Банктік жүйе
Жоспар
Кіріспе
І тарау Банк туралы түсінік және оның тарихы
1.1. Банктің пайда болу тарихы
1.2. Банк туралы пікірлер және банк жүйесі
1.3. Қазақстанның Ұлттық банкісінің қалыптасуы
ІІ тарау Ұлттық банк-Қазақстан Республикасының Орталық
банкі
2.1. Ұлттық банктің құрылымы мен басқару органдары
2.2. Ұлттық банктің қызметтері мен операциялары
2.3. Қазақстан Реапубликасының банкі-«Банктердің банкісі»
ІІІ тарау
3.1. Ұлттық банк – үкіметтің бас банкирі, қаржы
агенті
3.2. Ұлттық банкісінің сыртқы экономикалық қызметі және алтын
валюталық резервтерді басқаруы
3.3. Банктік қызметті қадағалау және оны реттеу. Ақша
басқару
Қорытынды
Қосымша
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Банктік жүйе – нарықтық экономиканың ең маңызды және
Банктердің және тауарлы- ақшалай қарым-қатынастардың дамуы тарихи тұрғыдан
Банктік жүйе – жалпы ақша-несиелік механизмі аясында қызмет
қаржылық- несиелік иституттар
Банктік жүйе
Коммерциялық банктер
Орталық банк
Орталық банк мемлекеттік эмиссиондық және валюталық саясатты жүргізе
-Экономикалық өсуді қамтамасыз ету;
-инфляцияны реттеп, бақылау жасау;
-төлем балансын реттеу.
Банктік жүйенің құрылымы: Орталық банк, банктік емес несиелік
Курстық жұмысымның мақсаты: нарықтың экономиканың ең маңызды және
Курстық жұмысымның құрылымы: құрылымына келетін болсақ, курстық жұмыс
Банктің пайда болу тарихы, банк туралы пікірлер және
1.1. Банктің пайда болу тарихы
Банктің пайда болу тарихы, қоғамдық еңбек бөлінісінің пайда
Храмдар мемлекеттің, қауымдардың сақтандыру қоры болды. Онда елдің
Діни ғимараттардан ешкім ол тауарлы-ақшаны ұрлай алмайды.
Храм шаруашылықтың орнықтылығы оларға ғасыр бойы орын алып
Есептеу, есеп айырысу операциялары салмақ өлшемімен жүргізілетін болғандықтан,
Бұдан кейін, храмдар ушін ақша операцияның жаңа түрі
Күміс пен алтын жетіспейтін жағдайда (олар көбінесе қазынаға
Орта ғасырда банк іісінің орталығы Италия, Германия,
Капиталистік банктердің алғашқы ізашарлары Флоренция мен Венецияда 1587
Ал капиталистік банктер, керісінше ұдайы өндірістің, өнеркәсіп және
К. Маркс банктердің пайда болуы туралы былай деген:
Сонымен қатар банктер «несие ісінің екінші жағы- өсім
1.2. Банк туралы пікірлер және банк жүйесі
Банк туралы түрлі-түрлі пікірлер бар. Кейбір мамандар банкті
мемлекеттік
акционерлік
кооперативтік
меншіктік банк болып бөлінеді.
Әр түрлі белгілермен банктер аймақтық, аймақ аралық, ұлттық,
Банк жүйесіне, кейбір банк операцияларына қатынасы бар бірақ
Банк жүйесінің өзінше ерекшеліктері бар, бұл жүйе тек
Банк жүйесін біртұтас жүйе деп ұғыну керек. өйткені
Банк жүйесі әр уақытта өсу және жетілу жолында
Банк жүйесі - жабық жүйе.
Банк жүйесі өзін - өзі басқара алады. Егер
Банк жүйесі басқарылатын жүйе, дербес заңды тұлға бола
Қазіргі ұрпаққа банк жүйесінің екі үлгісі белгілі: олар,
Қолма-қол ақшаны айналымға Ұлттық банк шығарады. Қолма-қол емес
1.3. Қазақстанда Ұлтық банкісінің қалыптасуы
Қазақстанда банк мекемесі 19 ғасырдың аяғында пайда болды.
Ең ірі. Негізгі қорлары 1 000 000 000
көрсеткіші орташа. Бірақ 2000жылдың басына дейін негізгі қорды
қалған 16 банк ешқандай келешегі жоқ, жабылуға тиісті
Сонымен, банк деген ұғым не? «Банк»деген ұғым италиян
Банк ісі – қарыз капиталын жинақтаумен және оны
Осы айтылған жағдайларды қорыта келе банктің атқаратын қызметтерін
уақытша бос ақша қаражатын тарту,жинақтау және оны қарыз
кәсіпорындарға, мемлекетке, жеке адамдарға несие беру, бағалы қағаздармен
ақша айналымын реттеу. Банк - әртүрлі шаруашылық
айналымға несие құралдарын шығару. Банк клиентін тек жинаған
экономикалық және қаржылық кеңес беру.
орындайтын айрықша қызметтеріне байланысты банктер. Эмиссиялық және эмиссиялық
Эмиссиялық банк-ол айналысқа ақша белгілерін эмиссиялауға, яғни шығаруға
Мемлекеттегі басқа банктердің барлығының да ақша белгілерін шығаруға
Инвестициялық және иновациялық банктердің 2 түрі де ұзақ
Ипотекалық банктер – жерді және жылжымайтын мүліктерді кепілдікке
2.1. Ұлттық банктің құрылымы мен басқару органдары
Ұлттық банкінің басқару құрылымы мен қызметін ұйымдастырудың басқа
Ұлттық банкі өзінің қызметтерін орындауы үшін басқарма, директорат,
Ұлттық банкінің ең жоғарғы басқару органы Ұлттық банк
мемлекеттік ақша-несиелік саясатын жасайды;
ұлттық банкі шығарған, банктер ісіне қатысты нормативтік актілерді
парламент бекіткен тұжырым негізінде банкноттар мен монеталардың номиналдық
ұлттық банкінің банктермен және ҚР-ның бюджетімен операциялар бойынша
ҚР-ның валюталық айырбас бағамын анықтау тәртібін белгілейді;
Сыртқы резервтерінде сақтауға алатын сыртқы активтер типтерін бекітеді;
Ұлттық банкінің жұмысы туралы есеп береді, жылдық жиынтық
Ұлттық банк туралы Ережені, Ұлттық банк құрылымын бекітеді
Банктер және олардың филиалдары үшін экономикалық нормативтерін бекітеді.
Басқарма шешімдерін басқарма қаулылары формасында жүзеге асырады.
1-сызба. Ұлттық банкінің басқару құрылымы
Басқарма директорлар кеңесі
Төраға Төрағаның орынбасарлары
Ұлттық банкінің орталық аппараты
Депатаменттер, дербес басқармалар және бөлімдер
Ұлттық банкінің тәуелсіз бөлімшелері Мемлекеттік сақтау орыны
Банкноттық фабрика
Бағалы қағаздар фабрикасы
Приборлық бақылаудың мемлекеттік инспекциясы
Қазақстандық банкаралық есеп айырысу Орталығы
Банкаралық және қаржылық телекоммуникациялар Орталығы
Банктік сервистік бюро; т.б.
Облыстық (аумақтық) басқармалар
Басқарма мәжілісі қажет кездерде немесе айына бір рет
Кезектен тыс мәжілістер Ұлттық банк төрағасының немесе басқарманың
Ұлттық банк төрағасы ҚР Президентінің ұсынуымен алты жылға
Ұлттық банк төрағасы Ұлттық банк атынан және сенімхатсыз
Ұлттық банк төрағасы Ұлттық банк қызметі бойынша шұғыл
Ұлттық банк төрағасы басқарманы, директорлар кеңесінің қызметін басқарады
Ұлттық банк төрағасы Президентке екі ай бұрын жазбаша
Төраға орынбасарлары және басқарма мүшелері Ұлттық банк төрағасы
Ұлттық банкінің жедел басқару органы-Директорлар кеңесі (директорат),
Директорат, «ҚР-ның Ұлттық банкі туралы» Заңға сәйкес Ұлттық
Директорат құрамына – төраға, оның орынбасарлары және депортамент
Ұлттық банк өзінің негізгі қызметтерін жергілікті жерлерде өзінің
Ұлттық банктің басқарушы органы болып Басқарма және
Ұлттық банктің төрағасын республика Президенті Парламентпен келісе отырып
Ұлттық банктің Басқармасының мәжілістері қажетті кезде, бірақ айына
Ұлттық банктің облыстық басқармалары өз қызметін Ұлттық банк
2.2. Ұлттық банктің қызметтері мен операциялары
Еліміздегі барлық несие жүйесін реттеуші ұйым рөлін атқара
Орталық банк еліміздің эмиссиялық және резервтік орталығы ретінде
әлемдік тәжірибе көрсеткендей, Орталық банктің мемлекетпен біріктірілген кең
Орталық банктің тарапынан ақша – несиелік реттеудің негізгі
«Қазақстан Республикасындағы Ұлттық банк туралы» ҚР президентінің заң
Ұлттық банк – бұл бұрынғы қарапайым киенттерге қызмет
Ұлттық банк – бұл ақшалай резервтерді құрайтын, оған
әлемдік тәжірибеде орталық банктің қызметін ұйымдастырудың әр турлі
Мемлекеттің 100% қатысуымен капиталын құрайтын біртұтас банк формасында
Акцияның бір бөлігі мемлекетке тиеселі немесе мемлекеттің қатысынсыз
Орталық бантің функцияларын біртұтас атқаратын тәуелсіз банктер жүйесі,
АҚШ – та орталық банктердің мүлкіне мемлекет қатынаспайды,
Ұлттық банк өзінің атқаратын мәні жағынан біртұтас ұйым
Ұлттық банк резервтік және басқа да қорларды құрайды.
Ұлттық банктің қаржылық жылдағы таза табысы, сол қаржылық
Ұлттық банктің таза табысы жарғылық қорды және резервтік
Қазақстан Республикасы Ұлттық банкісінің басты міндеті ұлттық
Сол сияқты Ұлттық банкке келесідей қосымша міндеттер жүктеледі.
ақша айналысы, несие, банктік есеп – айырысулар мен
ақша, несие және банктік жүйенің тұрақтылығын қамтамасыз ету.
банктік қызметті реттейтін нормативтік құқылық актілерді қолдану арқылы
Ұлттық банктің несиелік ресурсы төмендегідей көздерден құралады.
меншікті қаражат есебінен
басқадай банктерден тартылған және Ұлттық банкте шартты негізде
ҚР төңітегінде тартылған қаражаттардан
арнайы мемлекеттік қорлар мен бюджеттің уақытша бос жатқан
Қазақстанның Ұлттық банкі – тігінен басқарылатын жүйедегі орталықтандырылған
Ұлттық банктің басқару органына: Басқарма және директорлар Кеңесі
Ұлттық банктің құрылымына департаменттер мен басқа да бөлімшелерден
Ұлттық банктің орталық аппаратында мынадай департаменттер мен дербес
Зерттеу және статистика департаменті
Шетел операциялары депортаменті
Ішкі операциялар басқармасы
Сыртқы байланыстар бөлімі
Заң қызметі депортаменті
әкімшілік депортаменті
нақты ақшалар мен жұмыс жөніндегі басқарма
инженерлік қауіпсіздік жүйесін пайдалану бөлімі
бухгалтерлік есеп депортаменті
операциондық басқарма
төлем жүйесі басқармасы
банктік қадағалау депортаменті
персоналдармен жұмыс жасау басқармасы
халықаралық қаржы ұйымдарының жобаларын іске асыру бөлімі
мерзімді басылымдар және іскерлік ақпараттар бөлімі
Сонымен қатар, ҚҰБ құрылымына келесідей дербес бөлімшелер ле
Мемлекеттік сақтау қоймасы
Ресей Федерациясындағы Ұлттық банк өкілеттігі
Банкноттық фабрика
Автобаза
Қазақстандық банкаралық есеп айырысу орталығы (ҚБЕО)
Банктік сервистік бюро
ҚҰБ – нің жоғары басқару органы Басқарма болып
мемлекеттің ақша – несие саясатын дайындау;
банк қызметіне қатысы бар ҚҰБ-нің нормативтік құқықтық актілерін
Ұлттық банктің банктермен операциялары бойынша ресми қайта қаржыландыру
банктердің ашылуына рұқсат беру және оларды қайтарып алу
жекелеген банктік операциялар түрлерін жүргізуге лицензиялар беру туралы
банктер үшін резервтік талаптар нормасын бекіту
алтын валюта активтерін басқарудың негізгі қағидаларын анықтау;
ҚР валютасының айырбас бағамын анықтау тәртібін бекіту
ҚҰБ жұмыс туралы жылдық есепті қарау, кабылдау және
ҚҰБ- нің жылдық балансын және табысы мен зияны
ҚҰБ туралынұсқауды, оның жарғылық капиталы мен резервтік қордың
банктер үшін пруденциальдық нормативтер мен басқа да міндетті
еңбек жағдайын, оған ақы төлеу жүйесі мен мөлшерін
ҚҰБ-нің халықаралық және басқа да ұйымдарда қатысуы туралы
Директорлар Кеңесінің (Директораттың) құрамын бекіту;
Бухгалтерлік есептің Қазақстандық стандартын ескере отырып, ҚҰБ-не арналған
Ұлттық банктің басқармасы тоғыз адамнан тұрады. Ұлттық банктің
Ұлттық банк ҚР Үкіметінің қаржылық агенті болып табылады.
Парламенттің келісімімен ҚР Президенті ҚҰБ-нің төрағасы 6 жылға
ҚҰБ төрағасының орынбасарларын да ҚҰБ төрағасының ұсынуымен ҚР
ҚҰБ-нің жылдық есебін ҚР Президенті бекітеді;
Ұлттық валютаның – теңгенің айшығының тұжырымын ҚР Президенті
ҚҰБ-нің ҚР Президентінің сұрауы бойынша өзінің қызметіне байланысты
Ұлттық банктің оперативтік басқару органы-директорлар кеңесі болып табылады.
Ұлттық банк өзінің негізгі қызметтерін жергілікті жерлердегі облыстық
«Қазақстан Республикасындағы Ұлттық банк туралы» заң күші бар
Айналыстағы ақша массасының көлемін реттеу жолы мен республикада
ҚР өкіметінің мемлекеттік қағаздарына қызмет етуге қатынасады;
Қазақстан аумағында банктердің, еншілес банктердің ашылуына және филиалдары
Белгіленген тәртіпте банктердің бағалы қағаздарының эмиссиялау проспектісіне мемлекеттік
Ьанктердің қызметін бақылау мен қадағалауды жүзеге асырады және
ҚР-да несиелер бойынша сыйақы (мүдделендіру) пайыз мөлшерлемесін реттеуді
Ұлттық банк мынадай операцияларды жүргізеді:
Бірінші кластық элементтермен шығарылатын алты айлық қайтару
Мемлекеттік бағалы қағаздарды сатып алады және сатады;
Депозиттік сертификаттармен қайтару мерзімі бір жылға жататын борыштық
Депозиттік және есеп-айырысу операцияларын жүргізе отырып, бағалы қағаздарды,
Қаржы құралдарымен операцияларды жүзеге асырады;
Қажет кезінде банктерде және қаржы ұйымдарында шоттар ашады;
Чектерді жазып вексельдерді береді;
Жарғыға қайшы келмейтін өз міндеттемелеріне сай келетін басқа
Ұлттық банктің эмисссиялық қызметі
Қазақстан теңгелік банкнотын шығару құқығы Ұлттық банкке ғана
Олардың барлығы экономикалық процесске қатынасушылардың төлем операцияларды үздіксіз
Сол сияқты банктерде өз клиенттеріне нақты ақшаны ауыстырушы
Ұлттық банктің бұл монополиялық жағдайы жалпы шаруашылықтың ақша
Ұлттық банк бүгінгі таңда әртүрлі құндық белгілері бар
Немістің федералдық банкі біздің Ұлттық банкке қарағанда 8
Банкноттан басқа Ұлттық банк айналысқа монеталар да шығарады.
Немістің федералдық банкінің Қазақстан Ұлттық банкінен айырмашылығы; неміс
Ұлттық банктің міндеті оның атқаратын қызметтері арқылы орындалады.
Сонымен қатар, ҚР-ның Ұлттық банкісіне мынадай қосымша міндеттер
-Қазақстанның экономикалық дамуы және оның дүниежүзілік экономикаға интеграциялануы
-ақша-несие және банк жүйесінің тұрақтылығын қамтамасыз етуге көмектесу;
-банктің және басқа несиелік мекемелердің қызметін реттейтін ережелерді
Ұлттық банкі жұмысының негізгі бағыттары:
-елдегі несиелік ресурстарды және ақша айналысын басқару;
-өзіне бағынышты мекемелер арқылы ақшалай түсімді инкессациялауды ұйымдастыру
-халық шаруашылығындағы несиелік, есеп айырысу және кассалық операцияларды
-банк ісін лицензиялау, ақша-несиелік реттеудің әдістерінің формаларын талдау;
-банк ісін бақылау және қадағалау;
-елдің банк жүйесінің тәуелсіз балансын жасау;
-ғылыми-зерттеу және аналитикалық жұмыстар жүргізу;
-валюталық операияларды жүргізу ережелерін және тәртібін жасау, біркелкі
Ұлттық банктің несиелік ресурстары мыналардың есебінен құралады:
-меншікті қаражаты;
-басқа банктермен тартылған және келісім-шарт негізінде Ұлттық банкіге
-ҚР-нан тыс жерлерден тартылған қаражаттар;
-мемлекеттік арнайы қорлардың және бюджеттің уақытша бос қаражаттарынан.
2.3. ҚР Ұлттық банкі-“Банктердің банкі”
Республиканың Ұлттық банкінің ең басты мақсаты-экономиканы төлем құралдарымен
Ұлттық (Орталық) банк «банктердің банкі» қызметін атқару үшін:
коммерциялық банктердің резервтерін сақтайды;
коммерциялық банктерге қысқа мерзімді қажеттіліктеріне байланысты қысқа мерзімді
жалпы ұлттық ауқымда қолма-қолсыз есеп айырысуларды жүзеге асырады;
банктердің қызметіне қадағалау және бақылау жүргізеді.
Ұлттық (Орталық) банкінің маңызды қызметі-банктердің, жинақ және т.б.
Ұлттық банк-коммерциялық банктерді және басқа да қаржылық-несиелік мекемелерді
ҚР-ның Ұлттық банкі, жалпы банктік жүйені қолдау мақсатында
Аукциондық несиелерді енгізу (1993 жылдың аяғында), кезінде көп
Банктерге ломбардтық несие беру, тек ақша массасына бақылау
Ломбардтық несиелер бойынша мөлшерлемелер қайта қаржыландыру мөлшерлемесінен жоғары
РЕПО операциясы-екі бөлімнен тұратын қаржылық операция; бірінші бөлімде
Бұл операция банктерге қысқа мерзімді несиелеу немесе банктердің
Ұлттық банк банкаралық қома-қолсыз есеп айырысуларды жүргізеді.
Ұлттық банк банкаралық есеп айырысу сияқты жалпыхалықтық шаруашылықтың
қома – қолсыз және қолма-қол ақша айналымының ауқымын
бүкіл банктік жүйесі үшін бірыңғай методологиялық негіздегі елдің
есеп айырысу, есеп жүргізу және есеп беру ережесін
Елімізде қолма-қолсыз есеп айырысудың екі ішкі жүйесі бар.
Тұрақты байланыстары бар клиенттердің операциясы бірқалыпты корреспонденттермен тікелей
Ұлттық банк пен өзінің құрамдас бөлімшелері есеп айырбастау
1988 жылы банктік жүйені қайта ұйымдастыру алдында банктік
КСРО Мемлекеттік банк халық шаруашылығындағы есеп айырысулардың жетекшісі
1988 жылдан кейін арнайы банктер пайда болған кезде
Клиенттермен жасалатын операцияларын өзіндік баланстарында бейнелейтін арнайы банктердің
ФАА шоттар жүйесінің көмегімен банктер арасындағы есеп айырысулардың
Республикамызда банктік реформаның жүзеге асырылуы барысында есеп айырысудың
Төлем құжаттарының барлық түрлерін өңдеуді, төлемдерді өтеуді, республиканың
Ірі және ұсақ срмалардағы төлемдер үшін пайдаланылатын гросс-есеп
Қатысушылардың кез келген уақытта корреспонденттік шоттың жағдайы туралы
Төлем жүйесінің реформасы шегінде екінші деңгейлі банктер операциондық
3.1. Ұлттық банк-Үкіметтің бас банкирі, қаржы кеңесшісі және
ҚР-ның Ұлттық банкі-Үкіметтің бас банкирі, қаржы кеңесшісі және
Ұлттық банк барлық үкіметтік қорлардың және басқа да
Ұлттық банк бюджеттің кассалық орындалуы мен мемлекеттік қарызға
Қаржы министрлігі қарамағында қазыналық институттың құрылуымен байланысты мемлекеттік
Қаржы министрлігінің келісуімен Ұлттық банк мемлекеттік заемның бір
Мемлекеттік ақша-несие саясатының және қаржы жүйесі қызметінің тиімділігін
Қаржы министрлігіне берілген әрбір несие бойынша, несие сомасы,
Шамамен осы өзара келісім-шарттар бойынша Ұлттық банк Үкіметке
Ұлттық банк Қаржы министрлігімен біріге отырып мемлекеттік заемдарды
Қаржы министрлігінің мемлекеттік бағалы қағаздарды шығару және орналастыру
Ұлттық банк қаржылық және жалпы экономикалық мәселелер бойынша
3.2.Ұлттық банкінің сыртқы экономикалық қызметі және алтын валюталық
«Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі туралы» Заңға сәйкес Ұлттық
Қазақстанда және халықаралық банктік тәжірибеде қолданып жүрген заңдарға
Орталық банктер деңгейінде мемлекетаралық қызметті жүзеге асыру барысында,
Қазақстан аумағында шетелдіктердің қатысуымен банктердің немесе еншілес банктердің,
Шетел валютасына қатысты ұлттық валютаның бағамын реттейді. Қазақстан
Валюталық операциялар бойынша шетел валютасымен есеп айырысуға банктік
Мұндай жағдайда банктер тарапынан заңдылықты бұзған фактілер анықталған
Ұлттық банк алтын валюта резервін құрып, олармен операциялар
Ол статистикалық валюталық операцияларды және басқа да құжаттардың
Ұлттық банк валюталық құндылықтармен төмендегідей операцияларды жүзеге асыруға
шетел валютасын сату және сатып алу;
қазыналық вексельдермен және т.б. шетел үкіметтерімен кепілдендірілген немесе
алтын және басқа да қымбат бағалы металдар мен
алтын және басқа да қымбат металдардың құймасы формасында,
Қазақстан Республикасы заңдарында көрсетілген валюталық реттеу және валюталық
Ұлттық банк мынадай алтын валюталық резервтерді құру мен
алтын және басқа да қымбат бағалы метаклдар;
шетелде сақтандырылатын банкноталар, монета, банк қаражаттары түріндегі шетел
Ұлттық банкіде сақталатын валюталық құндылықтар;
Кез келген халықаралық деңгейдегі белгілі резервтік активтер;
Аудармалы вексельдер, жай және қазыналық вексельдер, яғни оларды
Басқа да активтер, егер ол активтердің өтімділігі мен
Алтын мен қымбат бағалы металдарды сатып алу қуатын
Ұлттық банк міндетті түрде активтердің өтімділігі мен қаіпсіздігін
Ұлттық банкінің халықаралық, телекоммуникациялық жүйелерге «REUTER» және «SWIFT»
Алтын валюталық резервтермен жүргізетін операциялардан түсетін табыстың негізгі
Егер 1994 жылы «REUTER» жүйесінде 37 депозиттік
«REUTER» жүйесінде жүргізілген депозиттік операциялар бойынша негізінен бірінші
1995 жылы наурыз айында қымбат металдар жөніндегі Лондондық
Халықаралық валюталық қордың стандарттарына сәйкес күмістің орталық банктердің
Жалпы алғанда, Ұлттық банк алтын қорларын басқару бойынша
3.3.Банктік қызметті қадағалау және оны реттеу.
Ақша айналасын басқару
ҚР-ның Ұлттық банк қызметтерінің біріне-екінші деңгейдегі коммерциялық банктердің
Ұлттық банк банктік қызметтерді қадағалау және реттеу кезінде
Мұндай әдістердің қатарына жататындар:
Пруденциалдық нормативтерді және басқа да банктердің міндетті нормалар
Банктердің орындалуы міндетті ережелер мен басқа да нормативті
Банк қызметтерін тексеру;
Банктің қаржылық жағдайын сауықтыру жөніндегі ұсыныстар беру;
Бар кемшіліктерді жою жөніндегі міндеттеме хатты талап ету,
Банкті ашудан бастап, рұқсатты қайтарып алуға дейінгі жазалау
Банктік қызметтерді реттеудің экономикалық әдістеріне Ұлттық банкінің айналыстағы
Бір деңгейлі жоспарлы-орталықтандырылған банктік жүйе кезінде банктік қызметті
Нарықтық экономикасы дамыған елдердің барлығы да негізінен осы
Ұлттық банкінің екінші деңгейдегі банктермен қарым-қатынастары келесі қағмдаларға
Ұлттық банк:
Банктік тораптың қызмет етуіне жалпы жағдай жасауға және
Банк қызметтерін заңға сәйкес реттейді (әкімшілік және экономикалық
Ақша-несие жүйесінің тұрақтылығын ұстап тұру мақсатында банк қызметтерін
Банктердің шұғыл қызметіне араласпайды.
Коммерциялық банктер өз қызметі барысында Ұлттық банкінің заңдары
Ұлттық банк міндеттеріне лицензиялау және лицензияны қайтып алу,
Банктің құрылтайшыларын (акционерлерін), олардың бекіткен шектен асқан акциялар
Банктік басқару орындарына кандидаттардың іскерлік жарамдылығын анықтауға;
Банктерді және олардың филиалдарын тексеруге, соның ішінде, орнында
Банктер Ұлттық банкінің шешімдерін орындамаған жағдайында, оларға айып-пұлдық
Банк қызметтерін реттеу, сонымен қатар, коммерциялық банктердің қаржылық
Жарғалақ қордың ең төменгі мөлшері;
Меншікті қаражаттарының жеткіліктілік коэффиценті;
Баланстың өтімділік көрсеткіштері;
Ұлттық банкіде орналастырылған міндетті резервтер мөлшері;
Бір қарыз алушыға келетін тәуекелдің ең жоғары мөлшері;
Банктің құрылтайшыларына, акционерлеріне, жарғылық капиталында банк қатысатын заңды
Ашық валюталық позиция лимиттері.
Ұлттық банк бекітетін пруденциалдық нормативтер еншілес банктерге, банктік
Қазақстан Республикасында инфляция процестерін ақша-несиелік реттеу әдісімен тоқтату
Ұлттық банк директивті сипаттағы, яғни барлық коммерциялық банктердің
Кейбір нормативтерге толығырақ тоқтала кетейін:
1. Банк балансының өтімділік көрсеткіштері банктің активтері мен
Мұндай көрсеткіштерге төмендегідей қатынастар жатқызылады:
Банк капиталы және оның міндеттемелері;
Несие сомалары және есеп айырысу, ағымдағы шоттар, салымдар,
өтімді активтер сомасы және жалпы активтер сомасы және
2. Міндетті резервтер мөлшерін, Ұлттық банктің резерв шоттарындағы
3. Бір қарыз алушыға келетін тәуекелдің ең жоғары
Бір қарыз алушыға келетін ең жоғары тәуекелдік есептеу
Бір қарыз алушыға келетін тәуекелдің ең жоғары мөлшері
Қазақстан Республикасының Ұлттық банк банктік қызметті қадағалау және
Ұлттық банктің реттеу қызметі негізгі макроэкономикалық көрсеткіштердің (ЖҰӨ,
Ұлттық банк банктердің есеп беру формаларының төмендегідей түрлерін
айдың бірінші күніне баланс;
тоқсандық айналым ведомосы;
«басқадай дебиторлар мен кредиторлар» шоттары бойынша тоқсан сайынғы
Операциондық және түрлі табыстар мен шығыстар ( №
Шетелдерде тексерудің дифференцияланған мерзімдерін белгілеу және банктердің жұмыс
Қорытынды
Қазіргі уақытта Қазақстан банк жүйесі екі дәрежелі болып
Осы заңға сәйкес ҚР-ң Ұлттық банкісі өз жұмысын
Ұлттық банк пайда табу үшін құрылған банк емес.
Ұлттық банк басқару органына басқарма оның негізгі төрағасы,
Ұлттық банк жұмысын атқару үшін бірнеше депортаментпен
Қазақстан Ұлттық банкі Қазақстан Республикасының президентінің сұрауы бойынша
Ұлттық банк коммерциялық банкке лицензия береді және стандарттық
Ұлттық банк-банктердің банкісі блып табылады.
Қолданылған әдебиеттер тізімі
“Қазақстан Республикасының банк қызметі туралы заңдары’’ 05. 1995ж.
“Банковскаое дело” Г.С. Сейткасымов, Алматы Қаржы-қаражат 1998ж.
“Бухгалтерский учет и отчетность в банках” Г.С.
“Банки Казахстана” журналы № 6 2000жыл
“Банк хабаршысы” 2001жыл
“Деньги, кредит, банки” Ловрущин О.И. Москва 2000жыл
“Бағалы қағаздар нарығы” Көшенова, оқу құралы Алматы, Экономика
ҚР-ның “Ұлттық банк туралы Заң күші бар” 1995
“ҚР-ның Ұлттық банк басқармасының № 331 қаулысы”
“Бағалы қағаздар нарығы карегорияларының орысша – қазақша түсіндірме
“ДКБ, Валюта қатынастары” Б.А. Көшенова, Оқу құралы Алматы,
“Ақша айналысы және несие” Нақыш С.Б. Алматы 2004ж
“Управление банковскими рисками” Алматы 2002ж
“АНБ” Саиев М.С. “Қаржы және статистика” Алматы
“ДКБ” “Ценные бумаги” Практикум
Банктік жүйе
Қазақстан Республикасының банктiк жүйесiнiң даму тенденциясы
Банктік жүйенің дамуы мен қалыптасуы
Ақпараттық жүйе мысалдары
Қазақстан Республикасының банктiк жүйесiнiң қалыптасуы
Коммерциялық банктердің несиелік портфелін басқару
Қазақстан Республикасының банк жүйесiнің қалыптасуы мен дамуы
Сыртық экономикалық банкі
Ақша аудару шартының элементтері
Қазақста Республикасының банк жүйесi