Педагогикалық технологиялар
ЖОСПАР
КІРІСПЕ 3
І ҚАЗІРГІ ЖАҢА ПЕДАДОГИКАЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР ТУРАЛЫ СОҢҒЫ МӘЛІМЕТТЕР 5
1.1 Технология туралы жалпы түсінік 5
1.2 Инновациялық технологияларды қолдану уақыт талабы 9
1.3 Жаңа технологиялардың тиімді жақтары 10
ІІ ҚАЗАҚ ТІЛІН ОҚЫТУДА ҚОЛДАНЫЛАТЫН ЖАҢА ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫҢ ЕРЕКШЕЛІГІ 20
2.1 Модульді оқыту технологиясы 20
2.2 Оқытудың компьютерлік технологиясы 22
2.3 Ойын арқылы оқыту технологиясы 26
2.4 Дамыта оқыту технологиясы 28
2.5 Оқу мен жазу арқылы сын тұрғысынан ойлауды дамыту
2.6 Проблемалық оқыту технологиясы 32
ҚОРЫТЫНДЫ 34
ҚОСЫМША 35
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 43
КІРІСПЕ
Курстық жұмыстың өзектілігі. Қазіргі жаңа педагогикалық технология арқылы қазақ
Курстық жұмыстың нысаны. Мектептерде, жоғарғы оқу орындарында қазақ тілін
Курстық жұмыстың мақсаты мен міндеті. Жұмыстың негізгі мақсаты –
жаңа педагогикалық технология арқылы қазақ тілін оқытудың ғылыми-теориялық негіздерін
технология арқылы оқытудың тиімді жолдарын ұсыну;
педагогикалық эксперимент арқылы жаңа педагогикалық технологияның тиімділігін дәлелдеу.
Курстық жұмыстың дереккөздері. Зерттеудің негізгі дереккөздері ретінде ғылыми-теориялық еңбектер
Курстық жұмыстың ғылыми жаңалығы.
Жаңа педагогикалық технология арқылы оқытудың ғылыми-теориялық негіздері айқындалды;
жаңа технологияның мазмұны, құрылымы және өзіндік ерекшелігі анықталып, оларды
қазақ тілін оқытудың технология арқылы оқытудың ұтымдылығы тәжірибе жүзінде
Курстық жұмыстың практикалық маңызы. Жаңа педагогикалық технология арқылы меңгерту
Курстық жұмыстың теориялық маңызы. Қазақ тілін жаңа технология
Курстық жұмыстың пәні. Жалпы білім беретін оқу орындарында
Курстық жұмыстың әдістері. Қазақ тілін оқытудың жаңа технологияларының өзіндік
Курстық жұмыстың құрылымы. Жұмыс кіріспе және негізгі мәселелерді қамтитын
І ҚАЗІРГІ ЖАҢА ПЕДАДОГИКАЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР ТУРАЛЫ СОҢҒЫ МӘЛІМЕТТЕР
1.1 Технология туралы жалпы түсінік
«Технология» ұғымы соңғы кездері педагогикалық әдебиеттегі ең көп қолданылатын
Білім беру жүйесі – басқару органдарынан, түрлі типтегі және
«Технология» ұғымы грек тілінен енген екі сөзден тұрады: «техне»
Технологияның анықтамалары түсіндірме сөздікте былай берілген:
1. Өндірістің белгілі бір саласындағы өндірістік операциялардың, әдістер мен
2. Белгілі бір өндірістік процесті іске асырудың әдістері, материалдар
Осы анықтамалардан көрініп тұрғанындай, көпшіліктің санасында технология термині өндіріспен
Ал педагогикалық технология дегеніміз не? Бұл сұраққа нақты жауап
Технология дегеніміз – белгілі бір процестерді жүзеге асыру әдістері
Технология дегеніміз – оқу процесін жандандыру мақсатында ұйымдастырылған, белгілі
Технология дегеніміз – оқу процесін ойдағыдай жүзеге асырудың мазмұнды
Технология дегеніміз – білім алудың жоспарланған нәтижелерге жету процесінің
Технология дегеніміз – тәжірибе жүзінде орындалатын белгілі бір педагогикалық
ЮНЕСКО-ның құжатында педагогикалық технологияға мынандай анықтама берілген. Педагогикалық технология
Сонымен, педагогикалық технология дегеніміз – ұстаздың кәсіби қызметін жан-жақты
Қазақ тілі саналы және сапалы меңгерту жаңа технологияларды ұтымды
Дебат технологиясы негізін салған Карл Поппер. Дебат технологиясы тілдік
Ұжымдық оқыту технологиясы.Бүл технологияның негізгі әдісі - тапсырмамен алмасу.
Қазіргі кезде егемен елімізде білім берудің жаңа жүйесі жасалып,
Білім мазмұны жаңа біліктермен, ақпараттарды қабылдау қабілеттерінің дамуымен, ғылымдағы
Ақпараттық дәстүрлі әдістері ауызша және жазбаша, телефон немесе радиобайланыс
Баланың жеке басын тәрбиелеуде, оның жан дүниесінің рухани баюына,
Мектеп, отбасы мен қоршаған әлеуметтік ортаның бала тәрбиесіндегі рөліне
Кез келген елдің экономикалық қуаты, халқының өмір сүру деңгейінің
Білім беру саласындағы технологиялық идеялар бұдан 400 жыл бұрын
1960 жылдары шетел зерттеушілері оқыту технологиясы педагогикалық әдістерге негізделген
Жеке тұлғаның өзін-өзі дамыту технологиясында оқу пәндері әдістемелері мен
Қатар отыратын сыныптағы оқушылардың жас ерекшеліктері мен білім деңгейлерін
әдістеме мен технологияның сабақтастығы;
оқушының өз бетінше іс-әркете жасау тәсілдерін меңгеруіне мұғалім
қатар сыныптардағы сынып топтарының ерекшеліктерін білу;
мұғалімдердің ықыласы мен шеберлік деңгейінің болуы, т.б.
Демек, Х-ХІ сынып аралығында жүргізілетін педагогикалық технология мен
Бастауыш мектеп:
дамыта отырып оқыту әдістемесі (Л. Занков, Д. Эльконин, В.
дидактикалық бірліктердің ірілендірілуі (П. Эрдниев);
нәтижелі әдістемелеу және оны қабылдау;
іс-әрекетті бағалау (Ш.Амонашвили, И. Волков);
Оқулықсыз оқыту (В. Агеев);
Ойын әдістемесі және оны қабылдау;
М. Монтессори, Р. Штейнердің жүйесін қабылдау.
Орта буын:
Мәселелік оқыту;
Іздену, зерттеу әдістері;
Топпен оқыту тәсілі (В. Дьяченко);
Нәтижелі технологиялар;
Тірек және тірек конспектісінің көмегі арқылы оқыту (В. Шаталов);
Өзіндік жұмыс әдістері;
Бағдарлы оқыту (машинасыз және компьютерсіз);
Оқытудың коммуникативтік әдісі (қарым-қатынастық);
Пікірталас әдісі;
Дидактикалық ойындар;
Жоғары сыныптар:
Оқытудың вариативті элементтерін өз еркімен таңдау;
өзіндік жұмыстың әдістемесі;
іздену, зерттеу әдістері;
нәтижелі технология, жобалау әдісі;
даралап (жекеше) оқыту, «мектеп-парк» моделін қабылдау (М. Балабан);
Оқушының іс-әрекеті бойынша ұйымдастырылған ойындар;
«өнертапқыштық тапсырмаларды шешу теориясы» әдістемесі (ТРИЗ) (Г. Альпшулер);
Бағдарламалап оқыту;
әлеуметтік-педагогикалық сынау, әлеуметтік мәні бар ойындар;
профилді және кәсіптік бағдар бере отырып оқыту;
тірек конспектісін қолдану;
диалогтік әдістеме, пікірталас негізінде оқыту;
модултдік технология;
семинар-сынақ түрлері;
өз бетімен білім алу (компьютерлік варианттар).
Франция мен АҚШ-та барлық жалпы білім беретін мекемелерде сыныптағы
Германияда топқа бөлу ЖОТ жүйесінде жүреді. Жоғары (ж), орташа
Білімді даралап, саралап берудің басты бағыттарының бірі – дарынды,
1.2 Инновациялық технологияларды қолдану уақыт талабы
Заман талабына сай тәрбие үрдісінде жаңа педагогикалық технологияларды қолдану
Қазіргі тәрбие технологиясы кешенді бағыт мәселесін шеше отырып
Тәрбиелеушілерге үш бағытта, яғни санасына, сезіміне және қылықтарына әсер
Тәрбие және өзіндік тәрбие бірігуі арқылы дұрыс нәтижеге қол
Тәрбиеге қатысты барлық факторлардың бірлігі мен реттелуі – тәрбиеге
Тұлғаға берілген қасиеттер тәрбие істерінің жүйесі арқылы қалыптасады. Бұл
Тәрбиеге кешенді қарау тәрбие үрдісінің және оны басқарудың жүйелілігін
Елбасымыз Н. Назарбаевтың «Қазақстан - 2030» Қазақстан халқына арналған
1.3 Жаңа технологиялардың тиімді жақтары
Инновациялық үрдістің негізі – жаңалықтарды қалыптастыру, қолдану, жүзеге асырудың
Жаңа технологияны қолдану төмендегідей кезеңдер арқылы іске асады:
І кезең – оқып үйрену
ІІ кезең – меңгеру
ІІІ кезең - өмірге ендіру
ІҮ кезең – дамыту.
Жаңа технологиямен жұмыс істеу үшін төмендегідей алғы шарттар қажет:
Оқу үрдісін интенсивтендіруді жаппай қолға алу;
Оқушылардың сабақтастығын болдырмау шараларын кешенді түрде қарастыру.
Оның ғылыми-әдістемелік, оқыту-әдістемелік, ұйымдастырушылық себептеріне үнемі талдау жасап, назарда
Білім беру саласындағы инновациялық бағыттың қажеттілігін анықтайтын себептер қазіргі
Білім беру жүйесінің жаңаруы, яғни, жоғары оқу орындарының несиелік
Білім беру мазмұнының ізгілендірілуі;
Мұғалім мен оқушыға қойылатын талаптың жаңа тұрғыдан қарастырылуы, яғни,
Оқушылардың сөйлеуге, өз ойларын жеткізе білуге, пікір таластыруға тек
Жас ұрпақтың жаңаша ойлануына, дүниетанымының қалыптасуына білім мен білік
Бүгінгі таңда біздің республикамызда білім берудің жаңа жүйесі жасалып,
Қазіргі білім беру саласындағы оқытудың озық технологияларын меңгермейінше сауатты,
Оқыту технологиясын таңдап, іріктеу – оқушының оқу-танымдық іс-әрекетін басқарудың
Қазіргі кезеңде «Сыни тұрғыдан ойлау» стратегиясы кең ауқымда дамуда.
Сыни тұрғыдан ойлау деген не? Сыни тұрғысынан ойлау –
«Оқу мен жазу арқылы сыни тұрғысынан ойлауды дамыту» /СТО/
СТО-ның маңыздылығының нәтижесі:
әдіс түрлері
белсенді практикалық іс-әрекетте болу
басқалармен қарым-қатынас жасай білу, басқаларды тыңдай білу
қажет болса, өз көзқарасыңды өзгерту
топтық тұжырымға келе білу
топ алдында шығып өз тұжырымын айта білу.
Педагогикалық теориямен жеткілікті түрде қаруланған мұғалімнің іс әрекеті тиімді
Оқытуды және пеагогикалық қызметті «технологияландыру» талпыныстары ХХ ғасырдың басында-ақ
Оқу орнында жаңа педагогикалық технологияларды ендіруге қажетті педагогикалық,
мұғалімнің оқу үрдісін жаңа технологиялар негізінде ұйымдастыруына құзырлығының жеткілікті
оқыту субъектілерінің (мұғалім мен оқушы) жаңа технологияларды қолдануға дайындығы,
оқытудың жаңа технологияларын жүзеге асыруға мүмкіндік беретін оқу-әдістемелік, дидактикалық
оқу бағдарламасының қамтамасыз етілуде жаңа мақсаттар мен қоғам
Мұғалімнің педагогикалық қызметін технологяландыру педагогикалық технологиялардың белгілері туралы
Мұғалімнің оқытудың жаңа технологияларына бет бұруы, ынта қоюы;
Қолда бар технологиялық ресурстарға талдау жасауы;
Басты бір мақсатқа немесе мақсаттар жиынтығына бағытталған технологияларды таңдауы;
Жоспарлай алуы, жобалау дағдысының болуы,
Мақсат қоя алу және міндеттерді бөлу қабілетті;
Іс-әрекетін ұйымдастыру және оған талдау жасау мүмкіндігі;
Өз тәжірибесін рефлекция арқылы меңгеру, оны технологиялық түрде көрсету;
Технологияның ескіруін көре білу, оны қайта құру, өңдеу дағдысының
Жаңа педагогикалық технологияларды қолданысқа енгізуде оқу-тәрбие үрдісінің қолайлылық жағдайын
Проблемалық оқытуда оқушылар бейтаныс, белгілі емес мәселелерді өз беттерінше
Пәнаралық байланысқа негізделген шығармашылық тапсырмалардың тіл дамытудағы тиімділігі –
Проблемалық оқытуға негізделген жұмыстар, тапсырмалар оқушылардың ғана өзіндік ойлауына,
Проблемалық өқытудың тиімділігі – оқушының өз дербес іс-әрекеті арқылы
Проблемалық оқытудағы оқушының шығармашылық іс-әрекетін былай тұжырымдауға болады: 1)
Технология талаптарына сай тіл дамыту үрдісінде оқушылардың өзіндік ізденісінің,
Тұжырымдай келгенде, тіл дамыту – баланың қалыптасқан сөздік қорларын
Тілдік ережелер, тіл ғылымының негізінде оқушылардың сөздік қорын байыту,
әдеби тіл нормаларын көркем әдебиетпен байланыстыра отырып меңгерту;
әдеби тіл нормаларын көркем әдебиетпен байланыстыра отырып меңгерту;
сөздерді нақты, мәнерлі, айқын айта және жаза білу дағдыларын
әр сөздің мән-мағынасын жете түсіну;
сөйлеу тілі мен жазба тілін ұштастыра отырып дамыту.
тіл сабақтарында көркем туындыны негізге ала отырып, авторы, кейіпкерлері
әдеби тілде қарым-қатынас жасауға жетелеу;
тапқыр, әдемі, ұтымды, ойлы, шешен сөйлеуге дағдыландыру;
сөз өнеріне баулу, оны қадірлеуге, оның қыры мен сырын
Тіл дамытудың сабқтар жүйесінде жүзеге асатынын ескере келе, қазіргі
тіл үйренудің бұрыннан қалыптасқан ережелері мен талаптарына қоса, оның
тілдік нормаларды сөйлеу, жазу тілінде қолдана білуге дағдыландыру;
оқушыларды бір-бірімен тілдік қатысым әреетіне баулу;
таным, ойлау белсенділіктерін дамыту, білім деңгейлерін шығармашылық деңгейге, яғни,
Тіл дамытудың өнімді бір жолы – модельдеу технологиясы.
Модельдеу технологиясы қазақ тілі сабақтарында сызба, макет не сұлба
Сол себептен де модельдеу шығармашылық жұмыстың бір түрі
Дамыта оқытудың пәнаралық байланысқа негізделген шығармашылық жұмыстарды жүргізудегі ең
оқушылардың дербес ізденісіне, білімді өз бетімен алуына пәрменді ықпалы;
оқушылардың шығармашылық ойлауын жетілдіруі;олардың қабілеті, дарынын, шығармашылық бейімін дамытуға
шығармашылық тұлға қалыптастыруға әсері, жеке бас ерекшеліктерін жан-жақты дамытуы;
ғылыми ізденіске, ғылыми еңбекке баулуы.
Біздің пайымдауымызша, оқу процесін жобалаудың технологиялық дәрежеге шығуы және
АҚШ пен Батыс Европада ХХ ғасырдың жартысынан бастап оқу
60-шы жылдардың аяғы, 70-ші жылдардың бас кезінде көптеген елдерде
Қазіргі бағыттағы педагогикалық әдебиеттерде білім беру саласындағы технологияны белгілеу
Сондықтан бұдан әрі қарай «білім беру технологиясы» ұғымын –
Білім берудің технологиясына – оқытудың техникалық құралдары, білім беруде
Сырт көзге оқу үрдісіндегі әдістемелік және технологиялық әдіс-тәсілдерде қарама-қайшылық
Әдетте, әдістеменің пәні – білім берудің мақсатын, мазмұнын, оқу
Бір қарағанда, техникалық әдіс жеке әдістемелр ішінде де дами
Әдістеме мен технологияда қолданылатын оқу процесін сипаттайтын тілдік құрал
А.Кушнир: «Технология әдістемеден өзінің нәтижелерінің тұрақтылығымен, тез қайта қалпына
Педагогикалық технологиялар – бұл білімнің басымды мақсаттарымен біріктірілген пәндер
Оқытудың жаңа технологиясын пайдалану жағдайындағы әдістемелік жүйеге қойылатын талаптар:
1. Әдістемелік жүйені жетілдірудің қажеттілігі:
- оқытудың жаңа әдістерін дұрыс таңдау;
- оқытуды ұйымдастыруды ұйымдастырудың формасын дәл анықтау;
2. Оқыту мотивациясы мен белсенділігін қалыптастыру;
- оқушылардың танымдық қызығушылығын тудыра алу;
- оқушылардың ізденімпаздығын, шығармашылығын қалыптастыру;
3. Оқу іс-әрекетін басқару үрдісін жетілдіру;
- оқушының өзін-өзі басқаруы;
- оқушының өз әрекетіне өзіндік баға беру.(А.Т.)
Педагогикалық технологияның басты белгісі мыналар:
Жаңа оқыту үрдісінің әдістері мен түрлерін жетілдіруде жаңашыл-педагогтардың озық
ХХ ғасырдың 80-жылдары Ресейде жаңашыл мұғалімдер топтары қалыптаса бастады,
Бүгінгі таңда П.М.Эрдниевтің дидактикалық бірліктерді шоғырландыру технологиясы, Д.Б.Эльдконин мен
Қазақстанда Ж.А.Қараевттың, Ә.Жүнісбековтің және т.б. ғалымдардың оқыту технологиялары белсенді
Қорыта келгенде, жаңа педагогикалық технология ұғымы тың, белгісіз, жаңа
ІІ ҚАЗАҚ ТІЛІН ОҚЫТУДА ҚОЛДАНЫЛАТЫН ЖАҢА ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫҢ ЕРЕКШЕЛІГІ
2.1 Модульді оқыту технологиясы
Модуль дегеніміз – міндетті түрде оқушының білімі мен біліктерін
Қазақ тілі пәнінен мектептерде «Кірме сөздер» тақырыбы өтіледі. Төменде
Кіріспе бөлімінде мұғалім оқушыларды оқу модулінің жалпы құрылымымен, оның
Сөйлесу (әңгімелесу) бөлімінде танымдық процесс негізінен, сыныпты 2-6 адамнан
Оқытуды ойын түрінде ұйымдастыру және әр түрлі белсенді сабақ
Оқушылар кез келген деңгейдегі тапсырмаларды өздері таңдайды. Тапсырмаларды қарапайымнан
Оқу модулінің қорытынды бөлімі – бақылау. Егер сөйлесу бөлімінің
Модуль оқушыда өз бетімен еңбектену, оқу-танымдық процесті басқара алу
Модульдік оқыту технологиясында оқушылардың оқу қызметінің нәтижелерін бағалаудың, өзін-өзі
Сонымен талқылауға ұсынылып отырған бұл технология:
• Оқушы тұлғасының танымдық қабілеттерін дамытуға;
• Таным процесін дамытуға;
• Белсенді сөздік қорын, ауызша және жазбаша тілін дамытуға;
• Тұлғаның қиындықтарға даяр болу және оны жеңе білу,
Модуль танымдық және кәсіптік оқыту бөлімдерінен тұрады.
Бірінші бөлім – теориялық білім береді, екіншісі – алынған
Модуль оқушыда интеллектінің, өз бетімен еңбектену қабілеттерінің, ұжымшылдықтың, оқу-танымдық
2.2 Оқытудың компьютерлік технологиясы
Елбасымыз Н.Ә.Назарбаев өз бағдарламалары мен жыл сайынғы дәстүрлі жолдауында
Білім беру саласындағы оқу үрдісінде қарастырылатын сұрақтар – оқытушының
Осындай бәсекеге қабілеттілік таныта алғаннан кейін біз жаңа ақпараттық
Жаңа ақпараттық технологияларды пайдаланудың бағыттары
Жаңа ақпараттық технологиялық құралдардың ішінде компьютердің алатын орны ерекше.
Компьютердің тиімділігі:
1. компьютердің дидактикалық мүмкіндіктері;
2. тілді өз бетінше үйренуге пайдалануға болады;
3. тіл үйренушінің өз бетінше жұмыс істей алуы мен
4. тіл үйренушінің жас ерекшеліктеріне қарамастан, барлық топтарға ұйымдастыруға
5. тіл үйренушінің қызығушылығы ескеріледі;
6. ұлтымыздың мәдени құндылықтарын енгізуге болады;
7. тіл үйренушінің таным-түсінігі ескеріледі;
8. әлемге танымал энциклопедиялар, сөздіктер электронды түрге айналдырылған.
Оқу үрдісінде компьютер тек үйрету құралы ғана емес, оқу
Ақпараттық техника құралдарының маңыздылығы жайлы көптеген мысалдар келтіруге болады.
Қазақ тілі сабағында компьютерді пайдалану оқушының сабаққа деген қызығушылығын
Компьютермен жұмыс істеу оқушының шығармашылық қабілетін дамытып, жалпы мәдениетінің
Интерактивті тақтаны пайдалана отырып оқыту. 2007 жылы 3-қыркүйекте Елбасы
Интерактивті тақта арқылы мультимедиалық мәтін жазылған бейне материалдар, слайд,
Жалпы, интернетті қазақ тілін оқытуда қолдану жолдарын зерттеу –
Интернет жүйесін қолданудың дидактикалық мақсатын мынадай түрде белгілеуге болады:
қазақ тілін қазіргі кезде мемлекеттік тіл ретінде оқыту ісін
қазақ тілін болашақта халықаралық тіл ретінде оқыту ісіне алғашқы
қазақ тілін ана тілі және екінші тіл, шетел тілі
Интернет жүйесін қолданудың нақты әдістемелік мақсатын мынадай түрде белгілеуге
қазақ тілін тиімділікпен оқыту әдістемесі берілген үлгілі және озық
қазақ тілін өзге тілді аудиторияда сапалы оқыту үшін әдіскер-ғалымдар
қазақ тілін өзге тілді аудтиторияда оқыту әдістемесін педагогикалық эксперименттен
қазақстандық мектептерде барлық пәндердің интернет жүйесін пайдалану әдістерін кеңейтуге
Интернетте қазақ тілін оқытуда пайдалануда тек оқу-бақылау бағдарламалары ғана
Білім беру саласында электронды технологияны қолданудың 3 аспектісі:
электронды технология – оқыту пәні, электронды технология – оқыту
Электронды оқулықты қалай қолдануға болатынын бір мысал арқылы көрсетуге
Оқушылардың дұрыс сөйлеу, сауатты жазу дағдыларын қалыптастырып, қазақ тілі
Қорыта айтқанда, «Адам мақсатына өзін-өзі жетілдіру арқылы жетеді», -
2.3 Ойын арқылы оқыту технологиясы
Оқытудың белсенді тәсілдерінің ішінде оқушылардың қызығушылығын арттыратын ойынның атқаратын
Дұрыс ұйымдастырылған танымдық мәні бар тілдік ойындар – тілдік
Дидактикалық ойындар – оқытудың білімділік, тәрбиелік және дамытушылық міндеттерін
Қазақ тілін дидактикалық ойындар арқылы меңгертудің педагогикалық негізін айқындауда
5-сыныптың қазақ тілі сабағында дидактикалық ойындарды тиімді қолдануда орын
Оқыту мен тәрбие екеуі бөлінбес егіз ұғым. Қазақ тілін
Дидактикалық ойындар арқылы қазақ тілінің дыбыс жүйесін игерту. «Сөзді
Қ
Қ
Қ
Қ
Қ
Қ
Қ
Қ
К
К
К
К
К
К
К
К
Оқушылар жоғарыдағы сөздерді дұрыс табу арқылы өздері білетін сөздермен
Қазақ тілі сабағында дидактикалық ойындарды қолдану әдістемесінің тиімділігін атай
1. қазақ тілін дидактикалық ойындар арқылы оқытқанда мектепте берілетін
2. қазақ тілі сабағында дидактикалық ойындарды қолданудың психо-педагогикалық негіздерін
3. қазақ тілі сабағында дидактикалық ойындарды қолдану арқылы оқушылардың
4. қазақ тілі сабағында қолданылатын ойындардың ұтымды түрлерін іріктеу
2.4 Дамыта оқыту технологиясы
«Дамыта оқыту» технологиясының авторлары – белгілі ғалымдар Д.Б.Эльконин, В.В.Давыдов.
Ал «Даму» ұғымының психологиялық анықтамасы – жаңары процесі, жаңаның
Дамыта оқытудың В.В.Давыдов жасаған жүйесінің көздеген мақсаттарына жету тек
«Дамыта оқыту» деп ол баланың білім алуға әрекет етуін
Дамыта оқытудың негізгі талаптары: жоғары деңгейді қиындықпен, теориялық білімнің
Дамыта оқытудың технологиясының басты принципі – оқу іс-әрекетін ұйымдастыру
Дамыта оқыту технологиясының құрылымы
Кіріспе кезең Негізгі кезең Қорытынды кезең-мұғалім
Ой тастау Бағыт қолдану Тапсырма, таңдауын бағлау
Бағыт беру Талдау (анализ) Дәлдігі
Проблема қою Жинақтау (синтез) Шығармашылығы
Іздену Ұсынуы Танымдығы
Өзіндік жұмыстар
Ізденушілігі
Пайымдау Айқындығы
Бағалау
Дамыта оқыту – бұл дәстүрлік белім беруге қарама-қарсы әдіс.
Бұл жүйемен дәстүрлі оқытуды салыстыру мынадай қорытынды жасауға негіз
1. Үлгіні көрсету;
2. Түсіндіру;
3. Бақылау, бағалау.
Дәстүрлі оқыту балада білім, білік, дағды алуға қажетті ақыл,
Дамыта оқыту арнайы педагогикалық технологияларды қажет етеді. Дамыта оқыту
Мұндай оқыту технологиялары қоғамға жаңаша ойлайтын, әрекеттеніп танып білуші
2.5 Оқу мен жазу арқылы сын тұрғысынан ойлауды дамыту
Сын тұрғысынан ойлауды дамыту бағдарламасы - әлемнің түкпір-түкпірінен жиылған
Мақсаты – барлық жастағы оқушыларға кез келген мазмұнға сыни
Сын тұрғысынан ойлау – сынау емес, шыңдалған ойлау. Бұл
Бағдарлама үш деңгейден тұратын оқыту мен үйретудің тәсілінен 1)
1) Қызығушылықты ояту – жаңа сабақты түсіндіру кезеңіндегі үйрену
2) Мағынаны тану – жаңа сабақты бекіту процесі. Бұл
V (білемін), - (білмеймін), + (мен үшін жаңа ақпарат),
1-топ. Мәтінді түсіндіріп, әңгімелеп, өз көзқарасыңды айт. («Әке мен
2-топ. Мәтінге байланысты сурет сал. (Әке мен баланың іс-әрекетін
3-топ. Мәтінді сахналық көрініс көрсету.
Ой-толғаныс – сабақты қорытындылау кезеңі. Осы кезеңде үйренуші не
«Бес жолды өлең», «Венн диаграммасы», «Еркін жазу» сияқты стратегиялар
1) оқушыларды ойлауына, ойын ашық айтуына рұқсат беру;
2) оқушылардың белсенді іс-әрекетін қолдау;
3) оқушының пікірін күлкіге (әжуаға) айналдырмау;
4) оқушылардың бір-бірінің жауабына жасаған сынының дәлелді, анық болуын
Сын тұрғысынан ойлау бағдарламасы бойынша сабақ 3 сатыдан (кезеңнен)
1. Қызығушылықты ояту.
2. Мағынаны тану.
3. Ой-толғаныс (рефлексия).
Осы сабақ кезінде үйренуші не үйренгенін саралап, салмақтап, оны
Сабақ кезедріндегі қолданылатын стратегия:
1. Топтастыру
2. Жигсо
3. Түртіп салу жүйесі
4. Эссе
5. Венн диаграммасы
6. Бес жолды өлең
7. Кубизм стратегиясы.
Мысал келтіретін болсақ:
Топтастыру стратегиясы бойынша:
Мұғалім сабақта СТО стратегиялары түрлерін қолдана отырып, оқушылардың сабаққа
Оқу барысында үлгерімі жақсы оқушыларды ғана емес, үлгерімі нашар
Қазақ тілі бойынша оқушылардың білімін тереңдету және оқып білуге
Сондықтан оқушылардың ынтасын арттыруға арналған әдістемелік құралдар жүйесі мен
2.6 Проблемалық оқыту технологиясы
Қазіргі заманғы білім берудің басты мақсаты – мамандарды әлемді
Проблемалық оқытудың ерекшелігі – мұнда мұғалім білімді дайын түрде
Проблемалық оқыту кезінде жүретін психологиялық процестер механизмі төмендегідей: белгісіз,
Проблемалық оқыту – оқытудың әдіс-тәсілдерін қолдана отырып білімді шығармашылық
Сабақтың проблемалық құрылымы олардың ерекше ұйымдастырылуын талап етеді, ал,
Бұл дидактикалық жүйенің технологиялық негізгі ұғымдары – «проблемалық жағдай»,
Проблемалық жағдай – субъектіден жаңа білімді, іс-әрекеттің жаңа тәсілдерін
Проблемалық оқытудың негізгі психологиялық және педагогикалық мақсаттары:
• оқушылардың шығармашылық ойлау қабілеттері мен дағдыларын арттыру;
• оқушылардың белсенді ізденіс нәтижесінде игерген білімдері мен дағдылары
• түрлі проблемаларды көріп, қойып, шеше білетін белсенлі оқушы
• кез келген нақты қызмет саласында өз ерекшелігі болатын
Проблемалық жағдайды құрудың әдістемелік тәсілдері төмендегідей:
1. мұғалім оқушыларды қарама-қайшылық жағдайына әкеліп, одан шығудың жолдарын
2. біркелкі сұраққа әр түрлі пікірлерді жинақтайды;
3. сыныпқа берілген жағдайды әр түрлі позициядан қарастыруды ұсынады;
4. нақты сұрақтар қояды;
5. проблемалық теориялық және практикалық міндеттерді анықтайды;
6. проблемалық міндеттерді қояды.
Проблемалық жағдайдың құрылуы және оның оқу проблемасына ауысуы, проблемалық
• проблеманы шешетіндей варианттарды ұсынып, болжамдарын айту;
• болжамдарды теориялық және тәжірибелік тұрғыдан тексеру;
• қорытынды жасау;
• шешілген проблеманың дұрыстығын тексеру.
Сонымен, проблемалық оқыту технологиясы бірнеше кезеңдерден өтеді. Оның негізгі
• проблеманың мазмұнына қызығушылық тудыра алатындай жеткілікті мотивациямен қамтамасыз
• әрбір этапта туындап отыратын проблемалардың шама жетерліктей болуы
• шешілетін проблеманың оқушы үшін маңыздылығы;
• педагогтің оқушымен диалогының өзара түсіністік пен сыластықта құрыуы.
Проблемалық оқытудың жағымды да, жағымсыз да жақтары бар екенін
ҚОРЫТЫНДЫ
Қазіргі кезеңде егемен елімізде білім берудің жаңа жүйесі жасалып,
Мұғалімдердің алдына қойылып отырған басты міндеттердің бірі – оқытудың
Келер ұрпаққа қоғам талабына сай тәрбие мен білім беруде
Педагогикалық технология – мұғалімнің кәсіби қызметін жаңартушы және сатыланып
Жаңа технологияның негізгі мақсаты – баланың ашылмаған қабілетін ашу,
Жоғарыда көрсетілген жаңа технология түрлерінің баланың ой қабілетін дамытуға,
Жаңа технологияларды оқу үрдісіне енгізу оқытудың жаңа ұйымдастырушылық түрлерінің
ҚОСЫМША
10 «а» - сынып
Сабақтың тақырыбы: Дауыс мәнері
Сабақтың мақсаты:
а) Білімділік: оқушыларға қарым-қатынаста әсерлі сөйлеудің тілге тікелей қатысты
ә) Дамытушылық: ауызша сөйлеудің шарттары мен тілдік нормаларды сөйлеу
б) Тәрбиелік: Бүгінгі заман талабы іскер, белсенді, қандай жағдайда
Сабақтың түрі: дәстүрлі, аралас сабақ
Сабақтың типі: жаңа материалды меңгерту сабағы
Сабақта қолданылатын әдіс-тәсілдер: сөзжұмбақ, сұрақ-жауап, түсіндіру, математикалық әдіс бойынша
Сабақта қолданылатын принцип: жүйелі принципі, теорияны практикамен байланыстыру, оқушылардың
Пәнаралық байланыс: әдебиет, математика
Сабақтың барысы
Ұйымдастыру кезеңі:
Амандасу.
Сыныпты түгендеу
Сыныптың тазалығын, оқушылардың дайындығын, көңіл күйлерін сұрау
Үй тапсырмасын сұрау. Үйге не берілді? Үй тапсырмасын орындадық
/38 бетте 19, 20-жаттығулар мен Дауыс мәнері деген
Жаңа сабақ.
1.Жаңа сабаққа кіріспе.
Балалар, дауыс мәнері дегенді қалай түсінесіңдер?
Дауыс мәнері мен дауыс ырғағының айырмашылығын қалай түсінесіңдер?
Сөзжұмбақ арқылы қасиетті жеті санын ескере отырып, тәлім –
С А Б Ы Р
2
3 А У Ы З
4 С Ө Й Л Е
5
6 А Д А М
С Ө З
7 Д Ы М
1. ... түбі – сары алтын.
2. Сіз деген - әдеп, біз деген ....
3. Ақыл – ...дан,
Мейір – көзден.
4. Көп тыңда, аз ....
5. Асырауын тапса, ... болар,
Оқуын тапса, білім қонар.
6. Жанған от тәнді жылытады.
Жақсы ... жанды жылытады.
7. Ымға түсінбеген, ...ға түсінбейді.
2. Түсіндіру әдісі.
Яғни әсерлі сөйлеудің тілге тікелей қатысты шарты – сөзді
Сөз сазы дегеніміз – сөйлеу актісінде сөз ігінде немесе
Сөз сазы айтылған сөз тыңдаушы құлағына жұмсақ тиіп,
Сөздерді толық әуенмен айту
Әдеттегі сөйлесу әуенінде айту
Өмірде сөздерді сөйлесу әуенінде айту жиі қолданылады. Бұл мәнерде
Сөздегі ассонанс (біркелкі дауысты дыбыстан басталуы) мен аллитерация (дауыссыз
Тілдік заңдылықтарды бұзып айту құлаққа түрпідей тиеді. Қазақ тіліндегі
Тілдік мына нормалар сақталғанда, дауыс мәнері құлаққа жағымды болады:
Буын үндестігі мен дыбыс үндестігіне сәйкес орфоэпиялық норманың
Сөздегі ассонанс, аллитерация болуы;
Орыс тілінен және орыс тілі арқылы енген сөздерді дұрыс
Екпін мен сөздегі бунақтарды дұрыс айту.
Ал енді ассонанс пен аллитерацияны Венн диаграммасы арқылы салыстырып
Ассонанстың ерекшелігі Ұқсастығы Аллитерацияның ерекшелігі
Қазақ әдеби тілінің барша заңдылықтарын, оның ішінде шаршы топтың
Тағы бір тілдік норманы бұзу – екпінді және сөйлемдегі
Үлкен жиындарда көп адамға дауысты көтере сөйлеу керек болса,
Оқулықпен жұмыс.
І. Сұрақтар мен тапсырмалар
1. Тіл табысуға қажетті коммуникативтік дағдылар қандай?
2. Пантомимо өнері жайлы не білесіңдер? Ол өнердің сөйлеуге
3. Өздерің ұнатқан ақын өлеңін не кейіпкер монологін жатқа
ІІ. Жаттығумен жұмыс.
21 – жаттығу ауызша.
ІІІ. Дауысты дыбыстарға математикалық тәсілмен дыбыстық мінездеме берудің
Берілгені: Көкшетаудың - ? (сөзде неше дыбыс бар олар
Тіліміздегі дауыстылар немесе вокализмдер (лат. Bokalis – дауысты),
Дыбыстау мүшелерінің қызметіне қарай іштей үш топқа бөлінеді:
Тілдің қатысына қарай:
А) Жуан (гуттураль) дауыстылар.
Ә) Жіңішке (палаталь) дауыстылар.
Жуан дауыстыларды айтқанда, тіл сәл артқа қарай тартылады, жіңішкелерді
2. Еріннің қатысына қарай:
А) Еріндік (лабиаль) дауыстылар
Ә) Езулік дауыстылар
Еріндік дауыстыларды айтқанда, ерін дөңгеленіп, сүйірмеленеді де, езуліктерді айтқанда
3. Жақтың қатысына қарай:
А) ашық
Ә) қысаң
Ашық дауыстыларды айтқанда, астыңғы жақ барынша төмен түседі де,
ІҮ. 23-жаттығу ауызша – сөз мәйегі тақырыбы бойынша мақал-мәтелдерді
Бекіту. Ал, енді балалар бүгін сабақта бе білдік, не
Сөз сазы дегеніміз не?
Ассонанс, аллитерация денеді қалай түсінеміз?
Қандай нормаларды сақтағанда, дауыс мәнері құлаққа жағымды болады? «Басқаны
Бір оқушыға сабақты қорытындылату!
Жалпы сабақ қалай өтті? Кім бүгінгі сабақты түсінбеді, сұрауларыңа
Үйге тапсырма
41-бетте 4-тапсырма мен 22 – жаттығуды математикалық үлгі бойынша
Бағалау.
Бүгінгі сабақта жауап берген, жұмыс істеген балаларға бағалау кестесі
Оқушының аты-жөні Сыныптың бірігіп қойған бағасы Оқушының өзіне берген
Қоштасу
Сынып – 10 «а» сыныбы
Сабақтың тақырыбы: Сөз мәдениетінің қосалқы құралдары. Бет-жүз құбылыстары мен
Сабақтың мақсаты
А) білімділік: Өткен сабақты қайталай отыра, тілдің табиғи қызметі
Ә) дамытушылық. Шығармашылық қабілеттерін дамытуға қажетті алғышарт жасау, жауап
Б) тәрбиелік. Бүгінгі заман талабы іскер, белсенді, қандай жағдайда
Сабақтың түрі: Дәстүрлі емес, жарыс сабақ.
Сабақтың типі: Күнделікті қайталау сабағы, оқушы білімін бағалау және
Сабақтың принципі: саналылық пен белсенділік, көрнекілік, оқушылардың жас
Пәнаралық байланыс: әдебиет, педагогика, мәдениеттану.
Көрнекілік: смайликтер, Сиқырлы сөздер қоржыны.
Сабақта қолданылатын әдіс-тәсілдер: Тірек-сызба, Сиквейн әдісі, түсіндіру, ой қорыту,
Сабақтың барысы
Ұйымдастыру кезеңі:
Амандасу
Сыныпты түгендеу
Сыныптың тазалығын, оқушылардың дайындығын, көңіл күйлерін сұрау, сабақтың шартын
Үй тапсырмасын сұрау
36 бетте – сұрақтар мен тапсырмалардың 3, 4, 5
Қайталау сабағы
Тақтамен жұмыс. «Тірек – сызба» сызу. Қай топ тақтаға
2. Ым-ишара көрсету.
2 топ бір-біріне тілсіз қатынаста ым-ишараларды көрсетеді. Яғни бірінші
3. «Сиквейн» әдісі бойынша - әр топ өз тобының
1. зат есім
2. сын есім
3. етістік
4. 2 сөз тіркесі немесе 1 сөйлем 4 сөзден
5. синоним
4. Үлестірмемен жұмыс. Сөйлем ішінен ым –ишара тауып,
Үлестірме №1.
І – топқа.
- Ассалаумағалейкум? – деді асығып кірген Амантай. Төрде отырған
Үлестірме №2.
ІІ – топқа.
Мектеп келген Айжан қасындағы құрбысына күлімсірей қарап: Сабаққа дайынсың
Ү. Бекіту.
«Сиқырлы сөздер қоржыны» ойыны. 2 топ қоржыннан «смайликті» таңдайды
4. Үйге тапсырма. 38 бетте 19, 20-жаттығулар мен
5. Бағалау кестесі арқылы бір топ екінші бағалайды.
Оқушының аты –жөні
«5» «4» «3» «2»
Қоштасу
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ:
1. Өстеміров К. Қазіргі педагогикалық технологиялар мен оқыту
2. Мұхамеджанова А.Т. Ұлттық мектептерде қазақ тілін оқытудың негізгі
3. Хмель Н.Д. Біртұтас педагогикалық процесті жүзеге асырудың
4. Әбілқасымова А.Е. Қазіргі заманғы сабақ. – Алматы,
5. Сарбасова Қ. Инновациялық педагогикалық технологиялар. – Алматы:
6. Баширова Ж.Р., Төлешова Ұ.Б. Педагогикалық технологиялар арқылы
7. Оразбаева Ф.Ш., Рахметова Р.С. Қазақ тілін оқыту
8. Қадашева Қ. Қазақ тілін оқыту әдістемесі. – Алматы:
9. Жапбаров А. Қазақ тілін оқыту арқылы тіл
10. Нарқұлова Б.А. Қазақ тілі сабағында дидактикалық ойындарды
11. Иманқұлова С.М. Тілді үйретуде ақпараттық технологияларды енгізудің
12. Бақтыбаева А.О. Қазақ тілі сабағында жаңа технологияны пайдалану
13. Нәсиқызы Г. Дамыта оқыту технологиясы // Ұлағат.
14. Махадил З. Қазақ тілін оқыту жүйесіндегі ақпараттық
15. Бұзаубақова К. Жаңа педтехнологияны меңгеру – міндет
16. Кеңшілікқызы Ж. Қазақ тілін оқытуда жаңа ақпараттық
17. Есмалаева Ж.Е. Мемлекеттік тілді оқытуда жаңа технологияларды
18. Кенжебаева Г. Диалектілік кірме сөздерді модуль арқылы
19. Сәулеева Э. Жаңа педагогикалық технология // Биология,
20. Смағұлова Қ.Ғ. Жобалау әдісін тұлғаға бағыттау негізінде көпмәдениеттілікті
3
әдістер
т
е
х
н
о
л
о
г
и
я
Ә
д
і
с
т
е
м
е
тәсілдер
құралдар
формалар
мазмұн
мақсаттар
Әдістемелік жүйе
Оқушының білім алу, даму, басқа да іс-әрекеттерін мақсатты түрде
Білім мен білігіне сай келетін бағдар таңдап алатындай дәрежеде
Өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын қалыптастыру, дамыту
Педагогикалық технологиялар
Ынтамақтастық педагогикасы
Білім беруді ізгілендіру технологиясы
Ойын арқылы оқыту технологиясы
Проблемалық оқыту технологиясы
Модульдік оқыту технологиясы
Дамыта оқыту технологиясы
Өздігінен даму технологиясы
Сын тұрғысынан дамыту технологиясы
Тірек сигналдар арқылы оқыту технологиясы
Түсіндіре басқарып өзара оқыту
Деңгейлеп саралап оқыту технологиясы
Бағдарламалап оқыту технологиясы
Оқытудың компьютерлік технологиясы
Оқу модулінің құрамды бөлігі
кіріспе
сөйлесу
қорытынды
оқушыларға кірме сөздер туралы, оның тілдік тарихын зерттеудегі тигізетін
диалектілік кірме сөздер этимологиялық, диалектологиялық, тарихи зерттеу еңбектерін талдаумен,
оқушылардың әр түрлі бақылау түрлерін пайдалана отырып жинаған білімін
Компьютер – студенттердің білімін бағалу құралы
Компьютерлік модельдеуде қолданатын зертханалық практикум
Мультимедиялық технология – жаңа материалды түсіндірудегі иллюстрациялық құрал
Дербес компьютер – білім жетілдіру құралы
Сын есім
негізгі
туынды
сапалық
қатыстық
Вербалды
Тілсіз
Тілдік
Қарым - Қатынас
Бейвербалды
Сөйлеуші сөзінің жүйелігі, дауыс мәнері, ырғағы, сөздік қорының молдығы,
Сөз мәдениетінің қосалқы құралдары /2/
Бет-жүз құбылыстары
Дене қимылдары
Ғылыми тілде
Педагогикалық технологиялар
Жаңа педагогикалық технологиялар арқылы болашақ мұғалімдердің кәсіби бағыттылығын қалыптастыру
Жаңа педагогикалық технологиялар арқылы болашақ мұғалімдердің кәсіби бағыттылығын қалыптастыру жолдары
Болашақ педагог-психолог маманның құзырлылығын қалыптастыру
Кәсіптік мамандарын даярлаудағы педагогикалық технологиялар
Оқыту технологиясының сипаттамасы
Авторлық мектептің педагогикалық технологиялары
Жаңа педагогикалық технологиялар арқылы болашақ мұғалімдердің кәсіби бағыттылығын жетілдіру
Технологиялар туралы ұғымдар. Педагогикалық технологияларға негізгі сипаттамалар
Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалану – кәсіптік білім мамандығы студенттерінің кәсіби құзырлылығын қалыптастырудың маңызды элементі