Ақшаның қызметтері
ЖОСПАР
Кіріспе 2
1-бөлім. Ақша 3
1.1.Ақшаның даму эволюциясы 3
1.2. Ақшаның экономикалық мәні 7
1.3. Ақшаның қызметтері 9
2-бөлім. Ақшаның түрлері. 12
2.1. Нағыз ақша және нағыз ақша орынбасарлары. 12
2.3 Электронды ақшалар 16
Қорытынды 18
Қолданылған әдебиеттер тізімі 19
Кіріспе
Ақша – бұл адамзат өркениетіндегі ең бір тамаша
Ақшаны, ақша айналысын, ақша жүйесін және ақшаның қоғамда
Менің курстық жұмысым кіріспеден, негізгі екі бөлімнен және
Мен өзімнің тақырыбымды жақсы түсініп, курстық жұмысымның тақырыбын
1-бөлім. Ақша
1.1.Ақшаның даму эволюциясы
Ақша адамдарға ежелден таныс. Бірақ оның қалай пайда
Қоғамдық дамудың алғашқы қауымдық құрылысы жағдайында бір қауым
Бірақ кез келген зат тауар бола алмайды. Егер
Айта кететін жәйт, кез келген пайдалы зат құн
Құн – тарихи категория. Құнның негізі – адам
Адамзат қоғамының даму сатыларында айырбас қатынастары да дамып,
Алғашқы қауымдық құрылыстың өрістеген шағында шағында, яғни бір
Құнның бұл формасы, аты айтып тұрғандай айырбас процесінің
Екінші формасы – бұл құнның толық немесе жалпы
Үшінші формасы – құнның жалпылама формасы. Әр тауар
Құнның жалпыға балама формасының дамуы нәтижесінде барлық тауарларға
Ақшаның объективті қажеттігі тауар өндірісі және айналысының болуына
Ақша – бұл тауар айналысы құралы және ізбасары
Ақша тауардан бөлініп шыққанымен де ол, ерекше тауар
Сонымен қатар, ақша өндіріс және бөлу процесіндегі адамдар
жалпыға тікелей айырбасталу формасы;
айырбас құнының дербес формасы;
еңбек өлшемінің сыртқы заттекті формасы
Ақшаның жалпыға тікелей айырбасталу формасы ретіндегі қасиеті,ақшаның кез
Ақшаның екінші қасиеті тауарларды сатумен тікелей байланыссыз. Бұл
Ақшаның соңғы қасиеті, тауар өндіруге жұмсалған еңбектің ақша
1.2. Ақшаның экономикалық мәні
Ақшаның өмір сүруіндегі объективті қажеттілігін ол тауар өндірісі
Бірақ 18 ғасырдың басында утопиялық социализм негізін қалаушы
19ғ. Социал утопистері – Прудон, Оуен, Грей және
К.Маркс былай дейді: ақшаларды жоя отырып, біз қоғамдық
Ақша тауардан дами отырып, тауар болып қала береді,
Ақша – жалпы бірдей эквивалент, ерекше тауар, онда
Жалпыға бірдей эквивалент рөлі тарихи түрде алтынға бекітілген.
Алтын жалпыға бірдей эквивалент рөлін орындау үшін ең
Олар шындығында қоғамдық қатынастарды тудырушылар болып келеді. Бұл
Ақша - өндіру мен бөлу процестерінде адамдар арасындағы
1.3. Ақшаның қызметтері
Ақша экономикадағы ролін өзінің атқаратын негізгі қызметтері арқылы
Қазіргі экономикадағы ақшаның атқаратын мынадай бес қызметі бар:
құн өлшемі және баға масштабы;
айналыс құралы;
төлем құралы;
қорлану және қор жинау;
дүниежүзілік ақша;
Ақшаның құн өлшемі қызметі.Ақша жалпыға бірдей эквивалент ретінде
Тауар құнының ақшамен бейнеленуі оның бағасы деп аталады.
Құн өлшемі – бұл мемлекетке тәуелсіз ақшаның экономикалық
Ақшаның айналыс құралы қызметі. Айналыс құралы қызметінде ақша
Ақша айналысының тауар айналысынан айырмашылығы ақша тауарларды біртіндеп
Ақшаның төлем құралы қызметі. Әр түрлі жағдайлардың болуына
Ақша төлем құралы қызметінде ақша мен тауардың бір-біріне
Ақшаның қор жинау және қорлану қызметі. Ақша жалпыға
Ақшаның қор жинау қызметін толық бағалы емес ақшалар
Дүниежүзілік ақша. Сыртқы сауда байланыстары, х/а заемдар, сыртқы
Қазіргі кезде дүниежүзілік ақша қызметін көбіне АҚШ-доллары, Еуропалық
2-бөлім. Ақшаның түрлері.
2.1. Нағыз ақша және нағыз ақша орынбасарлары.
Ақша, өзінің дамуы барысында 2 түрге бөлінеді: нағыз
Нағыз ақшалар – бұл номиналдық құны оны дайындауға
Мұндағы металл ақшалар мыстан, күмістен және алтыннан жасалады.
Монета – ол формасы, сыртқы пішіні, салмақтың құралы
Мемлекет сынаманы (пробалы) монетадағы таза металдық құрамын, массасын,
Егер монетада номиналды құны құрамындағы металдың (алтын, күміс)
Монеталық ақша айналысы тарихында мынадай түсініктемелер бар: Биметализм
Алтын айналысына бірқатар елдер де 19 ғ. Екінші
Сонымен алтын айналысы бірінші дүниежүзілік соғысқа дейін ғана
Нағыз ақшаның орынбасарлары, яғни құндық белгілері – номиналдық
құнның металдық белгілері – арзан бағалы металдардан жасалған
құнның қағаздан жасалған белгілері. Құнның қағаздай белгілері екіге
Қағаз ақшалар – бұл нағыз ақшалардың орынбасарлары болып
Қағаз ақшалар бюджет тапшылығын жабу мақсатында қазынамен шығарылатын
Қағаз ақшалар тек қана айналыс құралы
Несиелік ақшалар
Несиелік ақшалар–тауар өндірісінің дамуымен, яғни тауарларды сатып алу
Несиелік ақшалардың мынадай түрлері болады:вексель, банкнота, чектер және
Вексель - белгілі бір соманы алдын ала
Вексельдің екі түрі болады: жай вексель және
Жай вексель-борышқордың қарыз берушіге берген төлеу туралы сөзсіз
Аудармалы вексель - вексель берушінің қарызды алушыға
Вексельдің келесі өзіне тән қасиеттері бар:
- Абстрактылық, яғни вексельде мәміленің нақты түрі көрсетілмейді.
- Даусыздық,яғни протест туралы актілі нотариуспен жасалатыннан кейін
- Айналымдылық,басқа бір тұлғаға аударып жазу арқылы төлем
Банкнота - қазіргі уақытта вексельдерді қайта есепке алу
Ол вексельден және қағаз ақшалардан өзара ажыратылады. Банкнотаны
Классикалық банкнота - бұл банкнотаның алғашқы пайда болған
Чек - ағымдағы шот иесінің чекті ұстаушыға белгілі
Чектің экономикалық жаратылысы мынадай:біріншіден ,ол банктен нақты ақшаны
2.3 Электронды ақшалар
Төлем карточкасы - бұл электронды терминалдар немесе өзге
Қазақстанда төлем карточкасын шығару 1994 жылдан Халық банкінің
Бүгінгі күні Қазақстанда мынадай төлем карточкалары шығарылады:
1. Жергілікті жүйе төлем карточкалары: Алтын (Халық банкі
2. Халықаралық жүйе төлем карточкалары: VISA, EUROCARD/MASTERCARD, CIRRUS/MAESTRO,
Төлем карточкалары нарығының қазіргі жай-күйімен толығырақ танысу үшін
Көрсеткіштер 1998 1999 2000
1.айналымдағы карточка саны 354251 457302 768396
2.карточка арқылы жасалған қолма-қол ақшасыз төлемдер саны 78,4
3.қолма-қол ақша операциясы 2146,7 2908,5 2604,7
Жоғарыдағы кестеден көрініп тұрғанындай 1998 жылмен салыстырғанда еліміздің
Ақша аудару арқылы жасалатын төлемдердің барлығы дерлік қолма-қол
Қорытынды
Қорыта келгенде, ақша нарық экономикасында елеулі рөл атқарады.
Менің ойымша, ақша - бұл ғасырлар бойы адам
Қолданылған әдебиеттер тізімі
1.С.Б. Мақыш “Ақша айналысы және несие.”
2.Сейтқасымов Г.С.”Ақша, несие, банктер.”
3.Көшенова Б.”Ақша, несие, банктер және валюталық қатынастар.”
4.Егемен Қазақстан 2000ж. 14 қараша, 2002ж. 13
5.Қаржы- қаражат журналдары.
6.ҚазҰУ хабаршысы.
7.ҚазҰб хабаршысы.
8. Астана ақшамы.
Ақшаның қызметтері
Ақшаның мәні, қызметтері, рөлі және теориясы жайлы
Ақшаның мәні, қызметтері, рөлі және теориясы туралы
Ақшаның қызметі және қажеттілігі
Ақша - жалпыға ортақ тауардың эквиваленті
Ақша айналымының құрылысы
Ақша айналысы және Қазақстан Республикасындағы ақша айналысының тәртібін талдау
Төлем құралы
Ақша айналысының жалпы сипаттамасы
Ақша жүүесінің мәні, түрлері және даму тенденциялары