Кәсіпорынның қаржылық стратегиясы

МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ......................................................................................................................5
( Корпорациялардың ақша ағындарын жоспарлау мен басқарудың теориялық
1.1 Корпорациялар қаржысының экономкалық мәні және ұйымдастыру негіздері ..............................................................................................................
1.2 Корпорациялардың қаржылық ресурстары мен қаржы қорлары .................
1.3 Корпорацияларда ақша ағындарын жоспарлаудың мазмұны, міндеттері,
((. Корпорациялардың ақша ағындарын басқаруы мен жоспарлауын талдау
Корпорацияның қаржы-шаруашылық қызметін талдау...................................
2.2 Қаржы ресурстарды басқарудың көрсеткіштерін талдау................................
Рентабельділік көрсеткіштерін факторлық талдау...........................................
((( . Корпорациялардың ақша ағындарын басқару тиімділігін арттыру
ҚОРЫТЫНДЫ........................................................................................................
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ....................................................
КІРІСПЕ
Тақырыптың өзектілігі. Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев «Қазақстан
Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев 2009 жылдың 28
Кәсіпорынның қаржы ресурстарын басқару – бұл белгілі бір нәтижеге
Кәсіпорынның қаржы ресурстары – бұл қаржылық міндеттемелерді орындауға және
Дүйсенбаев К.Ш. кәсіпорынның қаржылық жағдай «қаржы ресурстарының қалыптасуымен, таратылуы
Нарықтық экономика жағдайында қаржы ресурстарын басқару ерекшеліктерін талдау мәселесі
Дипломдық жұмыс мақсаты – нарықтық экономика жағдайында өнеркәсіптік кәсіпорында
Жұмыстың мақсатына жетуде келесі міндеттер қойылады:
өнеркәсіптік кәсіпорынның қаржы ресурстарын басқарудың теориялық және әдістемелік аспектілерін
өнеркәсіптік кәсіпорынның қаржы ресурстарын басқаруын талдау, оған баға беру;
қаржылық ресурстарды басқару тиімділігін арттыру жолдарын ұсыну.
Зерттеу пәні - өнеркәсіптік қызметті жүзеге асыру барысында пайдаланылатын
Зерттеу объектісі - Кәсіпорынның қаржы ресурстарын басқаруды
Дипломдық жұмыстың ғылыми жаңалығы. Кәсіпорынның қаржы ресурстары – бұл
Қаржыларды ұйымдастыру қағидалары келесілер болып табылады: коммерциялық-шаруашылық есеп, жоспарлылық,
Зерттеулер нәтижелерінің практикалық маңыздылығы қаржы ресурстарын басқару көрсеткіштерін болжамдау
Жұмыстың әдістемелік негізі Қазақстан Республикасы Үкіметінің заңнамалық және нормативтік
Жұмыстың практикалық негізі «Ұлы қабырға» Қазақ-Қытай бұрғылау компаниясының қаржылық
Жұмыстың құрылымы. Дипломдық жұмыс кіріспе, үш бөлім, қорытынды, пайдаланылған
( Корпорациялардың ақша ағындарын жоспарлау мен басқарудың теориялық
1.1 Корпорациялар қаржысының экономкалық мәні және ұйымдастыру негіздері
Шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржысы − бірыңғай қаржы жүйесінің құрамды
Шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржысы қаржы жүйесінің сферасы ретінде қоғам
Шаруашылық жүргізуші субъектілер қаржысының болуы, жалпы мемлекеттің қаржысы сияқты,
Шаруашылық жүргізуші субъектілер қаржысы ақша нысанында ұлғаймалы ұдайы өндіріс
Шаруашылық жүргізуші субъектілер қаржысы өзіне қоғамдық − пайдалы қызметтің
Ұлттық шаруашылықтың әрбір саласы қаржысының бұл саланың техникалық-экономикалық ерекшеліктерінен
Шаруашылық жүргізуші субъектілер қаржысы жалпы қаржылар сияқты бөлу және
Шаруашылық жүргізуші субъектілер қаржысының бөлгіштік функциясының ерекшелігі қаражаттардың жеке-дара
Оның мазмұны жай және ұдайы өндіріс кезінде материалдық және
Бөлу − өндіру мен тұтыну арасындаңы байланыстырушы буын. Бұл
Шаруашылық жүргізуші субъектілер қаржысының бақылау функциясы кәсіпорын экономикасында маңызды
Шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржысы сферасындағы сан алуан қатынастар олардың
басқа әр түрлі кәсіпорындармен және ұйымдармен (олар: өнім өткізуден
өзінің еңбек ұжымымен (бұл қатынастар еңбекке ақы төлеуді, силық
мемлекетпен − бюджетке салықтар төлеу, бюджеттен қаржыландыру кезінде, мемлекеттік
банктермен (қаржы қатынастарының бұл тобы банк несиелерінің алу, оларды
сақтық органдармен − мүлікті, қызметкерлерді, коммерциялық және коммерциялық емес
жоғары ұйымдармен − ішкі салалық қайта бөлу шегінде (пайданы,
құрылтайшылармен (бұл қатынастар құрылтайшылардың жарғылық капиталды қалыптастыру үшін қаржы
Шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржысына, бір жағынан, жалпы қаржылардың экономикалық
Сөйтіп, шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржысы деп өнім (жұмыс, қызметтер
Қызметтің
сфералары
бойынша
Материалдық
Материалдық емес
(өндірістік емес)
Өндірістің
түрлері
бойынша
Тауарлар, жұмыстар
Қызметтер
Қызметтің
сипаты
бойынша
Коммерциялық
Коммерциялық емес
Меншіктің
нысандары
бойынша
Мемлекеттік меншік
Жеке меншік
Қоғамдық ұйымдардың меншігі
Шетелдік субъектілердің меншігі
Аралас
Ұйымдық-
құқықтық
түрлері
бойынша
Шаруашылық
Серіктестіктер мемлекеттік
Коопе-
Ратив-
Тік
Қоғамдық
ұйымдар өндіріс-
тік емес сфера-
ның
ұйымда-
ры мен меке-мелері
шаруа-шылық
жүргізу
құқы-
ғын-
дағы
жедел басқару
құқы-
ғын-
дағы
Толық серіктестік Жауапкершілігі шектеулі серіктестік Акционерлік қрғам Қосымша жауапкершілігібар
Сурет 1. Шаруашылық жүргізуші субъектілер сыныптамасы
Дереккөз: В.В.Бочаров Корпоративные финансы
Коммерциялық кәсіпорындар мен ұйымдардың қаржысы деп өндірістік капиталдарды қалыптастыру,
Мұндай экономикалық қатынастарды жиі ақша немесе қаржы қатынастары деп
Өзін-өзі өтеушілік − шаруашылық жүргізудің негіз қалаушы қағидаты, ол
Жеткізушілер, банктер, бюджет, әр түрлі несиелерге тарапынан кәсіпорынға қойылатын
Өзін-өзі қаржыландыру − нарықтық экономика жағдайында кәсіпорындардың шаруашылық қызметінің
Нарықтық экономика мен жекешелендіру процестерінің дамуы жағдайында өзін-өзі қаржыландыру
Бюджеттік және салалық қаржы көздері өзінің маңызын жоғалтты және
Өзін-өзі қаржыландыру кәсіпорындардың толық қаржы дербестігімен және жауапкершілігімен тығыз
Кәсіпорындардың қаржылық жауаптылығы бюджет, қорлар алдындағы міндетті орындамағаны үшін
Кәсіпорындардың қаржылық жауаптылығы кәсіпкерлік тәуекелді сақтандыру жүйесімен және кәсіпорындардың
Нарықтық экономика және меншіктің әр түрлі түрлеріне негізделген сан
Шаруашылық қызметтің нәтижелігіне мүдделік бірдей дәрежеде кәсіпорындар мен ұйымдардың
Қаржылық жауапкершілік пен мүдделік − бір процестің − шаруашылық
Сөйтіп, екі экономикалық категорияның − экономиканың негізгі буыны кәсіпорын,
Жоспарлық қағидаты кәсіпорынның қаржылық қызметі өндірістің мақсаттарына, міндеттеріне, оларға
Кәсіпорын ірірек шаруашылық құрылымға − бірлестік, ассоциация, концерн және
Кәсіпорындар мен ұйымдар меншігінің барлық нысандарының теңдігі қағидаты қатынастардың
Кәсіпорындардың қаржысын ұйымдастырудың қажетті қағидаты − басқарудың барлық деңгейлеріндегі
Нарықтық экономика жағдайында кәсіпорындардың қаржысын ұйымдастыруда елеулі өзгерістер болуда.Әріптес-кәсіпорындардың
1.2 Корпорациялардың қаржылық ресурстары мен қаржы қорлары
Қаржы ресурстары жалпы қоғамдық өнімнің жартысын құра отырып, мемлекеттің
Нақты өмірде кәсіпкерлік және ссудалық капиталдар тығыз байланысты. Қазіргі
Кәсіпорынның барлық қаржылық ресурстары кәсіпорынның қолында бар болу мерзіміне
Нақты өмірде кәсіпорынның капиталы ақшалай нысанда белгілі бір ұзақ
Қаржыландырудың екі түрін ажырату қажет: ішкі және сыртқы. Мұндай
Меншікті тартылған қаржылық ресурстар – бұл кәсіпорынның барлық ресурстарының
1 кесте. Кәсіпорынның қаржыландыру көздерінің құрылымы
Қаржыландыру көздері Сыртқы қаржыландыру Ішкі қаржыландыру
Меншікті капитал негізінде қаржыландыру 1. Салымдар және үлестік қатысу
Қарыздық капитал негізінде қаржыландыру 3. Несиелік қаржыландыру (мысалы,
Меншікті және қарыздық капитал негізінде аралас қаржыландыру 5.
Дереккөз: Бланк И.А. Финансовый менеджмент: Учебный курс. – К.:
Меншікті қаржылық ресурстардың көздері болып келесілер табылады:
жарғылық капитал (акцияларды сатудан түскен қаражаттар және қатысушылардың үлестік
кәсіпорын жинақтаған резервтер;
заңды және жеке тұлғалардың басқа жарналары (мақсатты қаржыландыру, қайырымдылық
Кәсіпорынның меншікті қаржылар құрылымы 1 суретте көрсетілген.
Кәсіпорынды құру кезінде негізгі құралдар, материалды емес активтер, айналым
Жарғылық капитал категориясының мазмұны кәсіпорынның ұйымдастырушылық-құқықтық нысанына тәуелді:
мемлекеттік кәсіпорын үшін – толық шаруашылық жүргізу құқығын
жауапкершілігі шектеулі серіктестіктер үшін – меншік иелерінің үлестерінің сомасы;
акционерлік қоғам үшін – барлық түрлі акциялардың жиынтық номиналды
өндірістік кооператив үшін – қызметті жүргізу үшін қатысушылар ұсынған
жалға берілген кәсіпорын үшін – кәсіпорын қызметкерлерінің жарналар сомасы;
басқа нысандағы кәсіпорын үшін – толық шаруашылық жүргізу құқығы
Дереккөз: Бланк И.А. Финансовый менеджмент: Учебный курс. – К.:
Кәсіпорынды құру кезінде оның жарғылық капиталына салымдар ақшалай қаражаттар,
Жарғылық капитал қаражаттарды алғашқы инвестициялау кезінде қалыптасады. Оның мөлшері
Жарғылық капитал қаражаттардың қосымша көздердің (эмиссиялық табыс) пайда
Өнім өндірісі, жұмыстарды орындау, қызметтерді көрсету процесінде өткізуден түскен
Өткізуден түскен түсім өнім өндірісіне шығындалған қаражаттарды өтеу, ақшалай
Түсімді қолдану бөлу процестерінің алғашқы кезеңін көрсетеді. Өткізуден түскен
Өткізуден түскен түсім қаражаттардың айналымдылығының аяқталуын білдіреді. Өткізуден түскен
Табыс және амортизациялық аударымдар өндіріске салынған қаражаттар айналымының нәтижесі
Амортизациялық аударымдардың тағайындалуы – негізгі өндірістік қорлар мен материалды
Экономикалық категория ретінде табыс – бұл қосымша еңбекпен қалыптастырылған
Табыс экономикалық мазмұны бойынша түрлі қажеттіліктерді қаржыландыру көзі болып
Бұл табыстың бөлігінен кейін қалдық бөлу – кәсіпорынның артықшылығы.
Жинақтауға бағытталатын амортизациялық аударымдар мен табыс бөлігі кәсіпорынның ақшалай
Табысты бөлу арнайы қорлар (жинақ қоры, тұтыну қоры, резервтік
Жинақ қоры ғылыми-зерттеу, жобалық, конструкторлық және технологиялық жұмыстарға, өнімнің
Тұтыну қоры әлеуметтік даму мен әлеуметтік қажеттіліктерге жұмсалады. Оның
Табыс – резервтік қорды құрудың негізгі көзі. Бұл капитал
Қазіргі шаруашылық жүргізу жағдайында кәсіпорындарда амортизациялық аударымдар мен табысты
Кәсіпорын қаражаттарының көзі ретінде қосымша капитал негізгі құралдар мен
Қаражаттардың арнайы көздері әлеуметтік бағыттағы және мақсатты қаржыландыру қорлары
Қатынас ретінде кәсіпорын қаржылары шаруашылық қызмет процестерінде қалыптасқан экономикалық
- коммерциялық-шаруашылық есеп ( қаржылық қызмет саласындағы дербестік, өзін-өзі
- жоспарлылық;
- меншіктің барлық нысандарының теңдігі;
- қаржы резервтерінің болуы /3, 154-158б./.
1. Коммерциялық (шаруашылық) есеп – кәсіпорындар мен ұйымдардың шаруашылық-қаржы
Коммерциялық есептің айқындаушы қағидаттары өзін-өзі өтеушілік пен өзін-өзі қаржыландыру
Өзін-өзі өтеушілік – шаруашылық жүргізудің негіз қалаушы қағидаты, ол
Өзін-өзі қаржыландыру – нарықтық экономика жағдайында кәсіпорындардың шаруашылық қызметінің
Өзін-өзі қаржыландыру кәсіпорындардың толық қаржы дербестілігімен және жауапкершілігімен тығыз
Шаруашылық жүргізуші субъектісінің меншікті қаражаттарына теңестірілетін қаражаттар (олар субъектінің
тартылған қаражаттар (бұл кәсіпорынның қаржы рыногында – бағалы қағаздар,
қаражаттарды қайта бөлу тәртібімен алынатын көздер: жоғары инстанциялардан (министрліктерден,
Мыналар макродеңгейдегі қаржы ресурстарының негізгі түрлері болып табылады: Халықаралық
Макродеңгейдегі қаржы ресурстарының түрлеріне мыналар жатады: шаруашылық жүргізуші субъектісінің
Шаруашылық-қаржы қызметі процесінде кәсіпорын мен ұйымдар қаржы қорларын −
Кәсіпорындар мен ұйымдардың қаржы тәжіребесінде кәсіпорындардың, жеке саланың немесе
Қаржы қорларында кәсіпорындар мен ұйымдар мүлкінің қозғалысы бұл ақпаратты
Кәсіпорындар мен ұйымдардың жұмыс істеуі үшін неғұрлым елеулілері мен
Жарғылық капитал мемлекет, басқа меншік иесі немесе құрылтайшы берген
Жарғылық капиталдың мөлшері шаруашылық қызмет процесінде өзгеріп отырады: негізгі
Кәсіпорындардың қарамағында қалатын қаражаттардың негізінде, яғни салықтар мен басқа
Тұтыну қоры мыналарды кіріктіреді:
бүкіл қызметкердің (өндірістік және өндірістік емес) еңбегіне ақы төлеу
ақшалай төлемдер, соның ішінде жылдың қрытындысы бойынша сыйақылар;
еңбегі үшін ынталандырудың басқа түрлеріне жіберілетін ақша және натуралдық
материалдық көмек:
еңбек және әлеуметтік жеңілдіктерді белгілеуге жұмсалатын қаражаттар;
қызметкерлердің акциялары мен салымдары бойынша мүлікке төленетін табыстар (дивиденттер,
оңтайландырғыштық ұсыныстар, өнер табу және жаңалық ашу үшін берілетін
Қорлану қоры:
кәсіпорынның қарамағында қалатын табыс;
негізгі капиталды қалпына келтіруге жұмсалатын амортизациялық аударымдар;
шығып қалған мүлікті өткізуден түскен түсім-ақша;
банктердің несиелері;
басқа да көздер есебінен қалыптасады.
Қорлану қоры ұлғаймалы ұдайы өндірісті қамтамасыз ету шығындарын қаржыландыруға:
негізгі және айналым капиталдарын молықтандыруға;
ғылыми-техникалық прогресті дамытуға, жаңа өнімдерді игеруге;
табиғат қорғау шараларын жүзеге асыруға;
өндірістік және әлеуметтік инфрақұрылым объектілерін салуға үлестік қатысуға;
әлеуметтік инфрақұрылым объектілерін салуға қатысуға пайдаланылады.
Ірі кәсіпорындар мен ұйымдар кешенді тұтыну мен қорлану қорларының
Ұдайы өндірістік шығындарды үздіксіз қаржыландыруды қамтамасыз етуде қаржы резервтерінің
Кәсіпорындар мен ұйымдардың валюта қорлары валюта қаражаттарының есебінен мына
экспорттық валюталық түсім-ақшадан;
жарғылық капиталға түсетін жарналардан;
банктердің, солардың ішінде шетел, басқа қаржы мекемелерінің және шетелдік
ішкі валюта рыногында өкілетті банктер мен айырбастау пунктері арқылы
бейрезиденттер көрсететін қаржы көмегі (гранттар).
Өнімдерді, жұмыстар мен қызметтерді экспортқа шығарудан түскен валюталық түсім-ақша
Жөндеу қоры кәсіпорындарда негізгі капиталдарды жөндеудің барлық түрлерін: күрделі,
1.3 Корпорациялардағы қаржылық жоспарлаудың мазмұны, міндеттері, қағидаттары мен әдістері
Жоспарлау шаруашылық жүргізудің белгіленетін түпкілікті нәтижелеріне ықпал етуші көптеген
Шаруашылық жүргізудің нарықтық жүйесінде сонымен бірге индекативтік, яғни, ұсынбалы
Қазақстанда индекативтік жоспарлау 1993 жылдан бері қолданылады. Оны жасау
Индекативті жоспарлаудың қазіргі кездегі басты ерекшелігі зерттемелік қасиеті. Яғни,
Индекативтік жоспардың ажырағысыз бөлігі индекативтік қаржылық жоспарлау болып табылады,
Индекативтік қаржы жоспарларының мемлекеттік секторда ғана міндетті сипаты, ал
Қаржылық жоспарлаудың әдістемелігі аса маңызды мына қағидаттарға негізделеді:
Орталықтандырылған және орталықтандырылмаған тәсілдемелердің үйлесуі. Бұл қаржы жоспарларын жасағанда
Биліктік жергілікті органдары бюджеттерінің олардың аумағында орналасқан шаруашылық жүргізуші
Бірлік қағидаты қаржылық жоспарлаудың экономикалық және әлеуметтік жоспарлаумен тығыз
Жосапрлаудың үздіксіз қағидаты перспективалық және жылдық қаржы жосапрларының
Жоспарлау өзіне мақсаттар мен міндеттерді қалыптастыруды және байандауды кіріктіреді;
Бағдарламалау деп мақсаттарға жету үшін пайдаланылатын құралдардың қолда барын
Бюджет жасау- жалпы көпжылдық бағдарламалары бойынша жылдық бюджеттік цифрлар
Қаржы жоспарларын жасау негізінен 3 кезеңнен тұрады:
Бірінші кезеңде – есеп беріліп отырылған мезгілдің қаржылық көрсеткіштерінің
Екінші кезеңде - әлеуметтік және экономикалық даму жоспарлары мен
Үшінші кезеңде сметадағы тапсырмалар және кірістердің баптары үйлестіріліп, теңестіріледі.
Қаржылық жосапардың негізгі құжаты болып келетін қаржы жоспары шаруашылық
Жиынтық қаржы жоспарлары- жалпы мемлекеттік қаржы ресурстарының қозғалысын негіздейді,
Нысаны бойынша олар әрқашан жиынтық жоспарлар болып табылады, бұл
Жиынтық қаржы жосапры тек қаржы жүйесінің буындары бойынша емес,
Салалық (ведомствалық) қаржы жоспарларының жүйесі материалдық өндіріс саласы министрлігінің
Аумақтық қаржы жоспарларына мыналар жатады: аймақтардың жиынтық қаржы баланстары,
Қаржы жоспарларының барлық түрлері өзара байланысты: мәселен салық жоспарлар
Мезгіліне қарай қаржылық жоспарлау жылдық, ортамерзімді (үш жылдық, бес
Шаруашылық байланыстар мен экономика теңдестігінің бұзылуына, дағдарыстан туған шаруашылық
Бастапқы қаржы жоспарларының саны жиынтық қаржы жоспарларына қарағанда едәуір
Бастапқы қаржы жоспарларын топтастырудың негізіне кірістердің, шығыстардың құрамы мен
Бұл топтардың әрқайсысының кәсіпорындарының бірқатар ортақтығымен қатар жеке субъектілердің
Қаржы жүйесінің барлық сфераларын, буындарының қаржы жоспарлары болады және
Бюджеттен қаржыландыратын мемлекеттік мекемелердің қаржы жоспарлары смета деп аталады
Қаржылардың айналымы үлкен емес шаруашылық жүргізуші субъектілер екі бөлімнен:
Кәсіпорындардың кірістері мен шығыстары балансының ерекшелігі сол, онда шаруашылық
Есептеулер мен ақша қаражаттарының айналымдарын тіркеу (бекіту) арнаулы қаржы
Нарыққа өту кезінде кәсіпорын қызметін тиімді басқарудың шешуші шарты
Бизнес-жоспар – бұл кәсіпкерлік қызметтің техникалық-экономикалық негізіне сайма-сай болатын
Қаржы-бизнес жоспары бірқатар кестелер мен баланстарды - өнім өткізудің
Сөйтіп, нарықтық ортада қаржылық жоспарлау анағұрлым жоғары сапалық деңгейде
Корпорацияны басқаруда және шаруашылық-қаржылық қызметті жоспарлауда қаржылық көрсеткіштер –
Шаруашылық жүргізуші төменгі буындада, мысалы, мынадай аса маңызды абсолюттік
өнімді (жұмысты немесе қызметті) өткізуден түсетін табыс;
өткізілген өнімнің (жұмыстың, қызметтердің) өзіндік құны;
жалпы табыс;
кезең шығысы;
негізгі қызметтен түсетін табыс (зиян);
табыс салығының сомасы (төленген);
таза табыс (немесе зиян).
Мыналар шаруашылық жүргізуші субъектілердің көлемдік көрсеткіштері болып табылады:
инвестициялар көлемі;
жарғылық капиталдың мөлшері;
өндірістік және әлеуметтік даму қорларының (қолдану, тұтыну немесе соларға
жабдықтаушылырмен, тұтынушылырмен, банкпен, бюджетпен есеп айырысудың көрсеткіштері (кредиторлық және
төленген дивидентердің, үлестердің мөлшері;
айналым қаражаттары көздерінің көлемі.
Мыналар салыстырмалы көрсеткіштер болып табылады:
табыстылықтың (рентабльділіктің) деңгейі;
акциялар бойынша табыстылық;
негізгі және айналым капиталдарын пайдаланудың көрсеткіштері (қор қайтарымы, өнімнің
өтімділіктің көрсеткіші.
Айрықшалықты көрсеткіштер банк, сақтық қызметтерінде, зейнетақы және басқы қорларда
Салық салу кезінде жиынтық жылдық табыс, жиынтық жылдық табыстан
Жиынтық қаржы көрсеткіштеріне бюджеттің кірістері мен шығыстарының, сондай-ақ олардың
Ұлттық шаруашылық деңгейдегі қаржылық көрсеткіштер мемлекеттің қаржы ресурстарының ауқымы
Қаржылық көрсеткіштерді есептеу кезінде нормалар мен нормативтер пайдаланылады, олар
Нормалар мен нормативтер салыстырмалы немесе абсолюттік шамаларда (пайыздарда, коэффицентерде,
Қаржылық жоспарлауда қаржы ресурстарын жасаудың, бөлудің және пайдаланудың ең
Қаржы нормалары мен нормативтері сондай-ақ бекітілетін және есеп-қисаптық болып
Көптеген қаржылық көрсеткіштер бір мезгілде нормалар, нормативтер немесе лимиттер
Корпорациядағы қаржылық жоспарлау- бұл қаржы механизімінің қосалқы жүйесі, саналы
Корпорациялық қаржының табысты іс-әрекет етуі және қоғамдық процестерге белсенді
Корпорациядағы қаржылық көрсеткіштерді, белгіленетін қаржы операцияларын негіздеп дәлелдеуге, көптеген
Қаржылық жоспарлау- бұл қаржы жоспарларын (яғни, корпорацияның тапсырмаларын) әзірлеу,
Қаржылық жоспарлаудың объектісі- шаруашылық жүргізуші субъектілері мен мемлекеттің қаржылық
Жоспарлау:
1) экстенсивтілігімен (әлеуметтік-саяси және экономикалық құбылыстардың кең шеберін қамтиды);
2) қарқындылығымен (кәміл техникамен әдістерді қолдануды түсінеді);
3) тиімділігімен (қортындысына қаржыны басқару қойған міндеттерге жетудің қажеттілігін
Қаржылық жоспарлауда мына тәсілдемелер пайдаланылады:
А) автоматтық (өткен жылдың деректері келесі жылға көшіріледі. Инфляция
Ә) статистикалық (өткен жылдардың шығыстарын қосып, өткен жылдардың санына
Б) нолдік база тәсілдемесі (барлық айқындамалар қайта есептелуі тиіс
Нарықтық экономикада жағдайды жоспарлаудың функциясы ретінде экономикалық және әлеуметтік
((. Корпорациялардың ақша ағындарын басқаруы мен жоспарлауын талдау
2.1 Кәсіпорынның қаржы-шаруашылық қызметін талдау
«Ұлы қабырға» Қазақ-Қытай бұрғылау компаниясы көмірсутектері шикізатын барлау, өңдеу,
Компания өз қызметін «ӨзенМұнайГаз» (ӨМГ) және «ЭмбаМұнайГаз» (ЭМГ) өндірістік
«Ұлы қабырға» Қазақ-Қытай бұрғылау компаниясы негізгі қызметін бейнелейтін техникалық
2 кесте. «Ұлы қабырға» Қазақ-Қытай бұрғылау компаниясы негізгі
Көрсеткіштер 2009
2010
2011
өзгерісі(+/-)
2010 2011
1 2 3 4 5 6
1. Мұнай өндіру көлемі, млн. тонна 8,35 9,34 9,53
2. Мұнай өткізу көлемі, мың тонна 9.15 9.222 9.290
3. Өнімді өткізуден түскен табыс, мың теңге 237103218 348887820
4. Өткізілген өнімнің өзіндік құны, мың теңге 162276362 207033927
5. Жалпы табыс, мың теңге 71390026 142948461 217234038 71558435
«2 – кестенің жалғасы»
6. Кезең шығындары, мың теңге 162276362 207033927 194530080 44757565
-12503847
7. Негізгі өндірістік қорлардың орташа жылдық құны, мың теңге
8. Айналым қорларының орташа жылдық құны, мың теңге 90834254
9. Еңбекақы қоры, мың теңге 36914123 37116032 37512548 201909
396516
10. 1 тонна мұнайды өткізу бағасы, теңге 28395595
37182 43428 28358412,97
6246
11. 1 тонна мұнайдың өзіндік құны, теңге 177351,2
22450,003
20939,73
-154901
-1510,3
12. Таза табыс, мың теңге 13464587 45276952 122561217 109096630
13. Негізгі қызметтен табыстылық, % 30,10926068 40,972614 52,70012961 10,8634
11,7275
14. Өткізілген өнімнің табыстылығы, % 43,99286817 69,045911 111,6711811 25,053
Дереккөз: «Ұлы қабырға» Қазақ-Қытай бұрғылау компаниясы қаржылық есептемесі.
3 кесте мәліметтері бойынша бірдей көрсеткішке 2010 жылға 102
3 кесте.Шикі мұнайдың өндірісі.
миллион тонна
Өндіретін бөлім 2010 2011 %
ӨзенМұнайГаз 6,55 6,73 103
ЭмбаМұнайГаз 2,79 2,80 100
Барлығы 9,34 9,53 102
Дереккөз: «Ұлы қабырға» Қазақ-Қытай бұрғылау компаниясы қаржылық есептемесі.
2009 жылдың 1 қаңтар күні жағдайына Компанияның мұнай ұңғымаларының
Компания кеніштерінің негізгі бөлігі жоғары сулылығы және мұнай өндірудің
Есепті кезеңде 221 пайдаланылатын ұңғымалардың құрылысы жүргізілді, осы кезде
2011 жылы Компания келесі кеніштерде/блоктарда барлау жүргізді: Тайсойған (Уаз,
2011 жылы 10 барлау ұңғымаларының құрылысы аяқталды. Қондыбай 8,
2009 жылы шикі мұнай өндірісі шамамен 2010 жылғы деңгейде
2011 жылы Компания барлауды орнату үшін перспективті блоктардың геологиялық
2011 жылы Компанияның кассалық әдіспен есептелген капиталды шығыстары шамамен
Компанияның жарғылық капиталы 2008 жылы 11761130 мың теңге құраса,
Есепті 2006 жылы Компанияның операциялық қызметінің нәтижелері мен қаржылық
Шикі мұнайды сату Компания табысының негізгі көзі болып табылады.
Компания табыстары мен қарыздарының көп бөлігі АҚШ долларында бейнеленсе,
Берілген жылдарға тұтынушы бағалардың индексі (ТБИ) бойынша өлшенген теңге/АҚШ
АҚШ долларына қатысты теңге 2010 жылы орташа132,88 теңге/АҚШ долларынын
2011 жылдың басынан 1 баррель бағасы шамамен 10 АҚШ
2011 жылдың алғашқы екі айында теңге АҚШ долларына қатысты
Кәсіпорынның табыстылығы абсолюттік және салыстырмалы көрсеткіштермен сипатталады. Табыстылықтың абсолютті
«Табыстар дегеніміз – қаржының келуі немесе активтер құнының өсуі,
ТБИ 2010 жылғы қаңтар және ақпан айларында 0,9% және
Компания көліктік тарифтер, мұнай өндіру, қаржылық және еңбек ресурстары
Компания өндірілетін мұнайды үш негізгі бағыттар бойынша жеткізеді: Каспийлік
кесте. «Ұлы қабырға» Қазақ-Қытай бұрғылау компаниясы мұнайды жеткізуінің негізгі
2010 2011
КТК арқылы экспорт
Шикі мұнай көлемі (млн. тонна) 1,5 1,7
шикі мұнайды сатудың жалпы көлемінен % 17 % 18
мұнай және өңдеу өнімдерін сатудан жалпы түсім % 22
ӨАС арқылы экспорт
Шикі мұнай көлемі (млн. тонна) 5,0 5,1
шикі мұнайды сатудың жалпы көлемінен % 54 % 55
мұнай және өңдеу өнімдерін сатудан жалпы түсім % 66
Басқалар
Шикі мұнай көлемі (млн. тонна) 2,7 2,5
шикі мұнайды сатудың жалпы көлемінен % 29 % 27
мұнай және өңдеу өнімдерін сатудан жалпы түсім % 12
Дереккөз: «Ұлы қабырға» Қазақ-Қытай бұрғылау компаниясы қаржылық есептемесі.
Компания мұнайды ҚазТрансОйл АҚ-ның құбыры ӨАС және КТК-ның құбыры
5 кестеде 2010-2011 жылдарға сату көлемдері мен өткізу бағалары
2011 жылы ӨАС құбырлары арқылы экспорттық және ішкі жеткізулердің
5 кесте. Сату көлемдері мен өткізу бағалары
Көрсеткіштер 2010.,басқаша көрсетілмесе, мың теңгемен 2011.басқаша көрсетілмесе, мың теңгемен
Шикі мұнайды экспорттық сатурлар
ӨАС құбыры
Өткізу 226798166 266395404
Көлем (мың тонна) 4953 5076
Орташа баға (1 тоннаға теңге) 45790 52487
Орташа баға (АҚШ доллар/баррель) 44,66 57,57
КТК құбыры
Өткізу 75690507 92991304
Көлем (мың тонна) 1536 1663
Орташа баға (1 тоннаға теңге) 49284 55902
Орташа баға (АҚШ доллар/баррель) 51,30 61,32
Шикі мұнайдың экспорты барлығы 302488673 359386708
Шикі мұнай мен өңдеу өнімдерінің басқа сатулары
Ішкі нарықта шикі мұнай мен өңдеу өнімдерін өткізу 40394425
Көлем (мың тонна) 2733 2551
Орташа баға (1 тоннаға теңге) 14780 17525
Орташа баға (АҚШ доллар/баррель) 15,38 19,22
Ішкі нарықта өткізу барлығы 40394425 44705552
Шикі мұнай мен өңдеу өнімдерінің Сомалық сатулары
Шикі мұнай мен өңдеу өнімдерін өткізу 342883098 404092260
Сомалық көлем (мың тонна) 9222 9290
Орташа баға (1 тоннаға теңге) 37182 43428
Орташа баға (АҚШ долл./барр.) 38,21 46,99
Басқа сатулар 6004722 8115527
Табыс барлығы 348887820 412207787
Дереккөз: «Ұлы қабырға» Қазақ-Қытай бұрғылау компаниясы қаржылық есептемесі.
2010 жылмен салыстырғанда 2011 жылы КТК құбыры арқылы мұнайды
Өткен жылмен салыстырғанда 2010 жылы ішкі нарықта шикі мұнай
6 кестеде 2010-2011 жылдарда мұнай және өңдеу өнімдерінің көліктік
6 кесте. 2010-2011 жылдар аралығында мұнай және өңдеу
Көрсеткіштер (АҚШ доллары/баррель)
2010 жыл КТК ӨАС Басқалар
Бенчмарк бағасы 65,23 60,99 -
Өткізу бағасы (БК шығындарына және баррелизация коэффициенті бойынша айырмашылыққы
БК бойынша шығындадан және баррелизация коэффициенті бойынша айырмашылықтан таза
Өткізу бағасы 61,32 57,57 19,22
Көлік шығындары (5,93) (6,16) (0,80)
Сатулар бойынша комиссия (0,07) (0,07) (0,02)
Өңдеу шығыстары - - (0,55)
Өткізудің түзетілген бағасы 55,32 51,34 17,85
2011 жыл (АҚШ доллары/баррель)
Бенчмарк бағасы 53,50 50,52 -
Өткізу бағасы (БК шығындарына және баррелизация коэффициенті бойынша айырмашылыққы
БК бойынша шығындадан және баррелизация коэффициенті бойынша айырмашылықтан таза
Өткізу бағасы 51,30 47,66 15,38
Көлік шығындары (5,25) (5,82) (0,73)
Сатулар бойынша комиссия (0,7) (0,07) (0,09)
Өңдеу шығыстары - - (2,54)
Өткізудің түзетілген бағасы 45,98 41,77 12,02
Дереккөз: «Ұлы қабырға» Қазақ-Қытай бұрғылау компаниясы қаржылық есептемесі.
Бенчмарк және КТК бойынша өткізу бағаларының айырмашылығы негізінен сапа
7 кесте. Операциялық шығындар
Көрсеткіштер 2010 2011 2011. түзетілген Өзгеріс
(мың теңге)
Көлік шығындары 44060096 40106224 40106224 3953872
Жұмысшыларға төлемдер 37512548 37116032 36537043 975505
Тозу, амортизация 27758826 24362896 24083651 3675175
Жөндеу және қызмет көрсету 18988262 16845303 16637232
Роялти 15850891 15180580 15180580 670311
Шикізаттар мен материалдар 11661063 21658853 17539543
Басқа салықтар 9666804 7103491 7103491 2563313
Әлеуметтік жобалар 7850402 1791551 1791551
Басқарушылық гонорар және сатулар бойынша комиссиялар 7678179 11976634
Электроқуат 6563701 5824741 5824741 738960
Айыппұлдар мен Штрафтар 363994 4056539 4056539
Экологиялық штрафтар (11427595) 11427595 11427595 (22855190)
Басқалар 18002909 9583488 9443041 8559868
Операциялық шығындар барлығы 194530080 207033927 201707865 (7177785)
Дереккөз: «Ұлы қабырға» Қазақ-Қытай бұрғылау компаниясы қаржылық есептемесі.
Жыл бойына компанияның операциялық шығындары резервтерді өзге және профильді
Көлік шығындары жыл бойына 1%-ға жеткізілетін мұнайдың жалпы көлемінің
2011 жылы жұмысшыларға төлемдердің сомалық шығындар 2010 жылғы деңгейде
2011 жылы негізгі құралдарға инвистициялардың өсімі және 2011
2011 жылы профильді емес кәсіпорындарды өткізумен байланысты шикізаттар мен
Басқарушылық гонорар мен сатулар бойынша комиссиялар ҚМГ ҰК-сымен басқарушылық
Салық салуға дейін пайда 34%-ға 217,2 миллиард теңгеге дейін
8 кесте. Табыс салығы бойынша шығындар
2010. мың теңге 2011. мың теңге
Салық салуға дейінгі пайда 217234038 142948461
Корпоративтік табыс салығы 94672821 99192639
Салықтың тиімді салығы 44% 69%
Дереккөз: «Ұлы қабырға» Қазақ-Қытай бұрғылау компаниясы қаржылық есептемесі.
Капиталды шығындар 2010 және 2011 жылдарда кассалық әдіс бойынша
2.2 Қаржы ресурстарын басқарудың көрсеткіштерін талдау
Баланс активтерінің құрамы мен құрылымының динамикасын талдау – кәсіпорынның
Қаржылық есептің маңызды элементі болып саналатын активтерді, талдау барысында,
Активтердің өсуі (артуы) кәсіпорынның болашақтағы дамуын көрсететін болғандықтан, ол
Алайда, кәсіпорын мүлік құнының өсу себептерін талдағанда, жоғары деңгейі
Баланс мәліметтері бойынша активтердің құрамы мен олардың құрылымына талдау
Кесте мәліметтерінен активтердің нақты құнын көрсететін баланс валютасының есепті
Сурет 3. «Ұлы қабырға» Қазақ-Қытай бұрғылау компаниясының активтерінің құрылымы
Дереккөз: «Ұлы қабырға» Қазақ-Қытай бұрғылау компаниясы қаржылық есептемесі.
Алайда активтерді талдай отырып, олардың қалай таратылғанын және есепті
9 кесте. «Ұлы қабырға» Қазақ-Қытай бұрғылау компаниясы активтер құрамы
Көрсеткіштер 2009 жыл 2010 жыл 2011 жыл
мың теңге % үлесі мың теңге % үлесі мың
1 2 3 4 5 6 7
Активтер 380753624 100 436383708 100 734937389 100
1. Ұзақ мерзімді активтер 289919370 76,14 305760353 70,07 376823544
1.1 Негізгі құралдар 257958200 67,75 243131834 55,72 259333372 35,28
1.2 Қаржылық активтер 8198366 2,15 53963138 12,3 102841401 14,0
1.3 Материалды емес активтер - - 1340657 0,31 7921252
1.4 Ассоцияциялан-ған компанияларға инвестициялар - - 4516696 1,03 2884207
1.5. Басқа активтер 23762804 6,24 2808028 0,64 3843312 0,52
2. Ағымдағы активтер 90834254 23,86 130623355 29.93 358113845 48,73
2.1. Тауарлы-материалды запастар 20848151 5,48 15409658 3,53 15131619 2,06
2.2. Салықтар бойынша алдын-ала төлем және өтеуге ҚҚС 4484643
2.3. Берілген аванстар және алдыңғы кезеңдердегі шығыстар 5027135 1,32
2.4. Саудалық және басқа дебиторлық қарыз 19826746 5,21 45918226
2.5. Басқа қаржылық активтер 26520000 6,96 19993257 4,58 226523024
2.6. Ақша және оның эквиваленттері 14127579 3,71 20187588 4,63
Дереккөз: «Ұлы қабырға» Қазақ-Қытай бұрғылау компаниясы қаржылық есептемесі.
Екінші әдістемеде кәсіпорынның өндірістік потенциалын анықтайтын активтер құрамына жоғарыда
Сурет 3. «Ұлы қабырға» Қазақ-Қытай бұрғылау компаниясының активтерінің құрылу
Дереккөз: «Ұлы қабырға» Қазақ-Қытай бұрғылау компаниясы қаржылық есептемесі.
Сонымен кәсіпорынның актив балансында талданушы мерзім аяғына қарай ұзақ
Осы көрсеткіштен кейін баланс валютасындағы ағымдағы активтер үлесін анықтау
Талдау жүргізіп отырған кәсіпорында бұл коэффициенттің деңгейі 2011 жылы
Кәсіпорын активтерін таратудың тиімділігін сипаттайтын келесі көрсеткіш – мобильді
Талданушы кәсіпорында бұл көрсеткіш деңгейі 2009 жылы 0,31 (90834254
Әрі қарай кәсіпорынның мүліктік жай-күйінде қандай сапалық өзгерістер болғанын
Кәсіпорын мүліктерінің жалпы құнындағы негізгі құралдардың нақты құнының (қалдық)
Баланс валютасындағы негізгі құралдардың қалдық құнының үлесі 67,75% –
Кесте деректері бойынша ағымдық активтердің құны 90834254 мың теңгеден
,
мұндағы, Кмоб – мобильділік коэффициенті;
Ақар – Ақша қаражаттары мен олардың эквиваленттері;
АА – ағымдағы активтер.
Бұл коэффициент, ағымдағы міндеттемелерді өтеуге бағытталатын қаражаттардың жалпы саласындағы
2009 жылы: = 0,15бірлік;
2010 жылы: = 0,15бірлік;
2011 жылы: = 0,17бірлік.
Ең мобильді қаражаттар саласының артуы және мобильдік коэффициенттің өткен
Есепті жылы дебиторлық борыш қатты өскен. 2006 жылы оның
Кәсіпорын капиталының құрылымын зерттеу оларға кәсіпорын қызметінің кеңейген немесе
Сурет 4. «Ұлы қабырға» Қазақ-Қытай бұрғылау компаниясының капиталының құрылу
Дереккөз: «Ұлы қабырға» Қазақ-Қытай бұрғылау компаниясы қаржылық есептемесі.
Деректер бойынша кәсіпорынның жалпы капиталы талданулы мерзім ішінде 168733696
Сонымен жалпы капитал құрамындағы элементтердің біршамасы есепті жылы өскенін
Енді оның құрылымына көз салайық: жалпы міндеттемелер мен капиталдың
Қаржылық тұрақтылықтың абсолютті көрсеткіштері деп тауарлы-материалдық қорлардың қалыптасу көздерімен
10 кесте. «Ұлы қабырға» Қазақ-Қытай бұрғылау компаниясы қаржыландыру
көздерінің құрамы мен құрылымы
Көрсеткіштер 2009 ж. 2010 ж. 2011 ж.
мың теңге % үлес мың теңге % үлес мың
«12 кестенің жалғасы»
1. Капитал 168733696 44,32 173732563 39,81 525757815 71,538
1.1. Жарғылық капитал 11761130 3,089 11792208 2,702 259276481 35,279
1.2. Басқа капитал 1315825 0,346
1.3. Бөлінбеген табыс 154162438 40,49 161860819 37,09 266383385 36,246
1.4. Компания акционерлерінің капиталы 167239393 173653027
1.5. Азшылық үлесі 1494303 0,392 79536 0,018 5700 0,0008
2. Міндеттемелер 212019928 55,68 262651145 60,19 209179574 28,462
2.1.Ұзақ мерзімді міндеттемелер 118050040 31 117928068 27,02 100843962 13,721
2.1.1 Қарыздар 50758435 13,33 54028740 12,38 37972387 5,1668
2.1.2 Кейінге қалтырылған табыс салығы 18485814 4,855 14197680 3,253
2.1.3 Резервтер 48805791 12,82 49701648 11,39 52155874 7,0966
2.2. Ағымдағы міндеттемелер 93969888 24,68 144723077 33,16 108335612 14,741
2.2.1 Қарыздар 18100418 4,754 21121175 4,84 21695307 2,952
2.2.2 Табыс салығы бойынша міндеттемелер 20390400 5,355 46994090 10,77
2.2.3 Саудалық және басқа кредиторлық қарыз 34646110 9,099 51167595
2.2.4 Резервтер 20832960 5,472 25440217 5,83 20630825 2,8072
Міндеттемелер мен капитал барлығы 380753624 100 436383708 100 734937389
Дереккөз: «Ұлы қабырға» Қазақ-Қытай бұрғылау компаниясы қаржылық есептемесі.
Тауарлы-материалдық қорлардың қалыптасу көздерін сипаттау үшін үш негізгі көрстекішті
1. Меншікті айналым капиталы. Ол меншікті айналым қаражаттарын сипаттайды,
= – =
мұндағы Со.к. – меншікті айналым капиталы;
Да – ұзақ мерзімді активтер;
Ір.П – баланс пассивінің бірінші бөлімі;
Ір.А – баланс активінің бірінші бөлімі.
2009 жылы кәсіпорынның ұзақ мерзімді активтер сомасы меншікті капитал
2. ТМҚ-ның меншікті және ұзақ мерзімді қарыздық қалыптасу көздері
,
мұндағы ДО – ұзақмерзімді міндеттемелер.
Жоғарыда көрсетіліп өткен меншікті айналым қаражаттарына деген қажеттілікті қанағаттандыру
3. ТМҚ негізгі қалыптасу көздерінің жалпы мөлшері келесі формулымен
,
мұндағы, КК – қысқа мерзімді несиелер мен қарыздар.
2009 жылы бұл көрсеткіш 90834254 мың теңге құрап, 69986103
Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығын абсолютті көрсеткіштер арқылы талдау нәтижелері арқылы
2009 жылы қаражаттар көздерінің жеткіліктілігін көрсететін 3 көрсеткішке сәйкес
2010 жылы алдыңғы жылдарға қарағанда 3 көрсеткіш деңгейі де
2011 жылы кәсіпорынның қаржылық жағдайы қалыпты деңгейге келеді, барлық
Қаржылық жағдайдың нашарлауы капиталдың жаратылуы мен қарыздардың өсуіне әкеледі.
Кәсіпорын қызметінің тұрақтылығы оның жалпы қаржылық құрылымымен, сыртқы кредиторлармен
Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығын бейнелейтін негізгі көрсеткіштердің бірі баланс валютасында
= ,
мұндағы, СК – меншікті капитал, мың теңге;
∑К – капиталдың жалпы сомасы, мың теңге.
Оның өсуі кәсіпорынның қаржылық тәуелсіздігінің ұлғаюын, болашақта қаржылық қиыншылықтар
Қарстырылып отырған кәсіпорында бұл көрсеткіш келесі мәндерге ие:
2009 жылы: = =
2010 жылы: = =
2011ылы: = = 0,71бірлік.
«Ұлы қабырға» Қазақ-Қытай бұрғылау компаниясы мысалында берілген коэффициент 2009
Тәуелсіздік коэффициентіне кері көрсеткіш болып табылатын тәуелділік коэффициенті келесідей
= немесе
Берілген коэффициент авансталған капиталдың жалпы сомасындағы қарыздың үлесін сипаттайды.
Қарастырылып отырған кәсіпорында бұл көрсеткіш келесі мәндерге ие:
2009 жылы: = 1 – 0,44 =
2010 жылы: = 1 – 0,39 =
2011 жылы: = 1 – 0,71 =
«Ұлы қабырға» Қазақ-Қытай бұрғылау компаниясы оның үлесі 2009ж жылы
Қаржылық тұрақтылықты сипаттайтын келесі көрсеткіш қаржыландыру коэффициенті болып табылады,
= ,
мұндағы, ЗК – қарыз капиталы, мың теңге.
Коэффициент кәсіпорынның қызметінің қай бөлігі меншікті қаражаттар арқылы, және
Қарастырылып отырған кәсіпорында бұл көрсеткіш келесі мәндерге ие:
2009 жылы: = = 0,79бірлік;
2010 жылы: = =
2011 жылы: = =
Талданатын уақыта аралығында қаржыландыру коэффициенті 2009 жылы 0,79-дан 2010
Қарыз және меншікті қаражаттар арақатынас коэффициенті меншікті капиталдың 1
= .
Бұл көрсеткіштің қалыпты шегі ≤ 1.
Қарастырылып отырған кәсіпорында бұл көрсеткіш келесі мәндерге ие:
2009 жылы: =
2010 жылы: =
2011 жылы: =
Сонымен талдау көрсетіп отырғандай, кәсіпорын 2009 жылы қарыз қаражаттарының
Қаржылық тұрақтылықты сипаттайтын негізгі көрсеткіштердің бірі болып маневрлілік коэффициенті
Қаржылық көзқарасы тұрғысынан маневрлілік коэффициент деңгейінің жоғары болуы кәсіпорын
Маневрлілік коэффициентінің өсуі кәсіпорынның нақты мүліктік құрылымы тұсында мүмкін
Маневрлілік коэффициентінің жоғары мәні кәсіпорын қаржылық жағдайын жағымды етіп
немесе ,
мұндағы, ДО – ұзақ мерзімді міндеттемелер,
ДА – ұзақ мерзімді активтер.
Қарастырылып отырған кәсіпорында бұл көрсеткіш келесі мәндерге ие:
2009 жылы: =
= -0,01 бірлік;
2010 жылы: =
= -0,08 бірлік;
2011 жылы: = =0,47 бірлік.
«Ұлы қабырға» Қазақ-Қытай бұрғылау компаниясы бұл коэффициент мәні 2009
Қаржылық тұрақтылықты бағалау кезінде айналым қаражаттарының құрамы көз-қарасы тұрғысынан
,
мұндағы, ДС – ақшалай қаражаттар;
КФВ – қысқа мерзімді қаржылық салымдар.
Осы көрсеткіш абсолютті өтімді болып табылатын ақшалай және жылдам
Қарастырылып отырған кәсіпорында бұл көрсеткіш келесі мәндерге ие:
2009 жылы: =
= -12,9 бірлік;
2010 жылы: =
= -2,84бірлік;
2011 жылы: =
= 1,15бірлік.
Сонымен 2009 жылы бұл көрсеткіш алдында қайталанып өткен меншікті
Қарыз қаражаттарын ұзақ мерзімге тарту коэффициенті инвестициялық жобаларды қаржыландыру
,
мұндағы, ДО – ұзақ мерзімді міндеттемелер.
Қарастырылып отырған кәсіпорында бұл көрсеткіш келесі мәндерге ие:
2009 жылы: = 0,41 бірлік;
2010 жылы: = 0,40 бірлік;
2011 жылы: = 0,16 бірлік.
Қарыз қаражаттарын ұзақ мерзімге тарту коэффициенті 2009 жылы 0,41
Инвестицияларды өтеу коэффициенті немесе қаржылық тұрақтылық коэффициенті кәсіпорын активтерінің
.
Бұл көрсеткіш тәуелсіздік коэффициентімен салыстырғанда жұмсақтау шектеулерге ие. Батыс
Қарастырылып отырған кәсіпорында бұл көрсеткіш келесі мәндерге ие:
2009 жылы: = 0,75 бірлік;
2010 жылы: = 0,67 бірлік;
2011ылы: = 0,85 бірлік.
2010 жылы бұл көрсеткіш мәні кәсіпорын үшін қауіпті болды.
Берілген көрсеткішке толықтауыш ретінде меншікті айналым капиталын қорлар мен
,
мұндағы, ТМЗ – тауарлы-материалдық қорлар.
Қарастырылып отырған кәсіпорында бұл көрсеткіш келесі мәндерге ие:
2009 жылы: = - 5,81 бірлік;
2010 жылы: = -8,57 бірлік;
2011 жылы: = 9,84 бірлік.
Кәсіпорында 2009-2010 жылдарда коэффициент мәні теріс мәндерге ие,
Меншікті қалыптасу көздерімен қамтамасыз етілу коэффициенті негізінде баланс құрылымы
,
мұндағы, КА – қысқа мерзімді активтер.
Қарастырылып отырған кәсіпорында бұл көрсеткіш келесі мәндерге ие:
2009 жылы: = -1,33 бірлік;
2010 жылы: = -1,01 бірлік;
2011 жылы: = 0,41 бірлік.
Меншікті айналым капиталының қысқа мерзімді активтерді 41%-ға тек 2011
Берешек-алашақ қарыз коэффициенті кәсіпорынның берешек және алашақ қарыздарды қаншалықты
,
мұндағы, ДЗ – алашақ қарыз;
КЗ – берешек қарыз.
Қарастырылып отырған кәсіпорында бұл көрсеткіш келесі мәндерге ие:
2009 жылы: = 0,57 бірлік;
2010 жылы: = 0,89 бірлік;
2011 жылы: = 0,92 бірлік.
«Ұлы қабырға» Қазақ-Қытай бұрғылау компаниясы алашақ және берешек қарыздарды
Баланс өтімділігін талдау мәселесін қарастырар алдында жалпы активтердің, баланстың
Талданушы кәсіпорынның өтімділік көрсеткіштері 13 кестеде берілген.
Абсолютті өтімділік коэффициенті ағымдағы қарыздардың қай бөлігі бухгалтерлік балансты
11 кесте. «Ұлы қабырға» Қазақ-Қытай бұрғылау компаниясы өтімділік көрсеткіштері
Көрсеткіштер 2009 ж. 2010 ж. 2011 ж.
Ақша және оның эквиваленттері, мың теңге 14127579 20187588 62459415
Саудалық және басқа дебиторлық қарыз 19826746 45918226 37356601
Тауарлы-материалды запастар 20848151 15409658 15131619
Ағымдағы міндеттемелер 93969888 144723077 108335612
Абсолютті өтімділік коэффициенті (Каө = (Ақшалай қаражаттар+Бағалы қағаздар)/Ағымдағы міндеттемелер)
Аралық өтімділік коэффициенті (Карө = (Ақшалай қаражаттар+Бағалы қағаздар+Дебиторлық қарыздар+Басқа
Жалпы өтімділік коэффициенті (Кжө = Ағымдағы активтер/Ағымдағы міндеттемелер) 0,9666315
Дереккөз: «Ұлы қабырға» Қазақ-Қытай бұрғылау компаниясы қаржылық есептемесі.
Өтімділік кәсіпорынның сөзсіз төлем қабілеттілігін білдіреді және активтер мен
Өтімділік дәрежесіне, яғни ақша қаражаттарына айналу жылдамдығына байланысты кәсіпорын
А1: өте өтімді активтер – ақшалай қаражаттар және қысқа
А2: тез өтімді активтер – дебиторлық қарыздар және басқа
А3: баяу өтімді активтер – тауарлы-материалды қорлар.
А4: қиын өтімді активтер – негізгі қорлар және басқа
Баланс пассивтері олардың төлену жеделдігі деңгейіне байланысты топтастырылады:
П1: неғұрлым тезірек төленуге тиісті міндеттемелер – несиелік қарыздар
П2: қысқа мерзімді пассивтер – қысқа мерзімді несиелер мен
П3: ұзақ мерзімді пассивтер – ұзақ мерзімді несиелер
П4: тұрақты пассивтер - пассивтің бірінші бөлімінің «меншікті капитал»
Баланс өтімділігін анықтау үшін актив пен пассив бойынша келтірілген
А1 ≥ П1
А2 ≥ П2
А3 ≥ П3
А4 ≤ П4
Басқа сөзбен айтқанда, сол алғашқы үш теңсіздігінің әрбір тобы
Компания балансының өтімділігін анықтау 14 кестеде берілген.
2009 жылы: А1 < П1, А2 > П2, А3
2010 жылы: А1 < П1, А2 > П2, А3
2011 жылы: А1 > П1, А2 > П2, А3
2.3 Рентабельділік көрсеткіштерін факторлық талдау
Рентабельділік көрсеткіштерінің деңгейі мен динамикасына барлық өндірістік-шаруашылық факторлардың жиынтығы
Рентабельділік көрсеткіштерін факторлық талдау әдістемесі көрсеткішті есептеудің бастапқы формуласын
Мысалы, жалпы рентабельділікті (өндірістік қорлар рентабельділік) талдау үшін үш
Барлық қолданылатын модельдер негізінде келесі қатынас жатыр:
,
мұндағы - өнімнің еңбекақы сыйымдылығы;
- өнімнің материал сыйымдылығы;
- өнімнің амортизациялық сыйымдылығы;
- негізгі өндірістік қорлар бойынша өнімнің қор сыйымдылығы;
- айналым қаражаттары бойынша өнімнің қор сыйымдылығы (айналым қаражаттарының
P – баланстық пайда;
F – негізгі қорлар жылдық орташа құны;
Е – материалдық айналым қаражаттарының орташа қалдықтары;
R - өнім рентабельділігі;
- толық өзіндік құн бойынша 1 теңге өнімге шығындар.
Өнім табыстылығы қаншалықты жоғары; негізгі қорлардың қор қайтарымдылығы және
Рентабельділікті анықтаудың үш факторлық моделі
,
мұндағы λР - өнім табыстылғы
;
λF - өнімнің қор сыйымдылығы
;
λE – айналым қаражаттарының айналымдылығы
.
Рентабельділікті талдау ««Ұлы қабырға» Қазақ-Қытай бұрғылау компаниясы жүргіземіз.
2010 жылы:
2011 жылы:
Бұл өзгерістерге түрлі факторлар қандай әсер еткенін қарастырайық.
Өнім табыстылығы факторының өзгерісінің әсер етуіне талдау
Басқа факторлардың деңгейлері өзгеріссіз қалып, тек өнім рентабельділігі өзгерген
Өнім табыстылығы факторының әсер етуін анықтау:
Қор сыйымдылығы өзгерісінің әсер етуін зерттеу
Басқа факторлардың деңгейлері өзгеріссіз қалып, өнім рентабельділігі мен қор
Қор сыйымдылығы факторының әсер етуін анықтау:
Айналым қаражаттарының айналымдылығының әсер етуін зерттеу
Есепті 2011 жылы бойынша рентабельділікті анықтаймыз. Барлық үш фактор
Қор сыйымдылығы факторының әсер етуін анықтау:
Сонымен, капитал рентабельділігі 2006 жылы 2005 жылмен салыстырғанда 2,69%-ға
.
Капитал рентабельділігіне әсер етуші факторларды анықтауда бес факторлы модельді
1. Өнімнің материал сыйымдылығы факторының өзгерісінің әсері;
2. Өнімнің еңбек сыйымдылығы факторының өзгерісінің әсері;
3.Өнімнің амортизация сыйымдылығы факторының өзгерісінің әсері;
4. Тозу коэффициенті факторының өзгерісінің әсері;
5. Айналым қаражаттарының бекітілу коэффициенті факторының өзгерісінің әсері.
Рентабельділікті анықтаудың бес факторлық моделі
,
мұндағы, - өнімнің материал сыйымдылығы
;
- өнімнің еңбек сыйымдылығы
;
- амортизациялық сыйымдылық
;
- тозу коэффициенті
;
- айналым коэффициентінің бекітілу коэффициенті
.
«Ұлы қабырға» Қазақ-Қытай бұрғылау компаниясы бойынша рентабельділікті анықтаймыз.
Алдымен 2009 және 2011 жылдар бойынша рентабельділік мәнін анықтаймыз.
2010 жылы:
2011 жылы:
Өнімнің материал сыйымдылығы факторының өзгерісінің әсер етуін зерттеу
Басқа факторлардың деңгейлері өзгеріссіз қалып, тек өнімнің материал сыйымдылығы
.
Өнімнің материал сыйымдылығы факторының әсер етуін анықтау:
.
Өнімнің еңбек сыйымдылығы факторының өзгерісінің әсер етуін зерттеу
Басқа факторлардың деңгейлері өзгеріссіз қалып, тек өнімнің еңбек сыйымдылығы
.
Өнімнің материал сыйымдылығы факторының әсер етуін анықтау:
.
Өнімнің амортизация сыйымдылығы факторының өзгерісінің әсер етуін зерттеу
Басқа факторлардың деңгейлері өзгеріссіз қалып, өнімнің материал сыйымдылығы, еңбек
.
Өнімнің амортизация сыйымдылығы факторының әсер етуін анықтау:
.
Тозу коэффициенті факторының өзгерісінің әсер етуін зерттеу
Тек айналым қаражаттарының бекітілу коэффициенті өзгеріссіз қалып, басқа факторлардың
.
Тозу коэффициенті факторы әсер етуін анықтау:
.
Айналым қаражаттарының бекітілу коэффициенті факторының өзгерісінің әсер етуін зерттеу
Есепті 2011 жылы бойынша рентабельділікті анықтаймыз. Барлық бес фактор
Айналым қаражаттарының бекітілу коэффициенті факторы әсер етуін анықтау:
.
Сонымен, капитал рентабельділігінің өзгерісінің бес факторлы моделі бойынша келесі
немесе
Капитал рентабельділігінің бес факторлы моделіне сәйкес айналым қаражаттарының бекітілу
Рентабельділіктің факторлы модельдері кәсіпорынның қаржылық жағдайы көрсеткіштері мен қаржылық
Сонымен қатар рентабельділіктің факторлы модельдері кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығын болжамдаудың
((( . Корпорациялардың ақша ағындарын басқару тиімділігін арттыру
Қаржылық стратегия – бұл кәсіпорынды ақшалай қаражаттармен қамтамасыз ету
Кәсіпорынның қаржылық стратегиясы кәсіпорынның қызметінің барлық жақтарын қамти
Кәсіпорынның қаржылық мүмкіндіктерін жан-жақты есепке ала отырып, сыртқы және
Кәсіпорындар басты қаржылық стратегия, оперативті қаржылық стратегия және жеке
Басты қаржылық стратегия кәсіпорын қызметін ұзақ мерзімде, бірақ болжамданатын
Сурет 5. Кәсіпорынның қаржылық стратегиясы
Дереккөз: Бригем Юджилл, Гапенски Луис. Финансовый менеджмент-Е-П: Экономическая школа
Оперативті қаржылық стратегия бір тоқсан немесе айға жасақталады және
Қаржылық стратегияның маңызды бөлігі ішкі нормативтерді жасау болып табылады,
Қаржылық стратегияның сәттілігі қаржылық стратегияның теориясы мен тәжірибесінің өзара
Кәсіпорынның қаржылық стратегиясын қалыптастыруға байланысты ұсыныстар кәсіпорынды қаржылық талдау
Басты қаржылық стратегияның нұсқауының сыртқы жағадайларына байланысты әр тоқсан
Қаржылық стратегияда кәсіпорынның қаржылық жағадайының негізгі сипаттамаларын жоспарлау жүргізіледі,
Кәсіпорынның қаржылық стратегиясын жасау 8 суретте көрсетілгендей дайындық кезеңінен
Кәсіпорында қалыптасқан қаржылық жағдайды, сыртқы қаржылы-экономикалық ортанының күтілетін өзгерістерін,
Қаржылық стратегияны жасаудың дайындау кезеңінің басты кездерінің бірі болашақтағы
Қаржылық талдау бір кезең немесе бірнеше болашақтағы жоспарланатын кезеңде
Графикалық, кестелік және коэффициенттік әдістермен қаржылық талдау нәтижелері бойынша
Сыртқы экономикалық ортаны болжамдау – қаржылық стратегияны жасаудың маңызды
Кәсіпорын дамуының болашақ бағдарламасы кәсіпорынның қаржылық стратегиясын жасау кезінде,
Кәсіпорында қаржылық қаражаттардың күтілетін түсімдер мен шығындары қарапайым, инвестициялық
Дайындық кезеңінде материалдарды өңдеу сапасы мен кеңдігіне стратегиялық мақсаттарға
Қаржылық жоспарлау мақсаттарын анықтау мен құрастыру. Қаржылық жоспарлаудың мақсаттары
Жоспарланатын кезеңде қаржылық жағдайды жетілдірудің негізгі критериін таңдау кәсіпорынның
Қаржылық стратегияны қалыптастыруға байланысты ұсыныстарды сапалы және сандық бағалау,
Кәсіпорынның қаржылық стратегиясының нұсқаулары бойынша болжамды қаржылық есептемені құру
Таңдалған ұсыныстарды енгізуді есепке ала отырып кәсіпорынның болжамды жағдайын
Жоспарланған кезеңге кәсіпорынның қаржылық жағдайын жетілдірудің негізгі критерийлеріне жетуді
Кәсіпорынның жоғары басшылығымен Қаржылық стратегияның бекітілуі. Қаржылық стратегия нұсқаулары
Қаржылық болжамдау – қаржылық жоспарлаудың негізгі элементі. Ол кәсіпорынның
Қаржыландыру қажеттіліктерін болжамдаудың негізгі қадамдарын белгілейік:
Статистикалық немесе басқа әдістер арқылы сату болжамын құру.
Ауыспалы шығындар болжамын құру
Сатудың қажетті көлеміне жету үшін қажетті негізгі және айналым
Сыртқы қаржыландыру қажеттілігін есептеу және қаражаттар көздерінің рационалды
Бірінші қадамды маркетологтар жасайды. Екінші, үшінші және төртінші қадамдарды
Қаржылық болжамдаудың екі негізгі әдістері бар. Олардың бірі –
Сонымен, барлық есептеулер үш жорамал негізінде жасалады:
1. Белгілі бір пайызға сату көлемінің өсуі кезінде ауыспалы
2. Негізгі құралдар құнының өсу пайызы болжамдау кезеңінің басында
3. Ұзақ мерзімді міндеттемелер және акционерлік капитал болжамға өзгеріссіз
Мұның бәрін есептегеннен кейін қажетті активтерді пассивтермен жабуға жеткіліксіз
,
мұндағы, СҚ – қосымша сыртқы қаржыландыру қажеттелігі;
Афакт. – есепті баланстың өзгеретін активтері;
Пфакт. – есепті баланстың өзгеретін пассивтері;
ӨӨТТ - өнімді өткізуден түскен табыс.
Формула есепті кезең активтері, ӨӨТТ өсімінің қарқыны және
Бұл жағдайды «Ұлы қабырға» Қазақ-Қытай бұрғылау компаниясы қарастырамыз.
2011 жылы бойынша өткізу рентабельділігі:
2010 жылғы өткізу рентабельділігі 29,7% құрайды. Төленген дивиденд сомасы
Өнімді өткізуден түскен табыс өсімі
2010 жылмен салыстырғанда 2011 жылы:
;
2009 жылмен салыстырғанда 2010 жылы:
;
ӨӨТТ орташа өсімі:
.
ӨӨТТ 2009 жылға болжамды өсімі 132,6% құрайды. ӨӨТТ 2010
14 кесте.«Ұлы қабырға» Қазақ-Қытай бұрғылау компаниясы болжамды балансы
(мың теңге)
Актив 2010 ж. балансы Болжамды баланс
Есептелуі 2011 ж. болжамды
1. Ағымдағы активтер 358113845 358113845*1,326 474858958,5
2. Ұзақ мерзімді активтер 376823544 376823544*1,326 499668019,3
Баланс ∑1 734937389 734937389*1,326 974526977,8
Пассив
1. Қысқа мерзімді міндеттемелер 108335612 108335612*1,326 143653021,5
2. Ұзақ мерзімді міндеттемелер 100843962 өзгеріссіз 100843962
3. Жарғылық капитал 259276481 өзгеріссіз 259276481
4. Бөлінбеген табыс 266383385 266383385+546587526*0,297-546587526*0,297*0,232 391057813,2
5. Басқа меншікті капитал 97949 өзгеріссіз 97949
Баланс∑2 734937389 пассив баптарының қосындысы 894929226,7
Дереккөз: «Ұлы қабырға» Қазақ-Қытай бұрғылау компаниясы қаржылық есептемесі.
Сыртқы Қаржыландыру қажеттілгі = 974526978мың теңге – 894929227 мың
Екінші модификация, яғни «формула әдісі» бойынша сыртқы қаржыландыру қажеттілігін
СҚ = 734937389мың теңге х 0,326– 108335612мың теңге х
– 546587526мың теңге х 0,297 х (1 – 0,232)
Сонымен, болжамданылған сату көлемін қамтамасыз ету үшін 116745113(47488958,5
Нәтижелер үш рет бірдей болды. Кәсіпорын қаржыгерлері 79597751 мың
Кәсіпорынның қаржылық стратегиясын құру, оның ішінде болжамды баланс жасау
Қаржылық стратегияның нақты міндеттері төмендегідей болып келеді:
- табысты жоғарылату;
- инвесторларды тарту;
- компанияның қаржылық тұрақтылығын қамт ету:
- оны басқару жүйесін жетілдіру.
Компанияны стратегиялық қаржылық басқарудың негізі стратегиялық қаржылық жоспарлау болып
Жоғарыда аталған барлық қадамдарды орындай отырып, кәсіпорында дұрыс жасалған
Компания мұнайды ҚазТрансОйл АҚ-ның құбыры ӨАС және КТК-ның құбыры
Баланс активтерінің құрамы мен құрылымының динамикасын талдау – кәсіпорынның
Кәсіпорынның жалпы қаржыларының құрамы мен құрылымын талдау деректері бойынша
«Ұлы қабырға» Қазақ-Қытай бұрғылау компаниясы қаржылық құралу көздері бойынша
Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығын сипаттайтын көрсеткіштер жүйесі есептелді: қаржылық тұрақтылықтың
«Ұлы қабырға» Қазақ-Қытай бұрғылау компаниясы тәуелсіздік коэффициенті 2009 жылы
Кәсіпорынның қаржылық жағдайын бейнелейтін көрсеткіштер ішінде өтімділік коэффициентінің маңыздылығы
Кәсіпорынның активтерді тиімді пайдалану көрсеткіші ретінде рентабельділік көрсеткіші алынады.
Рентабельділікті талдау үшін үш және бес факторлық модельдер қолданылады.
Капитал рентабельділігіне әсер етуші факторларды анықтауда бес факторлы модельді
Рентабельділіктің факторлы модельдері кәсіпорынның қаржылық жағдайы көрсеткіштері мен қаржылық
Қаржылық стратегия – бұл кәсіпорынды ақшалай қаражаттармен қамтамасыз ету
Қаржылық стратегия жасау қадамдары келесі кезеңдерден құралады: дайындық кезеңі;
Қаржылық болжамдау – қаржылық жоспарлаудың негізгі элементі. Қаржылық болжамдаудың
«Сатулардан пайыздар әдісі» бойынша «Ұлы қабырға» Қазақ-Қытай бұрғылау компаниясы
ҚОРЫТЫНДЫ
Кәсіпорынның қаржы ресурстарын басқару – бұл белгілі бір нәтижеге
Кәсіпорынның қаржы ресурстары – бұл қаржылық міндеттемелерді орындауға және
Қаржыларды ұйымдастыру қағидалары келесілер болып табылады: коммерциялық-шаруашылық есеп, жоспарлылық,
Кәсіпорыннның сәтті қызметі қаржылық ресурстарды тиімді басқарусыз мүмкін емес.
кәсіпорынның бәсекелестік жағдайда өмір сүруі;
банкроттықтан және ірі қаржылық сәтсіздіктен қашу;
бәсекелестермен күресте көшбасшылық;
кәсіпорынның нарықтық құнын жоғарылату;
кәсіпорынның экономикалық потенциал өсімінің қолайлы қарқыны;
өндіріс пен өткізу көлемдерінің өсімі;
табысты жоғарылату;
шығындарды төмендету;
рентабельді қызметті қамтамасыз ету және т.б.
Кәсіпорын таңдаған мақсатқа жету көбіне кәсіпорынның қаржылық ресурстарын басқарудың
Ақшалай қаражаттарға қорларды басқару теориясында жасалған және ақшалай қаражаттар
Қаржы ресурстарын қолданудың тиімділігін жоғарылатудың маңызды құралдарының тағы біреуі
«Ұлы қабырға» Қазақ-Қытай бұрғылау компаниясы көмірсутектері шикізатын барлау, өңдеу,
«Ұлы қабырға» Қазақ-Қытай бұрғылау компаниясы мұнай өндіру көлемі 2009
Есепті 2011 жылы Компанияның операциялық қызметінің нәтижелері мен қаржылық
Кәсіпорынның қаржылық стратегиясын құру, оның ішінде болжамды баланс жасау
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
«Қазақстан қаржы нарығы» оқулық Баймұратов О Б Алматы
Әмірқанов Р.Ә., Тұрғұлова А.Қ. «Қаржы менеджменті»; Алматы, 2010ж.
Кадерова Н.Н “Корпоративтік қаржы” Алматы “Экономика” 2008ж
Өсербайұлы С. “Корпоративтік қаржы” Алматы Қазақ университеті 2005ж.
Кошкарбаев К.У. «Финансовые ресурсы корпорации: теория, парктика и менеджмент»
Мейiрбеков А.Қ., Әлiмбетова Қ.Ә. Кәсiпорын экономикасы: Оқу құралы.
Ковалев В.В. Курс финансового менеджмента : учебник / В.
Финансовый менеджмент [Электронный ресурс] : электронный учебник. - Электрон.
Бланк И.А. «Основы финансового менеджмента». Учебный курс. 2-х.-
6 Дүйсенбаев К.Ш., Төлегенов Э.Т., Жұмағалиева Ж.Г. Кәсіпорынның
Савицкая Г.В. «Анализ хозяйственной деятельности предприятия». - Москва, Инфра-М,
Сидоров М.Н., Федотов А.А. Национальный доход: факторы роста. Структура.
http://www.worldbank.org/ifa/rosc_aa_kaz_kaz.pdf .
АСТАНА. Сәуірдің 20 - сы. BNews.kz.
http://www.turkistan.kz/last/dis_sov_ru/ekonomika/avtoreferat/niyazov_t.doc
Бесфамилиев А, Цыганов И. Управление рисками и страхование ипотечной
Битков В.П., Насибен Е.Е . Формы правления кредитного риска.
Бригем Юджилл, Гапенски Луис. Финансовый менеджмент-Е-П: Экономическая школа ,1998.-458c.
Велисова Т, Севрук В.Т. Банковские риски- М.:
Гаджиев Ф.Р. Управление валютными рисками// Деньги и кредит. -1999.
Құлпыбаев С. Қаржы : оқулық Алматы : Экономика,
Румянцева Е.Е «Новая экономическая энциклопедия».-Москва, Инфра-М, 2006г.
Трохина С.Д., Ильина В.А., Морозова Т.Ф. «Управление финансовым состоянием
Сатыбалдин С.С. «Учет и Затраты на производство
Шеремет А.Д. «Теория экономического анализа». - Москва, Инфра-М, 2006.
Галицкая С.В. «финансовый менеджмент» Эксмо, 2008г.
Баканов М.И. , Шеремет А.Д. «Теория экономического анализа: учебник.».
Шохин Е.И. «финансовый менеджмент» ,КноРус; Москва 2010г.
Назарова В.Л. Шаруашылық жүргізуші субьектілердегі бухгалтерлік
есеп. Оқулық Экономика 2005ж.
Гусева Е.Г. "Управление производством на предприятии" учебно-практическое пособие -
Сапарова С.С. «Финансовый менеджмент» Экономка,Алматы-2008г.
www.fattah-finance.kz
http://www.emoney.ru/news/98.12.09.htm
81
Сурет 2. Кәсіпорынның меншікті капиталының құрылымы
қ
Мақсатты қаржы-ландыру
Жарналар
Бөлінбеген
табыс
Жинақ
қорлары
Резервтік
капитал
Жинақталған
табыс
Қосымша
капитал
Акционерлік қоғамның акцияларына сыйақы
Жарғылық капитал
Кәсіпорын жинақтаған резервтер
Заңды және же-ке тұлғалардың басқажарналары
Меншік иесі-нің ұсынған капиталы
Кәсіпорынның
меншікті капталы
Кәсіпорынның қаржылық стратегиясы
Кәсіпорынның қаржылық стратегиясының құрамы
Негізгі және айналым қаражаттарын оптими-зациялау
Табысты бөлуді оптими-зациялау
Қолма-қолсыз есеп-айырысу облысында саясат
Бағалы қағаздар облысында саясат
Капиталды басқару
Салық менеджменті
Кәсіпорынның қаржылық стратегиясының объектілері
Қаражаттар-дың табыстары мен түсімдері
Қаражаттар-дың шығыс-тары мен аударымдары
Бюджет пен бюджеттен тыс өзара қатынастар
Несиелік қатынастар

Ұқсас жұмыстар

Қысқа мерзімді міндеттемелер

Қаржылық стратегияның түрлері

Корпорацияның қаржылық стратегиясының мәні мен мазмұны

Кәсiпорын стратегиясының мәнi мен түрлерi

Корпорацияның қаржылық стратегиясы мен тактикасы

Қаржы менеджментінің стратегиясы мен тактикасының сәйкес келуін бағалау

Компанияның қаржылық стратегиясы

Қаржылық жоспарларды басқарудағы қаржы стратегиясының рөлі

Кәсіпорынның қаржылық саясатының стратегиясы мен тактикасын қалыптастырудың теориялық негіздері