Монополиялық бәсеке
ЖОСПАР
КIРIСПЕ
I БӘСЕКЕ – ШАРУАШЫЛЫҚ САЛАНЫҢ ҚЫЗМЕТ ЕТУІНІҢ НЕГІЗГІ
Бәсекенің экономикалық мәні мен қызметтері
Бәсекенiң экономикалық табиғаты қағидалары
II ШАРУАШЫЛЫҚ САЛАДАҒЫ ЖЕТІЛГЕН ЖӘНЕ ЖЕТІЛМЕГЕН БӘСЕКЕЛІК ЖАҒДАЙЛАР
1.1 Жетiлген бәсеке рыногы, қызмет ету механизмі
2.2 Жетiлмеген бәсеке рыногы және оның формалары
III ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА БӘСЕКЕЛIК ОРТАНЫҢ ДАМУЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ
3.1 Қазақстан экономикасында бәсекенiң қалыптасуы мен дамуы
3.2 Елiмiзде бәсекенi қолдау мен монополияға қарсы саясат
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
КIРIСПЕ
Әлемдiк тәжiрибе дәлелдегендей экономиканың шикiзат бағыттылығы елдiң тиiмдi
Бәсеке жалпы экономикалық құндылықтар мен жетiстiктердi дамытудың негiзгi
Осылайша әрбiр кәсiпкердiң бәсекеқабiлетi жоғары болуының нәтижесiнде әлемдiк
Бәсеке қоғамға экономикалық еркiндiктi, тиiмдiлiктi, дамудың тұрақтылығын, экономикалық
Сондықтан мен экономикалық теория пәнiнен курстық жұмысымның тақырыбын
Қазiргi кезде нақты рыноктық қатынастар орнап, бағаны белгiлейтiн
Рынок құрылымы фирмалардың саладағы санына, фирманың көлемiне, тауар
Экономикамыздың нарықтық қатынастарға өтуiне байланысты бәсеке түралы көп
I БӘСЕКЕ – ШАРУАШЫЛЫҚ САЛАНЫҢ ҚЫЗМЕТ ЕТУІНІҢ НЕГІЗГІ
Бәсекенің экономикалық мәні мен қызметтері
Бәсеке жалпы экономикалық құндылықтар мен жетiстiктердi дамытудың негiзгi
Осылайша әрбiр кәсiпкердiң бәсекеқабiлетi жоғары болуының нәтижесiнде әлемдiк
Қазақстанның соңғы жылдардағы экономикалық өсуге қол жеткiзуiнiң өзi
Бәсеке қоғамға экономикалық еркiндiктi, тиiмдiлiктi, дамудың тұрақтылығын, экономикалық
Бәсеке дегенiмiз, бiр жағынан, iс-қимыл жасайтын салада ұнамды
Бәсекенi экономикалық процесс ретiнде шаруашылық жүргiзушi субъектiлердiң белгiлi
Өнiмнiң өмiр сүру циклi бәсекелiк күрес дәрежесiне елеулi
жаңа өнiмдi игерiп, өндiрiске енгiзiп орналастыру. Бұл арада
өндiрiстiң өсуi - өндiрiстiң масштабы өседi, сұраныс өседi,
кемелдену. Өндiрiс көлемi ең жоғары дәрежеге жетедi, сұраныс
ескiру. Бұл фазада сұраныс төменгi шегiне жетедi, өндiру
Рыноктық экономикада рыноктағы көптеген фирмалар мен кәсiпорындар бәсекелiк
тауардың сапасы туралы және оның сипаттамасы. Жасау әдiсi
бәсекелес туралы өтiрiк немесе қате мәлiметтер тарату;
бәсекелестiң тауарлық белгiсiн, оның фирмасының атын, маркировкасын заңсыз
тауардың сапасы туралы дұрыс түсiнiк бермейтiн жарнама жасау;
бәсекелестiң тауарын жамандап көрсететiн салыстырмалар қолдану;
келiсiм бойынша өздерi ған бiлуге тиiстi салаға жататын
Қазiргi заманда “жетiлген бәсеке” концепциясы болып, өндiрiстiң экономикалық
жеке тұтынуға пайдаланылатын тауарлар мен қызметтер рыногы;
өндiрiс факторларының рыногы.
Осы рыноктардың өзара байланысы техникалық заң түрiнде тұжырымдалған,
Бәсекенiң экономикалық табиғаты мен қағидалары
Бәсеке қоғамға экономикалық еркiндiктi, тиiмдiлiктi, дамудың тұрақтылығын, экономикалық
Бәсеке шаруашылық өмiрде басты рольде ойнайды. Ол экономикалық
Бәсеке экономикалық категория ретiнде объективтi және субъективтi маңызда
Бәсеке жалпы экономикалық құндылықтар мен жетiстiктердi дамытудың негiзгi
Осылайша әрбiр кәсiпкердiң бәсекеқабiлетi жоғары болуының нәтижесiнде әлемдiк
Қазақстанның соңғы жылдардағы экономикалық өсуге қол жеткiзуiнiң өзi
Бәсеке өз кезегiнде салаiшiлiк, салааралық және халықаралық бәсеке
Салаiшiлiк бәсеке тауарлардың рыноктық бағасын қалыптастырады. Олардың iшiдегi
Салааралық бәсеке әр түрлi рынокта қызмет етушi шаруашылық
Халықаралық бәсеке әр түрлi елдер арасында орын алады.
Халықаралық бәсеке келесiдей сипатталады:
бiрнеше басты салаларды әлем бойынша өзiне қарату, ноу-хауды
көп аспектiлiк, әр түрлi рынок құрылымы мен механизмдерiне
рыноктың осы заманға сай жылдам дамуын қамтамасыз ету;
II ШАРУАШЫЛЫҚ САЛАДАҒЫ ЖЕТІЛГЕН ЖӘНЕ ЖЕТІЛМЕГЕН БӘСЕКЕЛІК ЖАҒДАЙЛАР
2.1 Жетiлген бәсеке рыногы, қызмет ету механизмі
Рынок құрылымы фирмалардың саладағы санына, әрбiр фирманың көлемiне,
Жетiлген бәсеке қалыптасу үшiн ондаған фирмалар әрекет жасап,
Жетiлген бәсекеде жеке меншiкке және шаруашылықтың оңашалануына негiзделедi.
Жетiлген бәсекелес рыногы дегенiмiз -
Iрi фирманың жалпы нарықтық ұсыныстағы сату үлесi
Нарықта өнiм ұсынатын тәуелсiз сатушылар саны көп
Баға, технология, ықтимал пайда жөнiндегi ақпараттар белгiлi
Сатып алушылардың баға туралы информациясы толық болады. Егер
Сатып алушылар өзара баға туралы келiсiм жасаспайды және
Жаңа фирмалардың салаға кiруiне немесе одан шығуына
Осындай сатып алу-сату шарттарының орындалуы өндiрушiлер мен тұтынушылардың
Жетiлген бесекенiң экономикада артықшылықтары мен кемшiлiктерi болады:
Артықшылықтары:
Қоғамға қажет тауарларды өндiруде ресурстарды тиiмдi пайдалануға мүмкiндiктiң
Тез өзгерiп отыратын өндiрiс жағдайларына икемдi болып, оларға
Тауарлардың жаңа түрлерiн жасау саласына жаңа техника мен
өндiрушiлердi көптүрлi қажеттiлiктердi қанағаттандыруға, тауарлар мен қызметтердiң сапасын
Кемшiлiктерi:
ұдайы өндiрiлмейтiн ресурстарды (ормандар, табиғи жануарлар, жер, теңiз,
қоршаған ортаны қорғауда негативтiк бағытта болады;
ұжымдық пайдалануға бағытталған таулар мен қызметтер ( дамбалар,
фундаменталдық ғылымның, жалпы бiлiм беру жүйесiнiң, қалалық шаруашылықтың
еңбек, табыс, демалу құқықтарына кепiлдiк бермейдi;
әлеуметтiк әдiлетсiздiк пен қоғамның байлар мен кедейлерге бөлуiне
“Бәсекелесу” деген сөздiң өзi экономикалық пайданы бөлу және
Жетiлген бәсекелес нарығында тауарды сатушылар және сатып алушылар
Жетiлген бәсекелi жағдайда фирманың көлемi шамалы болғандықтан
Сондықтан қысқа және ұзақ мерзiмде кәсiпкер оңтайлы
2.2 Жетiлмеген бәсеке рыногы және оның формалары
Елiмiздiң рыноктық қатынасқа өтуi, ұлттық экономикада жаңа ұғымдар
Жетiлген бәсеке нарығы;
Монополия;
Монополиялық бәсеке;
Олигополия.
Кейiнгi аталған 2, 3 және 4 рынок құрылымдары
Жетiлген бәсекеге қарама-қарсы бәсеке түрi монополия болып табылады.
Мысалы, жетiлген бәсеке мен монополия нақты түрде
Ал монополияның толық қамтитын түрi ол сол
Мысалы, елiмiзде монополиялық көрiнiс халыққа қызмет көрсету
Берiлген тауарды өндiретiн тек бiр ғана жеке фирма
Егер нарықта жеке өндiрушiнiң монополиялық билiгi орнықса, онда
Iрi өндiрушiлердiң ұсақ өндiрушiлермен салыстырғанда өте көп артықшылықтары
Монополияны тек қана экономикалық шектеулер ғана емес, сонымен
Бәсекенi әдiлетсiз түрде жүргiзудiң негiзгi түрi демпинг
Монополист өзiнiң ерекше жағдайын пайдаланып, тауардың бағасын бәсекелес
Кейбiр жағдайда әлемдiк тұрғыдан бәсекенiң күшеюi ұлттық экономикада
Егер нарықта жеке өндiрушiнiң монополиялық билiгi орнықса, онда
Рынок құрылымындағы жетiлген бәсеке мен таза монополия нарықтың
Нарықтың осы құрылымы нақты өмiрде жиi кездеседi. Мысалы,
Рынокта сатушылар өз тауарының бағасына әсер ететiн,
Бұл нарықта өндiрушiлер бәсекеге төтеп беру үшiн жарнама
Монополиялық бәсеке қалыптасуы үшiн ондаған фирмалар әрекет жасап,
III ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА БӘСЕКЕЛIК ОРТАНЫҢ ДАМУЫ
3.1 Қазақстан экономикасында бәсекенiң қалыптасуы мен дамуы
Экономика ұлттың дамуының басты басымдығы, ал экономикалық өсiмнiң
Экономика халықтың дамуының басты басымдығы, ал экономикалық өсiмнiң
2004 жылғы Елбасымыздың “Бәсекеге қабiлеттi Қазақстан үшiн, бәсекеге
Қазақстанның экономикалық потенциялын өзге де шетелдермен салыстырсақ
3.2 Елiмiзде бәсекенi қолдау мен монополияға қарсы
Ендi осы бәсекелiк ортаның дамуының негiзгi факторларының Қазақстан
Бiрiншi фактор, яғни экономиканың тұрақтылығы елiмiзде жақсы деп
Екiншi фактор, экономиканы мемлекеттiк басқару жүйесiнiң және ондағы
Үшiншi фактор, ел iшiндегi кәсiорындардың жаңашылдыққа үзбей
Төртiншi фактор жоғарыдағы аталған үш факторлар негiзiнде және
Сондықтан да Президенттiң 2004 жылы 19 наурызындағы Қазақстан
Қорыта келе, осы Жолдау бiздердi бәсекеге қабiлеттi экономика
Қазақстан Республикасында рыноктық экономикада қандай-да болмасын монополиялық
Бiзге белгiлi табиғи монополияның туындауы бұл бiр салаға
Сондықтан монополияларды мемлекет немесе билiк органдары әр түрлi
Монополиялы рынокты бәсекелестiк рынокқа алмастыру;
Монополия жағдайын реттеу;
Жеке меншiк монополияларды мемлекеттiк кәсiпорындарға айналдыру;
Монополистерге ешқандай әсер етпеу.
Осы монополияны реттеу саясаттарының iшiнде мемлекеттiң табиғи монополияны
“Монополия жағдайын реттеу” саясатын мемлекет монополистердiң тауарларына баға
Бағаны шектi шығындар арқылы реттеу жүйесi өзiнiң қызмет
Сондықтан мемлекет бұл мәселенi шешу үшiн монополистiң шеккен
Монополист фирма мемлкеттiң баға белгiлеуде шектi шығындарға тең
Бiздiң мемлекетiмiзде табиғи монополияларды реутеу саясаттары елiмiз үшiн
ҚОРЫТЫНДЫ
Қорыта келгенде, экономика халықтың дамуының басты басымдығы, ал
2004 жылғы Елбасымыздың “Бәсекеге қабiлеттi Қазақстан үшiн, бәсекеге
Бүкiл әлемдегi ең бiрiншi ел – АҚШ экономикада
Индустриялық-инновациялық даму бағдарламасына сәйкес бiз экономиканың шикiзаттық бағытынан
Қорыта келе, отандық өнеркәсiптi дамыту шараларына нарықтық тетiктердi
Осылайша әрбiр кәсiпкердiң бәсекеқабiлетi жоғары болуының нәтижесiнде әлемдiк
Жалпы осы жоғарыдағы айтылған даму шараларын мемлекет және
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Джумагельдиева Т.А. Конкуренция: теория и механизм развития.
Григорий Марченко “Бәсекеге қабiлеттiлiк – экономикалық категория” //
Есипова В.Е. Цены и ценообразование. Учебник для вузов.
Мамыров Н.Қ., Есенғалиева Қ.С., Тлеужанова М.А. Микроэкономика
Мұхамедиев Б.М. Микроэкономика: Оқу құралы. – Алматы:
Мэнкью Н.Г. Принципы экономикс. – Спб: Питер
Н. Ә. Назарбаев. “Бәсеке қабiлеттi Қазақстан”, “Бәсекеқабiлеттi
Кожахмедов Д.Б. “Машиностроение как основа формирования конкурентспособной
Қуат Бораш “Инновация, оның елiмiз экономикасы үшiн
Хайман Д.Н. Современная микроэкономика: анализ и применение.
Кенжеғали Сағадиев “Бәсекеге қабiлеттiлiктi өзiмiз жасауымыз керек” //
Экономическая теория. / А.И. Добрынина, Л.С. Тарасевича. Санк-Петербург
24
Монополиялық бәсеке
ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ МОНОПОЛИЯЛЫҚ БӘСЕКЕ НАРЫҒЫНЫҢ ЖАҒДАЙЫ
Монополиялық бәсеке туралы
Монополиялық бәсеке нарығы
Бәсекенің түрлері
Бәсеке және монополия
МОНОПОЛИЯЛЫҚ БӘСЕКЕ НАРЫҒЫНДА ФИРМАНЫҢ ҚЫСҚА ЖӘНЕ ҰЗАҚ МЕРЗIМДI IС-ӘРЕКЕТI
Монополия. Монополиялық билік пен бәсеке
Бәсеке - негізгі нарықтың элементі
Монополиялық бәсекелес фирманың қысқа мерзім кезеңіндегі жұмысын талдау