ГААТ - Тарифтер мен сауда жөніндегі бас келісім
Жоспар
Глоссарий
Кіріспе
I-тарау. ГААТ/ДСҰ-ның құрылуының теориялық алғышарттары және оның ұстанымдары.
1.1. ГААТ-тың құрылу тарихы мен оның негізгі принциптері.
1.2. ГААТ-тың іс-әрекетінің және ДСҰ-ны құрудың нәтижелері.
II-тарау. Қазақстан Республикасының ДСҰ-ға ену процесі.
2.1 ДСҰ-ға енудің мақсаты мен барысы.
2.2. ДСҰ-ға енуден кейінгі ел экономикасына тигізетін зардаптарын бағалау.
2.3. Қазақстанның ДСҰ-ға қатысуынан түсетін артықшылықтары.
III-тарау. Қазақстанның ДСҰ-ға енуінің проблемалары мен перспкетивалары.
3.1. Қазақстанның ДСҰ-ға енуінің проблемалары.
3.1. Қазақстанның ДСҰ-ға ену перспкетивалары.
3.3. Келіссөздердің басты кезеңдері және ену процесінің ағымдағы күйі.
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер мен мақалалар
Қосымша мәліметтер
Глоссарий
ГААТ – Тарифтер мен сауда жөніндегі бас келісім
ДСҰ - Дүниежүзілік Сауда Ұйымы
БҰҰ – Біріккен Ұлттар Ұйымы
ХВҚ - Халықаралық Валюталық Қор
ЕО –Европалық Одақ
ВАК - Ведомствоаралық комиссия
ТМД – Тәуелсіз мемлекеттер достастығы
ТҰК – Трансұлттық корпорациялар
СТТ - Саудадағы техникалық тосқауылдар
ЕурАзЭҚ – Еуразиялық Экономикалық Қауымдастық
ЖІӨ - Жалпы Ішкі өнім
КІРІСПЕ
Қайта құрудың басталуымен Қазақстанда жарияланған ашық экономиканы құруға қатысты
Бітіру жұмысының басты мақсаты – ГААТ ұстанымдары мен механизміне
Қазіргі кезде Қазақстанның 1995 жылдың 1 қаңтарынан бері Тарифтер
Берілген бітіру жұмысының құрылымы 3 тараудан және осы мәселеге
Еңбектің 2-тарауы Қазақстанның ДСҰ-ға ену процесімен байланысты. Осыған орай
Бітіру жұмысының 3-тарауы тікелей Қазақстанның ДСҰ жүйесіне қосылу проблемасымен
Осы еңбекті жазу барысында ГААТ/ДСҰ жүйесінің қызмет ету проблемаларына,
Ең алдымен, А.И.Магомедова мен Е.З.Хасановалардың 1992 жылы
Экономика ғылымдарының кандидаты С.В.Чернышевтың 1991 жылы РФ
Монографиялармен қатар осы дипломдық еңбекте мерзімдік баспалардың материалдары қолданылған
Пайдаланылған әдебиеттердің толық тізімі еңбектің соңында келтірілген.
1-тарау. ГААТ/ДСҰ -ның ҚҰРЫЛУЫНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АЛҒЫШАРТТАРЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ ҰСТАНЫМДАРЫ.
1.1. ГААТ-тың құрылу тарихы мен оның негізгі ұстанымдары.
Халықаралық саудалық қарым-қатынастар саласында қалыптасқан қазіргі жағдайды толығымен елестету
1929-1933 жылдардағы “Ұлы күйзеліс” макроэкономикалық саясат
1944 ж. Бреттон-Вудстегі (АҚШ) БҰҰ-ның валюта-қаржылық конференциясында халықаралық
Саудалық қарым-қатынастарды халықаралық реттеудің талпыныстары екінші дүниежүзілік соғысқа дейін
Соғыстан кейінгі кезең әмбебап Халықаралық Сауда Ұйымын (ХСҰ) құруға
Бастапқыда Келісімнің мәтіні үш бөлімнен құралатын. I-бөлім екі баптан
ГААТ ХСҰ Жарғысын талқылау шеңберінде жүргізіліп жатқан тарифтік келіссөздердің
Алайда ХСҰ-ны құру жөніндегі әрекеттер табысқа жетпейтіндігі анықталғаннан кейін
ГАТТ-тың Жоғары Органы ретінде Келісуші Тараптардың Сессиясы белгіленген болатын.
Сессиялар, әдетте, жыл сайын жиналып отыратын, әрбір қатысушы-мемлекет оларда
Келісуші Тараптар Сессиясы норма шығару қызметтерін орындайды.
ГААТ-тың Жоғарғы органы Келісімнің ережелеріне қатысты беделді түсініктемелер берудің
1954 жылы 1948 жылдың наурыз айынан бастап әрекет еткен
1951 жылы Сессияаралық комитет құрылған болатын, оның міндеттеріне Сессияның
Аталмыш Кеңес жылына тоғыз рет Шұғыл мәселелерді шешу мен
ГААТ-тың қызметі басталған сәтінен бастап нақты проблемаларды зерттеу мен
Ерекше мәнге сарапшылар әділ-қазылары ие, ол да ГААТ-тың ұйымдық
1965 жылы осы кезге дейін орын алған Жауапты Хатшы
Бас директор Хатшылықтың басында тұрады және осы органның қызметін
Осылайша, Сауда мен тарифтер жөніндегі бас келісім көптараптық үкіметаралық
Сонымен қатар тағы да айта кететін нәрсе, ГААТ-тың дамуының
ГААТ-тың келісімшарттық жүйесі өзіне негізделумен құрылатын бастапқы шарты болып
- саудада кемсітпеу, ол бір жағынан экспорттық, импорттық және
- көбінесе сандық шектеулерді немесе соған ұқсас шараларды емес,
- кедендік тарифтерді мерзімді түрде жүргізіліп отыратын көптараптық саудалық
- саудалық-саяси жеңілдіктерді ұсынудағы өзаралық;
- саудалық дауларды кеңес берулер мен келіссөздер жүргізу арқылы
Жоғарыда келтірілген ұстанымдар, сондай-ақ өзге түрдегі негізін қалаушы ережелер
Барынша ықпал ету режимі. Келісімде басты сипатқа ие
І-бапта түсініктемеленген барынша ықпал ету режимі шүбәсіз сипатқа ие,
ГАТТ-та барынша ықпал ету режиміне қатысты бірқатар айрықшалықтар көрсетілген.
Ұлттық режим. Ұлттық режим ұстанымы ГААТ-тың ІІІ-бабында келтірілген, ол
Кедендік-тарифтік реттеу. ГАТТ-ты құру кезінде қатысушы-елдердің экспорты мен импортын
ГАТТ-та кедендік-тарифтік саясатты көптараптық негізде реттейтін бірқатар ережелер берілген.
II-баптың жалпы түрінде қатысушы-елдердің тарифтік жеңілдіктердің тізімін келісуі тиіс
V-бапта әрбір қатысушы елдің аймағы арқылы транзиттің еркіндігін жариялайды
Демпингке қарсы және өтемақылық баждар. ГАТТ-тың VI-бабында демпинг
ГАТТ-тың VI-бабына сәйкес өтемақылық баж импортталатын таураларға солар шығарылатын
Кедендік бағалау. VII-бабы кедендік баждарды жинауға арналған тауарларға қатысты
Мөлшерлік шектеулер. ГАТТ-тың XI-бабына сәйкес ортақ ереже болып
Демеуқаржылар. ГАТТ жалпы алғанда өндірісті, сондай-ақ экспортты демеуқаржыландыру тәжірибесін
Біріншіден, әрбір қатысушы-ел сауда ауқымына тікелей (экспортты демеуқаржыландыру) немесе
ГААТ-тың өзге баптарындағыдай негізделген үлестің шамасын бағалауға арнап алдыңғы
Демеуқаржыларды заңсыз түрде пайдалану үшін ГААТ белгілі түрдегі шараларды
Жекелеген тауарлардың импортына қатысты төтенше шаралар. ГАТТ-тың XIX-бабында
Кедендік одақтар және еркін сауда-саттық өңірі. ГАТТ-тың XXIV-бабында Келісімнің
ГААТ-қа негізделумен және едәуір мөлшерде ГААТ-тың бастамасымен Кедендік ынтымақтастық
1.2. ГААТ-тың іс-әрекетінің және ДСҰ-ны құрудың нәтижелері.
ГААТ құрылған сәттен бері алғашқы үш онжылдық бойы оның
Алайда кедендік тарифтердің төмендеуімен қатар әлемдік сауда-саттықта елеулі құбылыс
80-шы жылдардың басында ГАТТ органдарының отырыстарында сондай-ақ зерделік меншік
«Жаңа проблемалар» деген атауға ие болған жоғарыда аталған
ГААТ үшін дәстүрлі ауыр тақырып ретінде ауылшаруашылық өнімдерінің саудасы
Бас келісімнің құрылу сәтінің алғашқы кезеңінде-ақ АҚШ ұлттық заңдарға
Осылайша, кейбір сәтсіздіктерге қарамастан, Тарифтер мен сауда жөніндегі басты
Алайда, қол жеткізілген келісімдер халықаралық сауданың жаңа жүйесінің заңдық
ДСҰ-ны құру туралы шешім қабылдаумен, Келісуші Тараптар келесі жалпы
ДСҰ-ны құрудың басты мақсаты – ГААТ-тың ескі, ыдыраған жүйесін
ДСҰ-ны құру туралы келісім ГААТ шеңберіндегі көптараптық саудалық келіссөздердің
ДСҰ жүйесі келесі қызметтерді орындауға бейімделген:
- ол мүше-елдердің үкіметтерінің сауда-саттықтағы әрекетін реттейтін көптараптық негізде
- ол не ұлттық рыноктарды ашу арқылы, не ережелердің
- ол ДСҰ мүше-елдерінің үкіметтеріне өзара дауларды шешуіне мүмкіндік
ДСҰ құрылғанға дейін ГАТТ жүйесіне 125 мемлекет енетін, олардың
Сонымен қатар, әртүрлі себептермен сыртқары қалған 25 ел де
ДСҰ-ның құрылымына тоқталып кетелік.
Орналасқан жері: Женева, Швейцария
Негізі қаланған уақыты: 1995 ж. 1 қаңтары
Құрылуы: Уругвай раундысы келіссөздерінің қортындылары бойынша (1986-94)
Мүшелігі: 149 ел (2005 жылдың 11 желтоқсан айына қатысты)
Бюджеті: 175 млн. швейцар франкі (шамамен 145 млн. АҚШ
Хатшылығының штаты: 635 қызметкер
Басшысы: бас директор (Паскаль Лами)
ДСҰ-ның жоғарғы басқарушы органы болып Министрлер конференциясы табылады. Ол
Ұйымның қызметін ағымдағы басқару келісім мен министрлік шешімдердің орындалуына
Басты кеңес өзіне бағынышты төмендегі органдардың іс-әрекетін бақылайды:
- Тауарлардың саудасы жөніндегі кеңестің, ол Тауарлардың саудасы туралы
- Қызмет көрсетулердің саудасы жөніндегі кеңестің, ол Қызмет көрсетулердің
- Зерделік меншік жөніндегі кеңестің, ол Зерделік меншік құқықтарының
Жоғарыда аталып кеткен органдармен қатар ДСҰ-да жұмыстық сараптамалық топтар
ДСҰ күрделі де ауқымды механизм болып келеді, оған экономика
ДСҰ - халықаралық сауданы барынша жоғары мүмкіндікпен болжау
Қорытындылай келе айта кететін нәрсе, ДСҰ жүйесі халықаралық
II-тарау. ҚАЗАҚСТАННЫҢ ДСҰ-ға ЕНУ ПРОЦЕСІ.
2.1. ДСҰ-ға енудің мақсаты мен барысы.
ДСҰ-ның айрықша ерекшелігі болып оның өзара тиімді шарттарға, ашықтық
Кез келген елдің ДСҰ-ға енудегі көздейтін мақсаты белгілі бір
Қазақстан үшін олар келесіге негізделген:
Қазақстан ашық нарықтық экономикаға ие, әлем шаруашылығы мен оның
Қазақстан сондай-ақ өз тауараларын транзиттеуге арналған қосымша және тиімді
Қысқа және ұзақмерзімді келешекте Қазақстанның ДСҰ-ға енуі инвестицияларды тарту
Қазақстан үшін ДСҰ-ның саудалық дауларды, әсіресе Қазақстанның экспорттық тауарларына
ДСҰ-ға кірумен Қазақстан ұлттық мүдделеріне негізделумен әлемдік сауданы реттейтін
Сонымен қатар, сыртқы экономикалық саясат туралы жедел ақпарат пен
Ішкі рыноктағы алдыңғы қатарлы технологиялардың, тауарлардың, қызмет көрсетулер мен
Импорт кеңейтілгендіктен тұтынушы тауарлардың кең ассортиментіне одан да төмен
Тарифтер мен сауда жөніндегі бас келісімнің негізгі құжаттарында әлемдік
ДСҰ–ға ену рәсімінің өзі бірнеше жалпы сәттерден құралады:
1. ДСҰ Бас директорының атына өтініш алғаннан кейін Уәкілдер
2. ДСҰ-ға қатысқысы келетін елдің үкіметі мүше-елдердің сыртқы-сауда режиміне
3. Жұмыстық топ, барлық мәселелерді қарастырып шығып, Кеңеске ұсыныстары
4. ДСҰ-ның мүше-елдері баяндаманы немесе хаттаманың жобасын талқылайды, соған
Қазақстанның ДСҰ-мен өзара қатынастары осындай сұлба бойынша дамыған болатын.
Кеңес Одағына бақылаушы мәртебесі оның мерзімді негізде ГААТ-тың келісуші
1996 жылдың қаңтарында ҚР ДСҰ хатшылығына ресми түрдегі өтінімін
Өткен жылы жұмыс жандана түсті. Қазіргі кезде 15 елмен
1996 жылдың маусымында Ведомствоаралық комиссия (ВАК)
Былтырғы жыл ішінде Женевада Қазақстанның ДСҰ-ға енуіне арналған жұмыстық
Қазақстанның ДСҰ-ға енуі жайлы мәселеде Кедендік одақтың қатысушы-елдерінің көзқарастарын
ҚР үкіметінің отырысында ҚР-ның Дүниежүзілік сауда ұйымына енуіне арналған
Бір қарағанда бұл тізім қорқытып жіберуі мүмкін, алайда оған
ҚР СІМ хабарлауы бойынша келіссөздер бойынша қарсы серіктестер Еуропалық
“Келіссөздер қазақстандық рыноктарға тауарлар мен қызметтердің жеткізілу шарттарын, отандық
Бұл ретте қазақстандық “бұрында қол жеткізген келісімдерді бекітіп”
Қазақстандық делегацияның Женевада атқарған жұмысының басты қорытындысы “келіссөз процесін
Осылайша, Қазақстанның ДСҰ-ға ену жолы Ресейдің әлемдік саудаға қатысу
2.2. Ел экономикасына тигізетін зардаптарын бағалау
ДСҰ -ға енудің Қазақстанның экономикасына тигізетін зардаптарына баға беру
Қазақстан, нарықтық өзгерістер мен әлемдік шаруашылықтық байланыстарға бірігу жолына
Қазақстанның тауарларға арнап рынокқа жол ашу жөніндегі ұсыныстарын қалыптастыру.
Республиканың сыртқы саудасының тауарлық құрылымын жағымсыз деп танумен бағасы
Бұл жағдайларда экономиканың ырықтандыру мен ғаламдандыру басымдылығының маңыздылығы жағдайында,
Алайда мәселе шын мәнінде қорғауды қажет ететін және салыстырмалы
Бұл жағдайға басымдылыққа ие салалар мен өндірістерді қорғаудың қалыпты
Қазақстан тауарларына арнап нарыққа жол ашу жөніндегі тарифтік ұсыныстарды
- қолда бар өндірістік және ауылшаруашылық потенциалына негізделе
- өнеркәсіптік және ауылшаруашылық өнімінің құрылымындағы қосылған құнның арту
- Ортақ кедендік тарифтің Негізгі тізімін құрайтын Беларуссия, Қазақстан
Тауарлар бойынша келіссөздердің ағымдағы сәтінде орташа салмақталған тарифтың тұтастай
Өнеркәсіп бойынша жаңа нұсқасы бойынша қолданыстағы мөлшерлеме 7,8% жағдайында
Ауыл шаруашылығы бойынша қолданыстағы мөлшерлеме 10,5% жағдайында бастапқы орташа
Бұл ретте Қазақстан импорттық кедендік баждардың мөлшерлемелерін оның бастапқы
Қазақстанның «адвалорлық» ең жоғары мөлшерлемесі ауылшаруашылық өнімдері бойынша 90%
Ауылшаруашылық тауарларына қатысты тарифтік ұсыныстарды әзірлеу барысында оның негізін
Ауыл шаруашылығы туралы келісімге сәйкес елдер айрықша жағдайларда (әдетте,
Өнеркәсіпте экономиканың басымдылыққа ие секторларының тізіміне импорттық тарифтерді байланыстырудың
Тұтастай алғанда, тарифтік ұсыныстарды қалыптастыру кезінде шикізаттық тауарларға арнап
Қазақстан тарифтік келіссөздерді күрделі жағдайларда классикалық түрден тыс бойынша
ДСҰ бойынша тарифтік келіссөздердің осындай классикалық емес түрде өткізілуін
Келесі жағдайға көңіл аудара кеткен маңызды: ауылшаруашылық өнімі бойынша
Импортталатын өнеркәсіп өнімдеріне қатысты импорттық кіргізу баждарының мөлшерлемелерін белгілеу
Алайда мұндай проблеманы елдің ұзақмерзімді стратегиялық өнеркәсіптік саясаты болмайынша,
Оның үстіне, Қазақстанның өнеркәсіптік саясаты өзіне төмендегі басты бағыттарды
- ішкі және сыртқы рыноктарда экономиканың өңдеу салалары өнімінің
- өнеркәсіптік экспортты әртараптандыру жөніндегі мемлекеттік жүйені құру және
- экономиканың өңдеу секторына тікелей шетелдік инвестицияларды бағыттау
- озық технологияларға, жоғары технологиялық өндірісті игеруге негізделумен экономиканың
- шикізат өндіруден бастап жоғары тауарлық әзірлікке ие
Осы бағыттардың барлығы Қазақстан экономикасының шикізаттық сипатына жол бермеу
Сондықтан басты мәселе Қазақстанның міндеттемелердің оңтайлы жинағын даярлауда ғана
2. Қазақстан Республикасының қызмет көрсетулер бойынша тізбесін құрастыру.
Қызмет көрсетулерге арнап рыноктарға жол ашу жөніндегі келіссөздер Қазақстанның
Қазақстандағы қызмет көрсетулер рыногында дамыған секторлар аздап саналуда, олардың
Қазақстан потенциалды бәсекелес секторларда – қаржылық, банктік, құқықтық, құрылыстық,
Қызмет көрсетулер саласында өздерінің тиімді түрде дамуы үшін аса
Жаңадан қалыптасып келе жатқан және өзінің құрылуында қолдау мен
БҰҰ-ның жіктемесі 104 сектордан құралған, олардың арасынан Қазақстан 53
Қызмет көрсетулер саласындағы міндеттемелер тізімі бойынша Қазақстан БҰҰ-ның Жіктемесінің
Қазақстан қызмет көрсетулердің келесі ішкі секторларындағы қызмет көрсетулердің жекелеген
3. Қазақстанның ДСҰ -ға енуімен байланысты проблемалар
ДСҰ-ға ену Қазақстан Республикасының әлемдік экономикаға бірігуге арналған стратегиялық
Қазақстанның ДСҰ-ға ену проблемасын талқылау барысында Қазақстанның өз дамуындағы
Осы уақытқа қарсы Қазақстан көптеген нарықтық реформаларды жүзеге асырып
Мемлекеттің аздаған шамада араласуымен экономиканың ашықтығының қажетті деңгейіне қол
Сонымен қатар Қазақстанның ДСҰ-да бақылаушы мәртебесіне ие болғалы тоғыс
Қазақстан Республикасының ДСҰ-ға енуі жөніндегі Жұмыстық топтың 4 отырысы
Республиканың заңдарын халықаралық сауда ережелерімен үйлесімдеуде үлкен прогреске қол
Қазақстанның ДСҰ-ға қосылуы бойынша тоғыс жыл бойы жүргізілген жұмыстардың
Тауарларға рыноктарға жол ашу жөніндегі егжей-тегжейлі екітараптық келіссөздерді жүргізу
Қазақстанның ДСҰ-ға ену процесіне әсер ету тұрғысынан аса маңызды
Сонымен қатар, біз Қазақстанның экономикасы нарықты болғанымен, әлі жеткілікті
Белгілі болғандай, ДСҰ-ға ену тәжірибесінде жаңадан енетін елдердің екі
Сонымен қатар ДСҰ мүшелері кедендік тарифтің 100%-дық мөлшерлемелерін байланыстыру,
ДСҰ-ға ену туралы шешім қабылдау кезінде республиканың экономикасының дамуына
Сыртқы сауданы оң таңбалы сауда балансымен дамыту ДСҰ-даға кіруден
Қазақстан әлемдік шаруашылық пен әлемдік құрылымдарға біріккен, ашық нарықтық
Қазақстан сонымен қатар өз тауарларының транзитіне арналған жолдарға ие
Бұл Қазақстанның өңдеу өнеркәсібінің отандық тауарларымен сыртқы саудасын дамыту
Қазақстан үшін ДСҰ-ның саудалық дауларға қатысты, әсіресе ретсіз түрде,
ДСҰ-ға енумен Қазақстан ұлттық мүдделерін басшылық ретінде қолданумен әлемдік
4. Қазақстанның ДСҰ-ға мүше болуынан көретін экономикалық зардаптары
ДСҰ-ға мүше болудағы шарттардың біріне елдің сыртқы сауданы, реттеу
Үкімет сонымен қатар ДСҰ-ға ену аясы тар мақсат емес
Қазақстанның ДСҰ-ға енуінің маңызды ерекшеліктерінің бірі сол – ол
Келесі заңдылықты атап кеткіміз келеді: ел неғұрлым әлсіз болған
Әрине, ДСҰ-ның әлемдік сауданы реттейтін ұстанымдары мен нормалары соншалықты
Сонымен қатар, қазіргі уақыттағы елдің ДСҰ-ға енуінің салдарынан халықаралық
Сонымен қатар, осы кезеңде де ДСҰ-ға енудің жағымсыз салдарын
Қазақстан мен ДСҰ серіктес-мүше-елдерінің құқықтарының, мүдделері мен міндеттемелерінің теңгеріліміне
Қазақстан мен келіссөзді жүргізуші-елдердің мүдделерінің теңгеріліміне қол жеткізу мақсатымен
ЕурАзЭҚ қатысушы-елдерімен рыноктардан тауарларға, капитал мен жұмыс күшіне жол
ДСҰ-ға енуге даярлану ісі халықаралық ұйымдардың тарабынан келесі салалар
Сонымен қатар Қазақстанда мемлекеттік аппарат пен кәсіпкерлік салаларға арнап
2.3. Қазақстанның ДСҰ-ға қатысудан көретін артықшылықтары.
ДСҰ-ға мүше болудың жалпы потенциалдық артықшылықтарын келесі түрде қосындылауға
-ДСҰ мүшелерімен саудалық қатынастардың дамуының болжамдалатындығы мен сенімділігі;
- ДСҰ мүшелері ие болатын құқықтарды пайдалану;
- саудалық қатынастарда үлкен қауіпсіздікті қамтамасыз ететін саудалық серіктестердің
- дауларды ДСҰ шеңберінде шешу механизміне қол жеткізу, ол
- ДСҰ-ны соның шеңберіндегі көптараптық саудалық келіссөздерде қатысу арқылы
ДСҰ-ның келісімдері мүше-елдерге сыртқы сауданы, ең алдымен бүкіл экспортты
Тоқыма мен киім-кешек бойынша келісім – қатыспайтын елдер осы
Ауыл шаруашылығы бойынша келісім – көп жағдайда қатыспайтын елдер
Демпингке қарсы әрекет, демеуқаржылар мен өтемақылау шаралары туралы келісімдер
Қорғау шаралары жөніндегі келісім – бұл Келісімнің негізгі ережелерінің
Қызмет көрсетулердің саудасы жөніндегі бас келісімге –жариялылық пен біртіндеп
Саудадағы техникалық тосқауылдар туралы келісім (СТТ) міндетті стандарттардың болуымен
ДСҰ-ға қосылу рәсімі өзара байланысқан үш процестен құралады:
1. Қосылатын елдің сыртқы сауда режимін және оның ДСҰ-ның
Бұл келесі түрде орындалады: қосылатын ел сыртқы саудалық режимі
Қазақстанның қосылуы туралы өткізіліп жатқан келіссөздердің барысында төмендегі салалар
баға құрылымын реттеудің нормалары мен тәжірибесі;
салық салу жүйелері;
жекелеген экономикалық секторлардағы, атап айтқанада, ауыл шаруашылығындағы демеуқаржылар;
шетелдік инвестициялар режимі;
төлемдік баланс;
кез келген тарифтік жеңілдіктерді, кедендік алымдарды, тарифтік салық салу
қорғау шаралары және ұлттық өндірушілерді қорғаудың өзге шаралары (демпингке
импортық лицензиялау;
экспортты реттеу;
мемлекеттік саудалық кәсіпорындар;
импорттық тауарлардың стандарттау мен сертификаттау жүйесі, санитарлық және фитосанитарлық
валютаны айырбастаумен қатысты әрекеттер;
сыртқы саудаға жататын статистика және жарияланымдар;
зерделік меншікке қатысты құқықтарын қорғау жүйесі.
2. Тауарлардың саудасы саласына қатысты міндеттемелер бойынша келіссөздер (негізінен
Бұл келіссөздерді қосылушы ел екітараптық негізде басты саудалық серіктестерімен
3. Қосылушы елдің қызмет көрсетулер саудасы саласындағы міндеттемелерін әзірлеу
Ізденуші-елдердің ДСҰ-ға қосылуының маңызды шарты болып олардың ұлттық заңдары
III-тарау. ҚАЗАҚСТАННЫҢ ДСҰ-ға ЕНУІНІҢ ПРОБЛЕМАЛАРЫ МЕН ПЕРСПЕКТИВАЛАРЫ.
3.1. Қазақстанның ДСҰ-ға енуінің проблемалары.
Бұл жерде Қытайдың үлгісі көрнекі болып табылады: ол осы
Бірігу кері айналмайтын процеске айналды, және көп елдердің ДСҰ-ға
ДСҰ-ның басты мақсаты - әлемдік сауданы оны импорттық баждардың
Сонымен қатар, Қытай ДСҰ-дан өзара қарым-қатынастардың түрлі салаларында жеңілдіктерді
Әрине, Қазақстанның ДСҰ-ға енуінің өзіндік артықшылықтары мен кемшіліктері бар.
Сонымен қатар, әлемдік экспорттық құрылымынң талдауы көрсетіп отырғандай, онда
2004ж. алғашқы жартыжылдығында былтырғы жылдың соған сәйкес кезеңі бойынша
Бірқатар сарапшылардың пікірінше, ғаламдану (ал, ДСҰ, сөзсіз түрде,
Қазақстандық экспорттаушылардың демпингке қарсы тексерулерден (атап айтқанда, уранның экспорты,
Жоғарыда айтылып кеткендей, ДСҰ-ға ену ұзақ әзірлену кезеңін қажет
Тағы бір проблемаға аймақтық бірігу айналып келеді. Ғаламдану жағдайларында
Осылайша, қорытынды біреу: бізге асығудың қажеті жоқ, себебі
3.2. ДСҰ-ға ЕНУ ПЕРСПЕКТИВАЛАРЫ.
Сауда еркінідігі үшін күрес - өткен ғасырдың екінші жартысындағы
Дереккөзі: ДСҰ-ның 2005ж. бойынша жыл сайынғы есебі.
90-шы жылдары әлемдік сауданың көлемі жыл сайын орташа есеппен
Ғаламдану Қазақстанды да тыс айналып кетпеді. 1996ж. қаңтар айынан
Оның есесіне агрессивті сыртқы сауда саясаты бар ел үшін
Қытай ену кезінде дамушы елдің мәртебесін алғанына қарамастан (бұл
Қытайдың намысына тиетін тағы бір нәрсе, жақын арадағы 15
Осылайша, Аспан асты елінің ДСҰ-ға енуден күтіп отырған келешек
Ұзақмерзімді келешектегі артықшылықтар бұларға қарағанда көз тартарлық болып келеді.
ДСҰ-ға енудің қажеттігін посткеңестік кеңістігіндегі елдер де сезіне бастаған.
Соның нәтижесінде ДСҰ-ға енуден бұрын да бәсекеге қабілетсіз болған
ДСҰ-ға Ресейдің қосылатын уақыты да алыс емес. Қытай қосылғаннан
Дегенмен де Ресей Федерациясының мақсаты: ұйымға мүше болу. Бірақ
Көбінесе Қазақстанның ДСҰ-ға енуі уақытынан бұрын қабылданған әрекет емес
Стратегиялық жоспарлау мен реформалар жөніндегі агенттігінің төрағасы Ержан Өтембаев
ТМД саясатын үйлестіру.
Ғаламшарлық рынок ең алдымен жетекші саудалық мемлекеттер құрған аймақтық
Қазіргі сәтте ДСҰ-да АҚШ, Жапония және ЕО тәрізді жоғары
Сөйтсе де ТМД елдерінің заңнамалық-нормативтік базасы мен сауда саясатын
ДСҰ-ға енудің жағымды және жағымсыз жақтары бар.
Жағымсыз жақтары. ДСҰ-ға енудің қандай жағымсыз жақтары болады? Біз
Бұл біздің еліміздің бюджеті үшін күшті сынақ болатыны түсінікті.
ДСҰ-ға ену халық шаруашылығының кейбір салаларының толығымен жойылып кету
ДСҰ-ға қосылудың қарсыластарының пікірінше - бұл ұйым трансұлттық корпорациялардың
АҚШ басымдылықтарының қатарына сонымен қатар мемлекеттік сатып алулардағы транспаренттік
Ғаламдандыру қарсыластарының тағы бір дәйектемесі: ол елдердің барлығын Батыстың
Жағымды жақтары. Басты жағымды фактор - әлемдік рыноктарға қол
ДСҰ-ға енбесе Қазақстан түрлі экономикалық кемсіту әрекеттерінің әсеріне түсетін
Еркін сауданың оппозициясы екі қарама-қайшы идеяларға негізделеді -
Сонымен қатар, отандық өнеркәсіпке нұсқан келтірілмейтін болады, сөйтіп Қазақстан
Қазақстан үшін, біздің республикамыздың мұнай, мұнай өнімдері, табиғи газ,
Жағымсыз жақтарына келетін болсақ, кіретін елдердің тарифтерді төмендету кезіндегі
Ойымды БҰҰ Бас Хатшысының «қазіргі тынымсыз әлемде бәрінен де
3.3. Келіссөздердің басты кезеңдері және ену процесінің ағымдағы күйі.
Қазақстан ДСҰ-ға қосылу процесін 1996 жылдың қаңтар айынан бастап
Сол жылдың ақпан айында оған бақылаушы мәртебесі берілген болатын.
Қосылу процесін үйлесімдеу мақсатымен 1996 жылы Қазақстан Республикасы Үкіметінің
2003 жылдың 22 сәуірінде Оттава қаласында Канадамен тауарлар мен
2003 жылдың 23 сәуірінде Вашингтонда Америка Құрама Штаттарымен Қазақстанның
2003 жылдың 9 және 15 шіледесі аралығында Женевада
Рынокқа тауарлар мен қызмет қызмет көрсетулерге арнап жол ашу
Тарифтік ұсыныстарды талқылау жөніндегі екітараптық келіссөздер 14 елмен, және
Аталмыш келіссөздердің барысында қазақстандық тарап Болгария, Канада, Швейцария және
2003 жылдың 17-19 желтоқсанында Брюссель қаласында ЕО-мен рынокқа тауарлар
2004 жылдың 15 шілдесінде Женева қаласында Жұмыстық Топтың Бейресми
Жұмыстық Топтың осы Бейресми отырысында қабылданған Жұмыстық Топтың келешек
Жұмыстық Топтың 6-шы отырысында (2004 жылдың 4 наурызы) құжаттың
Ену процесінің ағымдағы күйін қарастыратын болсақ
Қазақстанның ДСҰ-ға ену жөніндегі келіссөздер негізінен ДСҰ Хатшылығында Женева
1. Рынокқа тауарларға жол ашу жөніндегі келіссөздерге ДСҰ-ның мүше-елдерімен
Қазақстанның тарифтік ұстанымдарының негізін импорттық кедендік баждардың мөлшерлемелерін байланыстыру
2. Рынокқа тауарларға арнап жол ашу жөніндегі келіссөздер, олардың
3. Ауыл шаруашылығы жөніндегі көптараптық арнайы келіссөздер.
Ауыр табиғи-климаттық жағдайларға, ескірген техника мен технологияға ие, өткізу
4. Жүйелік мәселелер жөніндегі келіссөздер Қазақстан заң саласында қабылдауға
2004 жылы болып өткен келіссөздер туралы
2004 жылы Қазақстан Республикасының келіссөздік командасы Қазақстанның ДСҰ-ға енуі
Мысалы, 2004 жылдың 1 мен 11 наурызы аралығында Женева
Рынокқа тауарларға арнап жол ашу жөніндегі екітараптық келіссөздер
Қазақстанның тарифтік ұсыныстарын талқылау жөніндегі екітараптық келіссөздер Жұмыстық Топтың
Рынокқа қызмет көрсетулерге жол ашу жөніндегі екітараптық келіссөздер
Қазақстанның қызмет көрсетулер жөніндегі міндеттемелер қоржынын талқылау Жұмыстық Топтың
2004 жылдың 3 наурызында Женева қаласында Қазақстанның ДСҰ-ға енуі
2004 жылдың 4 наурызында Женева қаласында Жұмыстық топтың Қазақстанның
ЕурАзЭҚ және ЕЭП мүше-елдерінің ДСҰ-ға ену кезіндегі өзара әрекеттесуі
Қазақстанның ДСҰ-ға енуі жөніндегі келіссөздік процестің ең маңызды элементтерінің
Мүдделі ұйымдардың Қазақстанның ДСҰ-ға енуі туралы мәселені талқылауға қатысуы
Қазақстан Республикасының ДСҰ-ға ену мәселесінде ұлттық экономикалық мүдделерін қорғауға
ДСҰ-ға ену кезіндегі ішкі рыноктың қорғалуының тиімді деңгейін анықтау
2004 жылдың 11 қазанында Қазақстанның ДСҰ-ға енуі жөніндегі Жұмыстық
Қазақстанның ДСҰ-ға ену процесі қазіргі кезде басты сатысына ауысты,
А.Қазыбаевтың айтуынша, қазіргі уақытта Қазақстанның ДСҰ-ға енуі жөніндегі Жұмыстық
А.Қазыбаев, Қазақстанның ДСҰ-ға ену процесі 1996 жылдың 26 қаңтарында
" ДСҰ -ға ену Қазақстанның сыртқы экономикалық саясатының басты
Қазақстанның ДСҰ-ға енуі жөніндегі келіссөздер, - деп хабарлады Комитет
Қазіргі кезге қарсы Қазақстан елдің ұйымға енуі жөніндегі Жұмыстық
Өзінің сөзінде комитеттің басшысы келесіні атап кеткен болатын: қазіргі
ДСҰ-ға енудің артықшылықтары туралы айтумен, А. Қазыбаев таза түрдегі
" ДСҰ-ның толық құқылы мүшесі болумен Қазақстан халықаралық сауда
А. Қазыбаевтың айтуынша, қазіргі кезде ел Үкіметі отандық тауар
"Әрбір кандидат-ел келіссөздерге қатысу барысында ДСҰ-ға қосылудың барынша
ҚОРЫТЫНДЫ
Экономика мен сауда режимін қайта құрудың айрықша маңызды нәтижесі
Қазақстанның ДСҰ жүйесіне қосылу шеңберіндегі Қазақстандағы сыртқы саудалық саясат
1. Сыртқы сауданы реттеу ісінде бағалық әдістер мен
2. Үкіметтік сатып алулардың күшін жою.
3. Сыртқы экономикалық қатынастарға көптараптық көзқараспен қараудың басымдылығы.
4. Экспорттың кеңейтілуі және оның географиялық және тауарлық құрылымын
5. Импортқа қатысты қорғау шараларының баламалы жүйесін қалыптастыру. Импорттық
6. Сыртқы сауданы реттеу құралдарын пайдаланудан, өзге, іс-әрекеттің бұл
Осылайша, талдау көрсетіп отырғандай, сыртқы сауда саясаты реформасының алға
Қазақстан, әрине, барлық параметрлер бойынша ДСҰ-ға қосылғысы келетін аса
Сыртқы сауда саласының реформасын жүзеге асыру жауапкершілігі әрине, Қазақстанның
Қолданылған әдебиеттер мен мақалалар
1. Магомедова А.И., Хасанова Е.З. “ГАТТ: правовая природа
2. Чернышев С.В. “Механизм регулирования международной торговли: нормы
3. Васильев Ю.А. “Роль ГАТТ в
4. Дюмулен И. “Торгово-политическая система
5. Купалов И.В. “Многостороннее регулирование торговли
6. Полуэктов А. “Многосторонняя система ГАТТ: до и
7. Полуэктов А. “Важнейший этап на
8. Сабельников Л.В. “Генеральное соглашение по торговле услугами”,
9. Ситников В. “Уругвайский” раунд ГАТТ: Казахстан становится
10. Смирнова Е.В. “ГАТТ - завершение “уругвайского” раунда”,
11. Тайгунов А. “Как вступают в ГАТТ”, Внешняя
12. Мырзахметова А.М. “ ВТО и проблемы внешнеторговой
13. Андрюшина Е. “Казахстан на пути в ВТО”,
14. “Участники ВТО достигли компромисса по рамочному соглашению
15. Темирбекова А.Ж. “Проблемы вступления Казахстана в ВТО
16. Алшанов Р. “ Защитные меры Казахстана при
17. Sabelnikov L. “Kazakhstan on the way to
18. Быков О.Н. “Год планеты: Экономика. Политика.
19. Куттнер Р. “Единому рынку - общие правила”,
20. Овчинников К. “Что ждет Россию в ВТО?”,
21. “Интеграция отдельных стран с переходной экономикой в
22. Монгуш Т.Ф. “Кыргызтан и ВТО”, Экономика и коммерция,
23. Рахимбеков Т.С., Есполов А.Т. “ Проблемы вступления
24. Арыстанбков К. “Казахстан и ВТО: экономические ожидания”,
25. “ По мнению США, Казахстану в ВТО
26. Есентугелов А. “На пути Казахстана в ВТО
27. Оразбаков Г. “Процесс вступления Казахстана в ВТО
28. Лисовская Н. “Переговоры с ВТО: опыт Киргизии
29. Усманова С.А., Сембаева Р.Ж. “ Присоединение к
30. Статистический ежегодник Казахстана, Агенство РК по статистике.
31. “Казахстан и ВТО: шансы и упущения”, АльПари,
32. “ Опыт стран – членов ВТО
33. Смирнов С. “ВТО: Проблемы вступления”
http://www.kisi.kz/Parts/Comment.html.
34. www.wto.ru – Дүниежүзілік Сауда Ұымының сайты.(орысша)
35. www.wto.org - Дүниежүзілік Сауда Ұымының сайты. (ағылшынша)
36. www.dn.kz –“Деловая неделя” газетінің электронды түрі.
37. www.continent.kz - “Континент” газетінің электронды түрі.
38. www.khabar.kz –ЖАҚ “Хабар”.
39. www.kisi.kz – ҚР стратегиялық зерттeу институтының сайты.
40. www.news.central.kz – “Орталық Қазақстан” Интернет – қызметі.
Қосымша мәліметтер
ДСҰ-ның мүше елдері
11.12.2005 жыл бойынша
№
Мемлекет
Қосылған күні
1
Австралия
01.01.1995
2
Австрия
01.01.1995
3
Албания
08.09.2000
4
Ангола
23.11.1996
5
Антигуа және Барбуда
01.01.1995
6
Аргентина
01.01.1995
7
Армения
05.02.2003
8
Бангладеш
01.01.1995
9
Барбадос
01.01.1995
10
Бахрейн
(корольдіғі)
01.01.1995
11
Белиз
01.01.1995
12
Бельгия
01.01.1995
13
Бенин
22.02.1996
14
Болгария
01.12.1996
15
Боливия
12.09.1995
16
Ботсвана
31.05.1995
17
Бразилия
01.01.1995
18
Бруней Даруссалам
01.01.1995
19
Буркина-Фасо
02.06.1995
20
Бурунди
23.07.1995
21
Ұлыбритания
01.01.1995
22
Венгрия
01.01.1995
23
Венесуэла
01.01.1995
24
Габон
01.01.1995
25
Гаити
30.01.1996
26
Гайана
01.01.1995
27
Гамбия
23.10.1996
28
Гана
01.01.1995
29
Гватемала
21.07.1995
30
Гвинея
25.10.1995
31
Гвинея-Бисау
31.05.1995
32
Германия
01.01.1995
33
Гондурас
01.01.1995
34
Гонконг (Қытай)
01.01.1995
35
Гренада
22.02.1996
36
Греция
01.01.1995
37
Грузия
14.06.2000
38
Дания
01.01.1995
39
Конго демократиялық Республикасы
01.01.1997
40
Джибути
31.05.1005
41
Доминика
01.01.1995
42
Доминикан
Республикасы
09.03.1995
43
Еуропалық Кеңес
01.01.1995
44
Египет
30.06.1995
45
Замбия
01.01.1995
46
Зимбабве
05.03.1995
47
Израиль
21.04.1995
48
Үнді
01.01.1995
49
Индонезия
01.01.1995
50
Иордания
11.04.2000
51
Ирландия
01.01.1995
52
Исландия
01.01.1995
53
Испания
01.01.1995
54
Италия
01.01.1995
55
Камбоджа
13.10.2004
56
Камерун
13.12.1995
57
Канада
01.12.1995
58
Катар
13.01.1996
59
Кения
01.01.1995
60
Кипр
30.07.1995
61
Қырғызстан
20.12.1998
62
Қытай
11.12.2001
63
Колумбия
30.04.1995
64
Конго
27.03.1997
65
Корея (Онт. Корея Республикасы)
01.01.1995
66
Коста Рика
01.01.1995
67
Кот д'Ивуар
01.01.1995
68
Куба
20.04.1995
69
Кувейт
01.01.1995
70
Латвия
10.01.1999
71
Лесото
31.05.1995
72
Литва
31.05.2001
73
Лихтенштейн
01.09.1995
74
Люксембург
01.01.1995
75
Маврикий
01.01.1995
76
Мавритания
31.05.1995
№
Мемлекет
Қосылған күні
77
Мадагаскар
17.11.1995
78
Макао (Қытай)
01.01.1995
79
Македония
04.04.2003
80
Малави
31.05.1995
81
Малайзия
01.01.1995
82
Мали
31.05.1995
83
Мальдивы
31.05.1995
84
Мальта
01.01.1995
85
Марокко
01.01.1995
86
Мексика
01.01.1995
87
Мозамбик
26.08.1995
88
Молдова
26.07.2001
89
Моңғолия
29.01.1997
90
Мьянма (Бирма)
01.01.1995
91
Намибия
01.01.1995
92
Непал
23.04.2004
93
Нигер
13.12.1996
94
Нигерия
01.01.1995
95
Нидерланды
01.01.1995
96
Никарагуа
03.09.1995
97
Жаңа Зеландия
01.01.1995
98
Норвегия
01.01.1995
99
Біріккен Араб Эмираты
10.04.1996
100
Оман
09.11.2000
101
Пакістан
01.01.1995
102
Панама
06.09.1997
103
Папуа - Жаңа
Гвинея
09.06.1996
104
Парагвай
01.01.1995
105
Перу
01.01.1995
106
Польша
01.07.1995
107
Португалия
01.01.1995
108
Руанда
22.05.1996
109
Румыния
01.01.1995
110
Сальвадор
07.05.1995
111
Сауд Аравия
11.12.2005
112
Свазиленд
01.01.1995
113
Сенегал
01.01.1995
114
Сент-Винсент және
Гренадины
01.01.1995
115
Сент-Китс және Невис
21.02.1996
116
Сент-Люсия
01.01.1995
117
Сингапур
01.01.1995
118
Словакия
01.01.1995
119
Словения
30.07.1995
120
Соломон
аралы
26.07.1996
121
Суринам
01.01.1995
122
АҚШ
01.01.1995
123
Сьерра-Леоне
23.07.1995
124
Тайланд
01.01.1995
125
Қытайлық Тайбей
(Тайвань)
01.01.2002
126
Танзания
01.01.1995
127
Того
31.05.1995
128
Тринидад және Тобаго
01.03.1995
129
Тунис
29.03.1995
130
Түркия
29.03.1995
131
Уганда
01.01.1995
132
Уругвай
01.01.1995
133
Фиджи
14.01.1996
134
Филиппины
01.01.1995
135
Финляндия
01.01.1995
136
Франция
01.01.1995
137
Хорватия
30.11.2000
138
Орталық Африкалық
Республикасы
31.05.1995
139
Чад
19.10.1996
140
Чехия
01.01.1995
141
Чили
01.01.1995
142
Швейцария
01.07.1995
143
Швеция
01.01.1995
144
Шри-Ланка
01.01.1995
145
Эквадор
21.01.1996
146
Эстония
13.12.1999
147
Оңт.Африкалық
Республикасы
01.01.1995
148
Ямайка
09.03.1995
149
Жапония
01.01.1995
Бақылаушы – мемлекеттер
1 Алжир
2 Андорра
3 Ауғанстан
4 Әзербайжан
5 Багам аралы
6 Белоруссия
7 Босния және Герцеговина
8 Бутан
9 Вануату
10 Ватикан
11 Вьетнам
12 Иран
13 Ирак
14 Йемен Республикасы
15 Кабо-Верде
16 Қазақстан
17 Лаос
18 Ливан
19 Ливия
20 Сейшель арал Республикасы
21 Ресей Федерациясы
22 Самоа
23 Сан-Томе және Принсипи
24 Сербия
25 Судан
26 Тәжікстан
27 Тонга
28 Өзбекстан
29 Украина
30 Черногория
31 Экваторлық Гвинея
32 Эфиопия
65
Қазақстанның ДСҰ-ға ( Дүниежүзілік Сауда Ұйымы ) енуінің проблемалары мен перспкетивалары
Қазақстан Республикасының сыртқы экономикалық саудасын талдау
Дүниежүзілік сауда ұйымы (ДСҰ)
Қазақстан Республикасы кеден ісі негіздері
Сыртқы экономикалық қатынасты кедендік реттеудің халықаралық қызметі
Сыртқы экономикалық байланыстар жүйесіндегі қаржы қатынастарының теориялық мәні
Шаруа (фермер) қожалығының Дүниежүзілік Сауда Ұйымына (ДСҰ) ену жағдайындағы дамуы: Халықаралық құқықтық аспект
Халықаралық көлік құқығы
ДСҰға кірудің Қазақстан үшін маңыздылығы
Жылжымалы импорттық салықтар