипломатиясы
Абылайдың Жоңғариямен Қытаймен және Ресеймен қарым-қатынастағы
Алматы 2009жыл
ЖОСПАР
Кіріспе 4
Айбынды қазақ ханы Абылай 5
1 Ұлы ханның өмірі 8
2 Саясаткер - ұлы хан 9
3 Абылай хан мен Екатерина патшайым
Қорытынды 17
Қолданылған әдебиеттер 21
Кіріспе
Қилы-қилы қиын замандарда тарыдай шашылып тоз-тоз
Біз тәуелсіздік заманада бұрынғы Кеңес заманында
Айбынды қазақ ханы Абылай
Тарих – бұл өткен өмір бейнесі.
Қазақ ұлтының ұлы тұлғасы, мемлекетіміздің символы,
Абылай тұлғасына сыңаржақ көзқарас орын алып,
Абылай есімін атағанда исі қазақ аталуының
Шоқан Уәлиханов өзінің “Абылай”атты мақаласында: “Қазақтың
Абылай хан тұлғасы жалаң, жадағай идеологияландырылған
Абылай туралы орыс энциклопедиясының алғашқы мақаласында
Абылайдың еңбегіне лайықты баға беру үшін
Абай: “Абылай мен Кенесары - қазақ
Кеңестік саясат Абылайды жалаң, идеологияландырылған, қайшылықты
Соңғы кездері Абылай жайлы халық-ауыз әдебиеті
1 Ұлы ханның өмірі
18-ғасырда Шыңғыс әулетінен тараған ханзадалардың құны
Абылай қазақ феодалдық мемлекетінің бұрынғы шекарасын
Орта жүздің сұлтаны Уәлидің баласы Абылай
Абылдайдың өмірі мен ерлігін жырлаған Бұқар
Әй, Абылай, Абылай
Сені алғаш көргенде
Тұрымтайдай ұл едің…
…Үйсін Төле бидің
Түйесін баққан құл едің
…Абылай атың жоқ еді,
“Сабалақ” атпен жүр едің…
15 жасынан жоңғар шапқыншылығына қарсы күреске
1760 жылы қытайлар Тарбағатай тауы маңында
1771 жылы Орта жүздің ханы Әбілмәмбет
Абылай хан қазақ хандығын билеуде бірқатар
Абылай хан 1771 жылы дүние салып,
2 Саясаткер - ұлы хан
18 ғасырдың берген қырықыншы жылдары қазақ
1742 жылы екінші қыркүйекте Орынбор комиссиясының
Ұзақ уақыт жүргізілген келіссөздерден кейін (Абылайдың
Тұтқынан оралғанан кейін Абылай ағасы Әбілмәмбет
Тарихи деректер көшпенділерді ішкі-сыртқы саясаттарындағы қайшылықтарды
1745 жылы Қалдан –Серен өледі. Оның
Ал, енді Қытай мемлекеті жағынан келіп
Қытай әскерінің қолбасшысы Фу Де богдыханына
1756 жылдың қыркүйегінде Қытайдың Дардана, Хадаха
Сол жылғы қазан айында Батыс аймақты
Сібір губернаторы Ф.И. Симоновқа Селенгінің комендаты
1756 жылы қазан жарлығында Қытай богдыханы
Қытайлармен 1756 жылы соғысқанда қатты жарақаттанды.
Абылайдың қолбасшылық дарындығының айырықша танылған шағы.
Қанжығар елшілігі, (Хың жигыр) — Абылай
3 Абылай хан мен Екатерина патшайым
Абылай көзсіз батыр болмаған. Қалың қалмақ
Осы тұста қазақ билеушілері арасында өзара
Абылай хан 1778 жылы 28 ақпанда
Хатта келтірілген оқиғаны граф Панин
Орынборға келсін, иығына шапан жауып, хандық
Сұлтанның барша қазақтың атынан былайша сайлануы
Абылай болса тізе бүкпей өтті.
Патша өкіметіне аз халықтарға қатысты талай
Абылайды тізе бүктіре алмай, әбден діңкесі
Хан болып бекітілгеннен кейін Ресей үкіметінің
1771 жылы Абылай Ресейдің өзіне жіберген
Бұдан былай Абылай ханның орыс үкіметіне
Абылай ханның дәуірімен байланысты тағы да
Абылай елдің біртұтастығын сақтап қалу жолындағы
Қазақстанның Ресейдің құрамына кіруі тарихымызда біржақтылықты
Абылайдың алға ұстанған саясаты, мақсаты –
Тәуелсіз Қазақ ордасының даңқты ханы, аса
Әсіресе Абылай тұлғасы XVІІ ғасыр ақын-жырауларының
Аталған ақын-жыраулардың Абылаймен замандас, аралас-құралас болуы,
Сонымен XVІІІ ғасыр ақын-жырауларының поэзиясында Абылай
Біріншіден, ақын-жыраулар поэзиясында Абылай заманы тұтастай
Ал аңыздар Абылайдың балалық шағынан бастап,
Тарихи жырларда, дастандарда Абылайдың балалық шағынан
Абылай өмірінің, Абылай тұлғасының жаңаша мазмұндық
1997 жылы Қожа Ахмет Иассауи кесенесін
Абылай өз дәуірінде, одан кейін де
Ш. Айтматов Абылайды көреген билеушілер қатарында
Қолданылған әдебиеттер
Әнуәр Тарақ : “Абылай ойларындағы елдік
2. Әнуәр Тарақ: “Алаштың айбын ардағы
3. С. Ақтаев “Абылай хан мен
4. Шоқан Уәлиханов: “Абылай хан” “Жұлдыз”2001
5. Әбусейтова: “Қазақ хандарының дипломатиясы ”
6. Әбуов: “Қазақстан тарихының ақтандақ беттерінен”
7. В.А Изатаева: “Қазақстан мемлекетінің тәуелсіздігі
8. Чиң (Цин) патшалығы, Гаузүң патшаның
20
Қазақ хандықтарының сыртқы саясаты мен дипломатиясы (15-17 ғасыр)
Қазақ хандығының сыртқы саяси байланыстар
Қазақ хандарының дипломатиялық хаттарының тарихи маңызы
Хан билігінің саяси жүйедегі алатын орны
Қазақ мемлекетінің әлеуметтік - экономикалық дамуы (XVI ғасырдың аяғы-ХVІІ ғасыр)
Қазақ хандарының негізгі мөрлерінің сипаттамасын қарастыру
Қазақ хандығындағы заңдар жинағын оны қазіргі заманғы билік жүйесіне сай үйлестіру
Айбынды қазақ ханы Абылай, ұлы ханның өмірі
Шейбани ханмен қақтығыс
Қазақстанның қазіргі заман тарихы