Шағын кәсіпкерлікке арнаулы салық режимін құқықтық
Мазмұны
Кіріспе.............................................................................................................................3-5
І – тарау. Мемлекеттің салықтық құрылысы
1.1. Мемлекеттік салыққа жалпы сипаттама..............................................................6-19
1.2. Мемлекеттің салықтық қызметінің мақсаттары...............................................20-23
ІІ - тарау. Шағын кәсіпкерлікке арнаулы салық режимін құқықтық
2.1. Шағын бизнес субъектілеріне арналған салық режимінің түсінігі.................24-56
2.2. Біржолғы талон және патент негізіндегі арнаулы салық режимі
2.3.Шаруа қожалықтарына және ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіруші заңды
тұлғаларға арналған салық режимі................................................................... 62-73
Қорытынды............................................................................................................ 74-76
Пайдаланылған нормативтік – құқықтық актілер мен әдебиеттер..............77-79
Кіріспе
Салықтың белгіленуі, салық салу мемлекеттің құрылысына, қалыптасқан қоғамдық дәстүрлерге,
Мемлекеттің салық саясатын жетілдіруге байланысты Ел басшысының Қазақстан халқына
Салықтар экономикалық және әлеуметтік-саяси қатынастарды өзінің бойында жинақтаушы күрделі
Салықтың белгіленуі, салық салу мемлекеттің құрылысына, қалыптасқан қоғамдық дәстүрлерге,
Қазіргі таңда
Шағын кәсіпкерлік жоспарланған табысты табуға және пайдалы қаржылық нәтижеге
Шағын кәсіпкерлік субъектілері іс-әрекеттерің рыноктың сұранысы
Сонымен шағын кәсіпкерлік субъектілері тауарларға, жұмыстарға және көрсетілетін қызметтерге
Шағын кәсіпкерлік субъектілері өздерінің қаржылық және салықтық міндеттемелері бойынша
Бүгінде Қазақстан Республикасындағы осы шағын кәсіпкерліктің микро және макроэкономикалық
І – тарау. Мемлекеттің салықтық құрылысы
1.1. Мемлекеттік салыққа жалпы сипаттама
Мемлекеттің салықтық құрылысын құру негізінде жатқан салық жүйесі мен
Салықтық құрылыс негізінде міндетті түрде кезінде салық салу жүйесінің
тұрақтылық;
орнықтылық;
икемділік;
жүйенің бірыңғайлығы;
қоғамдық, корпоративтік және жекелей мүдделер тендігінің сақталуы;
салық салу салмағының жеңілдетілуі;
салықтың арзандығы;
қолайлылық;
жалпыға ортақтық;
заңдылық және т.б.
Мемлекеттің салықтық құрылысының ірге тасын қалау, салык салу жүйесін
Мемлекеттің салықтық құрылысының құқықтық тұрғыдан ұйымдастырылуы мемлекеттің салықтық құқығының
Сонымен қатар, салықтық
Мемлекеттің салықтық құрылысының экономикалық-құндылық негізіне салықтар жүйесі түрінде құрылымданған
Қазақстан Республикасындағы салықтар жүйесі (салықтар мен бюджетке төленетін өзге
Салықтар
Корпорациялық табыс салығы.
Жеке табыс салығы.
Қосылған кұн салығы.
Акциздер.
Жер қойнауын пайдаланушылардың
төлемдері.
Әлеуметтік салық.
Жер салығы.
8. Көлік қүралдары салығы.
9.Мүлік салығы.
Алымдар
Заңды түлғаларды мемлекеттік тіркегені үшін алым.
Жеке кәсіпкерлерді мемлекеттік тіркегені үшін алым.
Жылжымайтын мүлікке құқықтарды
мәмілелерді мемлекеттік тіркегені үшін алым.
Радиоэлектрондық құралдарды және жиілігі жоғары кұрылғыларды
мемлекеттік тіркегені үшін алым.
Механикалық көлік құралдары мен тіркемелерді мемлекеттік тіркегені
үшін алым.
Теңіз. өзен кемелері мен шағын
Азаматтық әуе кемелерін мемлекеттік тіркегені үшін алым.
Дәрі-дәрмек құралдарын мемлекеттік тіркегені үшін алым.
Автокөлік құралдарының Қазақстан
арқылы жүру алымы.
Аукциондардан алынатын алым.
11.Жекелеген қызмет түрлерімен айналысу құқығы үшін лицензиялық алым.
12.Телевизия және радио хабарларын тарату ұйымдарына радиожиілік спектрін пайдалануға
Төлемақылар
Жер учаскелерін пайдаланғаны үшін төлемақы.
Жер бетіндегі көздердін
төлемақы.
Қоршаған ортаны ластағаны үшін төлемақы.
Жануарлар дүниесін пайдаланғаны үшін төлемақы.
Орманды пайдаланғаны үшін төлемақы.
Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды пайдаланғаны үшін төлемакы.
Радиожиілік спектрін пайдаланғаны үшін төлемақы.
Кеме жүретін су жолдарын пайдаланғаны үшін төлемақы.
9. Сыртқы (көрнекі) жарнаманы орналастырғаны үшін төлемақы.
Мемлекеттік баж.
Мемлекеттік баж. Кеден төлемдері
Кеден бажы.
Кеден алымдары.
Төлемақы.
Алымдар.
Осы көрсетілген салықтар мен бюджетке төленетін өзге де міндетті
Республикалық бюджеттің салықтық түсімдері:
заңды тұлғалардан алынатын корпорациялық табыс салығы;
Қазакстан Республикасы аумағында орындалған жүмыстарға және
көрсетілген кызметтерге, сондай-ақ
импортталынатын тауарларға салынатын қосылған құн салығы;
импортталынатын тауарларға және газ конденсатын қоса алғанда шикі
мұнайға салынатын акциздер;
жер койнауын пайдаланушылар төлейтін үстеме пайда салығы;
экспортка шығарылатын шикі мүнайға салынатын рента салығы;
автокөлік күралдарының Қазақстан
бойынша жүріп өткені үшін алым;
азаматтық әуе кемелерін мемлекетгік тіркегені үшін алым;
радиоэлектрондық құралдарды және жоғары жиіліктегі құрылғыларды
мемлекеттік тіркегені үшін алым;
теңіз, өзен кемелері
тіркегені үшін алым;
телевизия және радиохабарларын тарату ұйымдарына радиожиілік
спектрін пайдалануға рұқсат бергені үшін алым;
дәрі-дәрмек қүралдарын мемлекеттік тіркегені үшін алым;
радиожиілік спектрін пайдаланғаны үшін төлемақы;
республикалық маңызы бар ерекше қорғалатын табиғи аумактарды
пайдаланғаны үшін төлемақы;
жануарлар дүниесін пайдаланғаны үшін төлемақы;
кеме жүзетін су жолдарын пайдаланғаны үшін төлемакы;
республикалық маңызы бар
автомобиль жолдарының бөлінген белдеуінде сыртқы (көрнекі) жарнамалар
орналастырғаны үшін төлемақы;
қалааралық және (немесе) халықаралық телефон байланысын бергені
үшін төленетін төлемақы республикалық бюджеттің түрақты бекітілген
кірістері болып табылады.
ІІ.Қазақстан Республикасы ¥лттық қорының түсімдері:
заңды тұлғалардан алынатын корпорациялық табыс салығының;
қосылған құн салығының;
үстеме пайда салығының;
бонустардың;
роялтидің;
жасалған келісім-шарттарға орай өнімді бөлу, бөлігіндегі Қазақстан
Республикасының үлесінің артық түсірілген сомаларынан құралады.
ІІІ. Жергілікті бюджеттік салықтық түсімдеріне:
лотереялар ұйымдастыру және өткізу акцизі, сондай-ақ басқа акциздер;
жеке табыс салығы;
әлеуметтік салык;
заңды және жеке түлғалардан алынатын мүлік салығы;
жер салығы;
бірыңғай жер салығы;
көлік қүралдары салығы;
жасалған келісім-шарттарға орай өнімді бөлу бөлігінде жергілікті
бюджеттерге түсетін Қазақстан Республикасының үлесі;
жеке кәсіпкерлерді мемлекеттік тіркегені үшін алым;
жекелеген қызмет түрлерімен айналысу қүқығы үшін лицензиялық алым;
заңды тұлғаларды мемлекетгік тіркегені үшін алым;
аукциондардан алынатын алым;
жергілікті маңызы бар ақылы мемлекеттік жолдармен жүріп өткені
үшін алым;
жылжымайтын мүлікке және
құқықтарды мемлекеттік тіркегені үшін алым;
механикалық көлік құралдары мен тіркемелерді мемлекеттік тіркегені
үшін алым;
жер үсті су көздерінің су ресурстарын пайдаланғаны үшін төлемакы;
орманды пайдаланғаны үшін төлемақы;
жергілікті маңызы бар
пайдаланғаны үшін төлемақы;
жергілікті маңызы бар
пайдаланылатын автомобиль жолдарының
(көрнекі) жарнама орналастырғаны үшін төлемақы;
- жер учаскелерін пайдаланғаны үшін төлемақы;
-қоршаған ортаны ластағаны үшін төлемақы жатады. Мемлекеттің салық жүйесі
Салық салу (салықтар) жүйесі атқаратын өзіне тән рөлі корпорациялык
Фискальдық функция:
мемлекеттік бюджеттің кірістері мен шығыстарының ең жоғарғы
баланысына кол жеткізу;
салықтық түсімдерді бюджеттер арасында бірқалыпты тең бөлу;
әлеуметтік инфрақүрылымдарды жоғары деңгейге көтеру;
ғылым, мәдениет, денсаулык сақтау, корғаныс
баскару салаларын қажетті мөлшерде ақша каражаттарымен қамтамасыз ету
сияқты түпкілікті мақсаттардың ойдағыдай орындалуын көздейді.
Ал реттеуші функция:
шағын және орта бизнесті дамытуға;
инфляцияның жөне бағалардың өсуін тежеуге;
жана технология енгізу,
процестерін және инвестицияларды ынталандыруға;
сұраныс пен ұсыныстарды реттеуге;
жеке кәсіпкерлікті ынталандыруға;
экспорттық-импорттық қызмет аяларын реттеуге;
жаңа жұмыс орнын құруға;
дәстүрлі халық өнеркәсібін (қолөнерін) дамытуға;
инфляцияны ауыздықтауға;
азаматтардың жеке табыстарын теңестіруге ат салысады. Мемлекеттің
салык жүйесінің әлеуметтік аялар мен экономиканы реттеу барысындағы
маңызы мен атқаратын рөлі қазіргі кезде күн санап артып
әлеуметтік-экономикалық аяларға фискальдық-реттеуші ықпал ету мына
келесідей басты мақсаттарды көздейді:
еліміздің экономикасының тұрақты әрі орнықты негізде өсуіне кол
жеткізуді;
экономиканың сапалылық және тендестірілу түрғысынан айтарлыктай
өсуіне, өнімділігіне ат салысуды;
индустриалдық және коммерциялық базаларды дамытуды;
халық тұтынатын негізгі
бағалардың тұрақтылығын камтамасыз етуді;
еңбекке жарамды тұрғылықты халықтың жұмыспен толық қамтамасыз
етілуін;
тұрғылықты халықтың
теңестірілуін қамтамасыз етуді;
көп балалы отбасыларын, зейнеткерлер мен мүгедектерді әлеуметтік
қорғау жүйесін құруды;
салық жүйесі мен баға құру, кредиттеу, валюталық-ақшалай реттеу,
бюджеттік қаржыландыру, зейнетақымен
жүйелері арасында экономикалық түрғыдан негізделген өзара іс-әрекеттерді
белгілеуді;
әлеуметтік қамсыздандыру деңгейі мен әлеуметтік
деңгейін теңестіру
жоғарылатуды.
Салықтар мемлекеттік кірістің (бюджеттің) ең мол түсім көздері
Бұл жерде мемлекетгің қызмет аясы қоғамның әлеуметтік-экономикалық инфрақұрылымын құруға
Мемлекеттің салықтық қызметі мына келесідей:
1. бұл мемлекет аумағындағы салықтар мен өзге де міндетті
2. бұл барлық салық төлеушілердің өздеріне тиесілі салықтық міндетгемелерін
Салықтық қызмет негізінде өзара тығыз байланысқан құқықтық және экономикалық
Осы салықтар мен өзге де міндетгі төлемдердің белгіленуі және
Мемлекеттің салықтық қызметі мынадай:
салықтар мен өзге де міндетті төлемдерді белгілеу;
мемлекеттің салық жүйесінің қазіргі кезең талаптарына сай
құрылуына, оның экономикалық және құқықтық негіздерінің тиімді болуына атсалысу;
салық төлеушілердің өз салықтық міндеттемелерін біржақты
- ерікті орындауларына жағдай жасау және осыған орай салықтық
салық салу саласындағы мемлекеттік органдар мен арнайы
салық органдарының жүйесін айқындау және олардың тиісті құзыреттерін белгілеу;
салық органдарының қызметтерін - тиімді ұйымдастыру және
салықтық құқықтарын ұтымды белгілеп, жетілдіру;
салықтық міндеттемелердің айтарлықтай көлемде орындалмағанына орай олардың мәжбүрлі
салықтық заңдарды бұзғаны үшін заңи жауапкершілік белгілеу
салық салу саласындағы салық органдары мен салық төлеушілердің
отаңдық және шетелдік инвестициялардың мол және тиімді
ағымының арнасын кеңейту мақсатында салық салу климатын жақсарту, тартымды
Салықтық қызметті өздерінің құзыреттеріне орай жүзеге асыратын мемлекеттік лауазымды
ҚР Президенті;
ҚР Парламенті;
ҚР Үкіметі;
Жергілікті Мәслихаттар мен Әкімдіктер;
ҚР кедендік бақылау агенттігі;
ҚР қаржы полициясы агенттігі жатады;
ҚР Қаржы министрлігі;
Қаржы министрлігінін, Салық комитеті;
Астана, Алматы қалалары және облыстар мен аудандардағы және
Салықтық қызмет мемлекет аумағында жүзеге асырылатын болғандықтан, оған қатысатын
1) мемлекеттік өкімет билігі органдары:
а) жоғарғы өкілді және заң шығарушы орган -
ә) жергілікті өкілді органдар — Мәслихаттар;
2) Мемлекеттік атқарушы билік (мемлекеттік басқару) органдары;
а) жалпы құзыретті органдар:
Қазақстан Республикасының Үкіметі;
Жергілікті Әкімдіктер;
е) арнайы құзыретгі органдар;
1. Қаржы Министрлігі, оның тиісті басқармалары мен бөлімдері;
2. Қаржы министрліпнің Салық комитеті;
3. Қаржы министрлігінің Дәрменсіз
Салықтық қызметтің құқықтық нысандарына мыналар:
1. салық заңдарын шығару;
2. салық заңдарына сәйкес және сол заңдарды атқару негізінде
3. жекеленген салықтық-құқықтық актілер шығару;
4. келісімді негізде екі-жақты салықтық құқықтық акті қабылдау;
5. мемлекеттің немесе оның уәкілетті органдарының, салықтық заңдарда белгіленген
Салықтық қызметті жүзеге асыру кезінде қолданылатын
1. салықтарды белгілеу;
2. салықтарды алу;
3. салықтардың толығымен және уақтылы төленуіне салықтық бақылау жүргізу;
4. салық төлеушілердің есебін жүргізу;
5. табысты төлеу кезінде салықтарды ұстап қалуды ұйымдастыру;
6. мемлекеттің салық органдарының жүйесі мен қызметтерін ұйымдастыру;
7. салық заңдарын бұзған кінәлі тұлғаларға белгіленген заңи жауапкершілік
8. салық салу жүйесін, әлеуметтік-экономикалық қатынастарды салықтық-құқыктық реттеуге атсалысу;
9. салықтық міндеттемелердің мүліктіксіз орындалуын қадағалау және қамтамасыз ету
Мемлекет аумағындағы салықтарды белгілеу мына келесідей нысандағы құқықтық актілер
а) Парламент қабылдаған ҚР заңы; ә) Президент шығарған ҚР
Салықтарды белгілеудің конституциялық қағидаттары мыналар: салықтарды белгілеу және жою
Салық органдарының негізгі міндеттері мыналар болып саналады:
1.өз құзыреттерінің шегінде мемлекеттің экономикалық қауіпсіздігін қамтамасыз ету;
2.салықтардың, алымдардың, кедендік және басқа да міндетті төлемдердің
3.мемлекеттің фискальдық саясатын қалыптастыруға қатысу
және осы саясатты іске асыруға атсалысу;
4.халықаралық салық салу мәселерін тиісінше шешуге байланысты халықаралық салықтық
Салықтарды жоғары өкілді орган шығарған заңның негізінде тек мемлекет
Алымдарды белгілеу де мемлекет тарапынан, жоғарғы өкілді орган шығарған
Баждарды белгілеу тек Парламент арқылы, ол қабылдаған заң неггізінде
Салықтарды, алымдар мен баждарды, сондай-ақ басқа да міндетті төлемдерді
Ал салықтық ретгеу тәсілдері (стимулдары) жеңілдік беру және
Жеңілдік беру жүйесі: аванстық төлемдерді жою; берілген өтініш бойынша
Салықтық бақылау әдісі - салықтық заңдардың атқарылуын, сондай-ақ мемлекеттік
1.2.Мемлекеттің салықтық қызметінің мақсаттары
Салықтық реттеу салық салу жүйесінде пайдаланылатын арнаулы тәсілдер мен
1.салық төлеушілердің мүдделерін қорғау мақсатында мемлекеттің
2. салықтардың көмегімен мемлекеттік бюджет кірісіне, ақша
қаражаттарын тарту арқылы әлеуметгік-экономикалык және әкімшілік-саяси дамудың мемлекеттік бағдармаларын
3. мемлекетгің салық жүйесінің заңи негіздерін жетілдіру;
4. өндіріс аясын және өндірістік қатынастарды тиісінше реттеуді қамтамасыз
5. шаруашылық субъектілерінің халық тұтынатын тауарларды
шығаруға және өнеркәсіп өнімдерін өндіруге бағытталған белсенді қызметтерін жеңілдік
6.салық органдары қызметтерінің құқықтық негіздерін, әлеуметгік жағдайлары мен материалдық
Мемлекеттің салықтық қызметінің құқықтық негіздеріне салықтық қызметгің жалпы бастамаларын,
Салықтық қызметті жүзеге асыру барысында салықтардың экономикалық мән-жайын білдіретін
Мемлекет атынан жүзеге асырылатын салықтық құқықтық -бюджеттік) қызмет тек
Салықтық қызметті жүзеге асыру кезінде белгілі бір принциптердің басшылыққа
Салықтық қызметтің негізгі принциптері ретінде салық жүйесінің құрылысындағы мына:
Осы принциптерге сай, мемлекет өзіне тән міндеттері мен функцияларын
Мемлекеттің салықтық құрылысын құру негізінде жатқан салық жүйесі мен
Салықтық құрылыс негізінде міндетті түрде кезінде салық салу жүйесінің
Сонымен қатар, салықтық құрылыстың құрылымдық элементтері ретінде салықтар мен
Мемлекеттің салықтық құрылысының ірге тасын қалау, салық
Сонымен мемлекеттің салықтық құрылысы - мемлекеттің салық жүйесін кұру
ІІ - тарау. Шағын кәсіпкерлікке арнаулы салық режимін құқықтық
2.1. Шағын бизнес субъектілеріне арналған салық режимінің
түсінігі
Бүгінде Қазақстан Республикасының салық жүйесінде жүзеге асырылатын салықтық-құқықтық реттеу
Салықтық ынталандыру әдетте салықтық-қүқықтық нормаларда, сондай-ақ тиісті салықтық келісімдерде
Мемлекет тарапынан салық салу процесінде пайдаланылатын салықтық ынталандыру әдістері
Салықтық ынталандырма құрамында инвестициялық жеңілдіктер мен инвестициялық кредиттер болады.
Қазақстан Республикасы Салық кодексінін, 138-140-баптарында инвестициялық салық преференцияларын берудің
Казакстандағы салық, салу ауқымында, заң жүзінде көзделген ннвестицияық салык
Инвестициялык салық преференциялары:
1) Қазақстан Республикасының
2)Аталған салық төлеушілерді жаңа өндірістер құру, жұмыс істеп тұрғандарьн
3) Мемлекеттік инвестициялық жобаны іске асыру үшін салық төлеуші
Корпорациялық табыс салығы бойынша инвеетициялық пре-ференциялар салық, төлеуші тарапынан
Осы корпорациялық табыс салығы бойынша преференцияларды қолдану үшін салық
Корпорациялық табыс салығы мен мүлік салығы бойынша инвестициялық преференциялар
1) келісім-шарт жасалған кезде шаруашылық қызметін жүзеге асырып жатқан
2)жаңадан тіркелген салық төлеушілер тарапынан берілген тіркелген активтердің пайдалануға
Инвестициялық салық преференцияларын қолдану мерзімі қоғамның экономикалық даму аясындағы
Бүгінде Қазақстан Республикасының, сондай-ақ шет елдердің салық салу практикасында
инвестициялық салық кредиті;
амортизациялық аударым құқығы;
«жасыл» салық режимі;
жанама салық кредиті;
салық каникулы;
салық «жұмағы»;
салық кредиті түрінде қолданылатын салық шегерімдері;
салықтық шегерімдер;
нөлдік ставка;
салық ставкасын төмендету;
салықты төлеу мерзімін ұзарту;
нормативтік салық жеңілдігі;
салық, төлеуден босату көзделген жеңілдіктер;
салық төлеуді кейінге қалдыру көзделген жеңілдіктер;
салық мөлшерін төмендетуді көздейтін жеңілдіктер арқылы көрініс
табады.
Салық жеңілдіктерін нақтылы экономикалық мақсаттар мен әлеуметтік мән-жайларға қарай
Осы орайда салықтық жеңілдіктер элементтері қатарынан көрініс таппаса да
Арнайы экономикалык аймақтардың аумақтарында қызметін жүзеге асыратын ұйымдарға бір
- арнайы экономикалық
органдарында тіркеу есебінде тұратын;
- арнайы
жерлерде құрылымдық бөлімшелері жоқ;
- арнайы экономикалық,
қызмет түрлерін жүзеге асыру: бағдарламалык қамтамасыз етуді, деректер
базасын, аппараттық құралдарды жобалау, әзірлеу, енгізу және олардын
тәжірибелік өндірісі мен нақтылы өндірісі және (немесе) жасанды иммундык
не нейрондық жүйелер негізінде жаңа ақпараттық технологияларды жасау
немесе ақпараттық технологиялар саласында жобаларды жасау және енгізу
бойынша ғылыми-зерттеу және тәжірибелік-конструкторлық жүмыстарды
жүргізу нәтижесінде алуға жататын (алынған) табыстары жылдық жиынтык
табысының кемінде 90 процентін кұрайтын.
140-1-баптың 1-тармағының 3) тармақшасында көрсетілген кызмет түрлері бойынша жұмыстар
Аталған заңды тұлғалар алған табыстарды 140-1-баптың 1-тармағының 3) тармақшасында
Арнайы экономикалық аймактардыңаумақтарында қызметін жүзеге асыратын ұйымдардың салықтарды есептеуі
Корпорациялық табыс салығының бюджетке төленуге тиісті сомасын айқындау кезінде
Салық сомасын осылай кеміту Салық кодексінің 126-бабына сәйкес айқындалатын
Арнайы экономикалық аймақтардың аумақтарында орналасқан және Салық кодексінің 140-1-бабы
- жер салығын есептеу кезінде тиісті ставкаларға 0 коэффициенті;
- мүлік салығын есептеу кезінде салық салу объектілерінің жылдық
орташа құнына 0 проценттік ставка қолданылады.
Салық кодексінің 140-І-бабы 1-тармағының 3) тармақшасында аталған қызмет көрсетулерді
Сонымен қандай болмасын мемлекеттің салық салу жүйесінде мынадай салық
салық ставкасын төмендету;
салық төлемінің сомасын қысқарту;
салық төлеуді кейінге қалдыру немесе бөліп төлеу;
артығымен төленген салықты есепке алу;
салық салу объектісі бойынша салық төлеушіні толығымен немесе
жартылай салық төлеуден босату;
салық салу субъектісін нақтылы салықтарды төлеуден толығымен
немесе жартылай босату;
күрделі салым жасаған кәсіпкерлік қызметпен айналысатын заңды
және жеке тұлғаларды тиісті заңда көзделген
босату;
инвестициялық қорларға, мемлекеттік емес жинақтаушы зейнетақы
корларына аударым жасайтын салық төлеушілерді белгілі мөлшерде салык
төлеуден босату және т.б.
Салық жеңілдіктерін беру көбінесе салық салу объектісіне, салық базасына
Нарықтық экономиканың даму ауқымындағы салық салу аясы «Заңды түрде
Мемлекеттің салық салу қүзырының аумағындағы салық заңдарында көзделген салықтарды
Ал осы жекелеген салықтар мен өзге де міндетті төлемдер
Осы орайда және өктем императивтік әдістердің баса қолданылуына қарай
Салық салу аясындағы мемлекеттік мәжбүрлеу күші көбінесе материалдық сонымен
Қазіргі салық салу аясында мемлекет тарапынан (оның салықтық құқығы
1) салықтар мен бюджетке төленетін өзге де міндетті төлемдердің
2)салық төлеушінің банктік шоттар бойынша жүргізетін шығыс операцияларын тоқтата
мерзімінде өтелмеген салық берешегі есебіне салық төлеушінің өз
мүлкіне билік етуіне шектеу қою;
салықтық тексерулер жүргізу барысында Қазақстан Республикасының
зан актілеріне сәйкес салық төлеушілердің қандай болмасын құжаттарын
алып кою;
5)салық берешегін салық төлеушінің, банктік шоттарындағы ақшалар есебінен өндіріп
6) салық берешегін салық төлеушінің қолма-қол ақша қаражаттары есебінен
7) салык төлеушінің салық берешегі сомасын оның дебиторларының банктік
8) салық төлеушінің билік етуіне шектеу койылған мүлкін өткізу,
9)салық төлеушінің (акционерлік қоғамның) акциялары эмиссиясын мәжбүрлеп қосымша шығарту
10) салық берешегінің бересі сомасын есептеу және өндіріп алу;
11)салықтық-қүқық бүзушылық жасаған салық төлеушілерді тиісті завдарда көзделген заңи
Қазақстан Республикасының ағымдағы тиісті зандары салықтық тексеру, бақылау нәтижесіне
Осы ретте салық салу аясындағы мәжбүрлеу шараларына мынадай айрықша
мәжбүрлеу шараларын қолдану тәртібі көбінесе салықтық құқықтың
нормаларымен және әкімшілік іс жүргізу нормаларымен айқындалады;
мәжбүрлеу шараларын қолдану кезінде
қатаң назар аударылады және оның сақталуы іс жүзінде қамтамасыз
салық салу аясында қолданылатын мәжбүрлеу шараларының жүйесі
әртүрлі бағыт-сипатта болады;
мәжбүрлеу шараларын қолдану
асырылады;
салық салу аясындағы мәжбүрлеу шараларын қүқықтық реттеу, яғни
жауапкершіліктің негізін және
қаржылық, әкімшілік жоне қылмыстық заңдармен айқындалады;
мәжбүрлеу шараларын қолдану айрықша жеңілдетілген
және қарапайым іс жүргізу нысанында жүзеге асырылады;
мәжбүрлеу шаралары салық салу аясындағы заңцылықты қамтамасыз
ету және салықтар мен басқа да міндетті төлемдерді төлеу
сондай-ақ нақтылы салық төлеушілерді өз салыктық міндеттерін бүлжытпай
орындауға мәжбүр ету мақсатында жүзеге асырылады.
Салық салу аясындағы мемлекеттік мәжбүрлеу мемлекет тарапынан күкықтық нормаларда
Әдетте заңи жауапкершілік шараларын қолдану қүқық бүзушының ерік білдіруіне
Салык салу аясында қолданылатын мемлекеттік мәжбүрлеу піароларының бәрін бірдей
Дегенмен салық салу аясында қолданылатын қандай болмасын заңи жзуапхершіліктін
Демек салық салу аясындағы мемлекеттік мәжбүрлеу мынадай:
1) салықтық құқық бұзушылык жасағаны үшін қолданылатын заңи
жауапкершілік шаралары бойынша;
2) салық заңдарының әмірлі талаптарьн орындамағаны немесе тиісінше
орындамағаны үшін дербес
мәжбүрлеу бойынша жүзеге асырылады.
Бұл орайда екінші бағыт бойынша жасалған іс-қимылдар салықтық құқық
Қандай болмасын құқық бұзушылықтың тұрақты белгісі осы құқық бұзушылықты
Салық салу аясындағы мемлекеттік мәжбүрлеуді сипаттау кезінде оның мынадай
соттан тыс жағдайда мемлекеттік мәжбүрлеу шараларын салық салу
аясында кеңінен қолдану мүмкіндігі заң
салықтық құқық бұзушылық фактісін жедел жою мақсатында сол шараларды
қолданудың жеңілдетілген процессуалдық тәртібі көзделген;
мемлекеттік мәжбүрлеу салықтық заңдардын
орындамаған немесе тиісінше орындамаған тұлғаның құқыққа қайшы жүріп-
тұруына мемлекет тарапынан көрсетілген заңдық қарымта-қысым;
мемлекеттік мәжбүрлеу аясымен қамтылған салық
міндетті түрде салық төлеушілердің құқықтарын қорғау және заңдылықты
қамтамасыз ету механизмдері қарастырылған;
мемлекеттік мәжбүрлеу шараларын
құқықтық қатынасқа қатысушының құқыққа кайшы әрі кінәлі іс-қимылы
жатады;
5)салық салу аясындағы мемлекеттік мәжбүрлеу кешенді құқықтық институг болғандықтан
6) мемлекеттік мәжбүрлеу шараларын қолдану процесінде салық төлеушілердің мемлекет
Меселен, салықтық тексеру кезінде салықтық заңдардың бұзылуы фактісінің орын
Салық органыньң құжаттарды алу жөніндегі іс-қимылдары тек сол
салық төлеуші - заңды тұлғаның немесе жеке тұлғаның көзінше
Құжаттарды алып қою (Салық кодексі, 539-бап) мемлекеттік мәжбүрлеу шарасы
салықтық заңдардың бұзылуына жол бермеу және соған байланысты
мән-жайларды тыйып тастау;
құқық бұзушыны заңи жауапкершілікке тарту кезінде тиісті заңның
бұзылғаны жөніндегі фактіні дәлелдемелермен қамтамасыз ету.
Аталған шараны қолдану негізінде:
1)құжаттың қолдан, яғни тиісті құжатқа жалған мәліметтер енгізу арқылы
2)құжатта салықтық заңдардың бүзылғаны жөніндегі нактылы мәліметтердің орын алуы
Мысалы, ресми құжатқа жалған мәліметтер енгізілсе не болмаса түзетулер
Сондықтан оларды толығымен алғанда тек жалған фактілер мен мағлұматтардан
Мемлекет салық төлеушілердің өз міндеттерін тиісінше әрі сапалы орындауларын
Салық төлеуші өзінің салықтық міндеттемесін тиісінше орындаған жағдайда ол
Сондықтан, айтылған жайларды ескере отырып мемлекет өзінің салықтық-бюджеттік мүддесін
өркениетті, салық салу процесін жан-жақты қамтитын салык заңын
қабылдау нәтижесінде әрбір салықтың ұтымды болуын қамтамасыз ету және
оның тиімді құқықтық негізін құру арқылы салық төлеуден жалтарушыларға
және төлемей жүргендерге тосқауыл қою;
өктем өкілеттілік берілген салық органдарының екінші тарапқа - салык
төлеушілерге мәжбүрлеу
қалыптастыру;
салық төлеушілердің өздеріне
тиісінше орындамауларына байланысты оларға жазалау шараларын белгілеу;
салық төлеуді қамтамасыз ету мақсатында салық төлеушілерге және
басқа да салықтық кұкықтық қатынасқа қатысушыларға әкімшілік-құқықты және қылмыстық-құқықтық
Салық салу аясында мемлекет назарынан тыс қалмайтын субъектілер қатарына
Салық салу аясындағы мемлекеттін қүқықтық және т.б. жағдайларына тоқталатын
Сонымен қатар мемлекеттің мүдделі іс-қимылы материалдық салықтық қатынастың субъектісі
Егер салық заңы мүлтіксіз орындалса, онда салықтардың дер кезінде
Ешбір салық төлеуші салықтарды өз бетімен дербес және патриоттық-азаматтық
Салық төлеушінің салық зандарының әмірлі талаптарын орындамауы немесе қалай
Осы орайда салық заңдарының бұзылуы өз салықтық міндеттемелерін тиісінше
Егер құқыққа қарсы осындай әрекеттерді (әрекетсіздіктерді) құқықбұзушылық деп
Демек құқықты бұзушы тұлға кұқық нормаларының талаптарына орай өзіне
Сонымен, салықтық құқық бұзушылық-салықтық қатынасқа қатысушылардың салық заңдарының нормаларымен
Салықтық құқық бүзушылықтың басқа да құқық бүзушылықтар сияқты өзіне
Салықтық құқық бүзушылық белгілеріне:
жиі көрініс табуына байланысты қоғамға қауіптілігі;
құқыққа қайшылығы (қарсы);
кінәлілігі;
зардап-залалдың (зиянның) болуы;
құқыққа қайшы әрекет пен оның нәтижесі (салдары) зардапты зиян
және олардың арасындағы себептік байланыс;
құқыққа қайшы, кінәлі әрекеттің (әрекетсіздіктің) жазалануы, яғни
теріс әрекеттің жазалануы жатады.
Салықтық құқық бұзушылықтар тек мемлекеттің салык жүйесіне тікелей бағытталған
Құқыққа қайшы іе-әрекеттердің нақтылы бағыт-бағдарларына байланысты салықтық құқық бұзушылық
салықтар жүйесіне (салық салу жүйесі) қарсы құқық бұзушылықтар;
салық төлеушілердің экономикалық мүдделеріне,
бостандықтарына қарсы құқық бұзушылықтар;
бюджеттердің кіріс бөліктерінің
орындалуына қарсы құкық бұзушылықтар;
салық төлеушілердің салықтық міндеттерін орындауға кепілдік беретін
жүйеге қарсы құқық бұзушылықтар;
салық органдарының бақылау функцияларын жүзеге асыруға қарсы
құқық бұзушылықтар;
бухгалтерлік есепті
есептемелерді әзірлеу және табыстау тәртібіне қарсы құқық бұзушылықтар;
- салықтарды төлеу жөніндегі міндеттерге қарсы құқық бұзушылықтар.
Құқыққа қайшы іс-әрекет
Салықтық құқық бұзушылықтың нәтижесінде мемлекетке зиян (залал) келтірілетіні көпшілікке
Қандай болмасын салықтық құкык бұзушылыктың зиянды-зардапты еалдары болатындықтан, оларды
Материалдық құқық бұзушылықтьщ барысында мемлекетке немесе салық төлеушіге айтарлықтай
Құқыққа қайшы әрекет пен оның нәтижесі - келтірілген зардаптың
Салықтық құқық бұзушылықтың бесінші белгісі кінәлі, құқыққа қайшы әрекеттің,
Құқық бұзушылық жасалған жағдайда ғана заңи жауапкершілік қолданылады. Салықтық
Заңи жауапкершіліктің өзіне тән мынадай ерекше белгілері болады:
құқық бұзушылыққа және оны жасаған түлғаға мемлекеттік теріс баға
беру;
мемлекеттік мәжбүрлеуге - ауыртпашылыққа ұшырату заңды негізде
қысым көрсету - жазалау;
құқық бұзушының жеке басына (заңды түлғалардын лауазымды
адамдарына) қатысты келеңсіз, ауыр жағдайға душар еткізу.
Салықтық құқық бұзушылық жасаған субъектіні заңи жауапкершілікке тарту кезінде
салықтың толығымен төленуін қамтамасыз етуге;
құқық бұзушылықтың қайталанбауын
бұзушыны жазалауға кол жеткізуді көздейді.
Бұл ретте айта кететін бір жәйт, құқық бұзушылар қатарынан
Салықтық құқық бұзушыларды заңи жауапкершілікке тарту сот арқылы не
Жауапкершіліктің тиісті түрін қолдану салықтық құқық бұзушылықтың сипатына, құқық
Салықтық қылмыстар үшін қолданылатын кылмыстық-құкықтық шараларға - айыппұл, түзеу
Салықтық құқық бұзушылықтың қүрамына келсек, олардың құрамдық элементтеріне мыналарды:
салықтық құқық бұзушылықтың объектісін;
салықтық құқық бұзушылықтың объективтік жағын;
салықтық құқық бұзушылықтың субъектісін;
салықтық құқық бұзушылықтың
болады.
Салықтық құқық бұзушылықтың объектісі мемлекеттің салық жүйесі болып саналады.
Салықтық құқық бұзушылықтың субъектісі құқық бұзушылықты жасағаны үшін заңи
Қазақстан Республикасының заңдарында мына келесідей сипаттағы өте ауқымды салықтық
Бірінші аталған мемлекеттің материалдық мүддесіне қарсы бағытталған кұқық бұзушылықтар:
салық төлеуден ешбір негізсіз, заңсыз босату;
салықтарды мүлдем төлемеу, толығымен төлемеу, не болмаса уақтылы
төлемеу;
банк мекемелерінің салық төлеушілердің төлемдік тапсырыстарын
немесе таісті атқару құжаттары бойынша бюджетке аударылуға тиісті салық
сомаларын аудармаулары немесе уақтылы аудармаулары;
салыктарды төлем кезінде ұстап қалмау, не болмаса төлем кезінде
ұсталған салық сомасын тиісті
табады.
Мемлекетгің салық жүйесінің дұрыс жұмыс істеуіне кедергі келтіретін кұкык
салық декларациясын табыс етпеу немесе
салық төлеушінің салық есебіне тұрмауы немесе езін уақытында салық
- салық есебіне алынғанын растайтын салық органы берген құжаттын
Салық органдарының істеріне жүктелген міндеттерін жүзеге асыруға келергі
-салық органдары мен олардың
салық органдарының кызметтеріне араласып кедергі жасау немесе заңсьгз
салықтарды есептеуге қажетті ақпаратты салық органына табыс етуден жалтару:
салық төлеушіге ашылған банктік шот жөніндегі тиісті ақпаратты банк
Ал салық төлеушілердің құқықтары мен заңды мүдделеріне қарсы бағьпталған
салық құпиясының жариялануы;
салық төлеушінің шаруашылық қызметтеріне заңсыз кедергі жасау;
салықтарды заңсыз белгілеу;
салықтарды заңсыз алу, немесе оны түсім көзінде заңсыз үстап
артығымен төленген салық сомасын салық төлеушіге дер кезінде қайтарып
Жоғарыда аталған құқық бұзушылықтардың кейбіреуі салық заңдарында көзделмеген, бірақ
Бүгінде, Қазақстандағы ағымдағы заңдарда, яғни, «Әкімшілік құқық бұзушылық туралы
әкімшілік-құқықтық сипаттағы салықтық құқық бұзушылықтар;
қылмыстық-құқықтық сипатгағы салықтық құқық бұзушылықтар.
Құқық бұзушылықтарды түр-түрге бөлу
жауапкершіліктің мазмүнымен айқындалады. Алайда, кейбір кезде жауапкершілік түрін таңдау
Осы орайда айтқандарымызды нақтыландыру үшін әкімшілік құқықтық
жауапкершілікке мынадай белгілер тән болады:
3)аталған жауапкершілік салықтық құқықтық қатынас субъектісінің өз міндеттерін
Әкімшілік-құқықтық сипатгағы салықтық құқық бұзушылықтар мемлекеттің салықгық
Мемлекеттің салық жүйесінің негізінде мемлекет тарапынан заң жүзінде
Құқыққа қайшы осындай әрекеттер тиісті құқық нормаларында нақтылы
Демек, жауапкершілікке тарту тек құқық бұзушының әрекетінде әкімшілік теріс
Әкімшілік салықтық құқық бұзушылықтың құрамы деп, кінәлі тұлғаға әкімшшк
Аталған әкімшілік салықтық құқық бұзушылықтың құрамы:
әкімшілік салықтық құқық бұзушылықтың объектісінен;
әкімшілік салықтық құқық бұзушылықтың объективтік жағынан;
әкімшілік салықтық құқық бұзушылықтың субъектісінен;
әкімшілік салықтық құқық бұзушылықтың
тұрады.
Сонымен, әкімшілік салықтық құқық бұзушылықтың объектісіне мемлекеттің каржылық құқықтары
Аталған салықтық құқық бұзушылықтар осыларға қиянат жасауға бағытталған және
Әкімшілік салықтық құқық бұзушылықтың объективтік жағына әрекет не болмаса
Ал әкімшілік салықтық құқық бұзушылыктың субъектісі - осы құқық
табысты төлеудің көзі болып табылатын заңды тұлғалардың лауазымды адамдары
Әкімшілік салықтық құқық бұзушылықтың субъективтік жағы құқық бұзушының қасақана
Бұл ретте, көпшілікке мәлім болса да айта кететін бір
Сонымен, мемлекеттің салық салу саласындағы әкімшілік құқық бұзушылықтарға мыналар
1) салық органында салық есебіне қою мерзімінін бұзылуы (205-бап);
2)салық есеп-қисабын, сондай-ақ салық телеушінің мониторингін жүргізу үшін қажетті
салық салу объектілерін жасыру (207-бап);
кірістерді, шығыстарды және салық салу объектілерін есепке алу
ережелерін бүзу (208-бап);
5)салықтың және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің сомасын
6)салық агентінің және өзге де уәкілетті органдардьщ (үйымдардың) салықты
жалған шот-фактура жазып беру (211-бап);
базар аумағына жіберу тәртібін бүзу (212-бап);
акцизделетін тауарларды өкелу, тасымалдау, өндіру, сақтау және
өткізу ережелерін бүзу (213-бап);
10) таңбалау төртібі мен ережелерін бүзу (214-бап);
11)фискальдық жады бар кассалық-бақылау машиналарын
тәртібін бүзу (215-бап);
12)банктер және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын басқа
13)банктердің және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың
14)банк операциялары туралы көрінеу жалған мәліметтер табыс ету (218-бап);
15)салық қызметі органдары мен олардың лауазымды адамдарының занды талаптарын
Міне, Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылык туралы кодексінде көзделіп,
Ал Казакстан Республикасының Қылмыстық кодексінде орын алған
салықтық нормалар бойынша тек:
1) азаматтың салық төлеуден жалтаруы (221-бап);
2)үйымдардан алынатын салықты төлеуден жалтару (222-бап) сиякты екі бап
Салық салу аясында жасалған салытық (құқық бұзушылықтар) қылмыстар үшін
Оны қолдану ерекшеліктері мынадай мазмұнда болады :
1)қылмыстық жауапкершілік тек Қылмыстык Кодексте салықтық қылмыс ретінде белгіленген
2)қылмыстық жауапкершілік тек сот аркылы, кылмыстық жазалау нысанында қолданылады;
3)қылмыстық жауапкершілікке тартылатындар аталған кодексте белгіленген жасқа жеткен жеке
Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінде салықтық қылмыс жасауға байланысты мынадай
Жоғарыда айтқандарымызды қорыта отырып салык салу аясындағы мемлекетгік мәжбүрлеуге
1) салық салу аясында қүқыққа
катысты мемлекеттің қаһарлы қарымтасы болып табылады;
2)кешенді құқықтық институт ретінде салықтық әкімшілік және қылмыстық құқық
3) салық заңдарының тиісінше орындалуын және салыктық құқыктық қатынастардағы
4)салық салу аясындағы мемлекеттік мөжбүрлеу шаралары көбінесе соттан тыс
5) мемлекеттік мәжбүрлеу шараларын қолдану негізінде салықтық құқықтық қатынас
Мемлекеттік мәжбүрлеу шараларын қолдану барысында мынадай:
1)мемлекет тартқан (мемлекеттің материалдык мүддесіне келтірілген залал-зиянның) материалдық зардаптың
2) мемлекеттік мәжбүрлеу шараларының ішінде көрініс тапқан нақтылы
құқық бұзушылықтың сипаты мен қауіптілік дәрежесін есепке алу;
3)мәжбүрлеу шаралары қолданылатын құкыкқа қайшы (мемлекет пен коғамның материалдық
4)салыктық құқық бұзушының жеке басына байланысты жәйттерді кінәсінің сипатын
5)салықтық құқық бұзушылық жасаған тиісті тұлғаға қолданылатын
жазаның түрі мен мөлшерін салықтық құқық бұзушылыққа карсы жүргізілетін
6) салық салу аясында қолданылатын мемлекеттік мәжбурлеу шараларының қорғалатын
7)салықтық құқық бұзушылыктың бір түрі үшін бірнеше мәрте мәжбүрлеу
Қазақстан Республикасының салық салу аясындағы қүзыретті органдарының салықтық міндеттемелерді
Осы орайда салық органдары тарапынан салық берешегін өндіріп алу
1) салық берешегі сомасын оның банктік шоттарындағы ақшалары есебінен
2)салық берешегі сомасын оның қолма-қол акшасы есебінен өндіріп алу;
3) салық берешегі сомасын салық төлеушінің дебиторларының банктік шоттарынан
4)салық берешегі сомасын салық төлеушінің билік етуі шектелген мүлкін
5) салық төлеуші акционерлік қоғамды өзі жарияланған акцияларының қосымша
Салық органдарының салық төлеушіге мерзімінде орындалмаған салықтық міндеттемесін орындатуды
Салық декларациялары және есеп айырылысулар бойынша, сондай-ақ салықтық тексеру
Салық төлеушінін, салық берешегі сомасын оның банктік шоттарынан өндіріп
Инкассолық өкім Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерімен белгіленген нысан
Банкке немесе банктік операциялардың жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымға
Банктің салық берешегін өндіріп алу туралы салық органынын инкассолық
Бұл жерде ескеретін бір жәйт, егер салық органы банкке
Салық төлеушінің теңгемен жүргізілетін банк шоттарында ақша болмаған жағдайда,
Салық берешегін өндіріп алу туралы салық органының инкассолық өкімі
Салық берешегі сомасын салықтөлеушінің қолма-қол ақшасы есебінен өндіріп алу
Салық төлеушінің бухгалтерлік (кассалық) құжаттары бойынша (оның ішінде шетелдік
Қолма қол ақшаны алып қою уәкілетті мемлекеттік орган бекіткен
Салык берешегі есебіне салық төлеушіден мәжбүрлеп алынған қолма-қол ақша
Салық төлеушінің банктік шоттарындағы ақшасы және қолма-кол акшасы болмаған
Дебитор мен салық төлеушінің арасындағы шарттарға сәйкес салық телеушіге
Салық хабарламасын алған дебитор сол хабарламаны алған кезден бастап
Салық төлеуші мен оның дебиторының арасындағы өзара есеп айырысуды
1) салық төлеуші мен оның дебиторының аталуы және олардың
2)салық төлеуші мен оның дебиторы тіркеу есебінде тұратын салық
3)салық төлеуші мен оның дебиторының банктік шоттарының реквизитгері;
4) дебитордың салық төлеушіге берешек сомасы;
5)салық төлеуші мен оның дебиторының заңи реквизиттері, мөрлері және
6) салыстыру актісі жасалған күн сияқты мәліметтер бояуға тиіс.
Салық органы өзара есеп айырысуды салыстыру актісінің негізінде салық
Салықтық міндеттемелерін мерзімінде орындамаған салық төлеуші -заңды тұлғаның және
Салық төлеушінің билігі шектелген мүлкін оньң салық берешегі есебіне
Заңды тұлға (акционерлік қоғам) салық төлеушінің салық берешегін оның
Салық төлеуші - заңды тұлғаның және жеке түлғаның салық
Бүгінде шағын кәсіпкерлік аясының Казақстан Республикасының экономикасында алатын орны
Шағын кәсіпкерлік жоспарланған табысты табуға және пайдалы қаржылық нәтижеге
Шағын кәсіпкерлік субъектілері іс-әрекеттерін рыноктың сұранысы басым бөліктерінде жүзеге
Сонымен шағын кәсіпкерлік субъектілері тауарларға, жұмыстарға және көрсетілетін қызметтерге
Шағын кәсіпкерлік субъектілері өздерінің қаржылық және салықтық міндеттемелері бойынша
Бүгінде Қазақстан Республикасындағы осы шағын көсіпкерліктің микро және макроэкономикалық
Қазақстан Республикасы Салық кодексінің 368-бабының 1-тармағында көрсетілген:
шағын бизнес субъектілеріне;
шаруа (фермер) қожалықтарына;
ауыл шаруашылық өнімдерін өндіруші занды тұлғаларға;
кәсіпкерлік қызметтің жекелеген түрлеріне қатысты арнаулы салық
режимдері көзделген.
Арнаулы салық режимі:
акцизделетін өнімді өндіретін;
консультациялық, қаржылық, бухгалтерлік қызмет көрсететін;
мұнай өнімдерін өткізетін;
шыны ыдыстарды жинайтын және қабылдайтын;
жер қойнауын пайдаланатын;
мыналарды:
медициналық, дәрігерлік және мал дәрігерлік қызметті;
тұрғын үй коммуналдық-тұрмыстық объектілерді газбен жабдықтау
жөніндегі өндіру, жөндеу және құрылыс жұмыстарын;
күзет, өрт сигналы
жобалауды, монтаждауды, жөнге келтіруді және оларға техникалық
кызмет көрсетуді;
өртке карсы қолданылатын техниканы, жабдықтарды және өрттен
қорғау құралдарын өндіруді және сатуды;
жолаушылар лифтілерін монтаждауды, жөндеуді және оларға кызмет
көрсетуді;
дезинфекция, дезинсекция, дератизация құралдары мен препараттарын
дайындауды, өндіруді, ұқсатуды
сондай-ақ оларды пайдалануға байланысты жұмыстар мен қызметтер
түрлерін;
автомобиль көлігімен халықаралық
тасымалын;
емдік препараттар дайындау мен сатуды;
жобалау-іздестіру, сараптау,
құрылыс материалдарын, бұйымдары мен конструкцияларын өндіру
жөніндегі жүмыстарын;
алкоголь өнімдерін бөлшек саудада сатуды;
пошта байланысы және телекоммуникациялар саласындағы қызметті,
теледидарлық және дыбыстық (радиохабарларын тарату) бағдарла-
маларды тарату жөніндегі қызметті жасау мен көрсетуді,
республикалық магистральды, халықаралық
жобалауды, салуды, іске
пайдалануды, ақпаратты қорғаудың техникалық құралдарын, ақпаратты өндеудің қорғалған техникалық
Салық кодексінің 371, 372, 374, 376-баптарында белгіленген талаптарға сай
Шағын бизнес субъектілері үшін арнаулы салық режимі, төлем көзінен
Аталған салықты есептеудің оңайлатылған тәртібі салық салу объектісіне Салық
Салықтық төлем көзінен салық ұсталғанын растайтын құжаттар немесе біржолғы
Жеке кәсіпкердің, мүлікті жалға беруден түскен табыстарды қоспағанда, төлем
Патент негізінде бюджетпен есеп айырысуды жүзеге асыратын жеке кәсіпкер
Арнаулы салық режимін қолданатын шағын бизнес субъектілері кәсіпкерлік қызметтің
Шағын бизнес субъектілері салықтарды есептеу мен төлеудің, сондай-ақ олар
1) жалпыға бірдей белгіленген тәртіп;
2) біржолғы талон негізіндегі арнаулы салық режимі;
3) патент негізіндегі арнаулы салық режимі;
4) оңайлатылған декларация негізіндегі арнаулы салық режимі тәрізді тәртіптерінің
Бұл талап базарларда (жалдау шарттары бойынша базарлар аумағындағы тұрақты
Жеке кәсіпкерді мемлекеттік тіркеу туралы куәлік, біржолғы талон және
Салық кодексінің 378 және 385-баптарында көзделмеген қызметтер бойынша ауыл
Базарларда тауар сату бойынша (жалдау шарттары бойынша базарлар аумағындағы
Бұл ретте, рыноктарда өткізу бойынша бюджет есеп айырысуды жүзеге
Салық кодексінің 392-бабының 1-тармағында белгіленген тұлғалар бюджетпен есеп айырысуды
Мынадай салық төлеушілердің:
1) филиалдары, өкілдіктері бар занды тұлғалардың;
филиалдардың, өкілдіктердің;
занды тұлғалардың еншілес ұйымдарының және тәуелді акционерлік
коғамдардың;
4)әртүрлі елді мекендерде өзге де окшауланған құрылымдық бөлім-шелері бар
2.2. Біржолғы талон және патент негізіндегі арнаулы салық режимі
Біржолғы талон негізіндегі арнаулы салық режимін қызметі ішінара сипатта
Қызмет түрлерінің тізбесін, біржолғы талондардың нысаны мен берілу тәртібін
Жалдамалы еңбекті қолданбай біржолғы талон негізінде ара-тұра сипаттағы қызметті
Патент - арнаулы салық режимін қолдану құқығын куәландыратын және
Патент негізіндегі арнаулы салық режимін: жалдамалы қызмет-керлердің еңбегін пайдаланбайтын;
Патент жеке кәсіпкерге бір күнтізбелік жыл шегінде кемінде бір
Жеке кәсіпкер лицензиялауға жататын қызметті жүзеге асырған жағдайда ол
Салык төлеушінің кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыратын орны бойынша салык
Патенттің құнын есептеуді жеке кәсіпкер мәлімдеген кірістің 3 проценті
Нақтылы табыс патент алған кезде мәлімделген табыстан асып кеткен
Патент негізінде арнаулы салық режимін қолдануға мүмкіндік бермейтін жағдайлар
Оңайлатылған декларация негізіндегі арнаулы салық режиміне салық кезеңі басталғанға
Қызметін бір елді
1) жеке кәсіпкерлер үшін:
жеке кәсіпкердің өзін қоса алғанда, қызметкерлердің шекті орташа
тізімдік саны салық кезеңі ішінде он бес адам болса;
салық кезеңі ішінде шекті табысы 4500,0 мың теңге болса;
2) заңды тұлғалар үшін:
- қызметкерлердің шекті орташа тізімдік саны салық кезеңі ішінде
жиырма бес адам болса;
- салық кезеңі ішінде
оңайлатылған декларация негізіндегі арнаулы салық режимін қолданады.
Осындай талаптарға сай келмеген жағдайларда немесе арнаулы салық режимінен
Салықты есептеу мен төлеудің жалпыға бірдей белгіленген тәртібінен оңайлатылған
Шағын бизнес субъектісі салықты оңайлатылған декларация негізіндегі есеіптеуді салық
Жеке кәсіпкердің тоқсандық табысына мынадай ставкалар бойынша:
1)2000.0 мың теңгеге дейін қоса алғанда, табыс сомасының 3
2000,0 мың теңгеден жоғары - 3000,0 мың теңгені қоса
мың теңге +2000,0 мың теңгеден асатын табысының 5 проценті
3000,0 мың теңгеден жоғары, 110,0 мың теңге +3 000,0
асатын табыс сомасының 7 проценті мөлшерінде салық салынуға тиіс.
Ал заңды тұлғаның тоқсандық табысына мынадай ставкалар бойынша:
2000,0 мың теңгеге дейін қоса алғанда, табыс сомасының 4
мөлшерінде;
2000,0 мың теңгеден жоғары - 4500,0 мың теңгені қоса
мыңтеңге + 2000,0 мыңтеңгеден асатын
мөлшерінде;
4500,0 мың теңгеден жоғары - 6500,0 мың теңгені қоса
мың теңге + 4500,0 мың теңгеден асатын табыс сомасының
мөлшерінде;
6500,0 мың теңгеден жоғары - 345,0 мың теңге +6500,0
асатын табыс сомасының 9 проценті мөлшерінде салық салынады1.
Егер есепті кезеңнің қорытындысы бойынша жалдамалы қызметкерлердің орташа айлық
Табыстың шекті мөлшері белгіленген мөлшерден асып кеткен жағдайда, салык
Оңайлатылған декларация тоқсан сайын, есепті салық кезеңінен кейінгі айдың
2.3. Шаруа (фермер) қожалықтарына және ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіруші
Шаруа (фермер) қожалықтарына арналған арнаулы салық режимі бірыңғай жер
Жеке меншік құқығымен және (немесе) жер пайдалану қүкығымен (кейінгі
Шаруа (фермер) қожалықтары арнаулы салық режимін қолдану үшін жыл
20 ақпаннан кейін қүрылған шаруа (фермер) қожалықтары жеке кәсіпкерді
Бірыңғай жер салығы бойынша күнтізбелік жыл салық кезеңі болып
Бірыңғай жер салығын төлеу негізінде арнаулы салық режимін қолданатын
осы арнаулы салық режимі қолданылатын қызметтен түскен шаруа
(фермер) қожалықтарының табысынан жеке табыс салығын;
осы арнаулы салық режимі қолданылатын қызметті жүзеге асырудан
түскен айналым бойынша қосылған құн салығын;
3} осы арнаулы салық режимі колданылатын қызметте пайдаланылатын жер
4) Қазакстан Республикасының Үкіметі белгілеген қажеттілік нормативтері шегінде салық
5) Казакстан Республикасының Үкіметі белгілеген қажеттілік нормативтері шегінде салық
Жер учаскесін бағалау құны бірыңғай жер салығын есептеу үшін
Бірыңғай жер салығын төлеу жер учаскесі орналасқан жер бойынша
Төлеудің бірінші мерзімінде бірыңғай жер салығын төлеушілер ағымдағы төлемді
Шаруа (фермер) қожалықтары үшін арнаулы салық режимі қолданылмайтын қызмет
Шаруа (фермер) қожалығы жер учаскесін басқа шаруа (фермер) кожалығына
Жер учаскесін жалға беруден алынған табыс бойынша шаруа (фермер)
Бірыңғай жер салығын төлеушілер жыл сайын ағымдағы салық кезеңінің
Сонымен бірге бірыңғай жер салығын төлеушілер бірыңғай жер салығы
әлеуметтік салық бойынша декларацияны;
төлем кезінде ұсталатын жеке табыс салығы бойынша есепті;
жинақтаушы зейнетақы қорларына міндетті зейнетакы жарналарын
төлеу женіндегі есептілікті;
жер бетіндегі көздерден
төлемақы бойынша және қоршаған
бойынша декларацияны;
мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорына әлеуметтік аударымдар
бойынша есепті табыс етеді.
Бірыңғай жер салығын төлеуші осы арнаулы салық режимін қолданған
1) ағымдағы салықтық кезең үшін бірыңғай жер салығы бойынша
2)нотариат немесе селолық (поселкелік) атқарушы органдар куәландырған жер пайдалануға
3)жер ресурстарын басқару жөніндегі уәкілетті орган берген жер учаскесін
4) әлеуметтік салық сомаларын есептеу үшін қажетті деректерді міндетті
Кейінгі салықтық кезеңдерде бірыңғай жер салығын төлеуші бірыңғай жер
Таратылған немесе қайта ұйымдастырылған кезде бірыңғай жер салығын төлеуші
Бірыңғай жер салығын төлеушілер осы салық бойынша декларация табыс
Бірынғай жер салығын төлеушілер шаруа (фермер) қожалығынын. басшысын және
Төлем көзінен ұсталатын жекетабыс салығын есептеу Салық кодексінің 153,155,
ластағаны үшін төлемақыны және жер бетіндегі көздерден су ресурстарын
1)ағымдағы салықтық кезеңнің 20 қазанынан кешіктірілмейтін мерзімде 1 қаңтардан
2) есепті кезеңнен кейінгі салықтық кезеңнің 20 наурызынан кешіктірілмейтін
Ауыл шаруашылық өнімдерін өндіруші заңды тұлғаларға арналған арнаулы салық
жерді пайдалана отырып, ауыл шаруашылық өнімдерін өндіру,
өзі өндірген осы өнімді ұқсату және өткізу жөніндегі;
толық кезеңді мал (төлді өсіруден бастап) шаруашылығы (соның
ішінде асыл тұқымды) мен қүс шаруашылығының, ара шаруашылығының
ауыл шаруашылық өнімдерін өндіру жөніндегі, сондай-ақ өзі өндірген осы
өнімдерді ұқсату және өткізу жөніндегі қызметіне қолданылады.
Арнаулы салық режимі салық төлеушілердің акцизделетін өнім өндіру, оны
Салық төлеушілер осы арнаулы салық режимі қолданылмайтын қызмет түрлерін
Арнаулы салық режимін қолдану үшін салық төлеуші ай сайын
Салық төлеуші осындай арнаулы салық режимін қолданудың алғашқы салық
1) заңды тұлғаны мемлекеттік тіркеу туралы куәліктің нотариат
куәландырған көшірмесін;
2) уәкілетті органдар берген, нотариат немесе селолық (поселкелік)
атқарушы органдар куәландырған жер учаскесіне деген құқығын растайтын
құжаттардың көшірмелерін;
3)салықтық кезеңнің басындағы жағдай бойынша көлік құралдарына салынған салықты
4)мүлікке салық салу объектілері болып табылатын және меншік құқығындағы
5)қызметтің лицензияланатын түрін жүзеге асырған жағдайда лицензиясын;
жұмыс берушінің (жаңадан құрылғандарын қоспағанда) мәлімделген
қызметкерлер санына табыс түрінде төлейтін шығындарын қоса алғанда,
салық төлеушінің еткен үш-бес жылдағы жылдық жиынтық табысы мен
шығындарын растау үшін қажетті есептерінің көшірмелерін;
уәкілетті мемлекеттік орган белгілеген нысан мен тәртіп бойынша
салық төлеуші толтырған патент құнының есебін табыс етеді.
Жоғарыда аталған құжаттардың бәрі болған жағдайда салық саны бес
Патент құны есебіне енгізілген салықты есептеуге арналған кезеңі күн-тізбелік
Жаңадан құрылған салық төлеушілер тіркеу есебіне қойылған кезден бастап
Патент құнының есебіне корпорациялық табыс салығы, әлеуметтік салық, меншік,
Салык кезеңінің басында патент құнынын есебіне енгізілген салық сомаларын
1 ) корпорациялық табыс салығын және қосылған құн салығын
шаруашылықтардың орташа көрсеткіштері бойынша анықтайды. Табыстар мен шығындар көрсеткіштерін
2) әлеуметтік салықты анықтау кезінде - Салық кодексінің 316-бабынының
3)жер салығының, жер учаскелерін пайдаланғаны үшін төлейтін ақының мүлік
Патент құнын есептеу кезінде бюджетке теленуге тиісті салық және
Патент құны есебіне енгізілген салық және жерді пайдаланғаны үшін
Төлем көзінен ұсталатын жеке табыс салығын есептеу Салық кодексінің
Төлем көзінен ұсталатын жеке табыс салығы, жинақтаушы зейнетакы қорларына
1) ағымдағы салықтық кезеңнің 1 қаңтарынан 1 казанына дейінгі
2) 1 казан мен 31 желтоқсан аралығындағы кезең үшін
Арнаулы салық режимін қолданатын ауыл шаруашылық өнімдерін өндіруші заңды
Арнаулы салық режимін қолданатын ауыл шаруашылық өнімдерін өндіруші заңды
1)Еншілес ұйымдары, филиалдары мен өкілдіктері бар заңды тұлғалардың;
заңды тұлғалар филиалдарының өкілдіктері мен өзге де оқшауланған
құрылымдық бөлімшелерінің;
осы арнаулы салық режимін қолданатын басқа заңды тұлғалардың
аффилиирлендірілген түлғалары болып табылатын заңды түлғалардың ауыл
шаруашылық өнімдерін өндіруші заңды түлғаларға арналған арнаулы салық
режимін қолдануға құқығы жок.
Аффилирленген тұлға ретінде шешімдерді тікелей және (немесе) жанама айқындауға
Кәсіпкерлік қызметтің жекелеген түрлеріне арналған арнаулы салық режимі
Кәсіперлік қызметтің жекелеген түрлеріне арналған арнаулы салық режимі:
ойын бизнесі саласында;
акшасыз ұтыс ойын автоматтарына;
боулинг (кегельбан) бойынша;
картинг бойынша;
бильярд бойынша;
- лото ойынын ұйымдастыру бойынша қызметкер көрсететін жеке
кәсіпкерлердің, заңды тұлғалардың, олардың филиалдарының, өкілдіктерінің
және өзге де
қолданылады.
Арнаулы салық режимі осы аталған тұлғалар салық төлеушілер үшін:
тіркелген жиынтық салық түрінде корпорациялық немесе жеке табыс
салығын, қосылған құн салығын есептеу және төлеудің;
осы аталған салықтар мен акциз бойынша бірыңғай оңайлатылған
декларация түрінде салық декларациясын тапсырудың оңайлатылған тәртібін
белгілейді.
Осындай тәртіп төлем көзінен ұсталатын жеке табыс салығы мен
Корпорациялық (жеке) табыс салығы - тіркелген жиынтық салық мөлшерінің
Салык төлеушілер тіркелген жиынтық салықты төлеумен қатар Салық кодексінің
Салык кодексінің 393-бабында аталған ойын мекемесінде пайдаланылатын салық салу
Тіркелген жиынтық салық салу объектісіне:
1) ойын бизнесі саласындағы қызметті жүзеге асыратын салық төлеушілер
тарап ретінде өз өкілдері арқылы ойын мекемесі қатысатын құмар
ойындарды өткізуге арналған ойын үстелі;
өз өкілдері арқылы үйымдастырушы және (немесе) байқаушы ретінде
ойын мекемесі қатысатын қүмар ойындар өткізуге арналған ойын үстелі;
ақшалай ұтысы бар ойын автоматы;
тотализатор кассасы;
букмекерлік кеңсе кассасы;
2) ақшасыз ұтыс
- ақшасыз ұтыс ойын автоматы;
3) боулинг (кегельбан) бойынша қызмет көрсететін салық төлеушілер
үшін:
- ойын жолы;
4) картинг бойынша қызмет көрсететін салық төлеушілер үшін: карт;
5)бильярд бойынша қызмет көрсететін салық төлеушілер үшін: бильярд үстелі;
6) лото ойынын ұйымдастырушы салық төлеушілер үшін: лото ұйымдастырушы
Бір салық салу объектісінен алынатын тіркелген жиынтық салық ставкаларының
Салық төлеушінің бір елді мекен шегінде орналасқан бірнеше ойын
Күнтізбелік бір жылда төленуге тиісті тіркелген жиынтық салық Салық
Объектілер есепке алынған тіркеу карточкасының түп нүсқасы әрбір ойын
Акциз және тіркелген жиынтық салық сомасы есепті айдан кейінгі
Салық төлеушінің облыста (қалада) бірнеше ойын мекемелері (тұрақты нүктелері)
Тіркелген жиынтық салықты және акцизді есептеу мен төлеу үшін
Салық салу объектілері салық кезеңінің 15-іне дейін шығып кеткен
Салық төлеушілер тіркелген жиынтық салық және акциз бойынша бірыңғай
Қорытынды
Әлемдік тәжірбиеге және Қазақстан Республикасында болып жатқан процестерге сүйене
Шағын кәсіпкерлік экономиканың нарықтық тұрақтылығын қамтамасыз ететін елеулі фактор
Шағын кәсіпкерлік жоспарланған табысты табуға және пайдалы қаржылық нәтижеге
Шағын кәсіпкерлік субъектілері іс-әрекеттерің рыноктың сұранысы басым бөліктерінде жүзеге
Сонымен шағын кәсіпкерлік субъектілері тауарларға жұмыстарға және көрсетілетін қызметтерге
Өзінің қалыптасу кезеңінде кез келген істе, сондай-ақ заң салаларында
Біздің еліміздің Кіріс министрлігі өз дәрежесінде
Қазақстан Республикасының Орта Азия мемлекеттері арасындағы рөлі мен маңызын
Пайдаланылған нормативтік-құқықтық актілер мен әдебиеттер тізімі
Қазақстан Республикасының
07.10.1998 жылы енгізілген өзгерістер мен толықтырулармен;
Қазақстан Республикасының Салық және бюджетке төленетін өзге
де міндетті төлемдер туралы Кодексі (Салық кодексі) 12.06.2001 ж.;
Қазақстан Республикасының "Бюджет кодексі" 24 сәуір 2004 жыл;
Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі (Жалпы бөлім) 27
желтоқсан 1994жыл;
Қазақстан Республикасының "Микрокредиттік ұйымдар туралы"
Заңы 18.03.2003 ж.
Қазақстан Республикасының "Инвестициялар
01.01.2003 ж.
Қазақстан Республикасының Кеден кодексі, 2003 жыл 5 сәуір;
Жеке кәсіпкерлік туралы Қазақстан
қаңтар 2006 жыл;
Сауда қызметін реттеу туралы Заң, 12 сәуір 2004 жыл;
Демпингке қарсы шаралар туралы Заң, 13 шілде 1999 жыл;
Субсидиялар және өтем шаралары туралы Заң, 16 шілде
жыл;
Коммерциялық емс ұйымдар туралы Заң, 16 қаңтар 2001 жыл;
Н.Қазақстан Республикасы Президентінің
Қазақстанның 2030 жылға дейінгі даму стратегиясын жүзеге асырудын
одан арғы іс-шаралары туралы Жарлығы;
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 30 қыркүйек 2005. жылғы Экономикалық саясаттың
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2005-2007 жылдарға арналған орта мерзімді фискальдық
Ағыбаев А.Н. Ответственность должностных лиц за служебные
преступления. Алматы. Жеті жарғы, 1997 ж.
Бәсекеге қабілетті Қазацстан үшін, бәсекеге қабілетті экономика
ушін бәсекеге қабілетті халық үшін, ҚР Президентінің Қазақстан
хапқына жолдауы, 19 наурыз 2004 жыл;
Гереев В.И. Налоговое право. М., 1995 ж.
Найманбаев ОМ. Салықтьщ құқьщ, Алматы 2005 жыл.
Зейнельгабдин А.Б., Ильясов К.К., Ермекбаева Б.Ж.
налогооблажения. А., 1994ж.
Қазақстан экономикалық, әлеуметтік
Президентінің Қазақстан халқына жолдауы, 18 ақпан 2005 жыл;
Қазақстан өз дамуындағы
Қазақстанның әлемдегі бәсекеге қабілетті 50 елдің қатарына кіру
стратегиясы , 1 наурыз 2006 жыл;
Карагумова Г. Налоги: сущность и
1994ж.
Кучерявенко В.Н. Налоговое право. Харьков, 1997ж.
Мұхитдинов Н.Б., Найманбаев С.М., Дулатов Ы.Д. Мемлекеттің
салық қызметінің құқықтық негіздері. А., 1998ж.
Мұхитдинов Н.Б., Найманбаев С.М., Серимов У.С.
саласындағы басқарудың құқықтық негіздері. А., 1999ж.
Мұхитдинов Н.Б., Найманбаев С.М., Серимов У.С.
орысша салықтық-құқықтық түсіндірме сөздік. А., 1999ж.
Н.Назарбаев. Сындарлы онжыл А.,2003ж.
Джекебаев Ч. "Ответственность физических лиц на неуплату
налога. Фемида". А., 1997.
Оспанов М.Т. Основы налогового права. М., 1995ж.
Пепеляев С.Г. Основы налогового права. М., 1995ж.
Худяков А.И. Налоговое право Республики Казахстан Ам 2002ж.
Худяков А.И.
правонарушения кн.5., А.,1997ж.
Худяков А.И. Наурызбаев Н.Е.
установление, виды. Алматы, 2002 ж.
Жазыбаев Д.М., Найманбаев С.М. Әкімшілік комиссиялар және
әкімшілік жауапкершілік Алматы, 1997ж.
Сапарғалиев Ғ., Ибраева А.С. Мемлекет және құқық теориясы.
А.,Жетіжарғы, 1998ж.
Қазақстан Республикасы Президенті Н.Ә. Назарбаевтың Қазақстан халкына жолдауы:
Найманбаев ОМ. Салықтьқ құқьқ, Алматы 2005 жыл
Мұхитдинов Н.Б., Найманбаев С.М., Дулатов Ы.Д. Мемлекеттің салық қызметінің
құқықтық негіздері. А., 1998ж.
Худяков А.И. Наурызбаев Н.Е.
Сапарғалиев Ғ., Ибраева А.С. Мемлекет және құқық теориясы.
Худяков А.И. Наурызбаев Н.Е.
Зейнельгабдин А.Б., Ильясов К.К., Ермекбаева Б.Ж.
Оспанов М.Т. Основы налогового права. М., 1995ж.
5
ШАҒЫН КӘСІПКЕРЛІККЕ САЛЫҚ САЛУ ЖҮЙЕСІ
Шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау және лицензиялау
Шағын және орта бизнес субъектілеріне салық салудың негіздері
Қазақстан Республикасындағы шағын кәсіпкерлік
Шағын кәсіпкерлікті дамыту мақсатындағы салық саясаты
Шағын бизнес субьектілері
Шағын бизнес субъектілеріне салық салу
ҚАЗАҚСТАНДА ШАҒЫН КӘСІПКЕРЛІКТІ МЕМЛЕКЕТТІК РЕТТЕУ ЖОЛДАРЫН ЖЕТІЛДІРУ
Шағын бизнестің: қазіргі кездегі дамуы мен қалыптасуы және оны мемлекеттік қолдаудың теориялық аспектілері
Қазақстан Республикасындағы кәсіпкерлік қызметі жайлы