Қызықты психология
Мазмұны
Кіріспе
І Психиканың эжалпы сипаттамасы
ІІ Сана – психика дамуының жоғарғы сатысы ретінде
ІІІ Жүйке жүйесіің ұғымы мен мәні
ІҮ Жоғарғы жүйке қызметі – психиканың физиологиялық негізі
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер
Кіріспе
Жалпы, психиканың пайда болуы, яғни генезисі және оның
Сонымен қатар, психика туралы ғылымды ғалымдар әр түрлі
Демек, психика барынша жанды материяның қасиеті емес, ал
Бұл курстық жұмыстың алдына қойған мақсаты – психиканың
Ал міндеттер – осы алдымызға қойған мақсатқа жетудің
психиканың жалпы сипаттамасына тоқталу, оның ішінде сананың психикнаың
Жүйке жүйесінің ұғымы мен мәнін ашып көрсету.
Жоғарғы жүйке қызметі – психиканың физиологиялық негізгі ретіндегі
Курстық жұмыстың зерттеу объектісіне психиканың және жоғарғы жүйке
Ал зерттеу пәніне психика мен жүйке жүйесінің ара
І ПСИХИКАНЫҢ ЖАЛПЫ СИПАТТАМАСЫ
Психика жөніндегі алғашқы түсініктер анимистік сипатта болды. Анимизм
Психикаға деген ғылыми-философиялық көзқарас гилозоизм концепциясы болып қалыптасты,
Психологиялық білімнің одан кейінгі дамуы психиканы тар шеңберлі
Ертедегі Греция философиясының өзінде-ақ психикаға деген бірі-біріне өарама-қарсы
Демокрит барлық қоршаған табиғат сияқты психика да материалдық
Плантонның пікірі бойынша жанның материямен ортақ еш нәрсесі
Эксперименттік әдістің нашар дамығанына қарамастан, ертедегі грек философтары
Сөйтіп, грек ғылымында психология зерттейтін құбылыстар ауқымы жөніндегі
Орта ғасырлық философия мен психологиялық түсініктерде жан туралы
ХҮІІ-ХҮІІІ ғасырлардағы филосфтар психиканы түсінудің методологиялық алғы шарттарының
Р. Декарт (1596-1650) жануарлар мен адам психикасына
Рефлекс және сана ұғымдарының мазмұнын белгілеп алып, Декарт
Д. Локк (1632-1704) сенсуализмнің – ақыл-ой жүйесінде сезім
Бұл тұжырым эксперименттік жолмен алынған фактілермен қарама-қарсы келгенге
Психологияның дамуы мен психика механизмдерін түсінуге Г. Лейбниц
Туа бітетін идея жөніндегі Декарт ілімін қолдай отырып,
«Егер жан шынында да осындай «таза тақтаға» ұқсас
Сөйтіп ХІХ ғасырдың басына таман сананың идеалистік ұғымын
Психикаға деген материалистік көзқарастың дамуы ағылшын сенсуалистері: Т.
Англияда, Францияда, Германияда материалистік философияның дамуы К. Маркс
ІІ САНА – ПСИХИКА ДАМЫНЫҢ ЖОҒАРҒЫ САТЫСЫ РЕТІНДЕ
Сана психика дамуының жоғарғы сатысы ретінде, ең алдымен,
Жеке адам санасы мен қоғамдық сана диалектикалық бірлікте
Сана объективтік болмыс жайында қорытылған білімнен ғана емес,
Демек, адам өзін табиғаттан бөліп алады, белгілі автономия
Сана адамның творчествалық қабілеттіліген көрінеді. «Адманың санасы объективті
Хайуан еш нәрсені де орната алмайды. Егер ол
Адам дүниені саналы түрде өзгертуге талаптанады, оны өз
Сананың аса маңызды қасиеті оның есеп беруі болып
Білім негізнде жеке адамның іс-әрекетіндегі және мінез-құлқындағы саналылық
Басқаларды тану арқылы өзіңді тану. Жас бала бастапқыда
Қарым-қатынас процесінде адамдар бірін-бірі біліп, біріне-бірі баға береді.
Егер бір адамның іс-әрекеті мен мінез-құлқын сыңар жақты
Өзн-өзі өзіндік сана-сезімнің қалыптасуында маңызды роль атқарады. Өзін-өзі
ІІІ ЖҮЙКЕ ЖҮЙЕСІНІҢ ҰҒЫМЫ МЕН МӘНІ
Жүйке жүйесі организмнің сыртқы ортамен байланысын жүзеге асырып
Жүйке жүйесі нейрон деп аталатын жеке клеткалардан құралған.
Жануарлар мен адамдардың психикалық әрекетінің материалдық негізгі болып
Орталық жүйке жүйесінің екінші бөлігі – ми. Оның
Сопақша ми – жұлынның тікелей жалғасы. Мұнда жүрек
Сопақша мидың сырт жағында формасы ағаштың жапырағына ұқсас
Аралық ми көру төмпешіктерінен және төмпешік асты аймағынан
Мидағы осы орталық, оның төменгі бөліктеріне басшылық ету
Оларды тудырған – қоғамның нақтылы талап-тілектері, өмірімізде болып
Психологиялық ғылымның келесі бір топқа енуіне даму принципі
Жүйке жүйесінің қызметі рефлекс арқылы жүзеге асып отырады.
Рефлекс терминін ғылымға ендірген де осы кісі. Рефлекс
Шартсыз рефлекстердің жүйке жүйесі арқылы жасау жолын рефлекс
Рефлекс доғасының күрделі түрі ми қабығының жұмысында байланысты.
Рефлекс туралы теорияның негізгі қағидаларын нағыз ғылыми тұрғыдан
И.М. Сеченовтың ми қызметінің рефлекстік механизмі туралы идеялары
И.М. Сеченов пен И.П. Павлов мидың барлық рефлекстік
Қозу - әр түрлі тітіркенгіштердің әсері нәтижесінде жүйке
И.П. Павлов шартты рефлекстердің табиғатын зерттеу үстінде тежелулердің
Сыртқы тежелудің өзі бірнешеге бөлінеді. Соның бірі –
Тежелудің бұл түрі организмнің өмірі үшін аса маңызды.
Сыртқы тежелудің екінші түрі – шектен тыс тежелу.
Ішкі тежелудің бірнеше түрі бар. солардың бірі –
Ішкі тежелудің бір түрі - ажырату тежелуі. Бұл
Адамның психикалық әрекетінің қызметінің заңдылықтары, оны жүзеге асыру
Органиклаық әлемнің – қарапайым біржасушалы жануарлардан адамға дейінгі
Орталық жүйке жүйесінің жоғарырақ бөлімдері бас миының үлкен
Жүйке жүйесінің барлық бөлімдері өзара тығыз байланыста жұмыс
Бас миының өзекті бөлігі бірқатр күрделі және өмірге
Ортаңғы мида көз бен құлақтан қозғаушы салаға беретін
Қабық астары күрделі шартсыз рефлекторлық әрекетті қамтамасыз етеді.
Адамның саналы әрекетінің мүшесі болып үлкен жарты шарлар
ІҮ ЖОҒАРҒЫ ЖҮЙКЕ ҚЫЗМЕТІ – ПСИХИКАНЫҢ ФИЗИОЛОГИЯЛЫҚ НЕГІЗІ
Психика – жүйке жүйесінің қасиеті болғандықтан, психикалық қасиетті
Жүйке жүйесі орталық және перифериялық жүйке жүйесі болып
Перифериялық жүйке жүйесі – жүйкелер, яғни талшық шоқтары.
Ми да, жүйкелер де, нейрондардан яғни бірімен –
Мидың бірнеше бөліктері болады. Омыртқадағы жұлын қарапайым қозғалысты
Жануралардың миына қарағанда адам миының құрылысы күрделі болып
Жануар неғұрлым дамыған болса, оның ми қыртысының маңдай
Жеке адамның психикалық өмірінде мидың көлемі мен салмағының
Жүйке жүйесі ағзаның сыртқы ортамен байланысын жэүзеге асырып
Жүйке жүйесі нейрон деп аталатын жеке жасушалардан құрылған.
Жануралар мен адамдардың психикалық әрекетінің материалдық негізі болып
Орталық жүйке жүйесінің бөліктерінің орналасуы көп қатарлы үйдің
Жұлыннан жан жаққа 31 жұп нерв талшықтары тарайды,
Жұлын біздің саналы әрекетіміздің орталығы емес, ал қарапайым
Орталық жүйке жүйесінің екінші бөлігі – ми. Оның
Сопақша ми – жұлынның тікелей жжжжжалғасы. Мұнда жүрек
Сопақша мидың сырт жағында, формасы ағаштың жапырағына ұқсас
Аралық ми төмпешіктерінен және төмпешік асты аймағынан тұрады.
Ми сыңарлары екі бөліктен тұрады. Ми сыңарларының салмағы
Ми қабығы 4 бөлімге бөлінеді. Олар: маңдай, төбе,
Ми қабығы бірыңғай тұтас мүше. Ол бейне қабылдағыш
Ағзаға әср етуші тітіркенгіштер мен ағзаның жауап қайтару
Уақытша жүйке байланыстарының маңыздылығын мойындай кез келген психикалық
Адамдағы бірінші сигнал жүйесінің сигналдары мінез құлықты
Сонымен психика – ми қасиеті болып саналады. Түйісу,
Сыртқы орта адамның миына, жүйке жүйесіне сезім органдары
Шартты рефлекс өмірде пайда болып қоймайды, сонымен қатар
Уақытша жүйке байланысы ми қыртысында тек тітіркендіргіштің пайда
Ағза үшін ми сыңарлары қабатындағы уақытша байланыстардың маңызы
Қорытынды
Сонымен, психиканың пайда болуы және оның дамуына байланысты
Демек, анимизим - әр заттың жаны бар деп
Сондай – ақ психика – тек адамға тән
Басқаша айтқанда, психика – бүкіл табиғаттың жан –
Ал сана – психика дамуының жоғарғы сатысы ретінде,
Сонымен қатар жоғарғы жүйке қызметі – псизиканың физиологиялық
Сонымен, қорытындылай келе, психиканы біріктіруші өмір әрекеті формасы,
Сана – бұл қоғамдық болмыс.
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Гоноболин Ф.Н. Психология. Оқулық. Алматы,-Мектеп, 1976ж
Жұмасова К.С. Психология/Оқулық. Астана,-Фолиант, 2006ж
Жарықбаев Қ. Жалпы психология. Оқулық/5-ші басылым. Алматы, Эверо,-2004ж
Жарықбаев Қ. Психология. Пед. училищелерге арналған. 2-ші басылым,
Бап-Баба С.Б. Жантану негіздері. Жоғарғы оқу орындарының студенттеріне
Жарықбаев Қ. Психология. Астана. Білім,-1993ж
Психология адамзат ақыл ойының қазынасы. 10 томдық. (Ә.Н.
Левитов Н.Д. Психология характера, Москва, 1969г.
Веккер Л.М. Психические процессы. Москва, 1981 г.
Чистякова М.И. Психогимнастика. Москва, 1980г.
Гиппентрейтер Ю.Б. Введение в общую психологию. Курс лекций.
Рубинштейн С.Л. Основы общей психологий. Москва, 1989 г.
Розет И.М. Психология фантазии Минск, 1977г.
Ж. Аймауытов. Психология (Оқу құралы) Алматы, 1994 г.
Ә. Алдамұратов. Қызықты психология. Алматы, 1992 ж.
А. Әбдірахманов, Қ. Жарықбаев. Психологиялық орысша-қазақша сөздік. Алматы,
Жалпы психология. В.В. Богословский редакциясымен, Алматы, 1980ж.
К.Н. Корнилов. Психология, Алматы, 1946ж
Т.Тәжібаев. Жалпы психология Алматы, 1993ж
А. Темірбеков, С.Балаубаев Психология. Алматы, 1996ж.
Ә. Алдамұратов. Жалпы психология Алматы, 1996ж
Хомская Е.Д. Нейропсихология. Москва, 1987г.
Лурия А.Р. Мозг человека и психические процессы.
Левитов Н.Д. Психология характера. Москва, 1996г.
3
Тәрбие мен оқыту жүйесінің дамуындағы психология. ролі және орны
Мектепке дейінгі психология пәні, мақсаты мен міндеттері
Өтпелі кезеңдегі психикалық процестердің даму сатылары
6 жастағы баланың танымдық үдерісінің дамуы- зейін, қиял, ес, қабылдау
Жасөспірімдердегі өтпелі кезеңдегі психикалық процестердің даму сатылары
Адамның таным процестері
Психологияның ой пікірлері
Психология менің өмірімдегі және болашақ кәсібімдегі рөлі
Жан туралы ілімі білімдерінің Қазақстандағы даму жолдары
Балалар психологиясы пәні оның міндеті