Огыз мемлекеті
ЖОСПАР
1. Ерте ортағасырлық мемлекеттер
§1. Көне турік және Батыс түрік
§2. Түргеш қаганаты
§3. Қарлұқ қағанаты
§4. Огыз мемлекеті
§5. Кимек қағанаты
2. Кейінгі ортағасырлық мемлекеттер
§1. Қарахан мемлекеті
§2. Қарақытай мемлекеті
Пайдаланылған әдебиеттер
ҚАЗАҚСТАН ТҮРКІ ДӘУІРІНДЕ (VІ-ХІІ ҒҒ.)
1. Ерте ортағасырлық мемлекеттер
§1. Көне турік және Батыс түрік
II-V ғасырларда ғұн тайпаларының Қазақстан, Орта
546-шы жылы тирек (телэ) тайпалары Монголияның
Тумын өлгеннен кейін, таққа оның інісі
Алайда осы жеңістен кейін Түрік қағанаты
571 жылы түріктердің қағаны Естемі Солтүстік
Батыс түрік қағанаты ежелгі үйсін жерін
Қағанның жазғы ордасы Мың бұлақ (Түркістан
Түрік қағанаты әлеуметтік тұрғыдан алғанда, бір
Түріктердің ежелгі жазуы болған, оны Жетісу
Батыс түрік қағанатында әлеуметтік-экономикалық және саяси
Түрік қағанаты мал және егіншілік шаруашылығымен
Сыртқы сауда айырбасы да, ішкі сауда
Сөйтіп, түрік және соғды халықтарының арасындағы
Дегенмен, Батыс түрік қағандығының өмірі де
Қағанат ішіндегі езара тартыс, билеушілердің жиі-жиі
§2. Түргеш қаганаты
Түрік тектес түргеш тайпалары VІ-ғасырда Тянь-Шань
Түргеш қағанаты халқының этникалық құрамы негізінен
Түргеш кағанаты 704-756 жылдар аралығында өмір
705 жылы арабтар шабуыл жасап, Әмударияның
Түргеш қағанатында Үшелік өлгеннен кейін билік
Көптеген қиындықтардан кейін, яғни екі тайпаның
Түргеш қағандығы бар-жоғы жарты ғасырдай өмір
§3. Қарлұқ қағанаты
Қарлұқтар туралы алғашқы мәлімет V ғасырдан
742 жылы Монғолия даласындағы Шығыс Түрік
Қарлұқ тайпалары VІІІ-Х ғасырларда Қазақстанның Жоңғар
Бұл кезде Қарлүқ конфедерациясына түркі тілдес
Қарлұқ қағандығы билікті өз қолдарына алғаннан
Қарлұқтардың шығыстағы Ұйғыр қағанаты мен жүргізген
840 жылы Орталық Азия даласында аса
Қарлұқтардың феодалдық мемлекет болуымен байланысты, онда
Қарлұқ феодалдық қоғамында әлеуметтік және жіктік
§4. Огыз мемлекеті
Қарлұқ қағанатының солтүстік-батыс жағында, Сырдарияның орта
Оғыздардың ата-бабаларының әуелгі қоныстанған жерлері Ыстықкөлдің
Истахри жазып қалдырған "Китаб месалик әл-мемалик"
IX ғасырдың аяғы мен X
X ғасырда сонау Хазарияға дейін созылып
X ғасырда Оғыз мемлекетінің астанасы -
965 жылы Оғыз жабғуы Киев князі
985 жылы оғыздар Орыс князьдарымен бірігіп,
Оғыз мемлекеті өзінің саяси және әлеуметтік
ІХ-Х ғасырларда Оғыз мемлекетінде ескі рулықтайпалық
Оғыздар қоғамында феодалдық жекеменшік түрі қалыптасып
Оғыздардың көпшілігінің басты кәсібі кешпелі мал
Тарихи деректемелер оғыздардың арасында отырықшы егіншілер
Оғыздар табиғи күштерге табынып, бақсы-балгерлерге сенген.
XI ғасырдың басында Оғыз мемлекеті құлдырай
Оғыз тайпалары қазақ, қырғыз, татар, башқұрт,
§5. Кимек қағанаты
Қытай деректемелерінде көрсетілгендей (Кимектер) Қимақтар тарихы
766 және 840 жылдар аралығында кимектер
IX ғасырдың бас кезінде кимектер Сырдарияға
IX ғасырдың аяғы - X ғасырдың
Кимек мемлекетінің қалыптасып өсуіне қарай, олардың
Қимақтар жазуды білген. Олар ежелгі көне
IX ғасырдың екінші жартысы мен XI
Қимақтар табиғаттың әр түрлі күштері мен
XI ғасырдың бас кезінде Орталық Азиядан
Осы оқиғалардың барысында қимақтар саяси үстемдігінен
2. Кейінгі ортағасырлық мемлекеттер
§1. Қарахан мемлекеті
Қарахан қағанаты Шығыс Түркістан, Жетісу, Сырдария,
Қарахан әулетінің негізін салушы Сатүқ Боғрахан
Мұса өлген соң, Қарақан жеріндегі жоғарғы
X ғ. 80-ші жылдарында Орта Азиядағы
1. Жетісу және Шығыс Түркістан жері
2. Мәуере-нахр жерлері — Батыс қағанатына
Жетісу мен Шығыс Түркістанды XI ғ.
1017-1018 жж. Жетісу Шығыстан көшпелі тайпалар
1056 жылы Қадырханның ұлы Ииналтегін екімет
1102 жылы Боғра-хан өлгеннен кейін Тараз
Қарахан мемлекетінде жоғарғы өкімет билігі хаканның
Тарихи деректемелерге қарағанда мемлекеттік әкімшілік құрылымдары
Қарахан мемлекетінің мал шаруашылығымен айналысатын далалық
Қарахан мемлекетіндегі аса маңызды әлеуметтік-саяси институт
Қарахандардағы жер иеленудің тағы бір кеп
Қарахан феодалдық қоғамында шаруаларды қанаудың бір
Бұл айтылған әлеуметтік жағдайлар, жер иеленудің
Қазақстанның оңтүстік-шығыс және оңтүстік аудандарын мекендеген
Қарахан қағанатының отырықшы және жартылай көшпелі
Қорытып айтқанда, XI ғасырдың аяғына қарай
§2. Қарақытай мемлекеті
Монғол тілді кидан тайпалары б.з. IV
X ғ. басында Солтүстік Маньчжурия мен
1128 жылы Қарахандар әулетінен шыққан Баласағұнның
Қарақытайлар Орта Азияға қарай жылжып, Салжүқ
Қарақытайлар Жетісу және Орта Азия жерлерін
Қарақытай мемлекеттік бірлестігінің қалыптасуымен қатар басқарудың
Қарақытай билеушілері өзі орналасқан қалаларда хан
Қарақытай мемлекетінде тұратын түркі халықтарының көпшілігі
Елюй Даши 1143 жылы қайтыс болды.
Жилугу үстемдік еткен кезде кидан ақсүйектері
Пайдаланған әдебиеттер
Мусин Ч. Қазақстан тарихы. Алматы, 2005
Кайназаров Е.К., Кайназарова А.Е. История Казахстана.
Абдакимов А. История Казахстана. А., 1992
Аманжолов К., Рахметов Қ. Түркі халықтарынның
Ахинжанов С.Н. Кыпчаки в истории средневекового
Оғыз мемлекеті
Оғыз мемлекеті жайлы
Оғыз мемлекетінің мәдениеті
Оғыз мелекеті
Оғыздыр мемлекеті
Оғыздардың тарихи аңыздары
Оғыз мемлекеті. Мемлекеттің ыдырауы
Ерте орта ғасырдағы (VI-X) және дамыған ғасырлардағы мемлекет (X-XIII)
Орта ғасырлардағы (Оғыз дәуірі) Қазақстан жеріндегі мемлекеттер мен олардың мәдениеті
Ерте және кейінгі ортағасырлық мемлекеттер