Қор биржаның құрылымы
Мазмұны
Кіріспе 3
1 Қор биржаның пайда болуы және құрылымы 5
1.1 Қор биржаның пайда болуы және мәні 5
1.2 Қор биржаның құрылымы 7
1.3 Шетелдерде қор биржаның қызмет етуі 10
2 Қазақстан Республикасы қор биржаның даму ерекшелігі 13
2.1 Қазақстанда қор биржаны дамуы 13
2.2 Қор биржада мәміле жасауды талдау 14
2.3 Қор нарығы және оның дамуы 17
3 Қазақстан Республикасы биржасының негізгі мәселелері және оларды
Қорытынды 23
Қолданылған әдебиеттердің тізімі 25
Кіріспе
Қазіргі заманғы қор биржалары әрине, өздерінің түп тамырынан
Қор биржасы қандай да бір бағалы қағаздарды сатады
Қор биржасының өзінің сатылатын және сатып алынатын акциялардың
Егер сатушы акцияларды ең жоғары бағаға сатса, бұл
Оңтайлы бағалар туралы мәселеге оралатын болсақ, биржада мәміле
Бәлкім, сіз сатып алушы немесе сатушы ретінде өзіңіз
Әңгіме қор биржалары туралы болғанда, көптеген адамдардың басына
Әрине, биржалық бағам қатты ауытқуы мүмкін, алайда мұндай
1 Қор биржаның пайда болуы және құрылымы
1.1 Қор биржаның пайда болуы және мәні
Акционерлік қоғамдар шығаратын бағалы қағаздар – жай және
Барлық бағалы қағаздардың елеулі бөлігі арнайы құрылған мекеме
Егер дәлірек айтатын болсақ, биржада бағалы қағаздардың бәрі
Қор биржасы деген не? Ең әуелі айтатын жайт
Алғашқы биржалар өте көп уақыт бұрын пайда болған.
«Биржа» сөзі осы көпестің аты-жөнінен пайда болған, оның
Жәрмеңкелерде қолдағы тауар болмайтын, ал сауда тауардың үлгілері
Өнеркәсіптің дамуымен қатар, өсіп келе жатқан шаруашылық облыстарын
Нидерландтан кейін биржалар сыртқы сауда өркендеп келе жатқан
XYII ғасырдың бас кезінде Амстердамдағы биржа ең маңызды
XYIII ғасырда мемлекеттік берешектің өсуі тауар ретінде бағалы
Биржалардың даму тарихы акциялардың бағасын жасанды түрде секірту
Биржалық операцияларды реттеу бойынша қызметтің нәтижесінде биржалардың өздерінің
Ал бағалы қағаздарды сатып алушылардың көпшілігі алыпсатарлардан өзгеше,
Қор биржасы тағы бір маңызды артықшылықты береді. Онда
Ең әуелі, өзінің бағалы қағаздарын қор биржасына шығаруға
Биржа ең төменгі көрсеткіштерді белгілейді, ал егер компания
Сондай-ақ биржада биржалық талаптардан әлдеқайда асып түсетін өте
1.2 Қор биржаның құрылымы
Биржа неғұрлым ірі әрі дамыған болса, ол өзінде
Биржаға шыққан компаниялардың деңгейі әр түрлі болатынын ескере
Алайда биржа өзінің талаптарын тек бағалы қағаздарға ғана
Биржаның мүшелері кейбір елдерде тек жеке тұлғалар, кейбір
Тағы бір ерекшелігі – биржаның барлық мүшелері ондағы
Қор биржасының мүшелері екі санатқа бөлінеді. Олардың бірін
Брокерлер бағалы қағаздармен делдалдық мәмілелерді жасай отырып, клиенттердің
Қор биржасының мүшелерінің екінші тобы дилерлерден құралады, бұлар
Бағалы қағаздармен жасалатын операциялармен айналысатын биржашылар «аюлар» мен
Қор биржасы заңды тұлға болып табылады, сондықтан өзінің
Қор биржасы коммерциялық мақсаттарды көздемейді. Оның қызметі өзін
Биржаның қызметі биржадан «орын» сатып алған оның қатысушыларының
Биржаның қызметіне қатысты барлық ең маңызды шешімдерді оның
Биржадағы сауда-саттықты реттеудің жоғарыда аталған барлық тетіктеріне қарап,
Ең әуелі қарапайым инвестордың биржалық сауда-саттыққа қатыса алмайтынын
Инвестор өзінің брокеріне бағалы қағаздардың белгілі бір түрін
Әдетте инвестор брокерге тиісті ақша сомасын береді. Дегенмен,
Сауда-саттыққа қатыса отырып, брокер клиенттің тапсырмасының шарттарына сәйкес
Сондай-ақ биржадағы сауда-саттық қатаң белгіленген уақытта және күндерде
Бұл сол бұрынғыдай ұйымдастырылған, дәйекті түрде жұмыс істейтін
Қор биржасы онда жасалған барлық мәмілелерді тіркеп отырады
1.3 Шетелдерде қор биржаның қызмет етуі
Батыс Еуропаның қор биржаларына тән нышандарға олардың дәстүрлілігі
Англия
Британдық қор биржалары жүйесіне тән белгі оның жоғары
Брокер-дилерлік фирмалар, олардың негізгі функциясы – инвесторлардың бағалы
Маркет-мейкерлер – жұмыс күнінің ағымында белгілі бір бағалы
Дилерлердің брокерлері гилттар бойынша маркет-мейкерлердің арасында делдалдыққа жүреді.
Қор биржасының ақша брокерлері, басқа биржа мүшелеріне ақша
Аталған биржада сауда төрт нарықта жүзеге асырылады:
Ішкі акциялар;
Шетелдік акциялар;
Британдық үкімет облигациялары, сондай-ақ тұрақты өсімі бар ішкі
Сатылмалы опциондар.
Лондон Халықаралық Қор Биржасында саудалықтар негізінен компьютерлендірілген "TALISMAN"
Ұлыбритания биржалық индекстер
FT-SE 30 Share Index, Financial Times Industrial Ordinary
FT-SE 100 – Ұлыбританияда ең кең тараған индекс,
Германия
Басты қор биржасы Франкфурт Қор Биржасы болып табылады.
Германия Биржалық индекстер
Негізгі қор Франкфурт биржасында ең көп саудаланатын 30
Электрондық жүйедегі саудалықтардың нәтижелері бойынша Xetra DAX индексі
Швейцария
Цюрихтегі биржа – банктерді біріктіретін жекеше құқықтық мекеме.
Еуропалық биржа (Euronext).
Батыс Еуропаның қор нарығына тән ерекшеліктердің ішінде Еуропалық
Euronext N.V. (ООО) – Голландияның заңнамасына сәйкес құрылған
Бүгін Euronext – Европадағы ең үлкен бағалы қағаздар
Ширек бөлігін шетелдік компаниялар құрайтын 1392 компания –
Euronext.liffe биржада күн сайын жасалатын мәмілелер көлемі бойынша
Euronext біртұтас жалпы еуропалық қор биржасын құру мақсатында
Бүгінгі күнде еуропалық биржа холдингінің жетістіктері мынадай:
2001 жылдан бастап Амстердам, Брюссель және Париждегі қолма-қол
аталған холдингіге кіретін нарықтар үшін бірыңғай клиринг жүйесі
Брюссель және Париж нарықтарын 2003 жылдың наурыз және
Интеграция үрдісінің төмендегі қадамдарына:
Португалияның нарықтарын Euronext қолма-қол ақшалай сауда алаңшасына ауыстыру;
туынды қаржылық құралдар нарықтарын LIFFE CONNECT™ ауыстырып мен
Euronext қаржылық құралдарға баға белгілеу, бағалы қағаздармен және
2 Қазақстан Республикасы қор биржаның даму ерекшелігі
2.1 Қазақстанда қор биржаны дамуы
Қазақстан Республикасы Президентінің 2006 жылғы 1 наурыздағы «Қазақстанның
Қазақстан Республикасының «Алматы қаласының өңірлік қаржы орталығы туралы»
Сондықтан да халықаралық тәжірибені және Алматы қаласының өңірлік
«АӨҚО» АҚ мүлкі оның жарғылық капиталын қалыптастыру үшін
«АӨҚО» АҚ қызметінің негізгі бағыттары:
қаржы орталығының инфрақұрылымын дамыту, қолдау және әкімшілендіру;
өңірлік қаржы орталығының арнайы сауда алаңын тиісті техникалық
қаржы орталығының қатысушыларына риэлтерлік, рекрутингтік, консалтингтік, ақпараттық және
бағалы қағаздармен мәсілелер бойынша ақпараттық-аналитикалық шолуды дайындау;
маркетингтік зерттеулерді жүргізу.
«АӨҚО» АҚ өңірлік қаржы орталығын дамыту үшін құрылатын
«АӨҚО» АҚ қаржы орталығының территориясында бизнес-орталық құру, қалыптастыру
2.2 Қор биржада мәміле жасауды талдау
2007 жылдың 19-желтоқсанындағы акция саудасының қорытындысы бойынша индексі
Биржаның ақпараттарына сүйенсек, күннің алғашқы мәмілесі индекс көрсеткішін
19-желтоқсан күні индекстің құрметті тізіміне енгізілген акциялар бойынша
Естеріңізге сала кетейік, қандай да бір күндегі Қазақстан
Қазақстан қор биржасы индексі оның құрметті тізіміне енгізілген
Көрсеткіш биржада әрбір мәміле жасалғаннан кейін қайта есептеліп
Инфрақұрылымды дамытудың негізгі міндеті халықаралық қаржы орталығы ретінде
Қор нарығына эмитенттерді тарту - отандық нарықтың өтімділігін
Жаңа қаржы құралдарын әзірлеу мен базалық құралдарды жетілдіру.
Ағымдағы жылдың қазан айында Қазақстан қор рыногында өтімділікті
Мәселе туралы сөз қозғағанда да әңгіме акциялар рыногына
Мемлекеттік құнды қағаз туралы әңгіме қозғала қалса, алдымен
Құнды қағаздар нақты экономиканы дамытудың құралы дейміз. Олай
Отандық және шетел инвесторларын тарту. Қазақстанда институционалды инвесторлар
Қазақстан қор рыногының табысты дамуы үшін онда жеке
Тұрғындардың инвестициялық білімділігін жоғарылату. Қазіргі таңда тұрғындар арасында
Агенттіктің жоспарында сонымен қатар, тұрғындардың инвестициялық білімін жоғарылатуға
Қорыта айтқанда, қазіргі заманда елдің ұлттық экономикасының дамуында
2.3 Қор нарығы және оның дамуы
Қазақстанда бағалы қағаздар нарығының қызметіне арналған нормативтік-құқықтық база
Отандық капитал нарығының ерекшелігі оның құрамды элементтерінің даму
Қазақстан биржа нарығының ерекшелігі қаржы ұйымдарының, әсіресе, корпоративті
Ел экономикасының ағымдағы жағдайы және даму сатысы, меншіктік
Осының нәтижесінде Қазақстанның бағалы қағаздар қоры нарығы капитализацияның
Сонымен қатар, бағалы қағаздар қорының биржалық нарығында екінші
1-Кесте 2000-2006 жылдардағы бағалы қағаздар нарығы дамуының динамикасы
Көрсеткіштер 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
Ресми тізімге енгізілетін бағалы қағаздар саны (А және
- акциялар 27 33 42 61 78 90
- облигациялар 12 24 46 68 96 145
Ресми тізімдегі эмитенттер саны (А және В) 23
Акциялардың қор нарығының капитализациясы (млн. АҚШ долл.) 1.342,3
- % өзгерістер смж -10,3 +11,4 +80,8 +62,5
Облигациялардың қор нарығының капитализациясы (млн. АҚШ долл) 176,8
- % өзгерістер смж +225,2 +111,8 +113,7 +102,7
Капитализация жиынтығы (млн. АҚШ долл.) 1.519,1 1.778,5 2.558,9
- % өзгерістер смж +17,1 +43,9 +96,4 +83,3
НЦБ сауда ауқымы (млн.АҚШ долл.), оның ішінде: 119,7
- бастапқы орналастыру 18,8 46,8 33,3 96,4 156,3
Акцияларды қосқанда 0,004 0,6 16,1 7,6 24,1
Облигацияларды қосқанда 18,8 46,1 17,2 88,7 132,2 61,8
- екінші айналым 100,9 269,0 507,3 928,8 1.673,7
Акцияларды қосқанда 67,6 81,1 125,5 263,2 942,3
Облигациялар ды қосқанда 30,0 122,6 244,8 515,4 721,0
ГПА қосқанда 3,3 65,2 200,0 150,2 10,4 28,6
3 Қазақстан Республикасы биржасының негізгі мәселелері және оларды
Біз Орта Азияда сондай балама жасамақпыз. Механизмдерді келісіп
Қазақстан қор биржасының пәрменді дамуы стратегиялық маңызды мәселелерді
Қазақстан қор биржасының «MediaPort» Ақпараттық қор» ЖШС мен
ҚБА мен АӨҚО бастамаларының инфрақұрылымдарын талқылау барысында конференция
Конференция қатысушылары тәуелсіз тіркеушілермен құнды қағаздарды тіркеу құқы
Конференцияны ұйымдастыруда KASE-нің бас әріптесі Ренессанс Капитал
Ренессанс Капитал конференцияда халықаралық рыногқа шығу бойынша өз
Жұмыссыздық - экономикалық теорияның бұрынғы және қазіргі тарихындағы
К. Маркстың қорлану теориясы мен қазіргі технологиялық теория
Енді осы теориялардың мән - жайына қысқаша тоқталайық.
Мальтузиандық теорияны ағылшын экономисі Томас Роберт Мальтус (1766-1834
Ол халық санының және өмір сүру әдісінің өсу
Тұрғындардың қарқынды өсуін Мальтус (әрбір 25 жылда екі
Қазіргі жағдайда адамзаттың өмір сүру әдісінің тұрғындар қарқынының
Ағылшын экономисі Джон Кейнстің баяндауынша, жұмыссыздық бұл тауарға
Батыс мектебінің өкілдері. XX-шы ғасырдың 30-шы жылдарына дейін
Ол өзінің ойын 1923 жылы шыққан «Жұмыссыздық теориясы»
Қорытынды
Жалпы, құнды қағаздар рыногы бірнеше сегменттен тұрады, олар
Соңғы жылдары рыноктың осы секторларында негізгі көрсеткіштердің тұрақты
Менің пікірім бойынша, оның төркінін өткен ғасырдың 90-
Сонымен бірге әдетте акция шығару үшін кәсіпорынның өзі
Мемлекеттік компанияларды акционерлендіру және олардың акциясын рынокқа шығару,
Қолданылған әдебиеттердің тізімі
1 Я.Әубәкіров. Есқалиев. Экономикалық теория негіздері. А., Республикалық
2 Ө.Қ..Шеденов, Е.Н.Сағындықов, Б.А.Жүнісова, Ү.С. Бажомартов, Ү.С.Бажомартов, Б.И.
3 Н.Қ Мамыров. Микроэкономика. А., Экономика, 2004-175 бет.
4 Г.М.Осипова. Экономикалық теория негіздері.А., ҚазҒЗУ, 2002-31 бет.
5 С.С.Сахариева. Жаңа кезең экономикалық теориясы. А., Дәнекер,
6 Х..Ілиясов, С.Құлпыбаев. Қаржы: жоғарғы оқу орындарына арналған
7 Ғ.С.Сейітқасымов. Ақша, несие, банктер.А., Экономика, 2001-210 бет.
8 Эконмикалық саясат лекциялары /Ред. Алқасы: Д.Қ.Қабденов, Т.Қ.Оралтаев,
9 В.Крымова. Экономикалық теория. А., АРКАИМ,2003-120 бет
10 Экономика: Учебник / Под ред. А.с.Булатова-М., Юристъ,
11 Общая эконмическая теория:Учебник /Под ред. В.И.Видяпина,Г.П. Журавлевой.
12 Шумпетер И.Теория экономического развития.-М.,Экономика6 1982-280 с
13 Курс экономической теории /Под ред. М.Н. Чепурина
14 Макконелл К.Р., Брю С.Л. Экономикс: принципы, проблемы,
15 Дайджест экономической теории.М., Аналитика-Пресс, 1998-120 с.
16 Прикладная экономика. Пер. с англ.-А., ТОО «Книга»,
22
Қор биржасы және биржадан тыс нарықтың ұйымдастырушылары
Қор биржасының атқаратын қызметтері мен міндеттері.
Қор биржа
Валюталық биржа
Жапония бағалы қағаздар нарығы
Қор биржасында атқарылатын биржалық операциялар
Биржалық қызмет бағдарлары және Қазақстандағы қор биржалары
Биржа ісін талдау
Биржа
Лондон қор биржасы