МЕКТЕПТЕРДЕ ГЕОГРАФИЯ КУРСЫН ОҚЫТУДАҒЫ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ГЕОГРАФИЯНЫҢ АЛАТЫН ОРНЫ
ЖОСПАР
І.МЕКТЕПТЕРДЕ ГЕОГРАФИЯ КУРСЫН ОҚЫТУДАҒЫ ЭКОНОМИКАЛЫҚ-ГЕОГРАФИЯНЫҢ АЛАТЫН ОРНЫ ЖӘНЕ
Географияны оқытудағы экономикалық-географияның алатын орны және оның зерттеу
Экономикалық білім берудің негізгі мақсаттары, міндеттері және оның
1.3.Мектептің ІХ-Х сыныптарына арналған «Қазақстан» және Дүние жүзінің
ІІ.ЭКОЛОГИЯ ҒЫЛЫМЫНЫҢ ПАЙДА БОЛУЫ МЕН ҚАЛЫПТАСУ КЕЗЕҢДЕРІ ЖӘНЕ
2.1.Экология ғылымы және оның пайда болуы, қалыптасуы, дамуы.
2.2.Экологиялық тәрбиенің негізгі мақсат, міндеттері.
2.3.Қазіргі экологиялық білім берудің креативтік технологиясы.
ІІІ.ЭКОНОМИКАЛЫҚ ГЕОГРАФИЯ КУРСЫНДАҒЫ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ БІЛІМ ЖҮЙЕСІ ЖӘНЕ ОНЫ
3.1.Географияны оқытудағы жалпы экологиялық білімге сипаттама беру.
3.2.Географияны оқытудағы дүнежүзілік экологиялық проблемаларды
мысалдарға ала отырып талдау жасау.
3.3.Географияныо қытудағы еліміздегі өзекті проблемаларды
(Арал, Балхаш) талдау. Адамзаттың табиғи ортаға тигізетін кері
іс-әрекеттері.
3.4.Оқушыларға географияны оқытудағы экологиялық қауіп-қатерден
қорғану немесе оның алдын алу жолдарын түсіндіру.
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
I.МЕКТЕПТЕРДЕ ГЕОГРАФИЯ КУРСЫН ОҚЫТУДАҒЫ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ГЕОГРАФИЯНЫҢ АЛАТЫН ОРНЫ
1.1.Географиялық білім жүйесіндегі экономикалық географияның алатын орны және
Қоғамның қазіргі әлеуметтік тапсырысын орындауда мектеп географиясының қосатын
“Қазақстан Республикасының экономикалық және әлеуметтік география”
Эконмикалық білімді кіріктіру қоғамның талаптары мен география ғылымының
Қазақстан Республикасының экономикалық білім беру жүйесіндегі экономикалық және
Оқушылар 9- сыныпта “табиғат пен шаруашылықты аумақтық ұйымдастыру”
Экономикалық географиялық зерттеу, зерттеу әдістері. Экономикалық география ғылымының
территория және оның ресурстары, жағдайлары және факторлары
халық және оның орналасуы.
материалдық өндіріс және олардың түрлері, территориялық- өндірістік кешен,
материалдық емес сфера;
инфроқұрылым.
Зерттеу объектісінің жете түсіну үшін, оның “ішкі” және
Соңғы кезде кешенді экономикалық- географиялық баға беру және
территорияның жергілікті табиғи- ресурстың қорын, шаруашылыққа
ресурстың ұлттық маңызын және құнын анықтау;
табиғат ресурстарын пайдаланатын өндіріс салаларының мамандану дәрежесі және
табиғат ресурстарын пайдаланудың экономикалық аптимальдық вариантын анықтау және
ауданның өндіріс күштерінің даму деңгейіне әсерін сандық көрсеткіштерімен
шаруашылыққа пайдаланып жатқан табиғат ресурстарының экономикалық тиімділігін анықтау,
Территорияға кешенді баға беру, оның эконмикалық- географиялық орны
өнеркәсіптің орналасуы мен табиғатты қорғау мәселесінлегі өзара байданыс
халықаралық еңбек бөлінісінің өнеркәсіптің дамуы мен орналасуына әсері.
Экономикалық- географиялық ғылыми жүйесінің басты тарауларының бірі- агрогеографиялық
Экономикалық география ғылымында теориялық, әдістемелік, әдіснама және рпактикалық
Білімді де, білікті география мамандарын дайындау үшін, оларға
Экономикалық- географиялық далалық зерттеулердің басқа далалық зерттеулерден айырмашылығы
Алғашқы материалдарды жинау- жергілікті адамдармен, жауапты қызметкерлермен әңгімелесу,
Экономикалық- географиялық зерттеулер үшін әр түрлі есептеу түрлері
Оперативтік есепке сол кәсіпорынның, мекемелердің жұмысын басқару және
Статистикалық есеп- мемлекеттік және ведомоствалық статистикалық мекемелердің жұмысын
Қоғамның әр түрлі сфералары жайында материалдар бухгалтерлік есептеулерде
1.2.Экономикалық білім берудің негізгі мақсат міндеттері және мектеп
Экономикалық білім берудің негізгі мақсат міндеттері және мектеп
Сондықтан мектеп географиясының қарастырылатын жан- жақты мәселелері күрделі
Географиядағы экономикалық білім берудің басты мақсаты – белгілі
Қоғамның территориялды ұйымдастырудың тиімділігіне сандық баға беруде білім
“Табиғат- халық шаруашылық” жүйесіне алғашқы экономикалық тұрғыдан баға
Қоршаған ортаны қорғауға бағытталған қоғамды дұрыс қалыптастыру.
Экономикалық білімдер қалыптасқан жүйесін 2 блокқа бөлеміз:
Жалпы экономикалық
Аймақтық экономикалық
Бірақ бұл бөлінулер өте шартты себебі жалпы экономикалық
Өзінің кезегінде жалпы экономикалық блок өзара байланысты 5
“Адам және қоғамның экономикалық жүйесі”.
“Макроэкономика”
“Микроэкономика”
“Экокномикалық көрсеткіштер”
“Экономикалық әдістер”
Бұл берілген блоктардың ішінен мектеп географиясы курсында соңғы
Ресейдің нарықтық байланыстары мен трансформациялық жалпы әдістемелік базасының
Топтардың әрқайсысының ішінде бір- біріне өзара бағынышты және
Егер жалпы экономикалық білім оқытудың қосымша функциясын
География – экономикалық білім жүйесіндегі орталық орын қоғамды
Берілген түсініктердің күшті ерекшелігі оның кешенді мазмұны қызмет
Географияны оқытудағы экономикалық білім жүйесі адамның территориалды –
Білімнің негізгі мазмұны компонент бойынша және кешенді құру,
Экономикалық білім жүйесі географияны оқыту процесіндегі оқушыларға негізделген
Мектеп географиясының мазмұны білімді құрайтын компонентті және кешенді
Экономикалық білім жүйесі оқушының жеке әлеуметтік сапасыныцң қалыптасуына
1.3.Мектептің IX-X сыныптарына арналған «Қазақстан» және Дүние жүзінің
Дәл қазіргі жағдайда жаңа білім арнасы- экономикалық білімді
Қазақстандағы экономикалық географиясындағы экономикалық білім жүйесі өз өлкеміздің
Қазақстан Республикасы алдындағы басты экономикалық міндеттер жіне оларды
Республика шаруашылығының құрылымы және өндірісті ұйымдастырудың негізгі нысандары.
Табиғат және еңбек қорларының ерекшеліктері, оларды тиімді пайдалану
Шаруашылық жүйесі элементтерінің өзара байланыстары (өндіріс- табиғат, өндіріс-
өнеркәсіп, ауыл шаруашылығы, көлік салаларын орналастырудың принциптері мен
Ірі экономикалық аудандар, олардың шаруашылығының ерекшеліктері мен даму
Облыс, аудандағы табиғат және еңбек қорларының, шаруашылықтың негізгі
Халықтың оның ішінде жастардың экономикалық білімінің жеткіліксіздігі, кейде
Қазақстанның шаруашылығын оқып- үйренуде алдымен экономикалық ұғымдарға сипаттама
Дүние жүзі экономикалық географиясындағы экономикалық білім жүйесінің өзіндік
Мектеп оқушыларды болашақ қоғамда өмір сүріп, оны түсініп,
Әлемдік тәжірибеге сүйенсек, көптеген мемлекеттерде мектеп пен кәсіптік
Адамзат өмір сүріп отырған әлем өзара байланысты әрі
Дүние жүзінің экономикалық және әлеуметтік географиясы курсы арқылы
Дүние жүзінің экономикалық және әлеуметтік географиясы- бұл адамзат
Оқушыларды экономикалық география облысын және экономиканы өзіндік білуге
ІІ. ЭКОЛОГИЯ ҒЫЛЫМЫНЫҢ ПАЙДА БОЛУЫ МЕН ҚАЛЫПТАСУ КЕЗЕҢДЕРІ
2.1.Экология ғылымы және оның пайда болуы, қалыптасуы, дамуы.
Экология жас ғылым. Ол 200 жылдан аса ғана
Сонымен, экология - тірі органикалық тіршілік әрекетін
Жер бетіндегі халықтың саны үздіксіз өсіп, көбеюде мысалы,
Қазіргі кезеңдегі жастар тәрбиесінің өзекті мәселелердің бірі-бұл экологиялық
Оқушылардың білім деңгейін көтеру үшін кейбір теориялық және
Енді экологиялық тәрбие жұмыстарының бірнеше түрлерін қарастырайық:
1.Ауыл міндеттерінің оқу-тәрбие учаскесіндегі бағасы ағаштан тұқымының көшектерін
2.Мектеп оқушылары мемелекеттік орман шаруашылығына үнемі көмек көрсетіп
-Көшет материалдарын өсіру, ағаштар отырғызу, оларды күту, ұрылардан
-(Көшет) Дәрі өсімдіктерін дайындау, жидан, саңырауқұлақ т.б. жемістерді
-Пайдалы хайуанаттарды қорғау және олардың есебін алып отыру.
-Фенелогиялық бақылау жүргізу.
3.Оқушылар ауыл шаруашылық тәжірибе жұмысымен айналысады. Тәжірибе жұмысы
4.Оқушылар түрлі табиғатқа зиян келтіретін адамдармен күреседі, қорықтық
5.Экологиялық тәрбиеге байланысты мектепке жаппай шаралар ұйымдастырылады. Олар:
Егер экологиялық құлың еңбек іс-әрекеттерін ұштастырып, тікелей табиғи
Егер экологиялық құлық еңбек іс-әрекеттерін ұштастырып, тікелей табиғи
Экологиялық тәрбиенің басты міндеттері:
Өмірде және нақты еңбек іс-әрекетінде экологиялық білімді қолдана
Табиғатты қорғау және өзгертуге байланысты оқушыларда жаппай қоғамдық
Әрбір мектепке экологиялық білім және тәрбие қоғамын
Қоғам мүшелері мектептегі жастар ұйымымен ынтымақтасып, тұрғылықты жерде
2.2.Экологиялық тәрбиенің негізгі мақсат,міндеттері.
Экологиялық нормалардың ережелердің қажеттілігін жастардың мінез-құлқында тәрбиелеу.
Қоршаған ортаға жауапсыздықпен қараушыларға жол бермеу.
Жастардың бойында экологиялық мәдениетін қалыптастыру
а) Әрбір тұлғанын мінез-құлқында
ә) Қоғамдық пайдалы еңбек және еңбек тәрбиесі
б) Экологиялық білімді насихаттауда.
в) Ең алғашқы кәсіби еңбекте.
Экологиялық тәрбие еңбек тәрбиесімен байланысты өйткені өндірістік іс-әрекеттің
Жалпы білім беретін мектептерде экологиялық білім мен тәрбиенің
Бастауыш сынып оқушылары табиғат байлығын ауыл шаруашылығында пайдалану
Орта біліммен қаруландыру қажет. Қазіргі жағдайда өндіріс табиғатқа
Оқушылар табиғи ортаны күтуде, қорғауда орман-тоғай шаруашылығын,
Оқушылар ауыл шаруашылық өндірісінің әр алуан жұмыстарына
2.3.Қазіргі экологиялық білім берудің креативтік технологиясы
Қазіргі кезеңде әр түрлі елдер арасында ақыл-ой ресурстарының
Психологиялық - педагогикалық зерттеулер креативтілік ұғымын шығармашылықтың тууы
Креативті экологиялық білім беру үрдісіне қойылатын маңызды педагогикалық
Крекативті экологиялық білім беру үрдісі әр оқушыға әр
Біздіңше, дамыта және проблемалық оқыту (проблемалық, ішінара зерттеушілік,
Проблемалық оқыту дегеніміз – оқытушы мен студент немесе
Проблемалық оқытудың мақсаты педагогика ғылымы мен практикасының нақты
Проблемалық оқытудың маңызды элементі проблемалық жағдай тудыру болғандықтан,
Экологиялық интеррециялық идеялардың ықпалымен бүгінде білім жүйелерінің, формулалық
Экологиялық білім берудің түпкі мақсаты экологиялық мәдениет, ол
Практикалық жұмысты ұйымдастыру түрлері: үздіксіз экологиялық білім беру
Практикалық экологиялық қызмет, оқушылардың практикалық білімін дамытудың үлкен
Практикалық экологиялық қызметтің негізгі бағыттары және іс-шаралардың неғұрлым
Оқу мекемелеріндегі экологиялық білім беру оқушылар мен басқа
Бағыт және кинтингент Іс-шараның мазмұны
Экологиялық зерттеу және мониторинг (жоғары сынып оқушылапымен) Қоршаған
Экологиялық-өлкетану жұмысы (бастауыш және орта мектеп) Табиғи және
Экологиялық-натуралистік (бүкіл-мектеп) Жануарлар мен өсімдіктер әлемін бақылау арқылы
Экологиялық-ағарту жұмысы (экологиялық-үгітнасихат). Экологиялық-ағарту сипатындағы ақпаратты жинақтау, өңдеу,
Табиғат қорғау жұмысы. Қоқыстарды жинау, айналаны тазарту, зиянды
Экологиялық туризм. Әртүрлі аудандарға экология бағытындағы мақсат міндеттерге
Көркем-тақырыптық –эстетикалық жұмыс. Плакаттардың, суреттердің, күзгі гүлдестелердің, мүсіндердің
Эргономикалық еңбек жұмыстары. Еңбек құралдарын қоса алғандағы жұмыс
Эргономика – адамның жұмысқа қабілетін, күшін, денсаулығын сақтауға
Практикалық экологиялық қызметтің ұйымдастыру түрінде келсек, ол, ең
Сыныптық, сыныптан тас, танымжорық, семинарлар, байқаулар, ата-аналармен жұмыс,
ІІІ.Экономикалық география курсындағы экологиялық білім беру жүйесі және
3.1. Мектеп география курсындағы экологиялық білімдер жүйесі жіне
Географиядағы оқыту әдістемесіндегі экологиялық білім беруді жалпы мектептердің
Тағыда бір иысал келтіретін болсақ ХI – кластың
Географияны оқытудағы дүние жүзілік экологиялық проблемаларды мысалдар келтіре
Қоғаммен табиғат қарым – қатынасының дағдарысына тоқталып кететін
Дүние жүзінің көптеген елдері су ресурстарына қатысты проблемаларға
Атмосфера күкірттің техногендік тотықтарының шығаылуының дүниежүзілік динамикасы.
Жылдар Шығарылған мөлшері млн. т.
1900
1910
1920
1930
1940
1950
1960
1970
1980
1990
2000 31
47
55
59
73
82
128
161
196
250
333
№1 кесте
Атмосферада болатын көміртек қос тотығы адамның өмірінде, өсімдіктер
Соңғы жылдары тағы бір экологиялық қауіп – стратосфералық
Сонымен, қоршаған ортаның бұзылуын ғаламдық зардаптары барлық елдерге
Адамзаттың ғаламдық проблемалары
№2 схема
Бейбітшілік және қарусыздану
Азық - түлік
Дамушы елдердің артта қалуын жою.
Демографиялық
Экологиялық
Энергетика және шикізат
Дүние жүзілік мұхитты пайдалану
Ғарышты бейбіт игеру
Ғаламдық болжамдар гипотезалар және жобалар
Ғаламдық болжамдар
Ғаламдық жобалар
Ғаламдық гипотезалар
3.3.Географияны оқытудағы еліміздегі өзекті проблемаларды талдау(мысал ретінде Арал,
Сонымен экология оның ішіндегі дүниежүзінің экологиясын сөз ететін
Арал теңізінің кешегісі, бүгінгісі және ертеңі туралы көп
Кешегі кеңестік жүйе кезінде жасалған түрлі жоспарлар бойынша
Бұл да халық үшін, солардың әл – ауқаты
Сонымен қоса еліміздегі тағы бір апат аймақ ол
Әр бір адамзаттың экологияға тигізетін өндірістік іс -
Қазіргі кезеңде ең көкейтесті мәселелердің бірі бұл адамның
Әрине, бұлардың бәрі тірі жәндіктер үшін өте қауіпті.
Тағыда еске түсіретін нәрсе, ол теңіздер және мұхиттар
Біз бәрімізде табиғатты қорғауда, сақтауда және оны дұрыс
Оқушыларға экологиялық қауіп-қатерден қорғану немесе оның алдын алу
Бүкіл жер бетіндегі адамзатты ойландыратын және кезек күттірмейтін
Жер жүзіндегі ғалымдардың болжамына қарағанда адамзаттың экологиялық апатқа
Таяудағы он жыл ішінде ауада көмірқышқыл газының үлесі
Антарктида мен Арктиканың үстінде озон тесіктері пайда болды
50 жылдардың басында ауада озонның мөлшері бірнеше пайыздай
Қазіргі кезде озон қабығы жаңадан 3 % шамасында
1985 ж. Озон қабатын қорғау туралы Вена конференциясы
50 – ден астам мемлекеттердің өкілдері Монреаль конференциясында
Фреондар өндіруді 1993 ж. 20%, ал 1998 жылы
Егер белгіленген бағдарлама орындалса, егер озонды бұзушы заттарды
Экологиялық апатты болдырмас үшін бізді қоршаған табиғаттың өте
Экология-бұл әлеуметтік проблема, оның қоғамныңөте терең әлеуметік өзгеруі
Жаңа аймақтарды экономикалық игеруді табиғи ортаның қорғалуын қадағалау-
Жыл сайын қоршаған ортаның күші төмендеуде. Сондықтан оны
1.Ядролық соғысты болдырмау.
2.Кез-келген қару-жарақпен жабдықталған елмен егесу қоршаған ортаға
3.Өндіріс, әр-түрлі қару-жарақтардың түрлерін қоймалау, тасымалдау, әскери объектілерді
4.Ядролық сынаулардың жалғасуы, химиялық қарудың үлкен қоры оны
5.Қару-жарақты космос кеңістігіне жапай тарату, оны бейбітшілік жағдайда
Осындай ауыр жағдайдан құтылу үшін табиғатты қорғауға бүкіл
Сонымен, экологиялық тәрбие және білім беру мәселелерінің мазмұнын
Мұндай принцип мектептің өмірімен байланысын күшейтеді, адамның өзі
ҚОРЫТЫНДЫ
Сонымен біздің ата – бабаларымыз - Майқы
Кезінде қазақ даласын жаяу аралап оның байлығын әлемге
Біздің жеріміз әлі де бай әлі де шұрайлы.
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Методика обучения география в школе М: 1997г. 61-75
Кучер экологический образования
География в школе 1900 г. №1, 12 лист.
Гладкий Дүние жүзінің экономикалық және әлеуметтік геогрфиясы Алматы
Максоковский География культура М:1958г. 358-360стр.
География в школе 2001г. №4
География в школе 1999г. № 2
«Изучение окружающей среды школьной географии»
Н.Н.Моисеев экология и образования М: «Юнисам» 1996г.
География в школе 1990г.№1, 82 стр.
Қазақстан мектебі 2004ж. №7 «Экологиялық білім қалыптасуының негіздері
Экология ғылымының пайда болуы мен қалыптасу кезеңдері және қазіргі экологиялық білім беру маңыздылығы
География пәнінде сарамандық жұмыстардың орындалуы
ГЕОГРАФИЯ МАМАНДЫҒЫ БОЙЫНША МАГИСТРАНТТЫҢ ҒЫЛЫМИ-ЗЕРТТЕУ ЖҰМЫСЫНЫҢ ЕСЕБІ
География курсы бойынша пайдаланылатын оқу-құрал жабдықтарының түрлеріне талдау жасау
География курсы бойынша оқу–құрал жабдықтарының түрлеріне талдау жасау
Жаратылыстану-математикалық бағытта бейіндік оқытудың әдістемелік ерекшеліктері
Географиялық карталарды топтастыру
Қабырға картиналары мен экрандық құралдарды пайдалану арқылы оқушылардың сабаққа белсенділігі арттыру
Оқушылардың білімін бағалау
Қазақстанда географиядан мұғалімдер дайындау саласы