Технологиялық инфрақұрылым
Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым
Т. Рысқұлов атындығы Қазақ Экономикалық университеті
«Экономика» кафедрасы
«Кәсіпорын экономикасы»пәнінен
Курстық жұмыс
Тақырыбы:”Қазақстандағы инновациялық қызметтің белсенділігін арттыру жолдары ”
Орындаған: 050506 «Экономика»
Ғылыми
Алматы 2007
Мазмұны:
Кіріспе.................................................................................................................. 3
1.Қазақстан Республикасындағы инновациялық үрдістердің қалыптасуы мен дамуының теориялық
1.1 Инновацияның экономикалық мәні, түрлері, инфрақұрылымы..................6
1.2 Қазақстан Республикасында инновациялық қызметті дамыту
ерекшеліктері..................................................................................................13
2.Қазақстан Республикасындағы инновациялық үрдістерді экономикалық талдау
2.1 Қазақстан Республикасында инновациялық үрдістердің даму
тенденциясы....................................................................................................19
2.2Отандық кәсіпорындардың инновациялық қызметін экономикалық
талдау...............................................................................................................23
3.Қазақстан Республикасындағы кәсіпорындардың инновациялық белсенділігін арттыру жолдары
3.1 Инновациялық қызметтің шетелдік тәжірибесі...........................................29
3.2 Қазақстандағы инновациялық белсенділікті арттыру жолдары................36
Қорытынды......................................................................................................39
Қолданылған әдебиеттер тізімі..........................................................41
Кіріспе
Тәуелсіздк алғаннан бері еліміз бірқатар әлеуметтік-экономикалық табыстарға қол
Экономиканы жедел жаңартудың шектеуші факторлары мыналар: өндіргіш күштердің
Әлемдік экономиканың түрленуі және қазақстандық экономиканың ашық жағдайында
Қазақстанның 2003-2015 жылдарға арналған индустриалды-инновациялық даму Стратегиясында өңдеуші
Ғылыми-техникалық прогресті жеделдетуде ерекше өнімнің ғылыми-техникалық жобалары, озық
жүзеге асуын талап етеді.Сыртқы әлемдік ортада үздіксіз жүріп
факторына айналуда. Осыған байланысты туындайтын аса маңызды жайт-инновациялық
Курстық жұмыстың мақсаты – инновацияның және еліміздегі инновациялық
Анықталған мақсатқа сәйкес мынадай міндеттер шешілуі тиіс:
Қазақстан Республикасындағы инновациялық қызметтің теориялық негіздерін анықтау;
иновацияның мәнін,түрлерін, инфрақұрылымын айқындап, оларға түсініктіме беру;
Қазақстандағы инновациялық қызметті дамыту ерекшеліктерін қарастыру;
Қазақстан Республикасындағы инновациялық үрдістердің даму тенденциясына баға беру,
Отандық кәсіпорындардың инновациялық қызметін талдау;
инновациялық қызметтің шетелдік озық тәжіребелерін қарастыру;
Қазақстандағы инновациялық белсенділікті арттыру жолдарын ұсыну.
Жұмыстың теориялық-әдістемелік негіздері Қазақстан Республикасы
заңнамалық актілері, Президентінің жарғылары, Республиканың статистика жөніндегі Агенттігінің
Курстық жұмыс кіріспеден, 3-бөлімнен қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен
Кіріспеде Қазақстандағы инновациялық үрдістерді зерттеу өзектілігі, курстық жұмыстың
Бірінші бөлім инновацияға, оның түрлеріне, инфрақұрылымына, Қазақстандағы инновацияның
Үшінші бөлімде шетелдегі инновацияның даму үрдістерін талдау негізінде
Қорытындыда инновацияларды дамыту маңыздылығы, жалпы курстық жұмысқа қорытынды
1.Қазақстан Республикасындағы инновациялық Үрдістердің қалыптасуы мен дамуының теориялық
1.1 Инновацияның экономикалық мәні, түрлері, инфрақұрылымы
«Инновация» ұғымын экономикалық теорияға өткен ғасырдың 30-жылдарында И.
-инновация дегеніміз- жаңаға идеяларды түрлендіруге байланысты қызмет түрі
-инновация- практикалық қызметте пайдаланылған жаңа немесе жетілдірілген технологиялық
-инновация-әлеуметтік қызметтерге жаңа тәсіл.
Жалпы алғанда инновация дегеніміз- әкелетін ғылыми-техникалық, ұйымдастырушылық, қаржылық
Шет елдік зерттеушілер Э.Дж.Долан, Я.Корани, П.Хейне, П.Ф.Друкер, Н.Г.Менкью,Г.Хоскинг,
Алайда бұл ғалымдардың еңбектерінің басым бөлігі жалпы ғылымдық
Шағын инновациялық бизнес мәселелері жақсы зерттелген шет елдерде
айрықша секторын жан-жақты зерттеу қажет.
Экономикалық әдебиеттерде инновацияның көптеген түрлерінен технологиялық және
Ч.Фрименнің жіктеуінше технологиялық инновациялар өнімдік және процестік инновацияларға
Сонымен қатар инновациялар өнімнің маңыздылығы мен қызмет ету
Салаарлық ішіндегі инновация- екі немесе одан да көп
Салаішілік инновация- белгілі бір сала ішінде ашылған жаңалық.
Кәсіпорын ішіндегі инновация- кәсіпорын ішіндегі инновациялық жаңалық, яғни
Атақты экономист Г.Менш инновациялардың 4 категориясын көрсетеді:
1) Базистік инновациялар.Мұндай инновациялар көмегімен нарыққа бұрын
болмаған жаңа тауарлар, қызметтер,машиналар, технологиялар келеді.Олар күрделі ғылыми
2) Жақсартылған инновациялар. Мұндай инновациялар нарықта бір тауарлар
бағытталған.
3) Кешенді инновациялар. Мұндай инновациялар әлемдік тәжірибеден өткен
және екі немесе одан да көп саланың жиынтығынан
4) Радикалды инновация. Мұндай инновациялар қоғамда жаңа салалардың
Инновацияның дамуына қозғаушы күш нарықтық бәсекелестік болып табылады.Бұл
1)жаңа (қайта енгізілген)- радикалдық өнімдік инновация;
2) жетілдірілген бұйымдар;
3)жаңа немесе өндірістің елеулі жетілдірілген әдістерінде құрылған
бұйымдар- өзге де инновациялық өнімдер [1].
Инновацияны зерттеушілер жаңа өнімнің «өмірге келу» процесін 7
1. Инновациялық идеяның тууы.
2. Жаңа өнімді шығару.
3. Өнімді өткізу нарығын анықтау.
4. Сұранысты анықтау.
5. Өнімді жарнамалау.
6. Сату процесін ұйымдастыру.
7. Өнімді өткізу.
Сонымен қатар, инновациялық өнімді нарықтық жағдайда өткізу көлемін
Инновацияның құрылымы келесідей: технопарктер, технологиялық инкубаторлар және инновациялық
Технопарктер дегеніміз – ғылымды, білімді және өндірісті территориялық
Технологиялық инкубатор- ғылыми ұйымдардың, инновациялық кәсіпорындардың, жоғары оқу
Инновациялық орталық-конструкторлық- технологиялық жаңалықтарды жетілдіру мен өндірістерді дайындауға
Сонымен инновация – инновациялық үрдістерді ғана емес, тауарларды
Инновациялар бірігіп инновациялық жүйені құрайды.Инновациялық жүйе әр алуан
Осы орайда зерттеудің негізін қалаушы ретінде өткен ғасырдың
Инновациялық қызметті басқару жүйелерін, тиімді құрылымдар мен институционалдық
Бұл жерде ең негізгі кемшілік- инновациялық инфрақұрылымда жүйеліліктің
№135-ІІІ-ҚР3 «Инновациялық қызметті мемлекеттік қолдау туралы» Заңының 15
Инновациялық жүйені қалыптастырудың бастапқы сатысында инновациялық кәсіпкерлікті дамытуда
Инновациялық қор – инновациялық жобалар мен инфрақұрылымдарды және
Сонымен қатар ҚР-ның 09.07.2001 №225-2 «Ғылым туралы»
Технопарк дегеніміз- негізгі қызметі инновациялық жобаларды іске асыру
Технополис бұл қаланың немесе аймақтың өмірін қамтамасыз ететін
ҚР-ның Индустриялық-инновациялық стратегиясында мамандандырылған субъектілердің өзгеше тізімі берілген:
ұлттық технологиялық парктер;
аймақтық технологиялық парктер;
технологиялық бизнес-инкубаторлар;
-ғылыми қалашықтар.
Инновациялық инфрақұрылым 8 элементтен тұрады( 1-сурет).Олардың ең маңыздысы
-мемлекеттік даму институттары;
-венчурлық қорлар;
-кәсіпорындар;
-жеке кәсіпкерлер;
-екінші деңгейдегі банктер.
Сурет 1- Инновациялық инфрақұрылым элементтері[5]
Инновациялық инфрақұрылымның құрылымы келесідей:
инновациялық дамудың мемлекеттік институттары;
технологиялық бизнес-инкубаторлар;
ғылыми қалашықтар;
инновациялық-технологиялық қалашықтар;
технологиялар трансферті орталығы (жоғарғы оқу орындары, салалық ғылыми-зерттеу
инновациялық кәсіпорындар;
инновациялық қызметпен айналысаиын жеке кәсіпкерлер;
венчурлық қорлар;
инновациялық жобаларды қаржыландыратын банктер;
ақпараттық инфрақұрылым;
мамандандырылған көрмелер.
Технологиялар трансферті орталығының негізгі міндеті -ғылыми-техникалық нәтиижелерді тездету,
Технологиялар трансферті орталығына Республикадағы «Қазына» тұрақты даму
трансферті» акционерлік қоғамының қызметі мысал бола алады. Оның
Ақпараттық технологиялар(ICT);
Өмір туралы ғылымдардың технологиясы ( Life Sciences Technology);
Нанотехнологиялар мен жаңа материалдар;
Көмірсутек саласының технологиялары;
Энергияның жаңартылған жолдарының технологиясы.
Сонымен инновация дегеніміз- өндірісті және қоғамды басқарудың түрлі
1.2Қазақстан Республикасында инновациялық қызметті дамыту ерекшеліктері
Қазіргі кезде әлемнің көптеген елдерінде мемлекет инновациялық қызметке
ұйымдастырушылық және экономикалық шарттарын құру, соның ішінде
инновациялық дамудың негізгі басымдықтарын анықтау;
инновациялық инфрақұрылымды құру және дамыту;
инновацияларды құру мен енгізуде мемлекеттің қатысуы;
сыртқы нарықтарға отандық инновацияларды шығару мен өткізу;
технологиялар трансфертін қоса алғанда, инновациялық қызмет сферасында халықаралық
Мемлекет қолдауымен ҚР-да ұлттық инновациялық жүйенің белсенді құрылуы
мемлекет экономикасының инновациялық дамуын ғылыми-техникалық жағынан қамтамасыз ету
басқару, ғылыми, инженерлік,кәсіптік дайындау мен біліктілігін көтеретін орта
инновациялық өнімді өндіретін кәсіпорындар, инновациялық кәсіпорындар мен өндірістерді
отандық жоғары технологиялы өнімдерді ішкі және сыртқы
нарықтарға шығару жүйесін құру және осындай өнімдерді өндіруші
инновациялық жобалар мен бағдарламаларды жасайтын әзірлеушілер мен жаңалық
Қазақстанда экономикалық қызмет субъектілерінің инновациялық белсенділігін арттыру үшін
Республикамызда Индустриялық-инновациялық даму стратегиясын іске асыру үшін даму
2006 жылдың 1 шілдесіне «Қазақстан даму Банкі» АҚ-на
талаптарына сай келмеуі, қажетті қаражатпен қамтамасыз етілмеуі, қарыз
Кентау қаласындағы реновация мен жүйелік аударымдарды жасайтын өндіріс;
Шымкент қаласындағы мақта талшықтарынан тоқыма жасау өндірісі;
Ақтөбе қаласындағы полиэфирлік шыны талшығынан құбыр жасау зауыты;
Астана қаласындағы пластикалық шаныдан құбыр жасау зауыты.
2006 жылдың 1 шілдесіне банктің ссудалық портфелі 389,9
Ссудалық портфель құрамында инновациялық жобаларды жүзеге асыруға берілген
Несиені ұйымдастыру үшін екінші деңгейлі банктер кепілдіктері негізіндегі
Банк өз қызметін жүргізудің басынан қатысу үлесі 581
2005 жылдың 25 маусымында ҚР Үкіметімен қабылданған №633
2006 жылдың 1 шілдесіне «Ұлттық инновациялық қор» АҚ-на
2006 жылдың 1 шілдесінің мәліметтері бойынша, қор жалпы
2006 жылдың 1 шілдесіне «Ұлттық инновациялық қор» АҚ-на
49%-ын құрайды.Жобаны іске асыру мерзімі-5 жыл(2005-2009).Жобаның жаңалығы- герман
5жыл(2005-2010 Ақтөбе облысы, Ақтөбе қаласы).
Сонымен қатар осы жылы «Мониторлар мен теледидарлар өндірісі»;
Қор 11 венчурлық қордың жарғылық капиталына қатысып отыр,олардың
1.Жеке инвесторлармен бірігіп, «Әрекет» жоғары технологиялар қорын құрылды.Жеке
2. «Lancaster Group» АҚ-мен біріге отырып ,«Адвант» венчурлық
3. «Сентрас Капитал» ЖШС-імен бірігіп, «Сентрас венчурлық
4. «Қазақстанның Халық жинақтау банкі» АҚ-мен біріге отырып,
5. «GLOTUR» АҚ-мен бірігіп, «GLOTUR Technology Fund» АҚ-мын
6. «ЦентрКредитБанкі» АҚ-мен біріге отырып, «АИФРИ Center Capital»
АҚ-мы құрылды.
Құрылған венчурлық қорларға 7,1 млрд теңгені құрайтын жеке
Қордың басшылар кеңесімен АҚШ, Орталық Азия, Қытай,
2006 жылдың 1 шілдесіне «Ұллтық инновациялық қор» АҚ-ы
1. «Wellington Partners Ventures ІІІ Technology Fund L.P»
құрайды.Қордың қатысу сомасы- 7,7 млн теңге.Қордың ірі серіктестері:European
2. «Caset» шағын кәсіпкерлікті қолдаудың Орталық-Азиялық қор(тіркелу орны-АҚШ,
3. «Flagship Venture Fund 2004, L.P.» венчурлық қоры(
4. «JAIK-Mayban ASEAN Fund»(тіркелу орны-Малайзия, инвестициялар географиясы-АСЕАН мемлекеттері),
5. «UOB STIC Asia Technology Fund» (тіркелу орны-Сингапур,
2005 жылдың 19 қазанындағы қордың Басшылар кеңесінің
ҒЗТКЖ жобалары бойынша гранттық міндеттемелерді алды,оның ішіндегі қор
биотехнология және фармацевтика-жалпы сомасы 89,9 млн теңгені құрайтын
ақпараттық және коммуникациялық технологиялар-жалпы сомасы 41,1 млн теңгені
жаңа материалдар мен нанотехнологиялар- жалпы сомасы 11,6 млн
көмірсутектік технологиялар-жалпы сомасы 20,9 млн теңгені құрайтын 3
баламалы (альтернативная) энергетика- жалпы сомасы 17,2 млн теңгені
басқа бағыттар бойынша(химия, машина және құралдарды жинау; құрылыс
Қор Қ.И.Сәтпаев атындағы ҚазҰТУ-мен бірігіп, технологиялық бизнес-инкубатоларды қаржыландыра
Осы бөлімді қорыта келе, Отандық және шетелдік тәжірибені
отын-шикізаттық кешенде-минералды шикізаттардың стратегиялық және тапшы түрлері қорларының
электр энергетика кешенінде-экономикалық жағынан тиімді энергоқондырғыларды әзірлеу және
транспорттық кешенде- тасымалдау машиналары паркін жаңарту және дамыту,инфрақұрылымның
химиялық және мұнай химиясы өндірісінде- шикізат пен энергияны
микробиологиялық өндірісте-ауылшаруашылық шикізатты өндіру мен өңдеудің биотехнологиялық процестерін
қабілетті өнімдер технологиясын құру;
агроөндірістік кешенде- биотехнологияның жетістіктерін пайдалана отырып ауылшаруашылық үрдістердің
2.1 Қазақстан Республикасында инновациялық үрдістердің даму
тенденциясы
Қазақстандағы инновациялық қызмет индустриялық-инновациялық дамуының 2003-2015 жылдарға
2-суреттегі графикке назар аударатын болсақ, инновациялық өнімдердің құрылымында
Осылардың ішінде ең аз үлесті (7,1%) өзге де
2-сурет.Қазақстандағы 2004 жылы инновациялық өнімдердің құрылымы[9]
3-сурет.Қазақстандағы ғылыми-техникалық қызметтің басты бағыттары бойынша ғылыми-техникалық жұмыстарын
1-кесте.Қазақстандағы ғылыми-техникалық қызметтің сипаттамасы[9]
Көрсеткіштер 2003 2004 2005* 2005 жылы 2003 жылға
ЖІӨ,барлығы,млрд.теңге 4612 5870,1 7457,1 161,68
Зерттеулер мен әзірлемелерге жұмсалған ішкі шығындар қолданыста болған
ЖІӨ-ге,пайызбенен 0,25 0,25 0,28 112
Зерттеулер мен әзірлемелерді орындаған ұйымдардың саны 273 295
Зерттеулер мен әзірлемелермен айналысатын персонал саны(жыл соңына),адам 16578
соның ішнде:
зерттеушілер 9899 10382 11910 120,31
ғылым докторлары 979 1013 1106 112,97
ғылым кандидаттары 2781 2739 3018 108,52
Зерттеулер мен әзірлемелердің негізгі қаражаттары,млн теңге 9037,3 12396,6
Зерттеулер мен әзірлемелер саны 29348 34946 41624* 141,83
Ескертпе: Қазақстанның 2006 жылғы қысқаша статистикалық жылнамалығынан алынған
*-Жедел деректер
1-кесте мен 3-суретте Қазақстандағы ғылыми-техникалық қызметтің даму тенденциясы
2.2Отандық кәсіпорындардың инновациялық қызметін экономикалық талдау
Кәсіпорынның инновациялық қызметі- бұрыннан осы кәсіпорында пайдаланылып келген
2-кесте.Қазақстанның ғылыми-техникалық қызметі дамуының негізгі көрсеткіштері[6]
Жылдар 2004 жылы %-нен 2000 жылға
Көрсеткіштер 2000 2001 2002 2003 2004
Зерттеулер мен әзірлемелер жүргізген кәсіпорындар саны 257 259
Ғылыми зерттеулер мен әзірлемелер көлемі,млн.теңге 4890 9238,8 13763
Ғылыми зерттеулер мен әзірлемелерге бөлінген шығындар,млн.теңге 3710 7154,1
Негізгі капиталға салынған инвестициялар,млн. теңге 2813,5 6076,1 6253
Ғылымизерттеулер мен әзірлемелерді іске асыратын қызметкерлер саны,адам 14756
Орташа айлық жалақы,теңге 22145 28729 34197 42691 57590
Ескертпе:Қр Статистика жөніндегі Агенттігі мәліметтері негізінде әзірленген
2-кестеде Қазақстан кәсіпорындарының 2000-2004 жылдардағы инновациялық қызметі
Қазіргі кезде республикамыздың экономикалық дамуында жоғарытабысты ауылшаруашылығы облысына
нәтижесінде, өңдеу өнеркәсібі өндірушіден тұтынушыға дейінгі баға саясатын
4-сурет.Кәсіпорындардың инновациялық өнімдерінің құрылымы[9]
2004 жылы ҚР статистика жөніндегі Агенттігі аймақтық органдармен
Осы зерттеулер бойынша 2005 жылдың І жартыжылдығында зерттелген
кәсіпорын мәртебесінің өсуі( 44%респондент);
инновациялық өнімнің бәсекеқабілеттілігін арттыру(36%);
қоғамға және ұйымға байланысты әлеуметтік жауапкершілік(34%);
табысты өсіру(20%);
сұранысты, айналым өсімін және инновациялық өнімді өткізуді өсіру(18%);
- өмір қауіпсіздігін қамтамасыз ету(13%).(5-сурет)
Зерттеудің маңызы- инновациялық циклдің бағыты мен қазіргі жағдайын
5-сурет.2005 жылдың І жартыжылдығындағы инновацияларды жүргізу мақсаттары,инн-қ-белсенді кәсіпорындардың
6-сурет.2005 жылдың І жартыжылдығындағы инновациялық қызметтің бағыттары, инновациялық-белсенді
Суреттен көріп отырғанымыздай, инновациялық белсенді кәсіпорындардың біршама бөлігі
ғылыми-зерттеу жұмыстары( бұл жайлы кәсіпорындардың 83%-ы мәлімдеді);
ғылыми-техникалық қызметтер(47%);
жаңашылдықты енгізу (35%);
конструкторлық жобалау жұмыстары(29%);
«ноу-хау»,технологиялар және өндірістік меншіктің басқа түрлерін сатып алу(66%);
инновациялардың басқа түрлері(9%).
Инновациялық-белсенді кәсіпорындардың басым бөлігі(90%) алдыңғы кезеңмен(2004 жылдың ІІ
Инновациялық өнімге деген сұраныстың өзгермеуі 2005 жылдың І
Жұмыскерлердің санына келетін болсақ, зерттеулер мен әзірлемелермен айналысатын
Инновациялық қызметке кететін шығындарды бағалау өте маңызды.Ғылыми мекемелердің
Инновациялық-белсенді ғылыми кәсіпорындардың жартысынан көбі(66%) мәлімдегендей инновациялық
2005 жылдың І жартыжылдығында инновациялық-белсенді кәсіпорындардың көп
несиелер алды.
Инновациялық-белсенді кәсіпорындардың көпшілігінде(68%) табыстары 2004 жылдың ІІ жартыжылдығы
Қарастырып отырған кезеңде зерттелген кәсіпорындардың инновациялық қзыметінің
инновациялық өнімнің сапасының артуы(инновациялық-белсенді кәсіпорындардың 67%-ы);
өнімнің бәсекеқабілетілігінің артуы(59%);
инновациялық өнімге үнемі тапсырыс берушілер санының өсуі(44%);
нақты жалақының өсуі(34%);
өнімнің өзіндік құнының төмендеуі(31%);
рентабельділіктің өсуі(29%);
жұмыскерлердің жұмыс жасау жағдайының жақсаруы(28%);
еңбек өнімділігінің артуы(24%);
басқалары(12%).
Зерттелген ғылыми кәсіпорындардың инновациялық қызметін
шектейтін факторларға келесілер жатады:
бюджеттік және меншікті қаражаттардың жетіспеушілігі(53% және 52% сәйкесінше);
инновациялық қызметті дамытатын заңнамалық базаның болмауы(20%);
білікті мамандардың жетіспеушілігі, мемлекеттік қолдаудың жоқтығы, тапсырыс берушінің
Осы анализ бойынша келесі қорытындылар жасауға болады:
республикадағы инновациялық өндірістің болашақтағы дамуы ғылыми кәсіпорындардың дамуы
ғылыми кісіпорындардың инновациялық даму жағдайы инновациялық бизнеске деген
кадрлармен қамтамасыз етудің жағдайы ғылыми кадрлардың күнделікті мәселелерін
республикада ғылыми кәсіпорындарға бөгеттерді алып тастайтын шаралар кешенін
Жоғарыда жасалынған талдаулар көрсеткендей, Қазақстан экономикасының инновациялық даму
Қазақстандағы зерттеулер мен әзірлемелерге шығындардың ЖІӨ-дегі үлесі-0,29%.Ал
Осы аталған мәселелерді шешу үшін отандық кәсіпорындар келесі
- инновациялық өнімнің сапасын арттыру мен жетілдіру;
- инновациялық зерттеулер мен әзірлемелерге жеткілікті қаржы
- инвесторларды тарту;
- өндіріске жоғары білікті мамандарды тарту;
- мемлекет тарапынан бөлінетін жеңілдіктерді толығымен пайдалану;
- тауар қозғалысын және өнімді өткізуді ұйымдастыруды қамтамасыз
3. Қазақстан Республикасындағы инновациялық Үрдістерді дамытуды
3.1 Инновациялық қызметтің шетелдік озық тәжірибелері
Инновациялық қызметтегі мемлекеттің орны оның ғылымға бөлген қаражаттарымен
Ғылыми зерттеулерді қаржыландыруда мемлекеттің және коммерциялық құрылымдардың қатысу
баспалдақтарында тұр. Қазақстан үшін инновациялық қызметті қолдаудың экономикалық
АҚШ-та инновациялық қызметті басқаратын әртүрлі мемлекеттік органдар
Технологиялық саясат басқармасы- федералды үкіметте ұлттық инновациялық саясатты
жеке сектордың бәсекеқабілеттілігін арттыратын,инновация саласындағы қызметін белсенді жүргізу
инновациялық әзірлемелерді іске асыру және ғылыми зерттеулерді қаржыландыру;
АҚШ өндірісінің бәсекеқабілеттілігін арттыру үшін ХХІ ғасыр
азаматтық және қауіпсіздік ҒЗТКЖ-лардың интеграциясы, яғни алда қойылған
ғылымға негізделген және үнемі өзгермелі экономика жағдайына белсенді
АҚШ-тың ғылыми-техникалық және инновациялық дамуын мемлекеттік басқарудың негізгі
салықтық жеңілдіктер.Жеке кәсіпкерлік сектордың инновациялық қызметі үшін қолайлы
ҒЗТКЖ-ларға кеткен шығындарды өнімнің өзіндік құнына кіргізу;
ғылыми құрал-жабдықтарды шығару кезінде амортизацияның тездетілген нормаларын қолдану:
ғылыми-техникалық жобаларды несиелеуде жеңілдіктер беру;
инновациялық кәсіпорындарды ұйымдастыру үшін жеңілдік шарттармен не
сыртқы сауда саясаты.Яғни, жоғары технологиялы қызметтер мен өнімдер
инновациялық қызметті заңнамалық қамтамасыздандыру.Патент саясаты мен авторлық құқықтарды
инновациялық қызметті басқарудың маңызды механизмі болып табылатын
антимонопольді заңдарға өзгертулер енгізу- ғылыми зерттеулер мен әзірлемелерді
АҚШ-тағы шағын иновациялық кәсіпкерлікті қолдау үкіметтік деңгейде 5,5
Экономикасы дамыған мемлекеттердің тәжірибесі көрсеткендей, әлемдік нарықтағы жоғары
фирмалармен қаржы құрылымдары жатады.
Инновациялық инфрақұрылым ұлттық инновациялық жүйенің маңызды бөлігі ретінде
АҚШ-тың инновациялық дамуының жетістіктері ең алдымен инновациялық инфрақұрылымды
Ал Қытайда түрлі инновациялық орталықтармен бірігіп, ұлттық ғылыми-технологиялық
ғылыми және технологиялық жетістіктерді пайдаланып, өнімдер шығару мен
шағын инновациялық кәсіпкерлікті дамыту;
ҒЗТКЖ-ларды жүргізуде шағын инновациялық кәсіпорындарға қолдау көрсету;
қажетті ақпаратпен қамтамасыз ету;
несиелерге кепілдіктер беру;
технологияларды бағалау, халықаралық қатынастарды қалпына келтіруде қызметтер көрсету;
зияткерлік меншікті қорғау.
Қытайдағы инновациялық орталықтар жоғары және жаңа технологиялар сферасын
Жапонияға келетін болсақ, бұл ел жоғары технологияларды дамытудан
инновациялық кәсіпорындар Академиясы және т.б. Екіншіден, қаржылық кепілдіктер
Көршілес елдер, соның ішінде Ресейдің мемлекеттік инновациялық қызметті
Ресейде қазіргі кезде 40 мыңға жуық шағын
парктер мен 40-қа жуық инновациялық-технологиялық орталықтар орналасқан.Олардың
Инновациялық қызметтің шетелдік тәжірибесін жалпыласақ, мемлекеттің инновациялық
Сонымен қатар мемлекет ғылым кадарларының атьтестациясын ұйымдастырады және
жобаның коммерциялық тиімділігі;
жаңалықты енгізудің жалпымемлекеттік, әлеуметтік маңызы;
тиісті салада өзекті техникалық немесе технологиялық міндетті шешуге
салааралық бағыттылық, яғни инновацияның аралас саладағы жаңа технологиялар
халықаралық деңгейде,әлемдік нарықтарда тауарлар мен қызметтер бойынша мемлекеттің
кадрлармен қамтамасыз ету, интеллегнциялық әлеуеттің өсуін ынталандыру;
ақпаратпен және патенттік-лицензиялық қамтамасыз етудің дәрежесі;
әртүрлі қаржыландыру көздерін тарту мүмкіндігі;
жобаларды іске асыру үшін ұйымдастырушылық- басқарушылық механизмдердің болуы;
сыртқы ортаға әсер ету жағдайы.
Инновациялық саясатың субъектілері мемлекеттік билік органдары
(орталық және жергілікті), мемлекеттік сектордың мекемелері мен кәсіпорындары,дербес
Шетел тәжірибесі көрсеткендей,инновациялық қызметтің қарқындылығы экономикалық даму деңгейінде
Көптеген мемлекеттерде инновациялық саясат шағын және орта
Дамыған елдерде өндірістік ҒЗТКЖ-ларға шығындар үлесін ұлғайту үшін
Жүргізілген зерттеулер нәтижесінде анықталған жағдайлар негізінде
мынадай тұжырымдар жасауға болады:
АҚШ-та инновациялық қызметті дамыту жағынан заңнамалық қамтамасыздандыру өте
Қытайда инновациялық инфрақұрылымды дамытуға баса назар аударылуда. Инновациялық
Жапонияда мемлекет тарапынан шағын инновациялық кәсіпорындарға қолдау
салықтық(мерзімін шегеру арқылы), несиелік қолдаулар көрсетіледі. Алайда бұл
Ресейдің тәжірибесін талдайтын болсақ, бұл мемлекетте ИТО- лар
3.2 Қазақстандағы инновациялық белсенділікті арттыру жолдары
Болашақта инновациялық қызмет саласындағы саясатты жүзеге асыру мақсатында
1.Қазіргі бар ғылыми-техникалық әлуетті постиндустриалды экономикада қолдану
2.Жаңа материалдар мен химиялық технологиялар; ақпараттық технология; «тірі
3.Өндіріс саласында индустриалды –инновациялық қызметті ендіруді жылдамдатуға бағытталған
Қазіргі мезгілде тек мемлекет қана экономиканы жаңартудың қозғаушы
2003-2015 жылға арналған стартегияға[3] сәйкес жақын арада мақсатты
Шет ел фирмаларымен бірігіп, дүниежүзілік нарықта орын алуларына
бағыттар бар.Қазақстанның экономикалық түрлі салалары түрлі техникалық деңгейге
Ғылыми негізде ядролық отын, уран ерітінділерін, мыс-берилл ерітінділерін,
Қазақстандағы ғылымның қазіргі жағдайы аяқталған, бірақ тауарлық түрге
Қазіргі уақытта ғылыми сыйымды өндірістер қатарын құру мақсаытында
Ғылыми-техникалық бағдарламаларды, жоғары тиімді биотехнологияларды құру, денсаулық сақтау,
2005 жылғы 25 сәуірдегі ҚР Үкіметінің №387
-ғылыми және ғылыми-техникалық қызметтер көрсетудің ЖІӨ-гі үлесі 2005
- 2003 жылмен салыстырғанда қазақстанның инновациялық және ғылыми-техникалық
- қолданбалы ҒЗТКЖ-ларды бюджеттік қаржыландыру жүйесін жақсарту[7].
Президенттің 2004 жылғы Жолдауында ұлттың бәсеке қабілеттілігі
бірінші кезекте оның білім деңгейімен анықталады деп
Ғылым мен техниканың жаңа бағыттарының шапшаң дамуы, ғылымдар
Қазақстанның инновациялық әлеуетін көтеру үшін келесі шаралар кешенін
мемлекет бюджетінен тиімділігі жоғары және технологиялық даму бағдарламаларын,
жоғары технологиялық өндіріске қаражаттарын салатын инвесторларға мемлекет
әртүрлі ұйымдық-құқықтық нысандағы кәсіпорындарға
ғылыми сыйымдылығы бар құрал-жабдық лизингін және инновациялық өнімді
инновациялық жобалар мен оларды іске асырушыларды конкурстық таңдау
экономика саласында шағын, тиімді және тез сатылатын инновациялық
инновациялық сфераға шағын кәсіпкерлік субъектілерін тарту;
заңдық-құқықтық базаға өзгертулер енгізу;
экономикалық ынталандыру жүйесін құру, яғни салықтық, несиелік және
ақпаратпен қамтамасыз ету.
Қорытынды
Қазақстан-ауқымды табиғи-ресурстық, интеллектуалды, білім беру және өндірістік әлуеті
Сонымен қатар, Қазақстан өзінің тарихи таңдауын жасады. Экономика
Бұл стратегия белсенді ғылыми және инновациялық қызметтер жүргізуді
Қазіргі таңда Қазақстанда инновациялық жүйе мен инновациялық инфрақұрылым
асыру болып табылады.Микродеңгейде инновациялық ұйымдарға көмектесетін нарықтық инфрақұрылым
жаңалықтармен байланысты инвестициялық және инновациялық қорлар, банктер, бизнес-инкубаторлар,
Осы жасалған жұмыс барысында Қазақстандағы инновациялық үрдістерге сипаттама
Осы шараларды орындау кезінде экономиканы ғана емес, мемлекеттік
Қолданылған әдебиеттер тізімі
1.Е.З.Сулейменов,Н.В.Васильева «Инновационная деятельность в РК»:аналитический обзор.- НЦ НТИ
2.Закон РК от 09.07.2001 №225-2 «О науке»// «Казахстанская
3.Үкімет бюллетені №3(Қазақстанның Индустриялық-инновациялық дамуының 2003-2015 жылдарға арналған
4.Закон РК от 23 марта 2006 года №135
5.Б.А.Алдашов, Е.В.Ткач «Инновационная инфраструктура: понятие,основные элементы и направления
6.Қазыбаев А.К. Формирование стратегии инновационного менеджмента в малом
7. 2005 жылғы 25 сәуірдегі ҚР Үкіметінің
8. Исабеков Б.Н. «Индустриялық-инновациялық қызмет негізенде кәсіпкерлікті құру
9. Қазақстанның қысқаша жылнамалығы- 2006.
10.Т.И.Исахметов «Инновационная деятельность в Ресрублике Казахстан:состояние и перспективы»//ҚазҰУ
2
Инновациялық инфрақұрылымның элементтері
Өндірістік инфрақұрылым
Ғылыми-зерттеу инфрақұрылымы
Консалтингтік инфрақұрылым
Қаржы инфрақұрылымы
Технологиялық инфрақұрылым
Ақпараттық инфрақұрылым
Өткізу инфрақұрылымы
Мамандар даярлау инфрақұрылымы
қызметтер
Ғылыми-техникалық
әзірлемелер
Ғылыми-техникалық
зерттеулер
Қолданбалы
Іргелі зерттеулер
2005
2004
2003
2002
2001
100%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
Қазақстан экономикасын дамытуға қажетті экономикалық ортаны қалыптастыру
Қазақстанның ұлттық инновациялық инфрақұрылым элементтері
Инновациялық инфрақұрылым элементтерін құру
Инфрақұрылым мәні, оның мазмұны және функциялары
Қазақстандағы инфрақұрылым түрлерінің қазіргі даму жағдайы
Индустриялық - инновациялық инфрақұрылымның теориялық негіздері
Бизнес инкубаторларды басқару
Отандық кәсіпорындардың инновациялық қызметін экономикалық талдау
ҚР өнеркәсібінде инновациялық процестерді дамыту
Саланың бәсекеге қабілеттілігі