Меншік құқығы, субъектілері және объектілері

Жоспары
КІРІСПЕ 3
1 Меншік: мәні, қатынастары, мағынасы иесі 5
1.1 Меншік құқығы, субъектілері және объектілері 8
1.2 Меншік формалары және оларды өзгерту әдістері 13
2 Қазақстан Республикасында меншіктің әр түрлі формаларының қалыптасуы
2.1 Мемлекет иелігінен алу мен жекешелендірудің қазақстандық үлгісі
2.2 Қазақстан Республикасындағы жекешелендіру және мемлекет иелігінен
Қорытынды 30
Пайдаланған әдебиеттер: 31
КІРІСПЕ
Меншік жалпы халықтың санасының өрісі кеңеюінің, экономиканы тұрақтандырудың
Өркениеттің әлеуметтік дамуының бүкіл тарихында шешуші орын алатын,
Еңбек құрал-жабдықтарының дамуына сәйкес еңбек қабілетінің дамуы, сана
Біздің отандық әдебиеттерде меншік капиталын субъектілердің, адамдардың затқа
1 Меншік: мәні, қатынастары, мағынасы иесі
Дүние жүзінің тарихи дамуындағы қай кезеңді алып қарайтын
Ендігі басты мәселе – меншіктің мәні туралы. Жалпы
Меншік дегеніміз - өндіріс құрал-жабдықтарын және өндірілген өнімдерді
Мысалы: аңшылық, балық аулау, терімшілік және т.с.с. Әрі
Егер, өндіріс жеке тұлғалардың мүддесіне орай жүзеге
1- ші жағдай. Сіздің сағат жөндейтін шеберханаңыз бар
2-ші жағдай. Жаңағы, меншігіңіздегі сағат жөндейтін шеберханаңызды өзіңіз
3-ші жағдай. Барлығы 2-ші жағдайдағыдай, бірақ жалгер өзі
Бұл жағдайлардан мынаны көруге болады: меншік иесі, уақытша
потенциалды меншік иесі (мұрагер)
меншік иесі заттарды тұтынушы ретінде. Бұл жерде меншік
толық меншік иесі. Ол заттардың толық құнының меншік
Меншік иесі өзіне тиесілі мүлікке қатысты өз қалауы
1.1 Меншік құқығы, субъектілері және объектілері
Меншік құқығы объективті және субъективті мағынада анықталады. Объективті
Меншік құқығы былай жіктелінеді:
иемдену құқығы
пайдалану құқығы
басқару құқығы
табысқа құқығы
егемен құқығы
қауіпсіздікке құқығы
игілікті мұрагерлікке беру құқығы
игілікті мәңгілік иемдену құқығы
Бұл құқықтардың барлығы меншік иесіне берілген құқықтар. Иелену
Меншік қатынастарының экономикалық мазмұнын меншік субъектісі мен
Адам, тұлға – меншіктің бастапқы субъектісі болып табылады.
Отбасы – бұл да меншіктің көп тараған субъектісі.
Әлеуметтік топтар - өз еріктерімен пікірлес болған топтардың
Кәсіпорындардың еңбек ұжымдары – бір кәсіпорында жұмыс
Территория халықтары – қандай да бір болсын аймақта
Ел халқы – жалпы халықтың дәулеті болып саналатын,
Басқару бөлімдері - кәсіпорындардың басқарушыларынан бастап,
Көптеген меншік объектісінің құрамын және мазмунын түсіну үшін
Жер, жер учаскелері, жер кеңістіктері, пайдаланылатын жер –
Табиғат байлығы - меншіктің тағы да бір
Әлеуметтік- мәдениет ғимараттары. Бұларға ең әуелі үй –
Негізгі өндірістік қорлар - өндіріс процесіне тікелей қатынасатын
Өндірістік /материалдар, шикізаттар, энергия/ және өндірістік емес /күнделікті
Ақша, валюта және бағалы қағаздар. Бұлар да меншік
Аса қымбат асыл заттар – алтын, күміс, платина,
Рухани – ойшылдық, ақпараттық ресурстар мен өнімдер... Адамдардың
Бұлар интеллектуалды меншіктің объетілері - ғылымның, әдебиеттің, көркемөнердің,
Жұмыс күші - адамдардың еңбек әрекетіне қабілеттілігінің,
Сонымен, меншік қатынастары әр түрлі объектілер бойынша қалыптасады.
1.2 Меншік формалары және оларды өзгерту әдістері
Меншік – қашанда белгілі бір тарихи формаларда пайда
1- рулық қоғам меншік типі (алғашқы қауымдық меншік,
2- Құл иеленушілік меншік типі және көпшілік
3- Меншіктің капиталистік (буржуазиялық) типі (жұмыс күшін сатып
Бұл типтер меншіктің қоғам бойынша алынған түрлері.
Меншіктің тарихи бастамасы ортақ меншік. Ол ортақ еңбек
Ортақ меншіктің екі түрі бар: үлестік және бірлескен.
ерлі – зайыптылардың ортақ меншігі
шаруа қожалығының ортақ меншігі
жекешелендірілген тұрғын үйге орта меншік.
Сонымен қатар, заң құжаттарында ортақ бірлескен меншіктің басқа
Ортақ меншіктен кейін жеке меншік пайда болуы.
Меншіктің бұл түрлері еңбекке байланысты. Өз еңбегіне негізделген
Меншіктің басты формаларының бірі – ұжымдық меншік. Ұжымдық
Меншіктің келесі түрі – мемлекеттік меншік. Мемлекеттік меншік
Енді бүгінгі өтпелі кезеңдегі жаңа меншік формаларын қалыптастыруға
Ұлттандыру (наңлонализация) – бұл шаруашылықтың негізгі нысандарына (жер,
Жекешелендіру (лат, privates - жеке) – бұл
Денационализация – ұлттандырылған мүліктерді бұрынғы иелеріне қайтаруда білдіреді.
Реприватизация – бұл жеке меншік иелерінен бастапқы кезде
Жекешелендіру экономикадағы мемлекет билігін шектеу сияқты анағұрлым
Мемлекет иелігінен алудың нәтижелері: біріншіден, меншік құрылымы жеке
Міне, осы аталған әдістер арқылы меншік формаларын өзгертуге
2 Қазақстан Республикасында меншіктің әр түрлі формаларының қалыптасуы
Республикамызда нарықтың қарым-қатынастарды қалыптастыру бағытында көптеген шаралар жүзеге
Қазақстан Республикасының “Меншік туралы заңының” біршама ерекшеліктері бар.
Қазақстан Республикасы Конституциясының 6 -шы бабында /1995жыл 30-шы
1. Қазақстан Республикасында мемлекеттік меншік пен жеке меншік
2. Меншіктік дүниелер өздерінің пайдалануларымен қатар қоғамдық игілікке
3. Жер және оның қойнауы, су көздері, өнімдіктер
Жеке меншік азаматтардың және мемлекеттік емес заңды
Мемлекеттік меншік өзі атын айтып тұрғандай мемлекеттің
Мемлекеттік меншік республикалық және коммуналдық меншік болып
Республикалық меншік Қазақстан Республикасының заң құжаттарына сәйкес мемлекеттік
Коммуналдық меншік жергілікті қазынадан және заң құжаттарына сәйкес
Дәл қазіргі сәтте Қазақстан Республикасында меншіктің жеке және
Арендалық кәсіпорынның меншігі;
Кооперативтердің меншігі ;
шаруашылық қоғамы мен серіктестіктің меншігі;
Акционерлік қоғамның меншігі;
Ассоциациялардың және бірлестіктердің меншігі;
Қоғамдық ұйымдар мен қорлардың меншігі;
Діни ұйымдардың меншігі.
Сонымен, нарықты экономикаға көшуге байланысты меншік қатынастарын қайта
2.1 Мемлекет иелігінен алу мен жекешелендірудің қазақстандық үлгісі
Рыноктық экономикаға көшу меншік қатынасын түбірімен өзгертуді талап
Советтік кезеңде мемлекет меншігінің үлесі шамамен 90 процентке
Міне сондықтан да меншікті мемлекет иелігінен алу мен
Жекешелендірудің субъектісі физикалық мағынада жеке азаматтар, заңдық мағынада
Мемлекет иелігінен алу мен жекешелендірудің объектілері - мемлекеттік
Сонымен, мемлекет иелігінен алу мен жекешелендіру бағдарламасын жүзеге
Ал, мемлекеттік меншікті үлестіре салу оп-оңай мәселе емес,
Парламентіміз қабылдаған заң актілерінде, дағдарысқа қарсы бағдарламада, ақырында,
Сонымен Қазақстан Республикасында 1992 жылы басталған экономиканы рыноктық
1993-1995 ж.ж. үкімет тарапынан қарқынды жүргізілген қатаң монетарлық
2.2 Қазақстан Республикасындағы жекешелендіру және мемлекет иелігінен
Республикамызда нарықтық қарым-қатынастарды қалыптастыру бағытында көптеген шаралар жүзеге
Қазақстан Республикасында меншіктің алуан түрлерін қалыптастыру мемлекеттенген меншікті
Қазақстанда жекешелендіру 1991 жылдан басталып, бірнеше кезеңнен өтті.
1 - кезең 1991- 1993 жылдар аралығы
2 - кезең 1993 – 1995 жылдар аралығы
3 - кезең 1996-1998 жылдар аралығы
4 - кезең 1998- жылдан кейінгі
Жекешелендірудің бастапқы кезеңі 1991-1993 жылдары аралығында жүргізілді. Алғашқы
1993ж. 5 наурызда «Қазақстан Республикасында мемлекет меншігінен алу
Жаппай жекешелендіру бағдарламасы 1993 жылы шілде айында инвестициялық
Қазақстан Республикасындағы жекешелендірудің қорытындысы:
Жекешелендіру халықтың психологиясына көңіл қоймастан, бір сәттің ішінде
Еңбек ұжымдары меншік иелері бола алмады.
Жекешелендіру процесі кезінде мүліктер: негізгі және айналымдағы қаржы,
Қорытынды
Меншіктің тарихи бастамасы ортақ меншік. Ол ортақ еңбек
Жекешелендірудің ең қарапайым түрі өнім шығаратын кәсіпорынды сату.
Ал бұлардың күрделі формасы мемлекеттік кәсіпорындарды акционерлік қоғамға
Пайдаланған әдебиеттер:
Арынов.Е.М. «Қазақстандағы экономикалық реформалардың стратегиясы». Алматы, 1994. 51.56.б.б.
Байжұмаев.Б.Б. «Купондық үлесті есептеу методикасы» //Алматы, ҚазМУ хабаршысы.
Жатқанбаев.Е.Б. «Аралас экономика қалыптасу кезеңдері». Алматы: Қазақ университеті,
Қошанов.А.Қ. және т.б. «Меншік және меншік иелері». Панорама,
ҚХР шаруашылық жүйесін реформалау. М,1989, 196-202 б.б.
Қазақстанның 2030 ж. дейінгі стратегиялық дамуы. Алматы; Қазақ
1996-1998 жж. Экономикалық құрылымдарды жетілдіру бағдарламасы 1.2 ж.
Н.А.Назарбаев. «Реформаларды түбегейлендіру, жалпыұлттық келісім арқылы жаңарған Қазақстанға.
Приватизация туралы//Экономика и жизнь, 1992 .3.33 стр.
Қожахметова А.А. «Ауыл шаруашылық жерлеріне жеке меншік құқығының
6

Ұқсас жұмыстар

Табиғат объектілеріне меншік құқығы

Жерге меншік құқығы, жер пайдалану құқықтары

Жер құқық қатынастары

Жер құқығы қатынастарының субъектілері

Қазақстан Республикасының экологиялық құқығының дәрістері

Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерге меншік құқығын құқықтық реттеу

Авторлық құқық негiзгi жағдайлары

Қазақстан республикасындағы жекешелендіру және мемлекет иелігінен алу процесінің ерекшеліктері

Авторлық құқық жайлы