Қазақстан Республикасының әлеуметтік - экономикалық дамуындағы зейнетақы қорлары
ЖОСПАР
Кіріспе 2
І-бөлім. Қазақстан Республикасындағы зейнетақымен қамтамасыз ету 3
1.1 Зейнетақы қорларының мәні, мақсаты және міндеттері 3
1.2 Зейнетақы қорларының елдің әлеуметтік-экономикалық дамуындағы атқаратын қызметтері
ІІ-бөлім. Қазақстан Республикасының әлеуметтік-экономикалық дамуындағы зейнетақы қорлары 18
2.1 Қазақстан Республикасының 1997 жылғы зейнетақы реформасы, оның
2.2 Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық дамуындағы мемлекеттік емес зейнетақы қорларын
Қорытынды 25
Қолданылған әдебиеттер 28
Кіріспе
Әлемнің көптеген елдерінде зейнетақы қорларының жұмысы қайтадан түрлендірілуде.
1998 жылы Қазақстан ТМД елдерінің арасында бірінші болып
Қазақстандық зейнетақы қорларының жүйесінің негізіне Чилидегі зейнетақы қорларының
Қазақстан Республикасының әлеуметтік – экономикалық дамуындағы маңызды рөлді
Халықты зейнетақымен қамтамасыз ету мәселесі әр кезде әр
Курстық жұмыстың мақсаты зейнетақы қорларын ары қарай дамытуды
Осы курстық жұмыфстың мақсатына жету үшін мынадай міндеттерді
- зейнетақы қорлары реформасының барысын сипаттау;
- халықты зейнетақымен қамтамасыз ету жүйесінің ахуалын қарастыру;
- зейнетақы қорларының қаржы нарығындағы ролін пайымдау.
Курстық жұмыстың құрылымы, кіріспе, екі бөлім және қорытындыдан
Курстық жұмыстың көлемі компьютермен терілген 29 беттен тұрады.
І-бөлім. Қазақстан Республикасындағы зейнетақымен қамтамасыз ету
1.1 Зейнетақы қорларының мәні, мақсаты және міндеттері
Қазақстанда зейнетақы реформасының басталғанынан бері 7 жыл асып
Альтернативті үлестіруші жүйе жинақтаушы зейнетақы жүйесі болып табылады.
Жинақтаушы зейнетақы қорлары бір миллиардтан аса АҚШ долларын
Енді мемлекеттік емес жинақтаушы зейнетақы қорларының міндеттеріне тоқталсақ,
Қазақстан Республикасы Үкіметінің белгілеуі бойынша зейнетақы активтерінің төлемдерін
жеке зейнетақы активтерінің қорының есебін жүргізуге;
зейнетақы алушы мен салымшылардың қорлары туралы өздеріне мәлімет
зейнетақықорының жағдайының мәліметтерін құпияда сақтауға;
зейнетақы қоры заңға сәйкес жүргізілуіне;
зейнетақы алушының өтініші бойынша оның зейнетақы қорын басқа
зейнетақы активтерін инвестициялық бақылау үшін зейнетақы активтерін басқаратын
мемлекеттік емес жинақтаушы зейнетақы қорымен келісімге тұрған азаматтарға
1.2 Зейнетақы қорларының елдің әлеуметтік-экономикалық дамуындағы атқаратын қызметтері
Кәрілік алдындағы қорқыныш бұл әр адамға табиғатпен берілген
2002 жылдың соңында Қазақстандық азаматтарды зейнетақымен қамтамасыз етудің
2002 жылғы 29 желтоқсандағы № 369-11 заң екі
Зейнетақы заңдылығындағы басты жаңалық бұл жеке ерекше институт
Жаңартылған зейнетақымен қамтамасыз ету туралы заңы зейнетақы активтерін
Зейнетақымен қамтамасыз ету туралы заңның ескі баспасы бойынша
Бұл жаңа енгізілген өзгерістен мемлекеттік жинақтаушы зейнетақы қоры
Жақын арада кейбір жинақтаушы зейнетақы қорының зейнетақы активтерін
Біріншіден, өкілетті орган – лицензиялар тарапынан қатаң нормативтік
Екіншіден, зейнетақы активтерін инвестициялық басқаруды жүзеге асыратын
Тағы да бір зейнетақы заңдылығына енгізілген маңыздырақ өзгерістердің
Егер 2003 жылға дейін зейнетақы жарнасының жүйесі екі
Жинақтаушы зейнетақы жүйесінің қызмет етудегі 5 жылдың ішінде
Бұл жерде тағыда бір маңыздырақ факторлардың ретінде тұрғындардың
Зейнетақы заңдылығы негізгі өзгеріс ретінде зейнетақылық қызмет көрсету
2003 жылдың басынан бастап зейнетақы заңында 2002 жылдың
Зейнетақы заңындағы жаңа өзгерістерге сәйкес қызмет етуші зейнетақы
Сақтандыру компанияларының басқа зейнетақы заңдағы өзгеріске сәйкес нарықта
Агент ретінде Қазақстанда өздерінің тұрақты мекемесі, филиалы мен
Ұлттық банктің басқа зейнетақылық қызмет көрсету нарығында мемлекет
Егер бұрын жинақтаушы зейнетақы қоры мен зейнетақы активтерін
Жалпы алғанда зейнетақы заңына жаңа түзетулер жинақтаушы зейнетақы
Қазақстанның зейнетақы мен қызмет көрсету нарығында, бүгінгі күні,
Ұлттық банктің мәліметтері бойынша 2003 жылдың басында
Егерде алдағы уақыттарда зейнетақы активтерінің өсуі осындай қарқынмен
Өткен жылы Қазақстанның жинақтаушы зейнетақы жүйесіндегі негізгі айтулы
2002 жылы нарық қатысушыларының сандық құрамы мен жинақтаушы
2003 жылдың басында Қазақстанда 16 жинақтаушы зейнетақы қоры,
1-кесте
2003 жылдың 1 қаңтарындағы жағдайға сәйкес Қазақстанның жинақтаушы
Зейнетақы қорының атауы
Зейнетақы активтері
млн. тг. Зейнетақы активтерінің таза сомасы Нарықтық үлесі
%
млн. тг. млн. долл.
МЖЗҚ 75 773,8 75 649,5 485,4 28,05
"Қазақстан халық банкі" ЖЗҚ 60 831,9 60 797,4
Ұлар Үміт 46 504,5 46 349,9 297,4 17,21
ABN AMRO-КАЗПИЙ МУНАЙ ГАЗ 18 922,7 18906,7 121,3
Сенім 12 757,1 12 740,9 81,8 4,72
Құрмет 11 169,3 11 165,3 71,6 4,13
Қазақмыс 8 857,5 8 841,2 56,7 3,28
Валют-Транзит Фонд 7 888,5 7 879,9 50,6 2,92
Қазақстан 7 342,4 7 332,3 40,0 2,72
Нефте-Газ-Дем 6 433,4 6 423,8 41,2 2,38
Халық зейнетақы қоры 5 072,3 5 063,4 32,5
Қорғау 3 916,1 3 914,2 25,1 1,45
Отан 2 595,7 2,595,3 16,7 0,96
Қонаев атындағы МеЖЗҚ 820,9 820,7 5,3 0,30
Филип Моррис Қазақстан 649,0 648,2 4,2 0,24
Капитал 624,1 623,8 4,0 0,23
Барлығы 270 159,2 269 752,5 1 730,8 100,00
* №3 РЦБ Казахстана
5 жылдың қорытындысы бойынша зейнетақы мен қызмет көрсету
Зейнетақы активтерінің мөлшері 100 млн. доллардан асатын 4
Олардың зейнетақы активтерінің мөлшері 20-дан 100 млн долларды
2002 жылдың қорытындысы бойынша зейнетақы активтерінің көлемі жағынан
2002 жылдың ішінде ол 4,3%–ға дейін төмендеді. Ал
Өзінің нарықтағы үлесін төмендетіп алғандарда кездеседі: "Сенім"
2-кесте
2002 жылғы Қазақстанның жинақтаушы зейнетақы қорының активтерінің
Зейнетақы қорының атауы Зейнетақы активтерінің сомасы Зейнетақы активтерінің
Басына 2002ж. аяғына 2002ж. млн.тг. %
МЖЗҚ 58 998,6 75 773,8 16 775,2 28,4
"Қазақстан халық банкі" ЖЗҚ 39 058,1 60 831,9
Ұлар Үміт 31 452,2 46 504,5 15 052,3
ABN AMRO-КАЗПИЙ МУНАЙ ГАЗ 12 127,0 18 922,7
Сенім 9 035,3 12 757,1 3 721,9 41,2
Құрмет 6 507,8 11 169,3 4 661,5 71,6
Қазақмыс 6 482,5 8 857,5 2 375,0 36,6
Валют-Транзит Фонд 4 016,9 7 888,5 3 871,6
Қазақстан 4 700,1 7 342,4 2 642,3 56,2
Нефте-Газ-Дем 3 982,7 6 433,4 2 450,7 61,5
Халық зейнетақы қоры 2 971,3 5 072,3 2
Қорғау 2285,1 3916,1 1631,0 71,4
Отан 114,0 225,95 2481,7 2177,5
Қонаев атындағы МеЖЗҚ 514,7 820,9 306,2 59,5
Филип Моррис Қазақстан 420,6 649,0 228,4 53,4
Капитал 0,0 624,1 624,1 -
Барлығы 182669,7 270159,2 87489,5 47,9
* №1 2003 РЦБ Казахстана
Жоғары да айтып өткендей 2002 жылы жиынтық зейнетақы
2002 жылдың қорытындысы бойынша мемлекеттік емес жинақтаушы зейнетақы
Абсолюттік шамасы бойынша 2002 жылы активтерінің өсуінен
2002 жылдың соңына қарай зейнетақы активтерін басқаруға лицензияны
4-кесте
2003 жылдың 1 қаңтарындағы жағдайға сәйкес зейнетақы активтерін
ЗАБК атаулары Зейнетақы активтерінің барлығы, млн. тг. Зейнетақы
Нарықтық үлесі
%
Млн тг
млн долл
МЖЗҚ 75 773,8 75 649,5 485,4 28,05
Қазақстан Халық банкінің ЗАБК
63 427,6
63 392,7
406,8
23,48
Жетысу 61 795,4 61 614,9 395,3 22,87
ABN AMRO Asset Management
25 268,1
25 247,1
162,0
9,35
BTA Asset Management
18 511,7
18 497,6
118,7
6,85
BESTІNVEST 12 757,1 12 740,9 81,8 4,72
Актив-Инвест 7 888,5 7 879,9 50,6 2,92
Ақ ниет 4 737,0 4 734,9 30,4 1,75
Нұр-Траст
0,00
Барлығы 270 159,2 269 752,5 1 730,8 100,00
* №2 2003 РЦБ Казахстана
4 кестеден көріп отырғанымыздай 2002 жылы зейнетақы активтерін
Өкілетті органның бекітілген ережесіне сәйкес номиналды (К2) және
5-кесте
Жинақтаушы зейнетақы қорының 2002 жылға номиналды (К2) және
ЖЗҚ атауы 01.2001ж.-01.2002ж. 12.2001ж.-12.2002ж. 2002ж.
ауытқуы
К2 К3 К2 К3 К2 К3
МЖЗҚ 15,29 8,76 14,80 7,69 -0,49 -0,07
Қазақстан 16,22 9,65 13,27 6,26 -2,95 -3,39
Құрмет 16,57 9,97 13,27 6,26 -3,30 -3,71
Нефте-Газ-Дем 16,15 9,58 13,2 6,12 -3,03 -3,46
Қазақмыс 14,89 8,39 13,01 6,02 -1,88 -2,37
Ұлар Үміт 14,34 7,87 12,97 5,98 -1,37 -1,89
Сенім 15,16 8,64 12,91 5,92 -2,25 -2,72
"Қазақстан халық банкі" ЖЗҚ 14,01 7,56 12,71 5,73
ABN AMRO-КАЗПИЙ МУНАЙ ГАЗ 14,69 8,20 12,64 5,67
Халық зейнетақы қоры 15,93 9,37 12,46 5,50 -3,47
Валют-Транзит Фонд 14,67 8,18 12,38 5,42 -2,29 -2,76
Қонаев атындағы МеЖЗҚ 14,42 7,94 11,87 4,94 -2,55
Филип Моррис Қазақстан
11,42 4,52
Қорғау 15,29 8,76 11,36 4,47 -3,93 4,29
Отан
9,87 3,07
Орташа алғанда
8,45
5,83
-2,62
* №2 РЦБ Казахстана 2003ж.
Кестеден көріп отырғанымыздай 2002 жылдың қорытындысы бойынша барлық
Биржа талдаушыларының ойынша бұл жинақтаушы зейнетақы қордың өткен
2002 жылы зейнетақы активтерінің жиынтық инвестициялық портфелінің құрылымы
Негізгі қарыздың барлық көлемінің (350,0 млн. доллар )
Коммерциялық банктерге тиесілі еурооблигацияны жабудан түскен ақшаның
2002 жылдың қорытындысы бойынша жинақтаушы зейнетақы қорының инвестициялық
6-кесте
2002 жылдың қорытындысы бойынша агретталған инвестициялық портфелінің құрылымы*
Қаржы құрылымының атауы Жыл басына % Жыл соңына
Мемлекеттік бағалы қағаздары, барлығы
Оның ішінде:
1) айналу мерзімі 1 жылдан төмен, тг-мен белгіленген
5,16 48,17
12,43 12,64
7,27
2) Қаржы министрлігінің айналу мерзімі 1ж. асатын, тг-де
10,95
12,54
1,59
3) Қазақстанның егемендік қарызының еврооблигациясы
44,05
22,76
21,29
4) Қазақстанның жергілікті атқарушы органдарының АҚШ долларында белгіленген
0,65
0,44
0,21
Қазақстандың эмитенттердің мемлекеттік емес қаржылық инструменттері, барлығы
оның ішінде:
1) теңгемен номиналданған қазақстандық эмитенттерінің акциясы 32,47
3,64 37,04
3,85 4,59
0,21
2) теңгемен және АҚШ долларымен номиналданған қазақстандық эмитенттерінің
20,17
24,33
4,16
3) теңгемен номиналданған депозиттер және депозиттік сертификаттар
0,87
4,99
4,12
4) АҚШ долларымен номиналданған депозиттер және депозиттік сертификаттар
7,79
0,87
-6,92
Шетел валютасымен номиналданған
Шетелдік эмитенттердің бағалы қағаздары
Оның ішінде:
1) шетел эмитентерінің мемлекеттік бағалы қағаздары 6,71
- 14,80
4,92 8,09
-
2) шетел эмитенттерінің мемлекеттік емес бағалы қағаздары 3,06
0,07
3) халықаралық қаржылық ұйымдардың бағалы қағаздары 3,65 6,75
Портфелдегі барлығы 100,00 100,00
* №2 РЦБ Казахстана 2003г.
6-шы кестеде көріп отырғанымызды Қазақстанның егемендік қарызының еврооблигациясы
Бұл жалпы алғанда мемлекеттік бағалы қағаздардың жиынтық портфелінің
2002 жылы жалпы алғанда зейнетақы активтерін инвестициялаудың құралдары
Зейнетақылық қызмет көрсету нарығында, зейнетақы активтерін инвестициялау үшін
2003жылдың 1-ші қаңтарынан бастап күшіне енген зейнетақы заңдылықтарына
ІІ-бөлім. Қазақстан Республикасының әлеуметтік-экономикалық дамуындағы зейнетақы қорлары
2.1 Қазақстан Республикасының 1997 жылғы зейнетақы реформасы, оның
Қазақстанның зейнетақы қызмет көрсету нарығында, бүгінгі күні, басқа
1997 жылғы 20 маусымда Қазақстанда еліміздегі алғашқы жинақтаушы
Жалпы мемлекеттік емес жинақтаушы зейнетақы қоры – салымшылардың
Жинақтаушы зейнетақы қорының салымшысы болып зейнетақы төлемін алушының
Мемлекеттік емес жинақтаушы зейнетақы қорының негізгі көрсеткіштерінің (салымшылары
Жинақтаушы зейнетақы қорларының қызметін реттеу бойынша комитет
1998 жылдың қаңтарынан бастап жинақтаушы зейнетақы жүйесінің елде
Бұл күнде ҚР зейнетақы қызметін көрсету нарығы мына
Қазақстан Республикасының зейнетақы нарығы.
2.2 Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық дамуындағы мемлекеттік емес зейнетақы қорларын
Жинақтаушы зейнетақы қорлары қалыптасып жұмыс жасағаннан бері соңғы
Мемлекеттік бағалы қағаздарға салынған зейнетақы активтері зейнетақы қорларының
Соңғы кездерде мемлекеттік жинақтаушы зейнетақы қорды жекешелендіру туралы
- мемлекеттік жинақтаушы зейнетақы қорының жекешелендірілуі аяқастынан болмауы
мемлекеттік жинақтаушы зейнетақы қорының салымшыларына 3 айдан 6
мемлекеттік жинақтаушы зейнетақы қорының салымшылары ойластырылған таңдау жасауы
егер қазіргі таңда мемлекеттік жинақтаушы зейнетақы қоры
мемлекеттік жинақтаушы зейнетақы қоры жекешелендіру фактісі, өз
Зейнетақы активтерін басқаруды зейнетақы активтерін басқару бойынша компанияға
Жинақтаушы зейнетақы жарналарының жиналу мәселелері туралы да айта
Зейнетақы қорларының өмірде кезекті ретін және алдын ала
Тәжірибеде банкроттық кезеңде ұсталынған және өз уақытында аударылмаған
Мемлекеттік реттеуші органның басшылары жинақтаушы зейнетақы қорының қызметін
құқықтық инфрақұрылым жағдайы мен байланысты;
жұмыс берушілермен міндетті зейнетақы жарналарын төлемеуі және өз
өмірлік төлем сызбасын ендірумен байланысты;
зейнетақы активтерін орналастыру үшін қаржы құралдарының жеткіліксіздігімен байланысты
Осы мәселелерді шешу мен байланысты мынадай ұсыныстар қарастырылған.
Жарналардың аударылуын кешіктіру үшін айыппұлдар санкция түріндегі жауапкершілік
Зейнетақы қорларының инвестициялық қызметі жөнінде айтқан кезде мынандай
Жинақтаушы зейнетақы жүйесі туралы халықтың төмен мәлімет алмауы
Төлемейтін кәсіпорындар мәселесін шешуге мынадай ұсыныстар жасауға болады:
зейнетақы қорларын аударуды міндетті төлемдер қатарына жатқызу керек;
салық органдарына төлемейтін кәсіпорындардан зейнетақы қорларын уақтылы аудармағаны
Қазақстанның жинақтаушы зейнетақы жүйесінің дами бастауынан-ақ салымшының жинақтаушы
Бұдан әрбір салымшының жарнасы сәйкесінше зейнетақы қорына түседі.
Зейнетақы активтерін тиімді басқару негізгі 2 элементтен –
Қорытынды
Қазақстандағы экономиканың тұрақтала бастаған жағдайындағы ЗЖҚ қаржы нарықтарында
Бірақ өткен жылғы есеп беруде кейбір зейнетақы қорларының
Жалпы мемлекеттік емес жинақтаушы зейнетақы қоры – салымшылардың
Альтернативті үлестіруші жүйе жинақтаушы зейнетақы жүйесі болып табылады.
Жақын арада кейбір жинақтаушы зейнетақы қорының зейнетақы активтерін
Біріншіден, өкілетті орган – лицензиялар тарапынан қатаң нормативтік
Екіншіден, зейнетақы активтерін инвестициялық басқаруды жүзеге асыратын
Алдағы уақытта зейнетке шығу уақыты Қазақстанда тағы 2-4
Қазақстанның зейнетақы мен қызмет көрсету нарығында, бүгінгі күні,
Ұлттық банктің мәліметтері бойынша 2003 жылдың басында
Зейнетақы қорларының инвестициялық қызметі жөнінде айтқан кезде мынадай
Қорыта келгенде, зейнетақы реформасының болашақ өмірі туралы шешім
Қорыта келе зейнетақы реформасының тәжірибесі біздің елімізде қарқынды
Қолданылған әдебиеттер
Қазақстан Республикасының зейнетақымен қамтамасыздандыру туралы заңы.
А. Алибаев "Пенсионная реформа в Казахстане" РЦБК 2001г.
Е. Нурмуханбетов "Об актуальности и необходимости некоторых новых
А.Алибаев. "Зарубежный опыт реформирования пенсионных систем" РЦБК 2002
Е.Нурмуханбетов "Пенсионная система в дейсвии Казахстанская и Чилийская
Е.Нурмуханбетов "Накопительная пенсионная система Казахстана 2002 года" РЦБК
А.Умбетов "Накопительная пенсионная система Казахстана" РЦБК 2002 №5
Е.Нурмуханбетов "Обзор рынка пенсионных услуг в первом квартале
А.Умбетов "Накопительная пенсионная система: проблемы и перспективы" РЦБК
А.Жолдасбеков "Возможный сценарий инвестирования пенсионных активов" РЦБК 2001
Х. Нурекенов "Некоторые реалии и проблемы управления пенсионными
К.Тулепбаев " Пенсионные активы растут но ….. "
А.Алибаев "Накопительная пенсионная система Казахстана: итоги, проблемы, перспективы"
А.Умбетов "Накопительная пенсионная система: проблемы и перспективы" РЦБК
2
Қазақстан Республикасының әлеуметтік - экономикалық дамуындағы зейнетақы қорлары
Қазақстан Республикасының зейнетақы нарығы
Жинақтаушы зейнетақы қорын мемлекеттік реттеу
Зейнетақы қорларының мәні, мақсаты және міндеттері
Қазақстанның жинақтаушы зейнетақы қоры нарығының құрылымы
Жинақтаушы зейнетақы қорларының зейнетақы активтерін талдау
Отандық корпоративті бағалы қағаздар рыногының жағдайына талдау
Зейнетакы
Қазақстан Республикасындағы зейнет ақы жүйесінің теориялық негіздері
Қаржының басқа экономикалық категориялармен байланыс