Электрондық оқулық
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ
СЕМЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ИНСТИТУТЫ
Информатика және ақпараттық
технологиялар кафедрасы
БІТІРУ ЖҰМЫСЫ
тақырыбы: ___Компьютерді қолданушыларды электронды__
______ақпаратпен қамтамасыз ету жолдары_____
тақырыбы
Студент: _____________ ___Нурекешова Ж.Қ.____
қолы
Мамандық шифры _______050111-Информатика_______
Топ ___Т-441_______
Жетекші: ___________ ____Абишова А.А______
Семей 2008 жыл
ЖОСПАРЫ
Кіріспе..................................................................................................................3
1 тарау. Компьютерді қолданушыларды электронды ақпаратпен қамтамасыз ету жолдары
1.2. Электронды оқытудың негізгі мәселесі – электронды ақпаратпен қамтамасыз
1.3. Білім беруді ақпараттандырудың негізгі талаптарының бірі –
оқу үрдісіне электрондық оқулықтарды пайдалану.............................25
1.4. Мультимедиа құралдары мен технологиялары............................38
1.5. Қашықтан оқыту.............................................................................39
2 тарау. Delphi программалау ортасында Қазақстан туралы мәліметтер қорын
2.1 Мәліметтер қорын құруда Delphi-дің мүмкіндіктері.....................41
2.2 Мәліметтер қорын басқару программасы.......................................48
Қорытынды......................................................................................................51
Пайдаланған әдебиеттер.................................................................................54
КІРІСПЕ
Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев «Болашақта еңбек етіп, өмір сүретіндер –
Орта білім беру жүйесін ақпараттандырудың негізгі мақсаты – оқушылардың
Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған Мемлекеттік
Бүгінгі күні әлемдік ақпараттық білім кеңістігінің деңгейіне республика міндеттерін
Индустриалдыдан ақпаратты өркениетке көшудің қазіргі кезеңінде қоғам дамуының негізгі
Ел президентінің Қазақстан халқына Жолдауында өткен ғасырдың отызыншы жылдарында
Қазіргі уақытта «қоғамды ақпараттандыру», «білім беруді ақпараттандыру» деген сөз
Ақпараттық мәдениет дегеніміз тек компьютермен дұрыс жұмыс істей білу
Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған Мемлекеттік
Қазақстан Республикасы дүние жүзінің дамыған елдері сияқты орта білім
Ғылыми-техникалық прогрестің қарқындап дамуы қоғам өмірінің барлық салаларын ақпараттандырудың
Ақпараттандырудың негізгі бағыты ХХІ ғасырдың талаптарына сәйкес қоғамды дамытудың
1 тарау. Компьютерді қолданушыларды электронды ақпаратпен
қамтамасыз ету жолдары
1.1. Оқыту процесін компьютерлендіру
Қазіргі кезеңде оқулықтар теориясы, оқытудың жаңа ақпараттық технологиялармен жобалау
Оқу пәндерінде электронды оқулықты пайдаланудың нәтижелілігі мынада:
тез арада қайтарма байланыс болуын қамтамасыз етеді (интерактивті қасиет);
қажетті ақпараттық материалдарды жылдам тауып алуға мүмкіндік береді;
гипермәтіндік түсіндіруден жан-жақты ақпараттық мағлұматтар алады;
әрбір жеке тұлғаның, білімін, білік іскерлігін әрбір тараулар бойынша
Сонымен қатар, электронды оқулықты мынадай жағдайларда қолдануға болады:
теориялық материалды өз бетімен оқып-үйренуге, зерттеуге мүмкіндік береді;
сабақты иллюстрациялы материал ретінде жабдықтауда көмектеседі;
сабақта және сабақтан тыс уақытта өз бетімен әр түрлі
емтиханға дайындық кезеңдерінде пайдаланылады.
Оқу пәндеріне электронды оқулықты қолдану өте тиімді. Оқушылар өздерінің
Қазақстанда оқыту ісін ақпараттандыру білім беру сапасын көтереді, оқушылардың
Қазіргі мектептің даму болашағы қоғамның даму үрдісімен үнемі өсіп
Сонымен қатар, электронды оқулықтарды пайдалану кезінде оқушылар бұрын алған
Электронды оқулық арқылы пәндер бөлімдерін түрлі суреттер, видео көріністер,
Электронды оқулықтармен компьютерлік оқу әдістемелік құралдарды өз дәрежесінде қолдануды
Компьютерді пайдаланудың қазіргі заманға сай өркендеуі білім беру саласында
Оқыту үрдістерінде оқыту әдістерін тиімді пайдалану, білім беру жүйесін
Білім беру жүйесін тұтастай ақпараттандыру оқушының білім сапасын арттыру
Олар оқушыларға тақырып шеңберінде немесе белгілі бір уақыт аралығында
«тереңдетілген» технология ретінде (компьютерлік оқытуды жекелеген тақырып немесе тарау
негізгі технология ретінде (белгілі бір бөлімді оқытқанда қолданылатын технологиялық
монотехнология ретінде (барлық оқыту, оқытуды басқару үрдісі, яғни диагностика,
Білімге бір-бірінен үлкен арақашықтықта орналасқан әр түрлі оқу орнында
оқыту – бұл баланың компьютермен қарым-қатынасы;
баланың компьютерлік оқытуға икемделе алуы;
оқытудың диалог түрінде болуы;
мұғалімнің кез келген уақытта оқу үрдісіне өзгерістер енгізе алуы;
оқушы мен компьютердің өзара байланысы барлық түрде болуы: субъект–объект,
жеке және компьютермен байланыс кезіндегі психологиялық ахуалын демеу.
3. Оқыту жүйесінің көп деңгейлі жетілдірілуі олардың
Компьютер оқу материалын беру мүмкіндігін едәуір кеңейтеді. Түсті графиканы,
Компьютерлік оқытудың екі түрін бөліп көрсетуге болады. Оқушы мен
Оқу процесінде компьютерді қолданудың мынадай тиімді жақтары бар:
компьютермен жұмыс істеу оқушылардың пәнге деген қызығушылығын арттырады;
компьютер оқыту барысында оқушылардың еске сақтау, қабылдау, ойлау
компьютер оқушыларға белсенді түрде көмектеседі, ол есептің жауабын жылдам
Компьютерді оқыту құралы ретінде қолданудың жемісті нәтижесін қолында жетілдірілген
Оқу процесінде компьютерді тиімді пайдалану үшін, алдымен мұғалімнің өзі
Ғылым мен техниканың талаптарына қарай білімнің көлемі ұлғайып, мазмұны
Білімнің баяндылығы принципі бұрын оқылған материалдарды әрдайым еске ұстап
Білімнің баяндылығы принципін жүзеге асыру үшін математиканы оқыту кезінде
өткен материалды қайталауды іскерлікпен ұйымдастыру;
оқушылардың білімі мен икемін уақытында тексеріп, олардың біліміндегі олқылықтарды
оқушыларға ұсынылатын есептер мен жаттығулардың жүйелілік сипатына ерекше назар
Ал оқушыларға мынадай талаптар қойылады:
оқу материалын анық әрі қысқа баяндап, әрбір теориялық жаттығуларды
өздік жұмыстардың алуан түрлерін тиянақты орындай білу;
негізгі ұғымдардың анықтамаларын, теоремаларды, формулаларды және т.б. анық әрі
теорияны қарапайым есептерді шығаруға қолдана білу.
Республика мектептерінде оқу процесін компьютерлендіруде қиыншылық туғызып отырған мәселелердің
Оқу процесіне компьютерді енгізу оқытушының міндеті жөніндегі сұрақты қайта
Білім беруге компьютерді енгізуді бір жағынан мемлекет талаптарына сай
Компьютерді қолданған оқу процесін сырттан қарағанда, компьютер оқушының ойлау
Жаңа түсінікке байланысты компьютерлік оқыту кезінде оқытушы, оқушыларды бағыттап
І. 1.2. Электронды оқытудың негізгі мәселесі – электронды ақпаратпен
Қазіргі кезде жоғарғы оқу орындарында ақпараттық-коммуникациялық технология қашықтан оқыту
Электрондық оқыту бейне, аудио, мультимедия технологиясы мен олардың әртүрлі
Сымсыз интерфейспен, портативті құрылғылардың көмегімен оқытудың өзіндік сипаттамалары бар.
А.Соловов оқу үрдісін қашықтан және дәстүрлі ұйымдастыруды өзара кіріктіру
Электрондық оқытуды ғылыми-әдістемелік негіздеу ұялы оқытудың да аспектілерін қамтуы
Электрондық оқытуды жасау мен енгізу үшін оқытуды басқару, ақпаратты
Ақпараттық құралдар, мультимедиялық бағдарламалар және Интернет.
Электрондық оқытуды әзірлеудің бағдарламалық құралдары.
Оқу үрдісін басқарудың ақпараттық жүйесі.
Электрондық оқытудың негізгі мәселесі ақпараттық-коммуникациялық технология негізінде ақпараттық білім
Дидактикалық тұрғыда электрондық оқытудың төмендегідей маңызды мәселелері анықталады:
білім беру үрдісінің субъектілері арасында толыққанды ақпараттық өзара әрекетті
электрондық оқытуда ақпараттық-коммуникациялық пәндік ортаның ерекшеліктерін анықтау;
электрондық оқыту үрдісінің субъектісінің оқу іс-әрекетін тиімді қамтамасыз ету.
Оқытудың тиімділігі оқытудың жеке тұлғалық стиліне, яғни, оқушыға оқу
Электрондық оқытудың тиімділігіне жету мақсатында электрондық курстың мазмұнын толтыру
логикалық ақпараттық құрылымы мен байланысы;
семантикалық – пайдаланылатын ұғымдарға аралық түсіндірме берілмеуі керек, ол
тұтастық – иерархиялық топтаманы және ұғымдардың тектік қатынастарын пайдалану;
түпнұсқалық – бейімделмеген ақпаратты, яғни, оқу мәтіндері мен құжаттары
Әдістемелік–ұйымдастырушылық деңгейде электрондық оқыту мынадай қағидаларға сүйене отырып жасалуы
білім беру бағдарламаларының тұлғалық–бағдарланған сипаты (маркетингтік әдіс, оқушылардың білімге
іс жүзіне бағдарланған мазмұн және бірлескен іс-әрекеттің тәсілдері;
білім берудің негізгі субъектілері ретінде оқушылардың белсенділігі және өз
оқу үрдісінде өзара әрекеттің сипаты мен мазмұнының мәнділігі және
рефлексивтілігі (оқушылардың мазмұнды іс-әрекеттер тәсілін, ең бастысы, өзіндік тұлғалық
вариативтілігі (әр түрлілігі);
мотивацияны қолдайтын ұстаным;
білім беру мазмұны және оқушылардың іс-әрекетін ұйымдастырудың модульдік–блоктық қағидалары;
интерактивтілік – тек оқытушы мен студенттің арасындағы ғана емес,
Қазіргі кездегі қоғамның ақпараттану жағдайында ақпараттық технологиялардың қарқынды дамуы
Классикалық педагогикада әдістемелік жүйенің бөліктері төмендегіше көрсетіледі:
оқыту мақсаты;
оқыту мазмұнының құрамы: ақпараттық теориялық бөлік, тәжірибелік бөлік, меңгерген
оқыту құралдары;
оқыту әдістері;
оқыту түрлері.
Дәстүрлі әдістемелік жүйеде оқу үрдісіндегі бөліктер бірдей және бір
әдістемелік жүйенің бөліктерін электрондық оқытуға сәйкес толығырақ қарастырсақ, оны
Оқыту мақсаттары мен міндеттеріне білім беру, біліктілік пен дағдыны
Оқыту мазмұнының құрамына әрдайым теория, білімді тәжірибелік бекіту және
Электрондық оқыту түрлері мен жабдықтары
Оқыту мақсаттары Электрондық оқыту түрлері мен жабдықтары
Білім беру Мәтіндік және мультимедиялық оқу материалдарының жинағы.
Біліктілік пен дағдыны қалыптастыру Компьютерлік демонстрациялау бағдарламасы.
Жаттықтырушы бағдарламасы.
Автоматтандырылған жаттықтырушы.
Тәжірибе алмасу Электрондық кеңес.
Интернет / интернет Форум.
Интернет / Интернет конференция.
On-line-семинар.
Алынған білім, біліктілік пен дағдыны тексеру On-line-сабақтар.
Тестілеу.
Тексеру тапсырмалары.
Электрондық оқытудың әдістемелік оқыту моделінде оқыту құралдарының орын алуы
Электрондық оқыту құралдарына оқытуды ұйымдастыру және жүргізу үшін арналған
Нақты бағдарламалық өнімді жасау мен қолдану технологиясы жеке–дара және
Ұсынылатын аспаптар жиынтығы оқыту мазмұнының құрылымын қандай да бір
Бағдарламалық өнімнің деңгейі оны қолдану кезіндегі нақты жұмыс істеу
Болашақ педагогтарды даярлауда педагогикалық жоғары оқу орындарының факультеттерінде барлық
Дамудың мұндай кезеңінде оқу үрдісін компьютерлік техниканың жетістіктеріне жеткізу
Білімді ақпараттандыру үрдісі уақыттың табанды құбылысы және қазақстандағы ақпараттандыру
Білім беру ортасын компьютерлендіруді жеделдету қажеттілігін анықтайтын негізгі факторлар:
бірінші фактор - ЭЕМ-ді пайдалану аймағындағы жоғары білікті мамандарды
екінші фактор - жалпылама компьютерлік сауаттылық мәселелерін шешу қажеттілігімен
үшінші фактор - педагогикалык ғылымдардың логикалық дамуын анықтайтын, білім
Білімді компьютерлендіру әр түрлі педагогикалык есептерді шешу үшін компьютерлік
Білім беру ортасын компьютерлендіру мәселесімен айналыстатын тек ғалымдар ғана
Білім беру ортасында жаңа ақпараттық технологияны енгізумен байланыстырып зерттеу
Көптеген педагогикалык, ғылым өкілдері, мектем және жоғарғы оқу орындары
Білім беру ортасында компьютерлік техникаларды пайдалануда келесі бағыттарды атап
информатика және компьютерлік техника оқыту объектісі ретінде;
компьютер оқу-тәрибие қызметі құралы ретінде;
компьютер педагогикалық басқарма жүйесінің компоненті ретінде;
компьютер ғылыми-педагогикалық зерттеулсрдің тиімділігін арттыру
құралы ретінде.
Біздің елімізде қоғамды ақпараттандыру жағдайы бойынша білімді қайта құру
Ақпараттану қоғам мен мемлекеттің дәстүрлік материалының немесе энергетикалық қорының
Білімді ақпараттандыру концепциясында оқыту мазмұнын өзгерту жағы да қарастырылды.
Бірінші бағыт информатика аймағында оқу пәндерін құрумен, оқып үйренушілерді
Екіншісі барлық білім деңгейіндегі оқу пәндерінің пәндік мазмұнын өзгерту.
Үшінші бағыт ақпараттанудың оқу мақсатына терең әсерімен байланысты.
Келесі кезекте білімді ақпараттандыруды төмендегі талаптары бойынша калыптастыруға болады:
1. Қоғамның әрбір мүшесіне мәлімет пен білімнің
Жеке тұлғаның интеллектуальдык. және шығармашылық қабілеттерін дамытуы.
Ынтымақтастығы (айырбастау, тілектестік).
Біліктілігін үздіксіз көтеру немесе әрбір қоғам мүшесінің өмір бойғы
Жалпы білімді және тәрбиені гуманизациялауы.
Білім алуды жеделдетуі.
Ақ.параттық технология мен жалпы компьютерлік сауаттылықты байланыстырып оқытуы.
8. Білім беру мен оқытуды қарқындатуы.
Білімді ақпараттандыру концепциясы - ұзақ әрі қиын үрдіс және
1) жалпылама жаңа ақпараттық технология құралдарын игеру; жаңа білім
дәстүрлік оқу пәндеріне жаңа ақпараттық технология құралын белсенді енгізу;
үздіксіз білім беру мазмұнын оның барлық деңгейінде түбегейлі қайта
Білім беруді ақпараттандыру педагогикалық практиканы психолого-педагогикалық түрде жасап енгізудің
Білім беруді ақпараттандыруды толық өмірдегі ақпараттық қоғам шартына адамды
Қазақстан Республикасында қабылданған білімді ақпараттандырудың мемлекеттік бағдарламалары еліміздің біртұтас
Қазақстан Республикасында қабылданған білімді дамыту Тұжырымдамасы 2015 жылға дейінгі
Білімді ақпараттандыру оқушылардың білім сапасын арттыруға және болашақ мамандардың
Электронды оқытудың мазмұны оқушының зерделі ойлау қабілетін дамытуға бағытталуы
Бұл электронды оқытудың тиімділігі, арақашықтықтан оқытуға, оқушының өздігінен оқып-үйренуіне
Электронды оқытудың педагогикалық модульдік технологиясына негізделген және мәтіндік ақпаратты
Орта мектептердегі білім беру барысы кең түрдегі ғылыми талқылауға
Компьютерлік оқыту бағдарламалары оқуды талдау мүмкіндігін кеңейтеді, яғни, ол
өзара тығыз байланысты материалдарды үлкен емес, кішкене бөлшектерге бөлу;
бағдарланған мәтіндерді оқып-үйренуге оқушылар белсенділігін арттыру;
оқушының әр жауабына артынша баға беру;
оқытудың қарқыны мен мазмұнын дараландыру;
бағдарланған мәтіндердің эмпирикалық верификациясы (тексеру).
Бірінші ұстаным – бағдарламашы автордан оқу материалын тиянақты талдауды,
Оқытушы оқушының компьютерлік сауаттылығына сүйене отырып, оқытудың әдіс-тәсілдерін қолданады.
Қорыта келгенде, электронды оқулықтардың көмегімен компьютерде білім беру, білімді
Білім беруді ақпараттандырудың негізгі бағыттары:
методологиясын жетілдіру мен стратегиялық мазмұнын таңдау;
әдістері мен формаларын ұйымдастыру;
қоғамды ақпараттандырудың қазіргі жағдайында тұлғаны тәрбиелеу мен дамыту;
оқытудың әдістемелік жүйесін жасау;
оқушының интеллектуалдық потенциалын дамытуға бағыттау;
өз бетімен білім алу біліктілігін қалыптастыру;
информациялық – оқу, эксперименттік – зерттеу қызметінің өз бетімен
тестілік, диагностикалық бақылау әдістері мен оқушылардың білім деңгейін бағалау.
Алдымен жаңа информациялық технологияға көшпей тұрып оқу – тәрбие
Білім берудегі жаңа информациялық технология (ЖИТ) – оқу мен
Болашақта Қазақстанда білім беру жүйесін ақпараттандыру телекоммуникациялық желілерді жасау
ақпараттық мәдениетті ұйымдастыру процесін жоғары деңгейге жеткізу;
жасалынған және дамып келе жатқан телекоммуникациялық желілерді біртұтас бүкіләлемдік
біртұтас ақпараттық кеңістікке әртүрлі деңгейдегі ақпараттармен алмасуды қамтамасыз ету;
білім беруді дербестендіруді қамтамасыз ету, дистанциялық оқытуға мүмкіндік жасау.
Білім беру жүйесінде телекоммуникация желілерін жасау Қазақстан Республикасында орта
Оқытуды компьютерлендіру кезінде оқушылардың қалыптасуға тиісті әрекеті мен операциясын
Компьютерлік оқу құралдарын жасау пәнді оқытудың мазмұнына, логикасына және
Бүгінде біз білім беруді одан әрі ақпараттандырудың екінші кезеңіне
Алайда, білім беру жүйесінде білімдік және ақпараттық технологияларды іс
І. 1.3. Білім беруді ақпараттандырудың негізгі талаптарының бірі –
Қазіргі заман талабы бойынша білім беруді ақпараттандырудың негізгі талаптарының
Оқу материалдарын ұтымды игеруде электрондық оқулықтардың атқаратын рөлі зор.
Электрондық оқулықтар – ғылыми негізде дайындалған педагогикалық ақпараттық өнім.
Электрондық оқулық - оқу пәнінің негізгі ғылыми мазмұнын қамтитын
- кері байланысты іс жүзінде тез арада қамтамасыз етеді;
- жай оқулықтағы ақпаратты іздеу мүмкіндіктері біраз уақыт алатын
- гипермәтінді түсіндірулерге өту барысында уақытты үнемдеуге көмектеседі.
Ең бастысы, электрондық оқулықтарды дайындаудың бір жүйеге келтірілген заңдылығы
- белгілі бір пәнге байланысты дайындалған электрондық оқулықтың сол
- электрондық оқулықтар курста оқытылатын тараулар мен тақырыптарға қатысты
- электрондық оқулықтың кәдімгі оқулықтар мазмұнын қайталамауын, яғни, берілетін
- белгілі бір тақырыпқа қатысты материал 2-3 экрандық беттен
Егер мәтін көлемі бірнеше экрандық бетті қамтитын болса, онда
Кез келген жаңа идеяны немесе өндірілген өнімді ұсынуда презентацияның
Интернет дистанциялық презентациялар өткізудің ең қолайлы құралы болып табылады.
Екінші жағынан алғанда, презентация деп айрықша текті электрондық құжатты
Презентация даярлаудың автоматтандырылған құралдарының бірі – Microsoft Office дестесімен
2006 жылдың 1 наурызындағы Қазақстан Республикасының Президенті Н.Назарбаевтың халыққа
Электронды оқулықпен оқытудың негізгі мақсаты: «Оқыту процессін үздіксіз және
Осы уақытқа дейінгі білім беру саласында тек мұғалімнің айтқандарын
Қазіргі уақытта электрондық WEB оқулықтардың қандай екендігі туралы біртұтас
Мазмұны қиындау бір үлкен тақырып бөліктерін өткенде қосымша бейнехабар
Электронды оқулықтарды қолдану барысында оқушылардың сабаққа деген қызығушылығының күрт
Электрондық оқулықтың мазмұндық бөлігі гипермәтін арқылы жүзеге асырылады. Бұл
Электрондық оқулықтың операциялық бөлігі интерактивті режимдегі тапсырмаларды орындауға негізделген.
Электрондық оқулықтың бағалық - нәтижелік бөлігі тестер арқылы жүзеге
Оқушы тұлғасының дамуына ықпал жасайтын сабақтар үлгісінің бәріне жүктелген
оқушылардың базалық білім, ептілік, дағдыларын (білім беру стандарты бойынша)
оқыту үрдісінде оқушының теориялық және өнімділік ой құрастыру әрекеттері
оқушылардың танымдық қызығулары арқылы оқуға деген мотивациясын дамыту;
оқу материалын игеруде және оқу іс-әрекеттерінде жете ұғындыруға талпындыру;
белгілі бір мәселе шешуде оқушылардың ынтымақтастығын, серіктестігін ұйымдастыру;
көбіне оқу жұмысының топтық түрлерін қолдану;
оқушылардың өзіндік жұмыстарының ізденісті–зерттеу түрлерін ұйымдастыру;
оқу үрдісінде компьютерлік технологияларды қолдану;
оқыту барысында әртүрлі шапшаңдықпен және әр түрлі көлемді (стандартқа
дамытушы оқытуға арналған ойындарды қолдану;
жаттығу сабақтарын сапалы ұйымдастыру (коммуникациялық жаттығулар, зейін, ес, ойлау
Осы міндеттерге жүгіне отырып, дәстүрлі білім беру жүйесінде де
мектепте және әрбір сыныпта, оқу тобында мұғалімдер мен оқушылардың
оқушы мен мұғалімнің қарым–қатынасы (өзара сыйласы, түсінісу) әрекеттестік ұстанымымен
оқыту үрдісінде репродуктивтік және шығармашылық іс-әрекеттер оқушылардың жеке бас
оқыту деңгейінің анықталған бір ізгілікті–біртіндеушіліктің болуы (оқыту жылдарына байланысты,
Электрондық оқулықтар білімді ақпараттандырудың негізгі факторлары болып табылады және
Дидактикалық модуль – педагогикалық технологияның атап айтқанда оқытудың ақпараттық
Дидактикалық модуль әдістемелік аппараты айқын көрсетілген жаңа буын оқулықтарын,
Электрондық оқулықтар пән саласындағы жетекші мамандар, педагогдидакт - әдіскерлер
Электрондық оқулықтар – оқытудың автоматтандырылған процесі болып табылады. Оқушылар
1-сурет. Электрондық оқулықтың құрылымы
Мұндай мәтіндік және компьютерлік деп бөлінетін екі дидактикалық бөліктен
Бұл модельге сәйкес оқу материалының мазмұны электрондық оқулықтағы модульдер
2-сурет. Электрондық оқулықты пайдалануға негізделген оқытудағы ақпараттық технологияның моделі.
«Электрондық оқулықтар жасаудың педагогикалық техникалық құрылымы оқыту үрдісінің заңдылықтарына
Электрондық оқулық материалдарын оқу процесінде жаңа материалды оқу (танымдық
Электрондық оқулықтағы дидактикалық модуль оқушылардың құнды және елеулі түрде
Электронды оқулықтарды оқу процесінде қолдану, оқу материалын қабылдауды тездетуге
Электрондық оқулық жаңа оқу құралы, ал оның құрылымы мен
Енді электрондық оқулықтың кейбір элементтеріне кәдімгі қағаздағы оқулықпен салыстырмалы
Электрондық оқулықта мәтіндік ақпарат қысқа және тұжырымды болады, бұл
Электрондық оқулықта өте көп көрнекілік материалдар қамтылады. Бұл көрнекіліктің
Кәдімгі оқулықта тіптен берілмейтін бейне материалдардың берілуі электрондық оқулықтың
Электрондық оқулық кәдімгі оқулықта берілуі қиын гиперсілтемелі болады. Ол
Кәдімгі оқулықта кітап беттерін белгілеу арқылы қайталай отырып, материалды
Электрондық оқулықта оқушыға ұсынылатын әдебиеттер тізімі болуы тиіс.
Электрондық оқулықты пайдалану басқа оқыту программаларымен кешенді түрде жүріп,
Оқытудың ақпараттық технологиясын оқу процесінде тиімді пайдалану оқу материалдарын
Сонымен электронды оқулықтың мұғалімге көмекші құрал ретінде де, баланың
Қазіргі заман талабы бойынша мектепте гуманитарлық бағытта оқытылатын пәндерге
Мұғалім үшін электронды оқулық бұл күнделікті дамытылып отыратын ашық
Оқу материалдарын ұтымды игерудегі Электрондық оқулықтардың атқаратын рөлі зор.
Электрондық оқулықтың құндылығы әрине, оның тақырыптық мазмұнында. Кейін сынақ
Мазмұндау мәтін, сурет, кескін, схема, кесте, график, т.с.с түрінде
Схемокурс – оқулықтың мазмұнын қысқартылған пән, график түрінде бейнелеу.
Өзін-өзі бақылаудың тесттік жүйесі оқу материалының мазмұны арнайы интерактивті
Сабақта қолданылатын электронды оқулық жай оқулыққа қарағанда тиімді. Осы
Электронды оқулықтардың негізі дыбыстық, мультипликация және бейне фрагменттерінен тұратындықтан
Жаңа ақпараттық технологияның пайда болуына дейін эксперттер көптеген эксперименттер
Егер материал дыбыстық болса, онда адам оның көлемінің ¼
Электрондық оқулық жас буынның жаңа әдебиеті болып есептеледі. Сондай-ақ
Электронды оқулықпен оқытудың негізгі мақсаты – оқыту үрдісін үздіксіз
Білім берудің кез келген саласында, соның ішінде гуманитарлық оқытылатын
Оқулық материалының мазмұнын үйренуші дәрістің кез келген үзіндісін қайталауға
Электрондық оқулық таңдап алынған хабарды көшіруге мүмкіншілік береді. Оқулық
Бүгінгі таңда «Ақпараттық мәдениет» деген терминнің анықтамасына айналған «Компьютерлік
Электрондық оқулықтарды пайдаланып сабақ өткізудің тиімділігі сабақ барысында оқушылар
І. 1.4. Мультимедиа құралдары мен технологиялары
Мультимедиалық технологиялар – бейнелік және аудиоэффектілік, әр түрлі мультипрограммалық
Мультимедиа құралдары - деп әр түрлі орталарды: графиканы, гипермәтінді,
Мультимедиа жарнамалық бизнесте, компьютерлік ойындар жасауда кең қолданылады. Мультимедиа
Мультимедиа технологиялары құралдарын оқу - әдістемелік материалдары кешендерін жасауда
Мультимедиа технологиялары ақпараттың көптеген түрлерін саналы түрде интегрирлеуге мүмкіндік
сканерден өткізілген фотографияларды, сызбаларды, карталарды, слайдтарды қосатын бейнелер;
дауыстың дыбыстық жазбалары, дыбыстық эффектілер және музыка;
видео, күрделі видеоэффектілер;
анимациялар және анимациялық имитациялар.
Мультимедианы білім беруде тиімді қолдануды көптеген мысалдармен бейнелеуге болады.
Мысалы:
Статистикалық мәтінге қарағанда көзге көрнекті, тартымды, әдемі бейнесуреттермен, анимациялармен
Мектеп жағдайында жасауға мүмкін емес физика немесе химия пәндерінен
Мультимедиа көмегімен сыныптан тыс жерге бармай – ақ мұражай
Қазіргі мультимедиалық құралдардың дамуы әртүрлі типті ақпаратты бейнелеуге және
«Виртуалды шындық» нағыз бар немесе ойдан құрастырылған нысандарға немесе
Виртуалды шындық – бұл дыбыстық, көзге көрнекті, тактильді және
"Виртуалды шындық" жүйелері адамның ортамен тікелей қарым – қатынасын
Осындай тәрізді мультимедиалық құралдарды мектепте қолдану қабылданатын ақпаратты ойластыру
І. 1.5. Қашықтан оқыту
Тәуелсіз еліміздің рухани және экономикалық өрлеуі, білім берудің қазіргі
оқушылардың компьютерлік сауаттылығын ашады;
оқыту, тәрбиелеу үрдісіндегі ақпараттық алмасу сипатын айқындайды;
дайын бағдарламаларды қолдана білу шеберлігін арттырады;
ойлау қабілетін дамытады.
Жалпы қашықтықтан оқытуды сырттай конференция өткізуге мүмкіндік беретін спутниктік
«Ауыл мектептерін қашықтықтан оқыту» жобасы бойынша ақпараттық-коммуникациялық технологияларды тиімді
Қашықтықтан оқытуды жүзеге асырудың негізгі әдістері электронды оқулықтар мен
Қашықтықтан оқытудың Жер серіктестігі арнасының басты мақсаты – ауыл
Қашықтан оқыту – оқулық материалын жеткізу, оны өз бетімен
Қазақстанда қашықтан оқыту жүйесін халықтың мынадай категориялары қажет етеді:
ЖОО студенттері;
Орта мектеп оқушылары;
Түрлі деңгей басқарушылары;
Аймақтық басқару органдары жетекшілері;
Жұмыспен қамту қызметінде тіркелген тұлғалар;
Екінші білім алуға немесе біліктілігін өзгертуге ниет білдірген тұлғалар;
Қандай да бір білім саласындағы біліктілігін арттырғысы келетін тұлғалар.
Қашықтан оқытудың негізгі ақпараттық технологиялары:
оқу-әдістемелік материалдар жинақтарын құрамдастырып, оқушыларға өз бетімен оқып-үйрену үшін
эфирлік, кабельді және ғарыштық телевизия жүйелерін пайдалануға негізделген ТВ-технологиялар;
студенттерді оқу-әдістемелік материалдармен қамтамасыз ету үшін де, оқытушы мен
Internet арқылы қашықтан оқыту жүйесін Internet желісіне қатынай алатын
2006 жылдың басында «Шалғайдағы және осал аймақтардың орта мектептері
Порталда тіркелген пайдаланушылардың мектеп бағдарламасы бойынша білім беру материалдарына
Форумда оқытушылар әрбір оқу курсы бойынша пікір алмасып, қандай
2 тарау. Delphi программалау ортасында Қазақстан туралы
мәліметтер қорын даярлау
2.1. Мәліметтер қорын құру қадамдары
Мәліметтер қоры – бұл ақпараттар жинақталған файлдар (Таблица) жиынтығы.
Жаңа мәліметтер қорына таблица құрмас бұрын, бірінші бұл мәліметтер
Осы негізде мәліметтер қорын құру үшін келесі қадамдарды орындау
Каталог құру.
Псевдоним құру.
Таблица құру.
Каталог құру
Мәліметтер қорының файлдары үшін Каталог (папка) Жетектегіштің көмегімен құрылады.
Псевдонимді құру
Мәліметтер қорының псевдонимі Delphi-ң құрамына кіретін BDE Administrator утилитінің
BDE Administrator диалогтық терезесінің түрі 2.1-суретте көрсетілген.
2.1-сурет BDE Administrator терезесі
Терезенің сол жағындағы Databases қосымшасында компьютерге тіркелген псевдонимдар көрсетілген.
Псевдоним құру кезінде үнсіз келісім бойынша Paradox форматындағы таблицаға
2.2-сурет New Database Alias диалогтық терезесі
Драйверді таңдап, ОК батырмасын басқаннан кейін Псевдонимдар тізімінде жаңа
Осыдан кейін администратор көмегімен автоматты түрде құрылған псевдоним атын
Псевдоним атын былай өзгертуге болады: псевдоним атына тышқанның оң
Мәліметтер қорының файлына жолды Definition қосымшасындағы Path өрісінде пернетақта
2.3-суретте Қазақстан туралы мәліметтер қоры үшін құрылған КР псевдонимі
Құрылған псевдоним конфигурациялар файлында (Idapi.cfg) тіркелу үшін, Object менюінен
2.3-сурет Псевдонимді құру нәтижесі.
Таблица құру
Таблица Delphi-ң құрамына кіретін Database Desktop утилитінің көмегімен құрылады.
Жаңа таблица құру үшін Delphi - Database Desktop командасын
2.4-сурет.
2.5-сурет.
Нәтижесінде таблица жазуларының құрылымын анықтауға болатын Create Paradox 7
Таблицаның әр өрісіне атын, типін және керек болса өріс
Өрісте орналаса алатын Өріс типі берілгендер типін анықтайды. Тип
Таблица 2.1. Өріс типі ақпараттар типін анықтайды
Тип Константа
Alpha A Символдар жолы. 1 – 255 диапазонында символдар
Number N Число из диапазона 10-307— 10308 с 15-ю
Money $ Ақшалық форматтағы сан.
Short S 32767—32767 диапазонындағы бүтін сан
Long
Integer I 2 147 483 648-2 147 483 647
Date D Дата
Time Т Миллисекундпен өрнектелген уақыт
Time
stamp @ Уақыт және дата
Memo M Айнымалы ұзындықтағы символдар жолы. Memo типінің өрісінде
Formatted
Memo F Айнымалы ұзындықтағы символдар жолы (Memo типіндегідей). Символдардың
Graphic G Графика
Logical L Логикалық мән "АҚИҚАТ" (True) немесе "ЖАЛҒАН" (False)
Auto-increment + Бүтін сан.
Өріс типін анықтайтын тұрақтыларды пернетақтадан енгізуге болады немесе Туре
Бір немесе бірнеше өрістерді кілттік өріс ретінде ерекшелеуге болады.
Егер өріске жазылған мән белгілі бір диапазонда болу керек
Таблица құрылымы анықталғаннан кейін таблицаны сақтау керек. Бұл үшін
Егер Сақтау батырмасын баспай тұрып, Display table өрісіне жалауша
Немесе таблицаға берілгендерді енгізу үшін бұл таблицаны ашамыз. Ол
Өріске берілгендер пернетақтадан әдеттегідей енгізіледі. Келесі өріске өту үшін
ІІ. 2.2. Мәліметтер қорын басқару программасы.
2.1 листингте Қазақстан республикасы программасының мәтін модулі көрсетілген.
Листинг 2.1. "Қазақстан Республикасы" мәліметтер қоры
unit peter_;
interface
uses
Windows, Messages, SysUtils,
Classes, Graphics, Controls, Forms,
Dialogs, ExtCtrls, StdCtrls,
DBCtrls, Mask, Db, DBTables,
jpeg; // чтобы можно было выводить JPG-иллюстрации;
type
TForml = class(TForm)
Tablel: TTable; . // база данных — таблица
DataSourcel: TDataSource; // источник данных для полей
// редактирования-просмотра
Label1: TLabel;
Label2: TLabel;
Label3: TLabel;
DBEditl: TDBEdit;
DBEdit2: TDBEdit;
DBMemo1: TDBMemo;
Image1: ТImage;
DBEdit3: TDBEdit;
DBNavigatorl: TDBNavigator;
Label4: TLabel;
procedure TablelAfterScroll(DataSet: TDataSet);
procedure DBEdit3KeyPress(Sender: TObject; var Key: Char);
procedure DBNavigatorlClick(Sender: TObject; Button: TNavigateBtn)
procedure TablelBeforeOpen(DataSet: TDataSet);
private
{ Private declarations }
public
{ Public declarations }
end;
var
Forml: TForml;
BmpPath: string; // Путь к файлам иллюстраций. Иллюстрации
// находятся в подкаталоге Data каталога программы.
implementation
($R *.DFM}
// выводит фотографию в поле Imagel
procedure ShowFoto(foto: string);
begin
try
Forml.Imagel.Picture.LoadFromFile(BmpPath+foto);
Forml.Imagel.Visible:=True;
except
on EFOpenError do
begin
MessageDlg('Файл иллюстрации '+foto+' не найден.',
mtlnformation, [mbOk], 0) ;
end;
end;
end;
// переход к другой записи (следующей, предыдущей,
// первой или последней)
procedure TForm1.TablelAfterScroll(DataSet: TDataSet);
begin.
if form1.DBEdit3.Visible then
begin
form1.DBEditS.Visible := False;
form1.Label4.Visible:=False;
end;
if Forml.DBEditS.Text "
then ShowFoto(Form1.DBEditS.Text)
else form1.Imagel.Visible:=False;
end;
// нажатие клавиши в поле Фото
procedure TForml.DBEdit3KeyPress(Sender: TObject; var Key: Char);
begin
if (key = #13) then
if Forml.DBEdit3.Text ''
then ShowFoto(Forml.DBEdit3.Text) // показать иллюстрацию
else forml,Imagel.Visible:=False;
end;
// щелчок на компоненте Навигатор
procedure TForml.DBNavigatorlClick(Sender: TObject; Button:
TNavigateBtn);
begin
case Button of
nblnsert: begin
Imagel.Visible:=False;// скрыть область вывода иллюстрации
DBEdit3.Visible:=True; // показать поле Фото
Label4.Visible:=True; // показать метку Фото
end;
nbEdit: begin // редактирование записи
DBEdit3.Visible:=True; // показать поле Фото
Label4.Visible:=True; // показать метку Фото
end;
end;
end;
// перед открытием таблицы
procedure TForml.TablelBeforeOpen(DataSet: TDataSet);
begin
BmpPath:=ExtractFilePath(ParamStr(0))+'data\';
end;
end.
end.
Қорытынды.
ХХІ ғасыр – ақпарат ғасыры болғандықтан адамзатқа компьютерлік сауаттылық
Бүгінгі таңда мектепте гуманитарлық бағытта оқытылатын пәндерді компьютердің көмегімен
Білім беру жүйесін ақпараттандыру қазақстандық білім беру үшін үлкен
Ақпараттандырудың негізгі бағыты ХХІ ғасырдың талаптарына сәйкес қоғамды дамытудың
Ақпараттандыру және бұқаралық телекоммуникацияларды ғаламдастыру кезеңіндк қазіргі қоғам ақпаратты
Ғылым мен техниканың даму қарқыны оқу-ағарту саласының оқыту үрдісінде
Интернет жүйесінде жұмыс істеу оқушыларға әлемдік білім мен ғылым
Заман ағымына қарай күнделікті сабаққа видео, аудио қондырғылары мен
Қазақстанның тәуелсіз мемлекет ретінде қалыптасуы орта білім беру жүйесінің
Мектепті ақпараттандыруға мемлекет тарапынан қашанда үлкен экономикалық қолдау көрсетіліп,
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
Журнал «Білім берудегі менеджемент». 2006ж, 2007ж-№4, 2006ж-№2, 2007ж-№3
Журнал «Информатика негіздері». 2004ж-№3, 2006ж-№6, 2006ж-№4, 2005ж-№1
Журнал «Қазақстан мектебі». 2006ж, №10, Журнал «Қазақстан мектебі». 2006ж,
Журнал «Қазақстан мектебі». 2006ж-№7-8, 2004ж-№7, 2006ж- №9, 2006ж-№6, 2004ж,
Қазақстан өз дамуындағы жаңа серпіліс жасау қарсаңында Н.Ә.Назарбаев 01.03.2006ж
Borland Delphi 4. Руководство Разработчика – Стив Пачеко.: Издательский
А. Хомененко, В.Гофман Самоучитель Delpһi. Санкт – Петербург, 2003,
Сыдыков Б.Д., Шекербекова Ш.Т. Delpһi ортасында бағдарламалау практикумы. Алматы,
Диплом жұмысын дайындау кезінде қолданылған сайттар:
http://www.Bankreferatov.ru, www.Referatus.ru
http://do.vko.gov.kz/kz/\do_vko_gov_kz/Информационно- коммуникационные технологии.htm ;
http://www.e.gov.kz/main/citizenry/edu_youth_policy/edu_inform/article/1773 ., «Білім беруді ақпараттандыру».
53
Электронды оқулық
Ойлау қабілетін дамытады
Дидактикалық материалдарды қолдану тиімділігі артады
Сарамандық тапсырмалар орындайды
Пәнге деген қызығушылығы артады
Түрлі ақпараттық анықтамалар алады
Тест тапсырмаларын орындайды
Көрнекілік, сурет, сызбалар компьютермен іске асырылады
Алған білімін, өзін тексереді
Оқыту мақсаты
Оқыту формасы:
автономдық, қашықтан оқыту
Оқыту мазмұны: теория, білімді тәжірибелік бекіту, білімді тексеру
Оқыту әдістері: топтық әдіс, жеке-дара оқыту әдісі
Оқыту мақсаты: бағдарламалық өнімдер
Білім тексеру
Лабораториялық сабақ
Электрондық оқулықпен сабақтан тыс уақыттағы өзіндік жұмыс
Мұғалімнің басшылығымен өзіндік жұмысты ұйымдастыру
Оқу материалы
Практикалық сабақ
Компьютерлік оқыту жабдықтары
Электрондық оқулық
Бағалы-нәтижелік
Операциялық
Мазмұндық
Мотивация-лық мақсаты
Электрондық оқулық
Электрондық оқулық
Электронды оқулықты пайдалану
Электрондық оқулықтың сипаттамасы
Sigil программасында Адам анатомиясынан электронды оқулық құрастыру
Электронды оқулықтар және бағдарламалар
Электрондық оқулықты пайдалану саласы
Электронды оқулық құрылымы
Электронды оқулықтарды құру технологиясы
Электрондық оқулықтар жасау
Физика оқыту үдерісінде электрондық оқулықтарды пайдаланудың теориялық негіздері