Экономиканың жүйелердің негізгі типтері

МАЗМҰНЫ
Кіріспе
I. Экономиканың жүйелердің негізгі типтері
ІІ. Өтпелі экономиканың мәні мен заңдылықтары
ІІІ.Қазақстан Республикасының нарықтық
экономикаға көшуі
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер
Кіріспе
Қазақстан бүгінгі таңда әлеуметтік-экономикалық жаңару мен саяси демократияландырудың
Біздің әлемдік рейтинг кестесінің жоғары бөлігіне іліккен елдер
Біріншіден, өркенді де өршіл дамып келе жатқан
Екіншіден, біз аға ұрпақты, ана мен баланы, жастарды
Үшіншіден, біз еркін, ашық әрі демократиялық қоғам орнатудамыз.
Төртіншіден, біз дәйекті түрде саяси тежемелік пен тепе-теңдіктің
Бесіншіден, біз барлық діндердің тең құқылығына кепілдік береміз
Алтыншыдан, біз қазақ халқының санғасырлық дәстүрін, тілі мен
Жетіншіден, біз өз елімізді халықаралық қоғамдастықтың толық құқылы
Бүгін, cіздерге, құрметті қазақстандықтар, өзімнің жыл сайынғы Жолдауымды
1. Бірінші басымдық: Қазақстанның әлемдік экономикаға ойдағыдай кірігуі
Біз Қазақстанның жаһандық экономикалық үрдістерге сәйкес дамып келе
Біз қатаң бәсекеге әзір тұрып, оны өз мүддемізге
Мемлекет өз тарапынан іскерлік бастамашылықтың жолындағы заңнамалық, әкімшілік
Қазақстанның экономикалық дамуындағы сапалық “серпілісті” әлемдік экономикаға кірігудің
1.1. Халықаралық маңыздағы “серпілістік” жобаларды іске асыру,
Біз түпкі өнімдерін экспортқа шығаруға бағдарланған өндірістерді, мұнай-газ,
Үкімет ұлттық тауарлар мен қызмет көрсетудің бәсекеге қабілеттілігін
1.2. Қазақстанның өңірлік және халықаралық экономикалық бірлестіктер мен
Қазақстан көп тарапты халықаралық экономикалық жобаларға белсене қатыса
Өңірлік серіктестікке келгенде, біз ЕурАзЭҚ шеңберінде өзара тиімді
Сонымен қатар Бүкілдүниежүзілік банк, Еуропа Қайта құру және
1.3. Қазақстанды экономикалық жаңарту мен халықаралық рыноктарда бәсекеге
Қазақстанның БСҰ-ға кіруі жолындағы келіссөз үдерісі тоқтаусыз жүргізіліп
Еліміздің осы халықаралық экономикалық ұйымға енуі Қазақстанның дүниежүзілік
Біз әлі қолға алынбаған секторлардағы шетел инвесторларының құрылтайшылық
I. Экономиканың жүйелердің негіігі типтері
Күнделікгі экономикалық өмірде адамдар арасындағы қатынастар әрқашанда белгілі
Экономикалық жүйе - бұл экономикалық процестердің жиынтығы. Ол
Әлемдік экономикалық әдебиеттерде экономикалық жүйені топтаудың кең таралған
1. Меншік типтері бойынша;
2. Экономиканы ұйымдастыру типтері бойынша.
Осындай әдістер негізінде экономикалық жүйені төмендегідей типтерге бөледі:
а) дәстүрлі экономика;
ә) әкімшілдік-әміршілдік экономика;
б) еркін бәсекелестік (таза капитализм) нарықтық экономика;
в) казіргі нарықтық экономика (қазіргі капитализм) немесе аралас
Енді осы типтерге толығырақ тоқталайық.
а) дәстүрлі экономика тұйық, оқшау шаруашылыққа негізделеді. Ұрпақтан
ә) еркін бәсекелестік нарықтық экономика ресурстарға жеке меншікгік
Мұндай экономика ең идеалды экономика ретінде қарастырылады. Еркін
Экономикалық жүйенің типтері мен моделдері
1 кесте
Негізгі белгілері Т И
Мемлекеттікжоспарлы Н А Р Ы Қ Т Ь
XVII-XIX ғғ Қазіргі ХХ-шы ғасыр
Әкімшідік-әміршілдік Еркін бәсекелестік Аралас бағытталған Әлеуметгік аралас
Өндірісті коғамдастыру-дың көлемі Қоғам (мемлекет) шеңберінде Кәсіпорын шеңберінде
Меншік түрінің басымдырақ болуы Мемлекеттік Жеке
Жеке ұжымдык мемлекеттікпен
Жеке ұжымдык мемлекеттікпен
Экономиканы реттеу Мемлекеттік Нарықтык өзін-өзі реттеушілік Нарықтык және
Әлеуметтік- Тұрақты Өндірістің Әрбір 8-10 жыл сайын болатын
Әлеуметтік Кепілдіктер Күшті мем-лекеттік әлеуметтік қорғау, мүлік тепе-теңсіз-дігін
б) әкімшілдік-әміршілдік экономика. Нарықтық экономикадағы еркін бәсеке және
Әкімшілдік-әміршілдік экономиканың нарықтық экономикаға қарағанда артықшылығы мынада: ол
Әміршілдік-әкімшілдік экономиканың олқылықтары мынадан байқалады.
Біріншіден, барлық шаруашылық сауалдарын көп сатылы бюрократтық инстанциясы
Екіншіден, кәсіпорын жоспарынын орындалуы туралы тұтынушы алдында емес,
Осының барлығы әкімшілдік-әміршілдік экономиканы тиімсіз етеді және оны
в) қазіргі нарықты экономика аралас экономика ретінде болуда.
Аралас нарықтық экономика дегеніміз не? Американ экономисі Пол
Аралас нарықтық экономика теориясынын түп тұлғасы болып «конвергенция»
Аралас экономикада «нарықтық механизм баға мен көптеген саладағы
Әлеуметтік аралас нарықтық экономика теориясының негізін қалаушы герман
Аралас әлеуметтік бағытталған экономикалық саясатқа емес экономикаға мысал
Іргелі әлеуметтендіру қорытындысы мынада: «өндірістің қызметі көбінесе жеке
Қазақстан Республикасы қалыптасуы мен дамуының стратегиялық мақсаты аралас
Қандайда бір экономикалық жүйедегі әртүрлі меншік түрлерінің арақатынасы
Қазіргі уақытта жетілмеген (еркін емес) бәсеке жағдайында, нарықты
Мемлекеттік меншіктің үлесі көбінесе елдің экономикалық даму ерекшелігімен
Ірі өнеркәсіпті бір сатысынан басқасына ауыстырған өндіргіш күштердің
Екінші жағынан, болып жатқан өзгерістерді айтқанда қоғамдық өндіріс
Тауарлы өндіріс — аралас экономика, өйткені мұнда ұжымдық
Аралас экономиканы түрлі өндіріс әдістері арашндағы кедергі, ол
Қазіргі қоғам дамуының объективтік процестерін талдау мынаны белдіреді:
Шаруашылықты жүргізудің жаңа түрінің қалыптасуын айтқанда мынаны атап
Әр түрлі елдердің қазіргі эхономикасын аралас зкономика деп
Аралас экономиканың алғашқы көрінісі — экономиканы реттеуге мемлекеттің
Аралас экономиканың басты белгісі — мемлекеттік меншік. Айталық,
Мемлекеттік меншіктің пайда болуы — тауар қатынас-тарында жаңа
Жапония аталған шаралардан басқаларыға да жүргізеді. Олар: "бүкіл
Аралас экономиканың мәнді бір сипаты — микро-макро деңгейіндегі
II. Өтпелі экономиканың мәні мен заңдылықтары
Өтпелі экономика типтерін өту процестерінің сипаты мен аукымы
Жоғарыда аталған дәуірлер шеңберінде локалдық өтпелі процестер жүзеге
а) инерииялы экономика. Коғам мен оның экономикасы қысқа
Казакстан Решубликасы нарыққа өтудің екінші бағдарламасында өтпелі кезеңдегі
ә) өтпелі экономиканың тұрақсыздығы. Бұл жағдайда кез-келген ең
б) өтпелі экономикадағы ескі және жаңа экономикалық элементгер,
в) өтпелі экономиканың тарихилығы:
— өту белгілі тарихи мерзім кезінде жүзеге
— өтудің өзі белгілі мемлекетте болады. Нақтыласақ, Қазақстан
г) етпелі экономиканың өзіне тән арнайы құбылысы, тіршілігі
Егер нарықтық жүйеге енетін елдерді алатын болсақ, оларды
Бұрынғы социалистік елдердің нарыққа өтуі адамзат қоғамы дамуындағы
Жоспарлы экономикадағы аздаған еддердің өзінде өту мерзіміне әсер
Осыдан байқайтынымыз, Польша мен Венгрияға нарыққа өтудін жедел
Өтпелі процестер өзінін сипаты жағынан табиғи-эволюциялық және табиғи-реформаторлық
Қоғамның бір жүйеден екіншісіне табиғи-эволюциялық процеске көшуі әдетте
Мысал ретінде, реформаторлык сипаттағы локальды өтпелі экономикаға 1917-ші
Қазақстан Республикасының әлеуметтік бағытталған аралас нарықтық экономикаға өтуі
1. Мемлекеттік меншікті мемлекеттен алу және жекешелендіру. Мемлекетсіздендіру
2. Қазакстандық кәсіпкерлердің әлеуметтік жігінің қалыптасуы (еңбекке қабілетті
3. Нарықтық инфрақұрылымнын қалыптасуы, басты нәрсе – тауар
4. Бәсекелістік пен кәсіпкерлікті дамыту мақсатымен экономиканы монополиясыздандыру.
5. Бағаны бейтараптандыру, сұраным мен ұсыным негізінде рыноктық
6. Экономиканың қаржы-экономикалық тұрақтануы.
7. Өтпелі кезеңде тұрғындардың әлеуметтік қорғау жүйесін мықты
Нарыққа өту өзіндік мақсат емес, әлеуметтік бағытталған аралас
Нарықтық қатынастардың Қазақстан Республикасындағы қалыптасуының ерекшелігі көптеген факторлармен
Біріншіден, етпелі экономиканың ерекшелігі сонда, Қазақстан өтуді тұтастық
Екіншіден, экономиканың өтуін Қазақстан алғашқы рет әлемдік практикада
Үшіншіден, Қазақстанның территориялық-географиялық жағдайы — өркениеттіліктің батыс пен
Төртіншіден, Қазақстан Ресдубликасындағы экономиканы реформалау созылған экономикалық дағдарыс
Ол КСРО-ның ыдырауымен, бұрынғы жалпы одақтық, халық шаруашылығы
Бесіншіден, өнеркәсіптегі мемлекеттік сектор негізінен ірі кен-байыту, металлургиялық,
Жекешелендіру тек қана үшінші кезеңде (1996-1998 жж.) ғана
Реформалау практикасы көрсеткендей, Қазақстан Республикас таңдап алған бағыт
III. Қазақстан Республикасының нарықтық
экономикаға көшуі
Қазақстан қазір ел ішінде біртіндеп нарықтық экономиканы тудыруға
Осылай дей тұра, тек қана бай табиғи ресурстарға
Еліміздің 2030 жылға дейінгі мерзімге белгілеген жеті басты
Өз экономикасын қайта құрудағы өте күрделі мәселелерді шешуге
Казақстан Республикасының "Қазақстан —2030" даму Стратегиясына орай Үкіметтің
Қазақстан Республикасы Үкіметінің алдағы кезеңдегі қызметі төмендегідей басты
■ ұлттық кауіпсіздікті нығайту;
■ Қазақстан Республикасы Президентінің Стратегиясындағы
■ экономикалық өсу қарқынын үдету;
■ әлемдік рынокқа энергия
■ халықаралық сауданы дамытуды қамтамасыз ететін транспорт пен
■ мемлекетті басқарудың принципті жаңа жүйесін құру.
Болашақтағы Қазақстан Республикасы экономикасының негізгі экономикалық мақсаттары мына
— I кезең 1992-1995 жылдарды макроэкономикалық тұрақтандырудың екі
— II кезең (1996-2005 жылдар) экономиканың шикізат базасын
— III кезең (2006-2012 жылдар) экономиканың ашық типін
1997 жылдың қараша айындағы Елбасының Қазакстан халқына жоддауында
Қойылған мақсаттарды жүзеге асыру мына үш кезеңде болуы
— 1998-2000 жылдар;
2001-2010 жылдар;
2011-2030 жылдар.
—Ұзақ мерзімді басымдылықта Қазақстан Республикасы Президенті: «Қазақстан Конституциясына
«Қазакстан-2030» бағдарламасынын бірінші кезеңінде (1998-2000 жылдар) кездеген мақсаттардың
Президент ұзақ мерзімді стратегияда анықталған реформалардың бірінші кезеңі
XXI ғасырдың қарсаңындағы Қазақстан Республикасының әлеуметтік-экономикалық саясатының бес
— әлеуметтік ахуалды жаксарту және кәсінкерлік қызметті
— басқарудың тиімділігін арттыру;
— өндіріс секторыла несие беру;
— экономикалық шикізат бағдарын өзгерту;
— аймақтық диспропорцияларды жою.
Қазақстан Республикасының әлеуметтік-экономика саясатының осы бағыттарына кенінен тоқталайық.
Президент әлеуметтік ахуалды жақсарту деп — ең маңызды
Аталған бағдарламада шағын және орта бизнесті одан әрі
Қазақстан Республикасының экономикалық саясатының негізгі басымдығы біздің экономикамыздың
Мұнай өндеуді ұйымдастыру, мұнай химиясының басқа да өнімдерінің
Осы жұмыстың негізгісі-бәсекеге қабілетті баға мен технологиялық сапаны
Экономикалық саясаттың тағы бір бағыты аймақтардың дамуындағы диспропорциялар,
Ауыл шаруашылығы мен өнеркәсіптің әлі іске жаратылмаған әлеуетінде
XXI ғасырдың карсаңында Қазақстан Республикасының әлеуметтік экономикалық саясатының
Қорытынды
Қорыта айтқанда аралас экономиканы түрлі өндіріс әдістері арашндағы
Аралас экономиканың басты белгісі — мемлекеттік меншік. Айталық,
Мемлекеттік меншіктің пайда болуы — тауар қатынас-тарында жаңа
ПАЙДАЛЫНҒАН ӘДИБЕТЕР
Абудллаев .Ә.«Экономикалық теория» Алматы 2004 ж
Әубәкіров “Экономикалық термин негіздері” Алматы 1999.
Әубәкіров “Жалпы экономика теория” Алматы 1999.
Әубәкіров Я. «Экономикалық теория негіздері» Алматы-1998ж
Баққұллыв С. «Құқық негіздері» Алматы- 2004ж
Осипова Г.М .« Эканомикалық теория негіздері» Алматы-2002ж
Мейрбеков А.Қ. «Кәсіпорын эканомикасы » Алматы 2204ж
Сейтқасымов Ғ.С. Әубәкіров “Ақша несие банктер”
Алматы 2001.
9. Райымқұлүлы С. «Эканомикалық теория негіздері»
10. Шедденов Ө.Қ “Экономикалық теория ”
11. Б.Мәдешов «Эканомикалық теория негіздері» Алматы 1994
Мерзімді басымдылар
1.“Егемен Қазақстан” 21 наурыз 2005 № 57-6
2. “Егемен Қазақстан” 2 наурыз 2006 №62-5

Ұқсас жұмыстар

Экономикалық жүйелердің негізгі үлгілері

Экономикалық жүйенің дамуы үшін қажетті алғы шарттар мен жағдайлар жайлы

ҚР меншік қатынасы

Нарықтық экономикадығы әрекеттер мен табыстар және әлеуметтік негізгі саясат

Экономикалық жүйенің мәні мен тұрпаты және оның салыстырмалы тиімділігі

Экономикалық жүйелер туралы

Ақпаратты басқару жүйелер және сигналдар

Экономикалық жүйелердің типтері

Жүйелер туралы алғашқы түсініктер, графикті жүйелер