Биологиялық мембраналар
ЖОСПАР
Кіріспе 3
Биологиялық мембраналар 5
Биологиялық мембрананың түрлері 5
Биологиялық мембрананың моделі 7
Мембрананың қасиеттері мен параметрлері 9
Иондық каналдар 10
Әдебиеттер 11
Кіріспе
Әрбір клетка негізінде ядро мен цитоплазмадан
Цитоплазма (грекше "цитос" — ыдыс (клетка),
.
1-сурет. Электрондық микроскоптағы клетканың көрінісі.
1 — плазмалық мембрана;
2 — ядро;
3 — цитоплазма;
4 — ядрошық;
5 — ядроның саңылаулары;
6— центриоль;
7 — май тамшысы;
8 — лизосома;
9 — микротүтікшелер триплеттері;
10 — Гольджи копмлексі;
11 — пиноцитоздық қуыс;
12 — талшықты аймақ;
13 — жылтыр эндоплазмалық ретикулум;
14 — коршалған торсық;
15 — митохондрия;
16 – рибосомалар.
Клетка сыртқы ортадан биологиялық мембрана қабатымен
Биологиялық мембраналар
2-сурет. Биологиялық мембрана (көлденең кесіндісінін
1-фосфолипидтердің молекуласының екі қатар
2-белоктік қабат; 3-тоннельдік белок.
Биологиялық мембрананың түрлері
Жасушалық мембрана
Жасушаішілік мембраналар
Базальды мембрана
Мембрана негізінен екі маңызды қызмет атқарады:
Мембраналардың қалыңдығы бірнеше нм шамасында, сондықтан
Мембрананы құрайтын липид молекулалары амфипатикалық қосынды
Қызметі жағынан:
Полярлық (гидрофильды) “бастары”
Гидрофобты “құйрықша”
Екі қабатты липидтік қабат екі жеке
Кез келген мембрананың негізін екі қабаттық
Мембраналық липидтер 3 негізгі класқа бөлінеді:
фосфолипидтер
гликолипидтер
стероидтар
Фосфолипидтердің тығыздығы фосфолипидтер құрамына қандай май
Холестерин – стероидтар мембрана тығыздығына әсер
БМ – да холестериннің көбеюі мембрананың
Ақуыздар (белоктар) арқылы толықтай және жартылай
өткізгішті
активті тасмалдау
электрлік потенциал өндіру т.б. жүзеге асады
Биологиялық мембрананың моделі
Сэндвич (бутерброд) моделі
3-сурет. Биологиялық мембрананың моделі
1931 жылы Н.Девсон және
1972 жылы Синджер мен Николсон су-ауа
Сұйықтық – мозаикалық моделі
4-сурет. Биологиялық мембрананың сұйықтық –
1 -полярлы липид молекулосының басы; 2
Мембрананың сұйық мозаикалық моделінің негізіне -
Фосфолипидтік негіз ішінде жартылай батып, қалқып
Жасанды биомембрана
Бұл модельде биологиялық мембрана моделі
Бұл су мен фосфолипидтер қоспасын ультрадыбыс
Липосомалар толығымен белоктық мембраналардан тазаланған биологиялық
Мембрананың қасиеттері мен параметрлері
Мембрана молекулаларының қозғалғыштығы мен мембрана арқылы
Екінші жағынан алғанда мембрана реттелген жүйе
Осы екі фактор сұйық-кристалдық күйде болатындығын
Температура өзгергенде кезде фазалық ауысулар
Фазалық ауысулар энергия алмасуға байланысты, яғни
Биқабат сұйық кристал күйіндегі тұтқырлығы аз.
Түрлі заттардың жоғары ерігіштіктері осы биқабат
Иондық каналдар
Иондық каналдар – клетканың мембранасындағы ірі
Олар мембрана арқылы иондардың клеткадан сыртқы
1972 жылы Синджер мен Николсон биологиялық
Иондарды каналдар арқылы трансмембранды тасу –
Әдебиеттер
1. Химия. Ақанбаев.
2. Биология. Оқулық
3. Қазақ ССР Энцеклопедиясы. 2-том.
4. Бейорганикалық және аналитикалық химия.
11
Биологиялық мембраналар
Мембрана құрылысын зерттеу әдістері. Мембраналардың өтімділігінің механизмі
Биологиялық мембрана туралы
Мембрананың липидтік құрамы
Клетканың негізгі мембраналық құрылымдары
Клеткалар мембраналары
Биологиялық мембраналардың қызметтері
Молекулаларды мембрана арқылы тасымалдау
Мембрана биофизикасы
Мембраналық транспорт: активті, пассивті, везикулярлық транспорт