Қарау объектілері
ЖОСПАР
Кіріспе
1. Оқиға болған жерді қараудың жалпы жағдайлары
1.1. Оқиға болған жерді қарау түсінігі және оның
1.2. Оқиға болған жерді қараудың міндеттері
1.3. Қарау объектілері
2. Оқиға болған жерді қарауды жүзеге асыру
2.1. Оқиға болған жерді қараудың процессуалдық тәртібі мен
2.2. Оқиға болған жерді қарау тәсілдері
2.3. Оқиға болған жерді қараудың әдістері мен түрлері
2.4. Оқиға болған жерді қарау барысында қылмыс жасау
2.5. Оқиға болған жерді қарау кезінде криминалистік болжаулар
2.6. Оқиғаның мән- жайына байланысты оқиға болған жерді
3. Оқиға болған жерді қараудың психологиялық негіздері
3.1. Қарап тексерілетін объектілердің дәлелдік маңызын анықтау бойынша тергеушінің
3.2. Тергеушінің ой- санасында заттай дәлелдеменің тұтас бейнесінің қалыптасуы
4. Оқиға болған жерді қарау барысында туындайтын кейбір
4.1. Айғақ адамдардың қатысу мәселелері
4.2. Оқиға болған жерді қарау туралы хаттаманың сапалы болуы
4.3. Оқиға болған жерді қарау барысында дәлелдемелерді іздеп табу
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Қылмыстар белгілі бір жағдайларда және уақыты аралығында жасалады. Қылмыстар
Оқиға болған жерді қараудың жалпы міндеті осы өзара байланыстарды
Тергеулік қараулардың мақсаты дәлелдемелерді тауып оларды зерттеу болып табылады.
Жалпылама алсақ, оқиға болған жерді қарау көп қырлы болғандықтан,
Аталмыш терегеу әрекетінің қылмыстық іс бойынша соттық іс жүргізуде
Сонымен, осы дипломдық жұмысты орындамас бұрын біз алдымызға мына
қылмыстық іс бойынша шындықты анықтау үшін оқиға болған жерді
тергеу тәжірибесінде орын алатын кейбір елеулі кемшіліктерге назар аудару,
Аталмыш мақсаттарға жету үшін мына міндеттер белгіленді:
оқиға болған жерді қарау түсінігі және оның маңызы,
оқиға болған жерді қарау тактикасының жалпы жағдайлары, сатылары,
оқиға болған жерді қараудың өту барысы мен нәтижесін бекіту,
тергеу тәжірибесінде кездесетін неғұрлым қиын да ауыр істер бойынша
Анықталған міндеттерді орындау үшін мына нормативтік- құқықтар актілер мен
Бұл дипломдық жұмыстың зерттеу объектісі болып оқиға болған жерді
Дипломдық жұмысты орындау кезінде мына төмендегі көрсетілген зерттеу әдістері
диалектикалық әдіс
жалпы- ғылыми және нақты – ғылыми әдістер
салыстырмалы- тарихи әдіс
салыстырмалы- құқықтық әдіс
анализ және синтез әдістері
мәліметтерді сатистикалық өңдеу әдісі, және тағы басқалары.
Жоғарыда көрсетілгендерге қоса осы дипломдық жұмысты орындау барысында Шығыс
1. Оқиға болған жерді қараудың жалпы жағдайлары
1.1. Оқиға болған жерді қарау түсінігі және оның
Оқиға болған жерді қарау дегеніміз- іздерді, заттай дәлелдемелерді іздеп
Бастапқы тергеу әрекеттері жүйесінде оқиға болған жерді қарау неғұрлым
Ұйымдастырушылық, тактикалық және өзге де шаралардың кең ауқымда, танудың
Оқиға болған жерді қараудың маңыздылығына және қажеттілігіне осыдан 100
Қылмыстар белгілі бір жағдайларда және уақыты аралығында жасалады. Қылмыстар
Көптеген ғалым- заңгерлердің пікірінше,жасалған қылмыстың іздері табылған жер учаскесі
Е. Жөкішевтің пікірінше, оқиға болған жер дегеніміз- қылмыстың жасалған
Біз сонымен осы соңғы тұжырыммен толық келісе аламыз.
Оқиға болған жерден қылмыс жасалған жерді ажырата білу қажет.
Егер қылмыс басқа жерде жасалып, оның іздері мүлдем басқа
Оқиға болған жерді қарауға кірісе отырып, тергеуші, осы жерде
Жоғарыда айтылғандарға сүйене отырып, оқиға болған жер мен анықталуы
а) Оқиға болған жерде қалып қойған немесе сол жерде
б) Нақты осы жердегі объектілердің біріне қылмыстық іс- әрекет
в) Оқиға болған жердегі заттарда қылмыскердің әсер етуінің іздері
г) Қылмыс нақты осы қоршаған ортада жасалды, бірақ қылмыс
1.2. Оқиға болған жерді қараудың міндеттері
Жоғарыда оқиға болған жерге берілген анықтамада оқиға болған жерді
Сонымен, оқиға болған жерді қарау кезінде іс бойынша маңызы
Оқиға болған жерді қараудың жалпы міндеттерін бірнеше жеке міндеттерге
1.3. Қарау объектілері
Оқиға болған жерді қарау кезінде зерттелуі тиіс объектілер мыналар:
а) болған оқиғамен байланысқан жер, яғни жер учаскесі немесе
б) оқиға болған жердің жай- күйі
в) адам мәйіті
г) қылмыстың және қылмыскердің іздері
д) оқиға болған жердегі өзге де заттар немесе құжаттар
Оқиға болған жерді қарай отырып, тергеуші оның шегі мен
Оқиға болған жер мен оның жай- күйін қарап
1) жердің рельефі, оқиға болған жердің шынайы және жасанды
2) бөлменің сипаты мен орналасуы, оған жалғанған құрылыстар, оларға
3) оқиға болған жердегі заттардың кеңістіктегі орналасуы, олардың бір-
4) заттардың қолданылуы мақсаттары тұрғысынан қарағанда орналасуы және олардың
5) жасалған қылмыстың және қылмыскердің іздері
6) белгілі ортаға қажетті ( тиісті) заттар мен іздердің
7) нақты осы ортаға жат заттардың болуы және олардың
/ 2.4,555-556/
Қарауға жататын объектілер мен олардың зерттелу дәрежелері әр нақты
Оқиға болған жерде адам мәйітін қарап- тексерумен тергеуші әртүрлі
Қарап- тексеруде соттық- дәрігерлік сарапшының немесе өзге де дәрігердің
Оқиға болған жерді қарауда мына төменгі мән- жайлар анықталуы
1. Қылмыстың субъектісі
а) қылмыс жасауға қатысушылардың саны
б) мөлшермен қылмысқа қатысушылардың жасы
в) олардың физикалық қасиеттері
г) денсаулық жағдайы
д) қылмыс жасаған адамдардың әдеттері
е) олардың белгілі бір дағдыларының болуы
ж) кәсібі
з) қылмыс жасаған адамдардың психикасын сипаттайтын деректер
2. Қылмыстың объектісі
а) қылмыстық қол сұғушылық неге бағытталған
б) қылмыстың тікелей құралы не болып табылады
в) жәбірленушінің физикалық және психикалық ерекшеліктері ( егер қол
г) құралдардың ерекшеліктері, олардың тектес және дербес белгілері
( егер қол сұғушылық заттарға бағытталған болса).
3. Қылмыстың объективтік жағы
а) қылмыс жасау уақыты
б) қылмыс жасау тәсілдері
в) қылмыскерлердің оқиға болған жердегі әрекеттері
г) қылмыс жасауға итермелеуші мән- жайлар
д) жасалған қылмыстың салдары
е) қылмыскерлердің іс- әрекеттері мен қылмыстың салдары ( нәтижесі)
4. Қылмыстың субъективтік жағы
а) қылмыстық іс- әрекет қасақана жасалдыма немесе абайсыздама
б) қылмыскердің ниеті мен мақсаттары
Сонымен қоса, оқиға болған жерді қарау барысында қылмыс жасауға
Оқиға болған жерді қараудың негізгі принциптері:
заңдылық, яғни оқиға болған жерді қарау Қазақстан Республикасының қылмыстық
оқиға болған жерді қараудың уақтылығы,яғни оқиға болған жерді қарау
Оқиға болған жерді толық қарау,оқиға болған жерде табылған заттар
Оқиға болған жерді қараудың жоспарлылығы, яғни оқиға болған жерде
Оқиға болған жерді қараудың объективтілігі, яғни табылған заттар мен
Қазақстан Республикасының қылмыстық іс жүргізу Кодексінің 221- бабына сәйкес,
а) тергеушінің немесе анықтау жүргізетін тұлғаның оқиға болған жердің
б) қылмыстың іздері мен өзге заттай дәлелдемелерді іздеп табу,
в) оқиғаның мезанизмі, оған қатысушылар, қылмыс жасалған уақыт, қылмыскердің
г) жедел іздестіру шараларын ұйымдастыру үшін мәліметтер алу
/ 1.2,132/
Сонымен, жоғарыда айтылғандарды ескере отырып, оларды негізге ала отырып,
/ 2.14, 19/
2. Оқиға болған жерді қарауды жүзеге асыру
2.1. Оқиға болған жерді қарау тактикасы
Оқиға болған жерді қарау тактикасының негізінде қарауды жоспарлы, жан-
Оқиға болған жерді қарау тактикасы жалпыламадан жекешеге көшу принципінде
Сондықтан, осындай келеңсіз жағдайға душар болмас үшін, оқиға болған
1) дайындық сатысы
2) статикалық (жалпы шолып қарау) сатысы
3) динамикалық (детальдық) қарау сатысы
4) қараудың нәтижелерін бекіту сатысы
Осы сатыларды дәл, нақты сақтау оқиға болған жерді қараудың
Оқиға болған жерді қараудың нәтижесі бойынша толық жауапкершілікті заң
Оқиға болған жерді қараудың дайындық сатысы.
Жоғарыда айтылғандай, оқиға болған жердің толық, пәрменді және дұрыс
Тергеушінің дайындық жұмысы екі кезеңнен тұрады. Бірінші кезең- тергеушінің
1. Оқиға жайлы хабар берген адамнан не болғанын біліп
2. Оқиға болған жерді күзету үшін шаралар қолданылуда ма
3. Оқиға болған жерді қарауға өзімен бірге қатысатын лауазымды
4. Егер оқиға адамдар аз қоныстанған жерде болса, немесе
5) Оқиға болған жерді қарағанда қолданылатын криминалистік құрал- саймандарды
Тергеуші оқиға болған жерге өзі келгенше оны өзгеріссіз сақтап
Егер жәбірленушіге денсаулығына зиян келтіріліп, ол емханаға жеткізілген болса,
Оқиға болған жерді қарауды тиімді және нәтижелі жүргізу үшін
Тергеу- оперативтік топтың оқиға болған жерге шығуын ұйымдастыру міндеті
Тергеу- оперативтік топтың құрамына тергеуші, жедел- іздестіру бөлімінің уәкілі,
Оперативтік жағдайға, жасалған қылмыстың дәрежесіне байланысты бұл топтың құрамына
Барлық жағдайда да оқиға болған жерге тергеу- оперативтік топтың
Оқиға болған жерге шығатын тергеу- оперативтік тобын құрғанда
Қарауға пайдаланылатын криминалистік құрал- саймандарды дайындау үстінде тергеуші тергеу
Оқиға болған жерге келісімен дайындық сатысының келесі кезеңі басталады.
- полиция қызметкерлерінің және басқа да лауазымды адамдардың баяндауынан
- егер адам денсаулығына қарсы қылмыс жасалған болса, онда
- қылмысты көзімен көрген куәгер адамдарды сұрау арқылы
- керекті жедел- іздестіру жұмыстарын жүргізу жөнінде полицияға және
- қарауға қатысатын айғақ адамдарды анықтап, оларды Қазақстан Республикасының
Қазақстан Республикасының қылмыстық іс жүргізу заңнамасына сәйкес, айғақ адамдар
кәмелетке толмағандар
құқық қорғау органдарының қызметкерлері
денсаулығында физикалық кемшіліктердің салдарынан айғақ адамның міндеттерін атқара алмайтындар
сауатсыздар
жазасын өтеп жатқандар, соның ішінде ұсақ бұзақылық жасағаны үшін
сол елді мекенде тұрмайтындар (кейін тергеу барысында немесе сотқа
Айғақ адамдардың оқиға болған жерді қарау кезінде зерттелетін объектілер
Оқиға болған жерді қарау барысында айғақ адамдар үнемі тергеушінің
Қажет болса, айғақ адамдардан осы тергеу әрекеті барысында белгілі
- оқиға болған жерді қарауға қатыспайтын бөге адамдарды кетіру
- қарау өтетін жағдайды жақсартуға бағытталған шаралар қолданады
( мысалы, қосымша жасанды жарықпен қамтамасыз ету).
жедел- іздестіру органдарының қызметкерлеріне , қажет болса, арнайы дайындығы
Сонымен, жоғарыда көрсетілген және де оқиғаның ерекшелігінен туындайтын басқа
Оқиға болған жерді жалпы шолып қарау
Бұл кезеңде тергеуші оқиға болған жерді толығымен , жалпы
Жалпы шолып қараудың негізгі міндеті- оқиға болған жерді нақтылап
қылмыскер бұл жерге қалай келуі ( кіруі) мүмкін
оқиғаны қай жерден көруге болады
қылмыстық әрекеттің ерекшелігіне байланысты қылмыстың ізі қай жерде қалуы
Жалпы шолып қарау арқылы объектілердің орналасуын, олардың ара қашықтығын
Сондықтан да, осы тұрғыдан алғанда оқиға болған жерді қараудың
Қараудың бұл стаысында тергеуші объектілерді қарау кезектілігін, ретін шешіп
Оқиға болған жерді қараудың шегі бастапқыда жалпы шолып қарауда
Қараудың шегіне мыналар кіреді:
зерттелетін оқиға болған жер немесе заттай дәлелдеме белгілері бар
қылмыс жасар алдында қылмыскердің тұрған жері немесе бөлме
қылмыскердің оқиға болған жерге келу және кету жолдары
тергелетін оқиғаға қатысты заттар мен іздер болуы мүмкін бөлме
Оқиға болған жерді қарауда жер учаскелерін сүзіп тексеріп шығу
а) сүзіліп- зерттелуі тиіс ауданды анықтап алу
б) оған қатысушы адамдарды белгілеп анықтап алу және олардың
в) қарапайым техникалық құрал- саймандарды ( шанышқылар, грабля, қалта
г) сүзіп тексеруге қатысушыларға қандай объектілерді іздеу керек екені
Сүзіп тексеру кезінде ізделетін объектілер табылатын болса, онда тергеуші
Жер учаскесін сүзіп тексеру оқиға болған жердің элементі болып
Жалпы шолып қарау кезінде оқиға болған жерде пайда болуы
оқиға болған жерде мәйіттің денесінде пышақ жарасы бар, бірақ
Адам мәйіиі далада табылған, бірақ аяқ киімі жоқ, ал
Осындай негативті жағдайларды тергеудің кейінгі кезеңдерінде тексеріп зерттеу арқылы
/2.14, 23 /
Осындай әрекеттермен көбінесе қылмыскерлер қылмыстың ізін жасырып , тергеуді
Оқиға болған жерді динамикалық (детальдық) қарау сатысы
Жалпы шолып қарау сатысы аяқталған соң оқиға болған жерді
Детальдық қараудың кезектілігі оқиғаның сипатына, оның ерекшелігіне, оқиға болған
Оқиғаның сипаты мен ерекшеліктеріне байланысты оқиға болған жерде әртүрлі
Қылмыстың немесе қылмыскердің іздерін, сондай- ақ заттай дәлелдемелерді табу
Іздер қылмыскердің белгілі бір объектілерге тікелей әсер ету нәтижесінде
Оқиға болған жерде алуан түрлі заттар да табылуы мүмкін:
қылмыскердің биологиялық қасиеттерін ( еркешеліктерін) анықтайтын. Мысалы, оның шашы.
Нақты бір адамға тиесілі екендігін сипаттайтын объектілер. Мысалы, бас
Қылмыс жасау құралдары ( пышақ, лом тағы сол сияқты)
Пайдаланылған көлік құралдарының немесе тасылған жүктің бөлшектері
Қылмыскер лақтырып жіберген, немесе түсіріп алған ұрланған заттар
Шыны сынықтары және тағы басқалары.
Мысалы: Өскемен қаласында Ушанов атындағы көше, № 97 үйдің,
Оқиға болған жерде табылған заттар мен іздер қылмыс жасауға
( идентификациялауға) болады.
Оқиға болған жерде табылған аяқтың іздері бойынша шамалап сол
Оқиға болған жерді қараудың нәтижесін бекіту сатысы.
Оқиға болған жерде объектілерді зерттеп болған соң, тергеуші осы
Бұл сатыда тергеуші:
оқиға болған жерді қарау туралы хаттама толтырады, кескін- сызбалар
қажет болған жағдайда адам мәйітінің қолының іздерін алады және
Оқиға болған жерде табылған және алынған заттарды орамға орайды
Осы тергеу әрекетіне қатысушылардан келіп түскен арыздар мен ұсыныстар
Оқиға болған жерді қараудың өту барысын және нәтижесін бекітудің
Жеке бекіту амалдары жалпы бекітумен қамтылатын болғандықтан , бұл
Оқиға болған жерді бекітудің ең негізгі және заңда нақтылап
Хаттама үш бөлімнен тұрады:
кіріспе бөлімі
бейнелеп жазу бөлімі
қорытынды бөлімі
Кіріспе бөлімінде оқиға болған жердің қай күні және қай
Бейнелеп жазу бөлімінде қаралатын жердің ерекшелігі, үй( пәтер) болса
Қорытынды бөлімінде оқиға болған жерді қарау кезінде қандай заттай
Хаттамаға қосымша оның кей жерлерін нақтылап көрсету үшін, оқиға
Оқиға болған жердің жалпы көрінісін және ол жердегі жеке
Оқиға болған жерді қарауды аяқтай отырып, тергеуші жүзеге асырылған
Осы тергеу әрекетінің маңыздылығын түсіне отырып, тергеуші үнемі есінде
Сонымен, оқиға болған жерді қарау кезінде алынған дәлелдік ақпараттарды
1. Вербалдьдық бекіту ( хаттамада жазу арқылы бекіту)
2. Графикалық бекіту ( сызба, кескіндер жасау)
3. Бейнелеп көрсету ( фотосуретке, бейнетаспаға жазу)
4. Заттай бекіту ( заттай дәлелдемелерді алу) /2.4, 560-561/
Енді осы нысандарға жеке- жеке тоқталсақ, вербальдық бекіту жайлы
Оқиға болған жерді қарау кезінде алынған дәлелдік ақпараттарды графикалық
Графикалық бекіту кезінде, жоғарыда көрестілгендей, сызба, кескіндер жасалады.
Оқиға болған жердің сызба-жоспары дегеніміз- шартты белгілерді пайдалана отырып,
Сызба- жоспар жасаудың негізгі мақсаты- оқиға болған жерді иллюстрациялап
Оқиға болған жерді қарау хаттамасы сияқты, сызбағада белгілі бір
- оқиға болған жердің сызбасы нақты шындықты дәлме- дәл
- ол оқиға болған жерді қарау хаттамасын жасаған адаммен
- сызба сол оқиға болған жерде жасалуы керек, немесе
- сызба жасауда жалпыға танымал, түсінікті шартты белгілер пайдалану
- масштабта барлық кішірейтілген өлшемдер сақталуы керек және онда
- іс үшін маңызы жоқ детальдармен сызбаны толтырып қоюға
Оқиға болған жердің сызбасының міндетті реквизиттері мыналар: масштаб немесе
Сызба масштабпен бе, әлде онсыз жасалама, соған байланысты сызба-
Оқиға болған жердің сызбасы жалпы және жеке болып бөлінеді.Жалпы
Адам мәйіті табылған жерді қарауда мәйіт жатқан жеріне байланысты
Бейнелеп көрсету арқылы дәлелдік ақпарттарды бекіту.
Қараудың объектілерін фотосуретке түсіру оқиға болған жерді қарау хаттамасының
Фотосурет оқиға болған жерді қарау хаттамасында толық көрсетілмеген немесе
Жоғарыда айтылған жағдайлар қарамастан фотосуретке түсіру оқиға болған жерді
Оқиға болған жерді қарау хаттамасына қоса тіркелген әрбір фотосурет
Оқиға болған жерді фотосуретке түсіру криминалистік фотографияның барлық талаптарын
Оқиға болған жерде алынған дәлелдік ақпараттарды заттай бекіту
Оқиға болған жерде табылған заттар алынғаннан соң, тиісті орамдарға
Заттай дәлелдемені екі орамға: сыртқы және ішкі ораған жөн.
Атыс қаруын орамға орамастан бұрын, ондағы оқты алып тастау
Шаштың талғышы сияқты, қан дақтарының қырмасы сияқты, өсімдіктің қалдықтары
Егер оқиға болған жерде қылмыскер түсіріп алған оның жеке
Заттай дәлелдемелердің әр орамдарының сыртында заттың атауы, оны алу
2.2. Оқиға болған жерді қарау тәсілдері
Оқиға болған жерде заттар мен іздерді қарап тексеру қылмыс
Криминалистикада және тергеу тәжірибесінде оқиға болған жерді қараудың үш
концентрлік
эксцентрлік
фронтальды
Енді осы әр әдісті қысқаша сипаттайтын болсақ, онда концентрлік
Мысалы, бөлменің ортасында адам мәйіті жатыр делік. Оқиға болған
Бұл әдіс оқиға болған жердің шекарасы нақты белгілі болған
Оқиға болған жерді қараудың эксцентрлік тәсілі- қарау оқиға болған
Бұл тәсіл көбінесе оқиғаның шегі қай жермен шектелетіні белгісіз
Кейде оқиға болған жердің түйінді тұсы белгісіз, тек бір
« маңдай» деген ұғым береді).
Осы аталмыш қараудың қай түрлерін қолдану керектігі қараудың алдыңғы
Р.С. Белкин оқиға болған жерді қараудың тағы да екі
- объективтік қарау
- субъективтік қарау
Оқиға болған жерді қарау барлық жағдайда объективтік түрде өтеді.
Оқиға болған жерді субъективтік қарауға мысал ретінде мынаны алуға
Сонымен, оқиға болған жерді қараудың жоғарыда сипатталған түрлері бар.
2.3. Оқиға болған жерді қараудың әдістері мен түрлері
Криминалистика оқулықтарында оқиға болған жерді қараудың тәсілдерінен басқа, оқиға
объективтік әдіс
субъективтік әдіс. /2.4,342/
Оқиға болған жерді қарау барлық жағдайда объективтік түрде өтеді.
Оқиға болған жерді субъективтік қарауға мысал ретінде мынаны алуға
Оқиға болған жерді қараудың осы әдісі кезінде қылмыскердің іс-
Оқиға болған жерді қараудың объективтік әдісі қолданылғанда оқиға болған
( қылмыскердің қозғалу бағытына, оның жүрген жолына байланысты
Криминалисттер оқиға болған жерді қараудың осы әдісін алға қояды,
Оқиға болған жерді қараудың әдістерін анықтап алған соң, енді
бастапқы қарау
қайтадан ( екінші қайтара) қарау
қосымша қарау
Оқиға болған жерді бастапқы қарау дегеніміз- алғашқы рет тергеушінің
Бастапқы қараудан екінші қайтара қараудың айырмашылығы - тергеу
Оқиға болған жерді екінші қайтара қарау мына негіздер бойынша
а) бастапқы қарау ауа- райының қолайсыз жағдайында өткізілген болса
( жауын- шашын кезінде немесе түнде). Соған байланысты іс
б) оқиға болған жерді бастпақы қарау сапасыз өткізілген болса;
в) оқиға болған жерді бастапқы қарау кезінде осы жердің
Екінші қайтара қараудан қосымша қарауды ажырата білу қажет. Қосымша
Оқиға болған жерді екінші қайтара қарау да, қосымша қарау
Оқиға болған жерді екінші қайтара қарау мен қосымша қарауға
Оқиға болған жерді екінші қайтара қарау мен қосымша қарауға
оқиға болған жерді бастапқы қараудың хаттамасымен тиянақты танысып шығу,
іс бойынша жиналған дәлелдемелермен танысу
іс материалдарымен танысу кезінде туындаған сұрақтар бойынша, қажет болса,
мүмкіншілігінше бастапқы қарауда қатысқан айғақ адамдарды екінші қайтара қарауға
егер екінші қайтара қарау немесе қосымша қарауды басқа тергеуші
әңгімелесіп алған жөн.
2.4. Оқиға болған жерді қарау барысында қылмыс жасау
Кейбір жағдайларда жасалған қылмыстың іздері қылмыс жасай салысымен табылмай,
Қылмыс жасалған уақыт жайлы айтсақ, екі түрлі сұрақты қарауға
Оқиға болған жерді қарау кезінде, сирек кездесетін жағдайда,
метеорологиялық ерекшеліктерді есепке алу негізінде
жәбірленушінің тұрмысына және бос уақыт өткізумен байланысқан, оқиға болған
өлік белгілері мен мәйіттің дене мүшесінің тырысуы негізінде
өзге де мән- жайлар негізінде
Оқиға болған жерді қарай отырып, тергеуші жыл мезгілі немесе
№ 2001-001-0783 қылмыстық ісінің материалдарымен танысу барысында анықталды: бұл
Оқиға болған жерді қараудың нәтижесін бағалау.
Оқиға болған жерді қараудың нәтижесін бағалау тергеуді дұрыс бағытта
Оқиға болған жерді қарауды бағалау үшін мыналар қажет:
- оқиға болған жерді қараудың нәтижесін, оқшау түрде емес,
- объективті түрде осы тергеу әрекетін жүргізу, яғни, болған
- қылмыстық іс әрекеттің неғұрлым шындыққа жақын қорытындылармен шектеліп
2.5. Оқиға болған жерді қарау кезінде криминалистік болжаулар
Қылмыстың тез арада ашылуы, тергеудің сапасы, тергеушінің істі тергеуге
Е. Жөкішевтің пікірінше, тергеу болжауы дегеніміз- тергеудің белгілі бір
Селивановтың ойынша, криминалистік болжау дегеніміз- құзыретті тұлғалармен ұсынылатын,
Біз осы соңғы көзқараспен келісеміз.
Оқиға болған жерді қарау кезінде сол жерде пайда
оқиға болған жерде мәйіттің денесінде пышақ жарасы бар, бірақ
Адам мәйіті далада табылған, бірақ аяқ киімі жоқ, ал
Осындай негативті жағдайларды тергеудің кейінгі кезеңдерінде тексеріп зерттеу арқылы
/2.14, 23/
Осындай әрекеттермен көбінесе қылмыскерлер қылмыстың ізін жасырып , тергеуді
Болжауды қарадан қарап ұсына алмаймыз. Ол үшін белгілі бір
.
2.6. Оқиғаның мән- жайына байланысты оқиға болған жерді
Оқиға болған жерді қараудың тактикасының негізінде – қарауды қарқынды,
Әр объектіні қараудың өзіндік ерекшеліктері бар. Пәтерді қарағанда бөлмеге
Адам мәйітін қарау кезінде белгілі бір кезектілікпен мына төменгі
мәйіттің дене тұрысы және жалпы кейпінің белгілері. Мұндайда оның
мәйіттің жатқан орны осы жердегі екі тұрақты және көрнекті
мәйіттің үстінде киіліген киім, оның қандай қалыпта екендігі. Мұндай
мәйіттің денесінде қандай жарақаттар бар, олардың түрі, өлшемі және
өлік белгілері. Атап айқнада, өлік дағы барма, жоқпа ?
Өлік дағының және өліктің дене мүшесінің тырысуының криминалистік маңызы
Егер мәйіттің жанында қару ( атыс қаруы, суық қару)
Көліктің іздерін қарау кезінде зер салып анықтауға жататын мәселелер:
Қылмыс жасауға атыс қаруы қолданылған болса, оқиға болған жерде
Көзге көрінбейтін микроұнтақтар болатын объектілерді ептеп, абайлап қарау керек.
Оқиға болған жерде қылмыскердің иісі де қалады. Адамның иісін
3. Оқиға болған жерді қараудың психологиялық негіздері
3.1. Қарап тексерілетін объектілердің дәлелдік маңызын анықтау бойынша тергеушінің
Оқиға болған жерді қараудың психологиялық негіздеріне мыналарды жатқызуға болады:
Жалпы қарауды алсақ ол тергеушінің кеңістіктегі категорияларды өз көзімен
Кейбір жағдайларда қисын бойынша оқиға болған жерде табылуы тиіс
Мамандар мен айғақ адамдардың қатысуымен тергеуші жазған оқиға болған
Сырғанау ( юзь) іздерінің болмауы терегуші мен мамандардың назарын
Кейбір жағдайларда іздердің қай жерде табылу- табылмауына анықталған жәйттің
Біздің алдыңғы мысалымызға келетін болсақ, атомобильдің қанатында
( крылосында) өлген адамның велосипедінің бояуының ұнтақтары табылған. Олар
Заттай дәлелдемелік маңызы бар затты, тиісті процессуалдық тәртіппен ресімдей
Грунттық жолда азамат « С» - тің мәйіті табылған.
3.2. Тергеушінің ой- санасында заттай дәлелдеменің тұтас бейнесінің қалыптасуы
Әртүрлі заттардың криминалистік маңызы спецификалық психикалық процестің нәтижесінде тергеушімен
Оқиға болған жерді қарауды тиімді жүргізу үшін, осы тергеу
Ғылыми көзқарас тұрғысынан қарағанда, тергеушінің әртүрлі заттардың дәлелдік маңызын
Мысалы, азамат «К» ның мәйітін табуға байланысты оқиға
Сонымен, затты заттай дәлелдеме ретінде қабылдау екі амалдан тұрады:
Тергеуші қандай тәжірибелі болғанына қарамастан, оның ғылым мен техниканың
Кей кездерде оқиға болған жерді қарауға қатысушылардың шектен тыс
( колеядағы) топырақты алып- тазалай бастаған. Соның нәтижесінде бұл
4. Оқиға болған жерді қарау барысында туындайтын кейбір
4.1. Айғақ адамдардың қатысу мәселелері
Қазақстан Республикасының қылмыстық іс жүргізу Кодексінің 86- бабына сәйкес,
Кейбір тергеу әрекетін жүргізу кезінде екеуден кем емес айғақ
тергеу әркетін жүргізу кезінде қатысу
осы тергеу әрекеті бойынша, хаттамаға енгізілуі тиіс , арыз
қылмыстық қудалау органдарының іс- әрекеттеріне шағым жасау
Тергеу тәжірибесіне талдау жасасақ, айғақ адамдар институтына елеулі өзгерістер
1. Айғақ адамдардың қатысуын талап ететін тергеу әрекеттерін жүргізу
Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес ( Қылмыстық іс жүргізу Кодексінің
Соған қарамастан, бұл жағдай мәселені түзетпейді. Өйткені, « басқа
Тергеушінің іс- әрекеттері бойынша біраз болсада түсініктері бар, қылмыстық
Оқиға болған жерді қарауда кең тараған тергеу кемшіліктерінің бірі
Айғақ адамдардың оқиға болған жерді қарауға қатысуының мән- мағынасыз
Біз кей бір тергеу әрекеттерін жүргізу кезінде айғақ адамдардың
егер белгілі бір тергеу әрекетіне көптеген қатысушылар қатысатын болса
егер тергеу әрекетін жүргізу кезінде бейне таспаға түсірілетін болса,
Сонымен қоса , техникалық құрал- саймандарды қолдану және белгілі
4.2. Оқиға болған жерді қарау туралы хаттаманың сапалы болуы
Оқиға болған жерді қарау хаттамасының сапалы болуының маңызы өте
Шығыс Қазақстан Облысы бойынша Ішкі істер Департаментінің статистикалық мәліметтеріне
Өкінішке орай, аса өзекті болып тұрған жәйт- ұрлық жасаумен
Осы дипломдық жұмысты орындау барысында біз 215 қылмыстық істердің
0,5 сағат бойы - 4,1 % ;
2 сағат бойы - 36,2
Осындай себептерге байланысты оқиға болған жерді қарау хаттамасында іс
4.3. Оқиға болған жерді қарау барысында дәлелдемелерді іздеп табу
Оқиға болған жерді қараудың негізгі міндеті- іздер мен заттай
Мысалы, оқиға болған жерде табылған қолдың саусақтарының іздері индивидуалданбаған,
Соттық тәжірибеде мынандай жәйттер аз кездеспейді:оқиға болған жерді қараудың
Біз танысып шыққан қылмыстық істерде ұрлық жасауда бұзып кірген
Сонымен, бастапқы терегу әрекетінің бірі болып табылатын оқиға болған
Қорытынды
Осы дипломдық жұмысты орындау барысында және оның нәтижесі бойынша
Нарықтық қатынастарды құратын механизмдердің сенімді қорғаушысының болмауын пайдаланып, қылмыскерлер
Қазақстан Республикасының Президентінің 1- наурыз 2006- жылғы Қазақстан
Бұл мақсатқа жету үшін қажет шаралардың бірі болып- қылмыспен
Тергеулік қараулардың мақсаты дәлелдемелерді тауып оларды зерттеу болып табылады.
Тергеу тәжірибесіне сәйкес, қылмыстарды тергеу барлық тіркелген қылмыстардың 90%
Сонымен, оқиға болған жерді қарау дегеніміз- іздерді, заттай дәлелдемелерді
Заң шығарушы осы тергеу әрекетінің процессуалдық тәртібін дәлме- дәл
Осы дипломдық жұмысты орындау барысында біз алдымызға қойған
Сонымен қоса, осы жұмысты орындаудың нәтижесінде мына төменгі ұсыныстар
1) айғақ адамдардың міндетті қатысуымен өтетін тергеу әрекеттерінің саны
егер белгілі бір тергеу әрекетіне көптеген қатысушылар қатысатын болса
егер тергеу әрекетін жүргізу кезінде бейне таспаға түсірілетін болса,
Сонымен қоса , техникалық құрал- саймандарды қолдану және белгілі
2) тергеу бөлімдерінің қызметкерлерінің біліктілігін арттыру мақсатында арнайы дайындықтар
3) түн мезгілінде оқиға болған жерді қарауды ерекше
Қолданылған әдебиеттер тізімі:
1. Нормативтік- құқықтық актілер
1.1. Қазақстан Республикасының Конституциясы , 30. 08. 95 ж.,
1.2. Қазақстан Республикасының қылмыстық іс жүргізу Кодексі// Алматы:
1.3. Қазақстан Республикасының Президентінің 1 наурыз 2006 жылғы Қазақстан
2. Оқу әдебиеттері
2.1.. Артамонов И.И., Порубов Н.И. «Советская криминалистика»// Минск,
2.2.Байтукбаев Д.И. Выполнить программу - значит упредить преступность //
2.3.Белкин Р.С. «Руководство для следователей», часть I.// М.: Юридическая
2.4. Белкин Р.С.: Криминалистика// М: Норма Инфра, 2002 –
2.5. Бородин С.В. Квалификация преступлений против жизни.// М.:
2.6. Бюллетень МВД РК N 5.// Астана, 2000.
2.7.Быховский И.Е., Зарубин Н.П. «Методика проведения занятий со
2.8. Винницкий Л.В. «Осмотр места происшествия: организационные, процессуальные и
2.9. Виницкий Л.В., Пиндюр И.И. «Совершенствование качества осмотров
2.10. Гинзбург А.Я. «Осмотр места происшествия. Освидетельствование». //Алматы, 1998.
2.11. Гинзбург А.Я. «Криминалистические основы следственных действий».// Алматы, 2002.
2.12. Джолдасбаева Н. Преступления против личности // Закон и
2.13. Жалинский А.Э. Насильственная преступность и уголовная политика //
2.14. Жөкішев Е.Криминалистік тактика// Алматы: Жеті Жарғы,1997
2.15. Ищенко П.П. «Специалист в следственных действиях». //М.:Юридическая литература,
2.16. Каиржанов Е. Криминология (общая часть).// Алматы: Республиканский издательский
2.17. Колмаков В.П. «Следственный осмотр».// М.: Юридическая литература, 1969.
2.18.Аубакиров А.Ф. Криминалистика: Криминалистическая техника // Алматы, 2002.
2.19. Долговой А.И.Криминология// М.: Норма Инфра, 1997. – 784с.
2.20. Кудрявцев В.Н., Эминова В.Е. Криминология// М.: Юрист, 1997.-
2.21. Криминалистика: Пособие для подготовки к экзаменам.// М.: 2002.
2.22. Кудрявцев В.Н. Личность преступника //М.: Юридическая литература, 1971.-
2.23. Ларин А.М. «Руководство по расследованию убийств»//М.:
2.24. Мозговых Г.А. «Криминалистическая характеристика преступления»// Алматы: Данекер, 2002.
2.25. Нарикбаев М. Почему преступник не боится наказания //
2.26. Наумов А.В. Российское уголовное право: Общая часть: Курс
2.27. Оспанов С.Д. «Уголовный процесс Республики Казахстан: общая часть»//
2.28. Попов В.И. «Осмотр места происшествия»// Алма-Ата, 1957.
2.29. Пособие «Применение научно-технических средств при осмотре места
2.30. Леви А.А. Справочник следователя «Осмотр места происшествия» //
2.31. Россинская Е.Р. Криминалистика// М.: Норма , 2004- 352
2.32. Сысалов М.П. «Оперативно-розыскная деятельность в Республике Казахстан»// Алматы:
2.33. Сулейменова Г.Ж. «Уголовно-процессуальное право Республики Казахстан»//Алматы: Данекер, 2001.
2.34. Мами К.А., Жукенов А.П. Судебная практика Верховного Суда
2.35. Козаченко И.Я., Незнамова З.А. Уголовное право: Общая часть//М.:
2.36. Здравомыслов Б.В. Уголовное право России: Общая часть//М.: Юристъ,1996.
2.37. Төлеубекова Б.Қ., Қапсәләмов Қ.Ж., Шынарбаев Б.Қ., Бекішев Д.Қ.:
2.38. NN 2000-027-0073, 2001- 001- 0783,
57
Сот тауартану сараптамасы
Заттар мен материалдардың сот сараптамасы
ҚР сот сараптамасы пәнінен лекциялар
Ішкі істер органдарының арнайы күзет қызметі туралы
Жер салығы туралы мағлұмат
Тергеу әрекетін жүргізу кезіндегі материалдарды табу
Пәндік аймақтарды сипаттау және мәліметтер қорының құрылымын дайындау
Қазақстан Республикасындағы сот-медициналық сараптаманың жүйелі құрылуы
Пәндік аймақтарды сипаттау және мәліметтер қорының құрылымын дайындау жайлы
Мектеп жасына дейінгі балаларды табиғатпен таныстырудың негізгі әдістері