Оқытудың мақсаттары
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ 3
1 Жоғары оқу орнында оқыту барысында - коучингтік
1.1 Болашақ психолог мамандарды даярлауда жаңа оқыту технологияларының психологиялық
1.2 Жоғарғы оқу орнында оқыту барысында коучинг элементтерін қолдану
1.3 Оқыту барысында коучинг элементтерін қолдану мәселелері 30
2. Оқытудың интерактивті әдісі - коучингтің психолог
2.1 Эксперименттік зерттеу жұмысының жұмыстың барысы 38
2.2 Эксперименттік зерттеу жұмысының нәтижелерін талдау 40
ҚОРЫТЫНДЫ 59
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 61
КІРІСПЕ
Зерттеу жұмысының өзектілігі: Еліміздегі Жоғарғы оқу орнында студент
Біздер болашақ психологтар ретінде біздің мамандығымыздың аса қажетті, адам
Қазіргі таңда жоғарғы оқу орнында мұғалімнің студенттерге дәріс беруінде
Кәсіби құзіреттілік, жеке сапалары ол психологтың
Психологияның кез-келген сабағында интерактивті әдістерді қолдану үлкен қызығушылық пен
Зерттеу мәселесі: Студенттер сабақ барысында барлық мүмкіндіктері мен
Зерттеудің мақсаты: Коучинг элементтерін қолдану, оқытудың
Зерттеу нысаны: Коучинг элементтері оқыту психотехнологиясы
Зерттеу пәні: Жоғарғы оқу орны барысында интерактивті оқыту технологиясының
Зерттеу болжамы: Оқыту процесін арттыруда коучинг әдісін
Негізгі міндеттері:
Жоғары оқу орнында оқыту барысында коучингтік
Коучинг – тренинг студенттердің мүмкіндік ресурстарын дамытудың қазіргі
Оқытудың интерактивті әдісі - коучингтің психолог мамандарды даярлауда тиімділігіне
Зертеуден алынған алғашқы эмперикалық мәліметтердің нәтижелерін сандық және
Зерттеу жұмысының теориялық - әдіснамалық маңыздылығы ретінде К.Рудестамның
Зерттеу әдістері:
Жетістікке жету мотивациясын анықтау тесті;
Коучинг және интерактивті әдістерді қолдану тиімділігін анықтау барысында
Зерттеудің практикалық базасы: Абай атындағы Қазақ Ұлттық Педагогикалық Университетінің
Зерттеудің ғылыми жаңалығы: Зерттеу жұмысы студенттердің оқу-білім процесінде
Зерттеудің практикалық маңыздылығы: Зерттеу жұмысын оқыту тәрбие процесінде түрлі
Диплом жұмысының құрылымы мен көлемі: зерттеу жұмысы 2 бөлімнен,
1 Жоғары оқу орнында оқыту барысында - коучингтік
1.1 Болашақ психолог мамандарды даярлауда жаңа оқыту технологияларының психологиялық
Қазіргі таңда студент жастардың бойына білім беруде тек құрғақ
Сабақ барысында оқытудың бірнеше оқу формасы бар:
1) Пассивті- оқушы оқуда «объект» рөлінде орын алады. (тыңдайды
2) Активті – оқушы «субъект» рөлінде болып, ол (өзіндік
творчестволық) тапсырмалармен айналысады;
3) Интерактивті - өзара әрекет [1].
Интерактивті әдістің негізгі мазмұны, оқу процесінде қатысушы студенттердің
Жүргізуші жаттықтырушы - мұғалім қосылған жаңа ақпаратты ескере отыра,
Коучинг – бұл өзінің мақсаттары мен міндеттерінен тұратын арнайы
Шет елдерде бұл әдісті тек оқыту процесінде емес, сонымен
Павел Безручко пікірінше, «Коучингтің бір ерекшелігі ол белгісіз бір
Tim Gallwe көзқарасы бойынша, «Коучинг әдісі - ол әр
Коучинг әдісінің алғашқы негізін қалағандардың бірі Джон Уитмор пікірінше,
The Wall Street Journal бұл журналдағы мақалада коучинг әдісіне
"Dragon Pathways"атты тренерлер тобында да келесідей түсінік береді:
Қазіргі таңда коучинг термині тиімді, әрі жаңа термин болып
Коучингтің негізгі белгілері:
"Сoaching"(Коучинг) – жаттықтыру, дем беру, машықтандыру деген мағынада қарастырылады.
"Coaching" – Студенттерді жарыстарға немесе емтиханға даярлау, жаттықтыру (В.К
Коучинг – Студенттердің белгісіз білімді шешуде ізденуіне
Коучинг – ол студентке тиімді көмек беріп, өмірлік әрекеттерін
Коучинг – болашақ психолог мамандарының көзқарасы бойынша ол клиентке
Коучинг – ол студенттердің топ арасындағы қарым-қатынасын зерттеуге әсер
Коучинг оқу процесінде ол студенттердің бір – бірімен араласу
Студенттердің топ ішіндегі мәселелерімен жеке мәселелері де сәйкестене бастайды.
Оқытудың мақсаттары:
Оқыту - бұл студенттердің білім мен қабілеттіліктерін арттыру мақсатында
Студенттердің сабақ оқуындағы мақсаттары келесі негіздер бойынша ерекшеленеді
Студенттердің ұйымдасуы мен бағыттылығы;
Студенттердің мәселені шешу қабілеттіліктері;
Студенттердің қабілеттіліктері;
Студенттердің ізденуі;
Студенттердің ақпаратты жылдам қабылдауы;
Бейімделуі;
Жаңа ақпараттарды бұрынғымен байланыстыра алу мүмкіндіктері.
Бартц және Шайбл үздіксіз білім алудың келесі жақтарын көрсетіп
Студенттердің жаңа ақпараттарды ұстанып, өзара алмасуы;
Студенттердің кәсіптік біліктерін сабақтан тыс қолдана алуы;
Студенттердің өмірге қажетті білімдерін меңгеруі;
Студенттердің оқу-білім барысында жаңа ақпараттармен жабдықталуы.
Оқыту, студенттердің білім алуы ол мұғалімнің берген дәрістерінің нәтижелігінен
Студенттердің білімдерінің нәтижесі :
Білімінің артуы;
Студенттердің білімдермен алмасуы ;
Студенттердің өзіндік ізденістерінің артуы;
Студенттердің білімдерінің артуы мен жаңа ақпараттарды жетік меңгеруі;
Сабаққа деген пассивтіліктің күрт төмендеуі
Болашақ психолог мамандарды даярлауда коучинг элементтерін қолдану аспектілері.
ХХI ғасыр психологтар ғасыры деп аталғандықтан, психолог маманы жан
Л. К. Көмекбаева, З. Б. Мадалиева «Білім жүйесі мекемелеріндегі
Кәсіптік психограмма
Тұлғалық ерекшеліктер, кәсіптік білу.
Өзгелердің жағдайын түсінуге тырысу, назар аудару.
Қарым – қатынасқа бейімділігі, жылышырайлығы.
Жетекші болуға қабілеттілігі.
Жарқын жүзділігі.
Шыдамдылығы, төзімділігі.
Үлкен жауапкершілікті сезінуі.
Әртүрлі жұмыстарды толық орындау қабілеттілігі.
Еңбек іс-әрекетіне ынтасы.
Әрекеттегі ұқыптылығы.
Жаңа идеяларды тез игеруі, пікірдің өз еркіндігі.
Өз ойын еркін айтуға қабілеттілігі.
Есте сақтауы [3].
В. Н. Карандашевтың пікірі бойынша маман компетенттілігі ол
Кәсіби білім ол тек психолог маманына ғана емес, сонымен
Кәсіби біліктілік практик психологтың сәттілігін көздейді, оның психологиялық білімдерін
Кәсіби ғылымдылықтары осы білім нәтижесінде психолог өзіне сенімді, әрі
Қазіргі таңда болашақ психолог мамандарды даярлауда факультетте студенттерді белсенді
Н. А. Аминов және М. В. Молокановтың көрсеткіштері
Біздің көзқарасымыз бойынша практик – психолог келесі қасиеттерге ие
Объектіні дұрыс, әрі толығымен қабылдау қабілеттілігі, ситуацияда жедел
Объектінің ішкі жан толғанысын сезіне алу қабілеттілігі, ең бастысы
Адам қиындығына байланысты ол адамға өз көмегін көрсету, сыйластығын
Өзіндік талдау қабілеттілігі, өзіне деген қызығушылықтың өзге адамдар көзқарастарымен
Қарым – қатынас процесі кезінде өзімен басқара алуы, зейінді
Сонымен болашақ маман даярлауда психологтың жеке қасиеттері мен маман
Тренинг термині «қабылдау, үйрену, дайындық» ағылшын психофизиологы Р.Д.Кобсон жүйкелік-психикалық
С.И.Макшановтың психологиялық тренингте даму процесіне сүйенетін болсақ, ол айқын
Тренингті жүргізудің келесі нұсқаулары:
Өзіндік даму топтары.
Студенттер топтағы өзге студенттердің пікірін тыңдап, өздері келешекке жоспар
Іс-әрекет арқылы оқыту.
Топтың әрбір мүшесі өзінің жеке басының мәселесін шешеді. Бірақ
Арнайы дағдылар.
Индивидумның жалпы дамуы;
Өзара тұлға аралық қатынастың зерттелуі және құрылуы;
Ұжым әрекетінің оптимизация жолымен еңбек қатынастарының жақсаруы.
Тренингтік топ қатысушылардың ойлағандай өзгерістері мен тәсілдері болып табылады.
Топтағы қатысушылардың өзгерістері келесі факторларымен көрсетіледі:
Топқа мүше болу. Топқа мүше болудың өзі тиімді түрде
Топтың эмоциялық көмегі. Топтың эмоциялық көмегі өзара қызығушылықты тудырады.
Топтың өзге қатысушыларына көмек. Өзгелерге көмек беру - өзінің
Эмоциялық әсер ету мүмкіндігі. Эмоциялық әсер ете алу ол
Кері байланыс. Бұл адамның өзіндік мен түзеуінің пайда болуына
Бақылау және ойластыру. Тіпті енжар бақылау соның ішінде белсенді
Болашақ мамандарды даярлауда тренинг:
Жетіспейтін білімдерді толықтыруда қолданылады;
Студенттердің қателіктерін түзетуде;
ЖОО-да алынған білімдерді бекіту.
Адамдар арасында жүретін түсінбеушіліктер мен қиыншылықтар оларды өзара түсінуге
Әлеуметтік–психологиялық тренингтер бойынша студенттер тобына жүргізудің жалпы мазмұны.
Оқу процесі
Оқу процесі ол студенттердің өздерінің жеке білімдері мен
Бұл процесс ешқандай да тоқтаусыз алға қарай жылжиды. Студенттердің
Тәж Тәжірибе
Жос ЖЖЖоспар
Рефлекция
ҚорҚорытынды
Сурет 1. Оқыту процесінің құрылымы
Тәжірибе. Тәжірибе шын мәніндегі студенттердің алған білімдері бойынша тәжірибелері.
Рефлексия. Студенттердің белгілі бір мақсатқа жетуіндегі белсенді әрекеті.
Қорытынды. Көптеген жетістіктерді қорытындылау нәтижесінде анықтайды.
Жоспар. Студенттердің алған білімдерін келешекте қолдана алу
Сонымен коучинг дегеніміз – бұл адам дамуына бағытталған
Студент пен оқытушылардың немесе куратор мен
Балалар мен ата – ананың арасындағы
Оқу процесі барысындағы қарым -
Бизнес барысында коучинг әдісі бойынша
Коучтың тәуелсіз маманы өз клиенттерімен
Жетекшінің өз клиенттерімен қарым – қатынасы.
Бизнес барысында осы екі ситуация
Сезгіштік;
Мақсат;
Компентенттілік;
Жетістіктер.
Коучтнгке қатысу барысында студенттер осы негізгі төрт мақсатты
Студенттер мен оқытушылар арасында қарым-қатынасты түзету;
Нақтылық қарым - қатынас тудыру;
Міндеттерді айқын көрсету;
Студенттер арасындағы өзара ашық пікірталастық;
Студенттердің негізгі мүмкіндіктері;
Студенттердің мамандықтарына байланысты болашаққа құратын жоспарлары;
Студенттердің жоспарларына байланысты ізденістері
Дұрыс әрекеттерге байланысты міндеттер.
Студент пен оқытушы арасындағы қарым – қатынас барысында
Ұстаздың берген дәрісін тыңдау;
Студенттердің өзара әрекеттерін бақылау;
Өзгерістердің немесе берілген тапсырмалардың өзара айырмашылығын анықтау;
Берілген тапсырмалар нәтижелерін модельдеу;
Нәтижелерді өзара өңдеу.
Осы құзіреттіліктер негізін біз үнемі емтихандарда іске асырамыз,
Сонымен, студенттердің өзара мүмкіндіктерін коучинг арқылы анықтау үшін
Сабақта дәріс алу барысында пайда болатын сұрақтар;
Студент пен мұғалім арасында пайда болатын кері байланыс;
Студенттердің мұғалімге өз дәйектерін анық түрде көрсету мүмкіндіктері;
Мұғалімнің ұсыныстарына өз пікірлерін білдіру;
Сабақ барысында өз пікірлерін айғақты түрде көрсету.
Осы негізгі себептерді негізінен біз студенттер сабақ барысында
Осы жүйе студенттердің дұрыс әрекетке
Студенттер біліктілігінің қажеттілігі;
Мотивация;
Алған білімін тез арада қолданысқа
Студенттердің өзара пікірлерінің өзара әсер
Студенттердің алға қойған мақсаттарына қолжетерлігі
Осы анықталған бірнеше қағидалар барысында студенттің сабақтағы алған
«Коуч-2» жүйесінің көрсеткіші. Бұл жүйенің негізгі
Студенттердің танымалдылығы;
Студенттердің сабақ барысында алға қойған мақсаттарын анықтау;
Студенттердің компетенттілігі;
Студенттердің сабақ барысында алған білімдерінің жетістіктері.
Егер студент белгілі бір мәселеден қалай шығарын
Сонымен қатар коучинг әдісі барлығына бірдей қолданыла бермейді,
Студенттердің өзара қарым – қатынасы;
Студенттердің алған білімінің нақтылығы;
Студенттердің мақсатты орындаудағы міндеттері;
Осы міндеттердің барысында студенттер алдыға қойған
Осы көрсетілген міндеттер коучингтің негізгі
Бұл әрекеттер эффективті білім алуға
Білім алу барысында жаңа білімді
Студенттердің мүмкіндіктерін байқау;
Студенттердің алға қойған нәтижелерін өңдеу;
Мақсатқа қол жеткізу барысында оның
Студенттердің негізгі міндеттерін дұрыс әрекеттерге
«Өзара әрекеттегі коучингтің
Осы процесс барысында ол студенттердің
Дегенмен ол нақты процессті анықтау
Сурет 2. Коучингтік әрекетінің жүйесі
Студенттің алдына мақсат қойылған кезде
Содан кейін студент өзінің алған дәрісі
Осыған сәйкес Майерс пен Бриггс
Сонымен біз коучингтің негізгі элементтерін
Дәріс алу барысында оқытушының айтқанын
Студенттердің оқытушымен қарым – қатынасын бақылау;
Жаңа алынған білім мен өткен
Алынған дәрісті жүйелеу;
Білімнің негізгі қатарын сараптау.
Коучинг элементінде ең алдымен оқытушы
Жүйелеудің тағы да бір нұсқасы
1.2 Жоғарғы оқу орнында оқыту барысында коучинг элементтерін қолдану
Студенттер дәріс алу барысында оқытушы мен студенттердің арасында
Студенттердің сабақ барысында қойған сұрақтары;
Студент пен оқытушы арасындағы кері
Студенттің алған білімін бекітуі;
Студенттердің сұрақтарға жауап беруі;
Студенттердің өз пікірлері.
Бұл қойылған сұрақтар өзінің
Студенттердің сұрақтарға жауап беруі барысында
Студенттердің жаңа сабаққа өздерінің білдіретін
Студент сабақ барысында оқытушы берген
Студенттерге дәріс беру барысындағы қажетті
Студенттердің білім алу қажеттілігі;
Студенттер мотивациясы;
Студенттердің білім алу жылдамдығы;
Студенттердің білім алуына әсер ету
Студенттердің білімдерінің қолжетерлігі.
Бұл әдістердің барлығы коучингтік жүйеге
Кесте 1
Студент пен оқытушы арасындағы өзара әрекеттестік
Студенттерге мұғалім дәріс беру барысында
Содан кейін біз студенттердің қаншалықты білім алуға дайындығын
Оқыту жүйесі
Жоғарыда көрсетіп кеткендей коучинг әдісін
Кесте 2
Студенттің әрекет бағыттылығы
Студенттердің білім сапасын арттыру
Бұл сәтте студенттер мен ұстаздардың
Студенттердің бойында көптеген процесстер болады:
Студенттердің білім алу сапасы барысында
Кесте 3
Студенттер мен жетекші оқытушылар
Студенттер мен жетекші мұғалімдердің
Психолог мамандарды даярлау барысында оқытудың интегративтік
Психолог мамандарды даярлауда коучинг
Коучинг барысында студенттер мен оқытушылар
Коучинг білім беруде дәстүрлі әрекеттен гөрі тәжірибе жүзінде болып
Оқу процесі кезінде студенттердің құлықтары импульсивтіден объективтіге ауысады, осының
Коучинг әдісі бойынша студенттер ең алдымен өз алдына
Коучинг әдісі барысында білім саласында
Мен тұжырымдамасын бағытты түрде орынды, әрі нақты
Мен қандай мақсатқа қол
Білім сапасын арттыру барысында мен
Осы мақсатқа жетуге қандай тәсілдер
Білім сапасын қандай мақсаттар қатарымен
Студент пен жетекші ұстаздың қарым - қатынасы
Білім сапасын арттыру барысында коучингті
Кочинг барысында студенттерге қазіргі таңғы
Білім сапасын арттырудағы білім туралы
Психологиялық пәндерде дәріс барысында сабақ мазмұны бойынша топтың қандай
Қазіргі таңда жаңа кадрларды жасақтауда, яғни болашақ психолог
Аудиториялық сабақтарды қолдануда интерактивті әдісті қолдану келесі
мақсаттар бойынша орындалады:
Оқудың жақсы есте сақталуы мен бағыттылғы;
Ұжымның берілген тапсырмаға белсенді қатысуы;
Тест көмегімен жүргізілетін өтпелі аттестация.
Студенттерге коучинг әдісін қолдану барысында
Коучтік жұмыстар үшін бұл студенттер бойында
Сурет 3. Студенттердің бағыттылық көрсеткіштері
Сабақ барысында белгілі бір мәселені
Нормативтік база:
Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексі;
Қазақстан Республикасының Білім туралы заңы;
Қазақстан Республикасының Ел басының жолдауы;
2015 жылға бағытталған білім беру тұжырымдамасы.
Тәртіптік оқыту кезінде еліміздегі негізгі білім берудегі біріңғай әдіске
Жоғарыда көрсетілген нормативтер білім беру орындарында тәртіптік оқытудың негізгі
Психолог әрбір студенттің немесе адамның жеке адам екенін, оның
ХХI ғасыр психологтар ғасыры деп алынғандықтан, психолог маманы жан
Қазіргі таңда психолог маманын даярлауда қажет етілетіндердің бірі ол
Психологиялық тілмен бұл ұғым қарым – қатынас қабілеттілігі деп
Объектіні дұрыс әрі толығымен қабылдау қабілеттілігі, ситуацияда жедел
Объектінің ішкі жан толғанысын сезіне алу қабілеттілігі, ең бастысы
Адам қиындығына байланысты ол адамға өз көмегін көрсету, сыйластығын
Өзіндік талдау қабілеттілігі, өзіне деген қызығушылықтың өзге адамдар көзқарастарымен
Қарым – қатынас процесі кезінде өзімен басқара алуы, зейінді
Сонымен болашақ маман даярлауда психологтың жеке қасиеттері мен маман
Мамандандырылған тұрғыда қызмет ету барысында ол өзінің теориялық елестерінде
Соның ішінде, барлық өзгерістер қатысушы студенттерде психологиялық тренингте не
Өзгерген шарттар оған көптеген қиындықтардан алшақтауға көмек береді. Әлі
Өзін жеке өзінің әрекеттерінің нәтижесінде қабылдау. Біз өз қылған
Өзін- өзі жеке ішкі күйі арқылы бақылау. Біз
Қандай болмасын коучингте ол қатысушы өзін күштеу есем, ол
Әлеуметтік-психологиялық жүргізу барысында жетекші ең алдымен төменде берілген сабақ
Тұлғаның дамуы;
Қатысушылардың әлеуметтік - психологиялық компетенттілігінің артуы;
Қатысушылардың әлеуметтік белсенді полициясын құру;
Өзін және өзгелерді адекватты және топтық деңгейде тану;
Шынайы әрекеттерге кедергі ететін қиындықтарды шешу.
Н.В.Дзен және Ю.В.Пахамов коучингтік сабақтардың үш негізгі құрылымын көрсетіп
Интенсивті сабақ. Бұл күнделікті жүргізілетін (күніне 3-8 сағаттан) және
Үнемі жүргізілетін сабақтар. Әдетте бұл аптасына 1-2 рет болады,
Эпизодты кездесулер. Басқа құрылымдарға қарағанда ең еркін түрде жүреді.
Немен қызмет еткенді қалайтынтығыңызды анықтап алу;
Жаттығуларды орындау барысында оларға қандай өзгеріс енгізетін едіңіз?
Берілген жаттығу бойынша топ қаншалықты дайындықта.
Әлеуметтік-психологиялық тренингтердің қазіргі таңдағы өзіндік бағытталуда көптеген жеке тапсырмалар
Коммуникативті компентенттіліктің дамуы.
Мысал ретінде қарым-қатынас тренингтері болып табылады. Олардың негізгі тапсырмалары:
Орнығудағы қабілеттіліктің дамуы және қарым-қатынастың психологиялық контактының ұстануы;
Студенттер өзара әрекет барысында өзіндік қабілетілігінін тануы;
Мысал ретінде «Сенсетивті тренингтер» болуы мүмкін, оның негізгі тапсырмалары:
Өзін талдау және өзге студентті түсіну қабілеттілігі;
Белгілі бір ситуациядағы адамның сезімін болжамдау қабілеттілігінің дамуы;
Қатысушылардың жалпы тұлғалық дамуы.
Студенттер мен мұғалімдердің арасындағы қарым
Сурет 4. Қарым-қатынас және жауапкершілік пирамидасы
Сабақ барысында қандай
Теориялық пәндерде дәріс берудегі студенттерге әдістемелік кеңес
«Адам психологиясы» курсын оқу өзге де педагогикалық және
Тәртіпті оқу мақсаты:
Педагогикалық әрекетті арттыру үшін студенттер бойындағы психологиялық білімдерін, біліктерін,
Тәртіпті оқу тапсырмалары:
Студенттер бойында психологиялық білімді тұрақтандыру, яғни психологияның көптеген салаларын
Студенттердің психология ғылымы бойынша алынған теориялық білімдерін болашақ
Болашақ мамандардың ғылыми көзқарастарын, құнды бағыттылқтары мен оқу мотивациясын
Бағдарламаны қабылдау қажеттілігі:
Психология ғылымының негізгі принциптері мен ұғымын анықтау, заңдылықтарын, негізгі
Адамдардың білім жүйесін психикалық әрекеттің субъектісі, ретінде
Алынған білім жүйесін практикалық тұрғыда қолдана алу.
Тәртіптің оқу процесінде алатын орны және оның
«Адам психология» тәртібі болашақ психолог мамандарының жалпы мамандандырылған әрекеттерінің
Жүргізілген лекция барысында тек теориялық тұрғыдан қарастырмай қабылданған ақпаратты
Белсенділік принціпі. Коучингте белсенділік мінездемесі үлкен орынға ие
Теориялық зерттеу принципі. Бұл принциптің негізгі мазмұны ол тренингте
Нысаналау принципі. Оқу процесі кезінде студенттердің құлықтары импульсивтіден
Партнерлік қарым-қатынас принципі(субъект-субъективті). Партнерлік немесе субьект–субъектілік қарым қатынас
Гуманисттік бағыт. Гумаисттік бағыттың негізгісі болып тұлға және оның
Гештальтты жүйе. Бұл бағыт Ф.Перлз және оның шәкірттерімен қорытындыланған.
Психодраммалық әрекет. Психодрамма топтық әрекет ретіндегі әдіс, ол өмірде
Диагностика объектісі болып:
- Жұмыстың мазмұнды жоспары;
- Топтың даму деңгейі және шабуылы, қатысушыларда құрылатын
- Тренингтік топтың жағдайы және оның тренингке, өзіне, өзгелерге
Тренингтің эффективтілігі оның тек қолдануына байланысты емес сонымен бірге
1) Тренинг мазмұнымен;
2) Топ ерекшеліктерімен;
3) Ситуация ерекшеліктерімен;
4) Тренер мүмкіншіліктерімен.
Адамдар арасында жүретін түісініспеушіліктер мен қиыншылықтар оларды өзара түсінуге
Жоғарғы оқу орнының студенттеріне
Психологиялық тұрғыдан, бұл кезде өзінің жеке психикалық процестері мен
Әлеуметтік, осы сәтте ортамен әлеуметтік қарым – қатынастың
Биологиялық, бұл әрекеттің жоғарғы жүйке жүйесін құрады, анализатарлордың құрылуы,
1.3 Оқыту барысында коучинг элементтерін қолдану мәселелері
Интерактивті әдісті қолдануда пайда боған негізгі ерекшеліктер:
Оқу процесінде жаңа материалды меңгеруде қолданылатын интерактивті әдістерде студенттер
Студенттер ақпарат қабылдауда жаңа техникалар мен технологияларды қамтиды;
Ақпараттарды өзіндік қабылдауға мүмкіндік болып, оның қолжетерлік деңгейін анықтайды;
Алынған ақпараттың өзектілігі мен оперативтілігі; глобальды шешім қабылдауға әсерін
Интерактивті әдісті қолдануда студенттер мен мұғалімдер арасында қарым-қатынас эпизодты
Когнитивті әдіс - Когнитивті әдіс негізінен лингвистикалық әдіске сүйенеді.
Дельфи әдісі -қатысушылардың келешекте эксперттің қойылған тапсырмасына нәтиже беруші
Студенттерге дәріс беруде қазіргі жаңа технологияға сәйкес оқу-білім мәселесін
Кесте 4
Дәстүрлі білім берудің жағымды және жағымсыз жақтары
Лектордың «+» Лектордың «-»
Аудиториямен қарым – қатынасқа түсерде сұрақтар қояды.
Бағдарламаны түсіндіру үшін қажетті материалдар мен тақтаны үнемді қолданады.
Эмоционалды бағыттылығының жағымдылығы.
Логикалық және аргументті түрде құрылған.
Мазмұнға байланысты дауыс ырғағын өзгертіп, аса қажетті ақпаратты ерекше
Аса қажетті және соңғы ақпараттарды жазып алуды болжамдайды.
Келесі сұраққа ауысарда интервал жасайды.
Берілген ақпарат нақтырақ болуы үшін бар мүмкіндігімен жест, мимикалармен
Эмоционалды түрде айтады.
Тақтаға жазарда жоғарыдан төменге, ең әуелі бірінші тақтадан, содан
Студенттердің әрекеттерін құптайды.
Творчестволық қолайлылықты тудырады.
Қалған уақыт көлеміне қосымша тапсырмаларды қолданады. Жағымсыз киінген, жағымсыз
Мұрын асты сөйлеу.
Сөйлемнің соңын жеп қою.
Қағаз бойынша оқып, студенттермен кері байланыстың болмауы.
Жағымсыз сөздер «э…», және т.б.
Объектті – субъектті қарым – қатынас.
Лекциялы материал текстіне ғана қарап аудиторияға мүлде қарамауы.
Вербальды емес қарым – қатынасты мүлде еске алмайды.
Дауыс ырғағы бір қалыпты.
Лекцияны жай асықпай оқуы.
Қажетті сәттер бойынша тоқтаулардың болмауы.
Шектен тыс жест бойынша қимылдап, қолдары мен
Әңгімені эмоционалды айтпайды.
Дауыс көтеріп, айқайлайды.
Тақтадағы жазулар түсініксіз, әрі орынсыз болып кетеді.
Қажетті материалдарды үнемді қолданбайды.
Бір мәселеден екінші мәселеге бірден ауысуы.
Тақырып конспектіленбеген және оның логикалық мәні болмайды.
Студенттердің зейінін дәріс барысында қалай аудару керек?
Әрекетті орындау
Ақпараттың жаңашылдығын қолдану
Бұл процесті өзіндік ойластыруы
Алынған тәжірбиені
ойластыру
Тәжірибені жинақтау:
Ол жоспарланған болуы мүмкін. Студенттің оқуы қандай болған жағдайда
Кері байланыстың болуы.
Өткен сабақты еске алу арқылы жаңа білімді меңгеру.
Студенттердің өздерімен бағалауы.
Студенттердің өз беттерімен оқулықтарды, ғылыми жұмыстарды оқуы.
Берілген сабақты өзге студенттер қалай орындайтындығын қадағалау.
Өзге студенттерді бақылау қабілеттілігі
Берілген тәжірибенің нәтижесі:
Студенттер берілген тапсырманы меңгере отырып, өзіндік пайда болған сауалдарын
а) не болды;
б) болған әрекеттің нәтижесі қандай болмақ;
Берілген тәжірибені қолдану:
Бұл тәжірибеде студенттің өзінің меңгеруіне байланысты қолданады.
Төменде оқытушылардың студенттермен жүргізуіне арналған көрсеткіштері көрсетілген:
Студент бойындағы жеке мотивация,
Бағалау,
Біліктілігін арттыру,
Мәселені шешу,
Бақылау және студенттердің өзара қарым – қатынасы,
Келесі сабақты жоспарлау,
Топтағы студенттердің жеке жұмыспен айналысуы,
Мұғалімнің берген тапсырмаларын орындау,
Студенттердің іздену арқылы дамуы,
Студенттердің өз бетімен ізденуі,
Мұғалімнің студенттерге бағыт - бағдар беруі,
Студенттердің өзге сабақтармен берілген пәнді байланыстыра алуы.
Студенттердің өзіндік қабілеттері мен қызығушылықтарын тануы.
Студенттердің өзін - өзі бағалауы.
Студенттердің сабақ барысында өз білімін тексере алу қабілеттіліктері.
Студенттердің топпен өзара пікір алмасуы.
Студенттердің ситуациялық жағдайларда рөлге кіре алуы.
Студенттердің өз кемшілігін сабақ барысында тани алу мүмкіндігі.
Студенттердің топтың алдында өз пікірін еркін жеткізе алуы.
Мұғалімдермен еркін араласуы.
Өзара кеңестермен алмасуы.
Өзара жаңа ақпараттармен алмасуы.
Көптеген жаттығуларды үнемді етіп қолдануы.
Студенттердің сабаққа деген қызығушылығының артуы.
Сабақ соңында қойылатын бақылау сұрақтарына студенттердің белсенді, әрі ұқыпты
Коучинг технологиясы
Коучинг - өмірдің барлық саласында мақсатқа жетуіне белсенді әсерін
Коучинг студенттердің дәріс алуы кезінде үнемі, яғни жиі қолданылатын
Коучинг не үшін қызмет етеді? Студенттер коучингтен не
Коучингтің негізгі 5 ережесі:
Студенттердің тек қана мақсатқа жетуіне емес сонымен бірге өздерінің
Студенттерде өмірлік мотивациясының күшеюі мен қызығушылығының артуы. Осы әдістің
Біліктіліктің артуы мен мақсатқа қолжетерлік. Егер біз шын мәнінде
Студенттердің сабақ барысында көптеген қиыншылықтармен ауыртпашылықтарға тап болары мәлім.
Студенттің өзінің қандай мақсатқа жеткісі келгенін анықтап, көз жеткізіп
Оқытушы сабақ барысында студенттерге коучинг әдісін қолдануы ол студенттердің
Студенттер белгілі мақсатқа жетерде немесе білікті маман боламын десе,
Коучингтің негізгі тапсырмалары:
Белгілі бір коучинг элементтерінің білімдермен қамтамасыз етілуі,
Студенттердің коучинг элементтерінің құндылығын сезінуі және
өз қабілеттілігің адекватты дамыту және өзгелерді түсіну;
Өзге студенттердің психологиялық ақпараттарын қабылдауы;
Тұлға аралық қатынастың индивидуалды қарым-қатынасы.
Коучинг барысында студент тек қана сабақ барысын емес сонымен
Жоспар
Қолдану әдісі
Таба әдісі
Сократтық диалог
Пікірталас әдісі
Қолдану әдісі
Қолданудың негізгі тәсілі студенттердің ойлануы мен қызығушылығын арттыруға бағытталған
Коучингтің негізгі принциптері:
Коучинг студенттердің шынайылық сезінуде белгілі бір тапсырманың талдауын
Студент осы принциптерге сүйене отырып жұмыс істегенде ғана ол
Коучингітің позициялары
• Студенттердің барлығы даму қабілеттіліктеріне бейім болады.
Студенттер қай уақытта мақсатқа жету керектігін сезінгенде ғана соған
Студенттердің жұмысының нәтижелілігі оның қылған әрекеттері мен жұмыстарына сәйкес
Сәттілікті студенттер қалай анықтаса, жұмыстың нәтижелілігі соғұрлым өз шешімін
Студенттер өздерінің мүмкіндіктерін шектеулер нәтижесінде толық мақсатқа жетпейді, ал
Студенттер бір қажеттілікті сезінгенде ғана бұл әдісті қолданады.
Студенттер оқыту процесінде алынған ақпараттар арқылы жұмыс істеулеріне болады,
Өзге студенттерге көмектесу үшін әр студент өздері ең алдымен
Коучинг қалай жұмыс істейді:
Коучингті әрбір сабақта қолдану барысында студенттердің мамандықтарын түсіндіруге бағытталуы
Сабақтың негізгі құрылымы;
Студенттердің берілген тақырып жайлы идеалды көзқарысның қалыптасуы;
Сабақтың эмоциялық кейіпке кіру сәттерінің болуы ;
Зерттеу бойынша студенттердің қандай да болмасын мәліметтерінің болуы;
Студенттердің ол әдісті шынайы өмірде қолдана алуы.
Бұл студенттердің сабақ барысында да, өмірлік тәжірибеде қолдануына да
Бұл әдіс студенттердің топ арасындағы келесі көрсеткіштерді көрсетіп береді:
«Белгілі бір мақсатқа жетудегі студенттердің өзара қарым-қатынасының артуы».
«Студент өзінің жеке қабілеттіліктерін тану нәтижесінде бағыттылығы».
«Студенттердің өзара қатынасы олардың өздерінің жеке біліктерін байқауға мүмкіндік
«Студент өзіне қажетті ақпараттармен алмасуы және қазіргі таңғы технологиямен
«Студенттердің өзін-өзі басқара алу процесі».
«Студенттер өз әрекеттеріне дән риза болуы мен жұмыстарының өнімді
Осы әрекеттердің нәтижесінде студенттердің өзіндік белсенділігі танытылып, сабаққа деген
Коучингітің деңгейлері:
Студенттер ақпарат алуда коучинг бір жақты болмайды, керісінше ол
Оның негізгі құралдары ретінде келесі: белсенді тыңдау, сауалдар технологиясы,
Сократтық диалог
Оқытушы студенттерге тақырып бойынша өздерінің пікірлерін айтуын сұрайды. Осыдан
Сіздің мақсатыңыз қол жетерліктей негізделген бе?
Сіздің бағыттылығыңыз нақты жағдайларды көрсетеді ме?
Сіздің көрсеткіштеріңіз дәлелденген бе?
Сіздің мәліметіңіз толығымен дәлелденген бе?
Осы бағыттылықтың нәтижесі болып не табылады?
Сіздің бағыттылығыңызды өзгертетін жағдайлар бар ма?
Студенттерге коучингті қолдануда келесі тапсырмалар қолданады.
Оның кілттік тапсырмалары:
Тапсырмалар мен мақсаттарды анықтау;
Берілген жағдайларды зерттеу: берілген жағдайды сұрақтар қою арқылы белсенді
Нәтижеге жетудегі кедергілер мен ішкі келеңсіз жағдайларды алдын ала
студент : өзінің ішкі ауыртпалықтары мен кедергілерін анықтауы шарт.
Кедергілерге қарсы шығуда студенттердің талдау жасауы:
коуч: студенттер оған қарсы шығуда өзге әдістерді қолданады ма
студент: берілген кедергілерге қарсы шығу мүмкіндіктері туындайды .
Жоспар құруда және мақсатқа жетуде әрекеттер :
коуч: студенттердің мүмкіндіктерін анықтауда көмектеседі;
Студент: өзінің мүмкіндіктерін талдап, нақты нұсқаны таңдайды.
Мұғалімдер шыққан нәтижесінде студенттердің келесі сабақта неге дайын болуы
Коучингтің жетістіктері:
Болашақ мамандарды даярлау барысында келесі жетістіктерді анықтауға болады:
Студенттердің әрекеттерінің жақсаруы. Бұл студенттердің оқу процесінде ең жақсы
Студенттердің дамуы. Студенттердің үнемді білім алуы.
Коучинг студенттердің дәріс алуында жылдам, әрі эффективті білім алуына
Студенттердің топ арасындағы қарым-қатынасының жақсаруы.
Студенттердің жеке өмірінің сапасының артуы. Студенттердің қарым-қатынасының жақсаруы жұмыстың
Студенттердің ең жақсы шеберліктерін қолдану қажет. Коучинг студенттердің ертеректе
Студенттердің жеке бағыттылығы артып, өздерінің ақпараттар ізденісі басталады.
Студенттердің жаңа тақырыптарға тез енуі. Студенттердің белсенділігі мен бағыттылығы
Коучинг нәтижиеде студенттер жаңа ғылымды игеріп, жұмыстың тиімділігін
2. Оқытудың интерактивті әдісі - коучингтің психолог
2.1 Эксперименттік зерттеу жұмысының жұмыстың барысы
Эксперименттік зерттеу жұмыстың мақсаты: Студенттерге дәріс берудегі коучинг оқыту
Зерттеу нысаны: Оқыту тиімділігін арттыруда коучинг әдісінің өзіндік
Зерттеу жұмысының пәні: Оқыту процесін студенттің танымдық іс-әрекеті
Зерттеу болжамдары: жоғары оқу орнында психолог мамандарды коучинг оқыту
Нақты аталған ғылыми - эксперименттік зерттеу жұмысымыздың болжамдарын дәлелдеу
коучингтің әсер ету факторларын айқындау;
коучингтің оқыту тиімділігін арттырудағы рөлін анықтау.
Зерттеу жұмысының базасы: Абай атындағы Қазақ Ұлттық Педагогикалық Университетінің
Зерттеу әдістері:
теориялық мазмұн
салыстырмалы әдіс
контент - талдау әдісі
тренингке дейін және одан кейінгі тест - сауалнамалар арқылы
Зерттеу әдістемелері:
- Жетістікке жету мотивациясын анықтау тесті
- Коучинг және интерактивті әдістерді қолдану тиімділігін
Жұмыстың болжамдарын дәлелдеу мақсатында лонгитюдті ғылыми - зерттеу жұмысымыз
әр курс бағдарламасы бойынша арнайы кәсіби пәндер бойынша интерактивті
коучинг элементтері енгізілген дәріс бағдарламаларын жүзеге асыру нәтижесінде арнайы
Әдістемені құрастыру барысында психолог мамандарды даярлау барысында коучингті практикалық
3 курс бойынша Психология, Педагоика және психология мамандықтарына арналған
Психологяиялық кеңес беру;
Заң психологиясы;
Деференциалдық психология;
Мамандық бойынша практикум;
4 курс бойынша Психология және Педагоика және психология
Практикалық психология,
Қазақстандағы психология ғылымының дамуы,
Деференциалдық психология,
4. Мамандық бойынша практикум;
Сонымен қатар, аталған пәндерге оқытудың интерактивті әдістері және коучинг
Оқытудың интерактивті әдістері:
Оқытудың когнетивті әдістері;
Эссе әдісі;
Дельфи әдісі;
Рөлдік ойындар.
Студенттердің мақсаттары мен
Specific
( Нақты )
Сіздің алдыға қойған мақсаттарыңыз өте
Measurable
( Өлшемді )
Сіздің мақсаттарыңыздың өлшемді
Achievable
( Жетістіктер)
Сіздің жетістіктеріңіз сіздің біліміңізге
Relevant
( Релевантты )
Сіздің мақсатыңыз өзге
Timebound
( Нақты бір уақыт бойынша
Білім алу барысында орнатылған
2.2 Эксперименттік зерттеу жұмысының нәтижелерін талдау
Ғылыми зерттеу барысында студенттерге практикалық
Коучингтің психология тәжірибесіндегі маңызы, теориялық аспектілері.
Мазмұны
Коучингтің негізгі ерекшеліктері
Коучинг әдісінің принциптері
Коучинг термині «қабылдау, үйрену, дайындық» ағылшын психофизиологы Р.Д. Кобсон
Коучингтің ғылыми индивидуалды түрлері ХХ ғасырдың басында, шектеулерден
Индивидумның жалпы дамуы;
Өзара тұлға аралық қатынастың зерттелуі және құрылуы;
Ұжым әрекетінің оптимизация жолымен еңбек қатынастарының жақсаруы;
Коучингтің тәжірбие жүзінде кең дамуы 1980 жылдардың басында арта
Тренингтік топ қатысушылардың ойлағандай өзгерістері мен тәсілдері болып табылады.
1. Топқа мүше болу. Топқа мүше болудың
2. Топтың эмоциялық көмегі. Топтың эмоциялық көмегі өзара қызығушылықты
3. Топтың өзге қатысушыларына көмек. Өзгелерге көмек беру
4. Эмоциялық әсер ету мүмкіндігі. Эмоциялық әсер ете
5.
6. Бақылау және ойластыру. Тіпті енжар бақылау соның
Қандай да болмасын топтың психологиялық коучингтің
Коучинг тапсырмасы және мақсаты;
Топ жұмысының принциптері;
Коучинг жүргізушінің рөлі және қызметі;
Қолданылатын әдістемелік тәсілдер.
Топтық әдістемелік жұмыстардың негізгі бағыттары.
Психологтың біртұтас жұмыстарында коучинг оқу әдістерінің белсенді сапасы ретінде
С.И.Макшановтың психологиялық коучингте даму процесіне сүйенетін болсақ, ол айқын
Белсенділік принципі. Коучингте белсенділік мінездемесі үлкен орынға ие болады.
Теориялық зерттеу принципі. Бұл принциптің негізгі мазмұны ол коучинг
Құлықтың (тану) объективизациялау принципі.
Оқу процесі кезінде студенттердің құлықтары импульсивтіден объективтіге ауысады,
Партнерліқ қарым - қатынас принципі (субъект - субъективті).
Ғылыми әдіс ретінде контент - талдау мазмұны ( ағыл.
Алғашқыда журналистика, әдебиеттану саласында қолданылса, 30-шы жылдың аяғында саясат
Әдістің дамуына арнайы ұйымдастырылған конференция, соңынан Сола - Була
Қазіргі кезде контент - анализ Еуропаның әлеуметтік елдерінде де
Біздің отандық зерттеулерге келетін болсақ, 20 жылдары Совет газеттері
Газет мазмұның хаттар политикалық әңгіме, автографияларды Н.А.Рыбников, А.П.Блонский қарастырған.
1869 ж. бірінші диссертациялар қорғалды, бұқаралық ақпараттар мазмұнын сапалы
Контент - талдау процесінің негізгі қиындық зерттелген құбылыстардың немесе
а) Сөз, термин, символ,
ә) Пікірлер мен ой қорытындылар,
б) жалпы әңгіме тақырыбы,
в) персоналдар,
г) автор,
д) жалпы тұтас хабарламалар,
Контент - талдауының категориясы деп алынатын зерттеулердің кілттік концептуалды
Зерттелетін сапалық белгілер бір реттік сипатта болуы керек және
Зерттелетін материал суммалары бағалауын мүмкін болмайтындай дәрежеде көп болуы
Контент - талдауының көмегімен ашық сұрақтар жауабын өңдеуде, интервью
Сапалық бірліктердегі категорияларды жатқызуға болады. Контент - талдау категориясы
Категориялардың индикаторлары бұл сәйкес категориялар мен подкатегориялардың сапалық белгісі,
Жұмыс мақсаты ретінде коучинг –интерактивті әдісі бойынша студенттердің
А- әдістердің атаулары
А1 – дельфи әдісі
А2 – когнитивті әдісі
А3 - эссе әдісі
А4 - Сократтық диалог
А5 – рольдік ойындар
В- ішкі мазмұны (сапалы оқу тиімділігінің болуы)
В1 - ақпараттың жаңашылдығы
В2 – кәсіби біліктілігін артыру
В3 – мотивациясы (қызығушылығы)
В4 - өз білімін бағалауы және тексеру қабілеттіліктері
В5 - жаңа ғылымды игеру, жұмыстың тиімділігін байқау
В6 - бағыт- бағдар беру
В7- өз ойын еркін жеткізе алу
В8- белгісіз бір мәселелердің тиімді шешілуі
С – ақпараттың толық болуы
5-кесте
ЖОО психолог мамандарды даярлауда коучингтің оқыту тиімділігін арттыруға әсер
Категориялар Кездесу жиілігі
Ақпараттың жаңашылдығы Кәсіби біліктілігін арттыру қызығушылығы өз білімін бағалацуы
Дельфи әдісі 32 44 84 84 89 90 99
Когнитивті
әдіс 40 32 92 86 94 91 92 170
Эссе 23 14 72 66 64 89 89 154
Сократтық диалог 34 21 92 76 66 86 94
Рольдік ойындар 45 35 89 87 96 94 89
Ақпартатың толық болуы 174 146 429 399 409 450
ώ% 34,8
% 29,2
% 85,8
% 79,8
% 81,8
% 90
% 92,6
% 148,2
%
Сурет 5. Коучинг әдісі бойынша оқыту тиімділігін арттырудың кездесу
Сурет 6. Коучинг элементтерінде кездесетін әдістердің кездесу жиілігінің пайыздық
Текстегі белгілі бір тақырыптың аргументациялық интенсивтілік деңгейін көрсету формуласы.
Jк ,с = Кгл + Квт_____ .
Σ (2кгл +Квт)
Кгл – мағыналы бірлік негізі болған жағдайлар
Квт – қосалқы
Σ – талданған документтер саны
Контент – талдауының зерттеуден шыққан қорытындылар мынандай.
А- әдістердің атаулары
А1 – дельфи әдісі 72,5 %
А3 - эссе әдісі 71%
А4 - Сократтық диалог 79 %
А5 – рольдік ойындар 81%
В- ішкі мазмұны (сапалы оқу тиімділігінің болуы)
В1 - ақпараттың жаңашылдығы - 34,8%
В2 – кәсіби біліктілігін артыру - 29,2%
В3 – мотивациясы (қызығушылығы)- 85,8%
В4 - өз білімін бағалауы және тексеру қабілеттіліктері-
В5 - жаңа ғылымды игеру, жұмыстың тиімділігін байқау-81,8%
В6 - бағыт- бағдар беру- 90%
В7- өз ойын еркін жеткізе алу -92,6%
В8- белгісіз бір мәселелердің тиімді шешілуі- 148,2%
А коучинг әдістернің атауларының кездесу жиілігі қарастырылады.
ЖОО психолог мамандарды даярлауда коучингтің оқыту тиімділігін арттыруға әсер
Бағалау,
Біліктілігін арттыру,
Мәселені шешу,
Бақылау және студенттердің өзара қарым – қатынасы,
Студенттердің өз бетімен ізденуі,
Мұғалімнің студенттерге бағыт - бағдар беруі,
Студенттердің өзіндік қабілеттері мен қызығушылықтарын тануы.
Студенттердің өзін - өзі бағалауы.
Студенттердің сабақ барысында өз білімін тексере алу қабілеттіліктері.
Студенттердің топтың алдында өз пікірін еркін жеткізе алуы.
Өзара жаңа ақпараттармен алмасуы мен ақпараттың жаңашылдығы
Студенттердің сабаққа деген қызығушылығының артуы. Осы атап өткен коучинг
Сонымен, студенттердің нәтижеге жету мотивациясын анықтау тесті бойынша берген
Жоғары оқу орнында психолог мамандарды даярлауда оқытудың интерактивті әдісі
Кесте 6
Контент талдау әдісі бойынша 4 курс психология – шет
Пән/
Студент
Жалпы психология Әлеуметтік психология Даму психология Практикалық психология
дельфи Когне
тивті дельфи Когнитив-ті дельфи Ког
нетивті дельфи когнитивті
А.А 15 11 9 6 9 12 11 7
А.Д 11 6 6 6 10 6 5 8
Қ.Е 5 5 5 8 9 8 8 9
Ә.Қ 8 5 8 9 6 9 4 10
С.Т 9 8 9 8 8 7 9 5
Б.А 8 6 8 6 7 5 6 9
Т.Л 8 8 5 7 8 9 7 7
Ж.А 8 11 8 8 9 10 8 9
А.С 6 4 6 9 5 8 9 5
Е.А 8 5 7 5 6 10 10 4
С.М 7 8 9 6 8 8 4 6
Қ.Қ 9 5 10 4 7 4 7 8
А.Е 9 6 5 8 9 8 9 9
С.К 9 7 5 6 10 4 8 10
С.Т 10 9 5 6 5 8 6 4
Кесте 7
Контент талдау әдісі бойынша 4 курс психология мамандықтарына коучинг
Пән/
судент Жалпы психология Әлеуметтік психология Даму психологиясы Практикалық психология
ЭССЕ Рольдік ойын ЭССЕ Рольдік ойын ЭССЕ Рольдік
ойын
А.Ж 10 9 7 15 11 15 15 11
Д.С 10 10 8 10 5 5 5 5
Д.А 8 5 4 5 6 9 9 9
Ә.Б 6 8 9 6 9 7 8 7
Ж.А 7 9 5 9 8 6 4 6
О.М 4 7 6 8 5 3 6 8
Х.М 6 5 2 7 8 7 8 5
С.М 8 6 3 5 4 8 9 9
Л.К 9 4 7 9 10 4 2 8
Д.А 7 9 8 4 6 5 7 7
А.Н 5 10 4 6 7 9 6 5
К.С 4 8 5 9 8 6 5 9
Т.М 9 5 1 7 9 2 4 4
О.А 6 9 6 8 2 7 5 8
Кесте 8
Контент талдау әдісі бойынша 4 курс психология – шет
Пән/
студент Дифференциалды психология Психологиялық к
бойынша
практикум
дельфи когнитивті дельфи когнитивті дельфи когнитивті дельфи когнитив
А.А 10 9 10 15 10 9 10 5
А.Д 6 5 12 14 11 10 11 9
Қ.Е 7 8 15 15 15 12 9 7
Ә.Қ 8 6 15 12 14 13 6 15
С.Т 9 9 15 14 9 15 7 12
Б.А 10 8 15 15 5 6 15 12
Т.Л 10 6 10 14 6 8 10 11
Ж.А 11 3 12 12 8 9 14 13
А.С 12 7 13 12 10 7 13 14
Е.А 15 8 15 11 15 10 11 15
С.М 15 9 11 12 14 12 9 12
Қ.Қ 10 6 12 13 11 14 8 9
А.Е 12 9 13 11 4 15 5 6
С.К 13 10 12 11 7 10 6 8
С.Т 11 10 14 10 6 12 10 6
9-кесте
Контент - талдау әдісі бойынша оқытудың интерактивті әдісі
Коучинг (Жаттығу ойындары бойынша) бірліктері Кездесу жиілігі W %
қабілет қызығушылық Ойды жеткізу Ақпарат алмасу Ситуация тудыру Тыңдай
Сәлемдесу 15 7 8 8 1 10 10 10
Рөлдік ойындар 35 4 2 8 6 7 11
Әңгіме құру 9 8 8 4 8 4 8
Эссе 11 19 13 14 19 18 12 13
Творчестволық қиял ерекшеліктері 16 13 9 8 12 11
Психолог пен клиент арасындағы контакт 14 8 5 4
W % 105% 99% 77% 77% 90% 90% 97%
10-кесте
Контент - талдау әдісі бойынша 4 курс психология мамандықтарына
Пән/
студент Дифференциалдық психология Психологиялық кеңес беру Педагогикалық психология Мамандық
дельфи когнитивті дельфи когнитивті дельфи когнитивті дельфи когнитивті
Б.Ж 8 5 5 9 11 12 10 12
Б.С 9 9 9 7 15 15 12 11
А.А 5 4 7 12 14 11 15 6
Ә.Б 10 12 6 15 12 14 14 9
Ж.А 12 15 4 4 11 8 11 8
О.М 15 14 12 14 9 6 10 7
Х.М 11 11 15 15 7 12 12 5
С.М 6 13 11 6 5 9 13 6
Л.К 9 5 12 9 8 8 15 8
Д.А 4 9 11 7 6 6 15 4
А.Н 12 10 5 8 12 15 11 12
К.С 11 11 6 12 11 12 10 10
Т.М 15 12 9 13 13 11 14 11
О.А 10 14 7 14 16 10 12 13
Оқытудың интерактивті әдістері сонымен қатар оқытудың интерактивті әдістері ретінде
3. Психолог мамандарды даярлау барысында коучинг тәсілдерін практикалық кәсіби
- кеңес беру психологиясы (97,8%)
- Педагогикалық психология (55,3%) және т.б
Сондай-ақ, пәндер бойынша ӘПТ элементтерін қолдану үлесі теориялық фундаменталдық
Сурет 7. Коучинг элементтерін қолдану үлесі
Психолог мамандарды даярлауда коучинг элементтерін оқытудың кез келген дәрістерінде
Көрсетілген нәтижелер біздің диопломдық жұмысымыздың зерттеу болжамдарын дәлелдеп отыр,
Студенттерге дәріс беру кезіндегі екі топтың коучинг әдістері
Н0 болжамы Оқыту процесін арттыруда коучинг әдісін қолдану
Н1 болжамы Оқыту процесін арттыруда коучинг әдісін қолдану
Зерттеу болжамы дәлелдеу үшін контент – талдау әдісі арқылы
Бұл жұмыста 3 курс психология және педагогика және психология
Кесте 11
Психология және психология шет тілі мамандықтары студенттерінің оқу процесінде
Психология мамадығының студенттері Педагогика және психология мамандығы-ның студенттері
1 А.А 5 Б.Ж 4
2 А.Д 4 Б.С 3
3 Қ.Е 5 А.А 5
4 Ә.Қ 3 Ә.Б 4
5 С.Т 5 Ж.А 3
6 Б.А 5 О.М 4
7 Т.Л 4 Х.М 3
8 Ж.А 3 С.М 3
9 А.С 4 Л.К 4
10 Е.А 2 Д.А 3
11 С.М 4 А.Н 2
12 Қ.Қ 1 К.С 4
13 А.Е 3 Т.М 1
14 С.К 3 О.А 3
15 С.Т 3 Б.Ж 2
16 А.Б 3 А.Ғ 3
17 С.Р 3 Ә.Д 2
18 А.Е 5 А.П 3
19 С.У 4 С.М 4
20 М.М 3 Д.М 3
Кесте 12
Q-Розенбаумның критерийімен 1-і қатар психология шет тілі мамандығының студенттері
Психология Педагогика және Психология
1.
2.
3.
4.
5.
1.
6. Т.Д
7.
8.
3. Ә.Б
4. С.А
5.
6.
9.
10.
11.
12.
13.
8.
9.
14. Е.А
15.
16.
17
10.
11. S2
12.
13.
14.
15.
N 1= 15 N 2= 15
Qэм пер=S1+S2=5+6=11
Q крит.икалық мәндер үшін
2 ші қатарда педагогика және психология мамандығының төменгі
Осы кесте бойынша 1 ші қатардың сандық мәндерін анықтаймыз,
Енді 1 ші қатардың мәндерімен, 2 ші қатардағы сандық
Q ЭМПЕР = S1 + S2 =5 +
Q Розенбаумның критикалық мәндерін кесте (Гублер Е.В? Генкин А.А?
Критерийдің эмперикалық мәні p≤0,05 ке сәйкес
Q крит ≥ Q
SMART – КЕСТЕСІ (ӨСУ
SMART кестесі .
Мақсатты орналастыру
Сіз мақсатқа жетуде
Сіз қандай нәтижелерді
Студент пен мұғалім арасында
Әңгіме барысында сіздің мақсатыңыз
Осы мақсатқа қол жеткізуде
Шынайы бағыттылықта зерттеу
Берілген жағдайдың түп тамыры
Сіздің бұл мақсатқа жетудегі
Бұл бағыт бойынша сізден басқа
Студенттермен мақсатқа жету барысында
Сіз алдыңызға қойған
Сізден басқа бұл мақсатты
Ол әрекетті анықтау барысында
Осы нәтижеден жоғары
Осы мақсатқа жетуде сізге
Бекітілген жоспарларға қандай
Сізде қандай жетістіктер бар
Тағы да сізге қандай
Оның көздері қандай?
Студенттер мен оқытушылар мүмкіндіктерінің тізімі
Сіздің мақсатқа жетудегі тәсілдеріңіз
Мұғалім мен мақсатқа жетудегі
Студенттер мен мұғалім
Егер …. , болса
Егер сіз жаңа
Сіз ұстаздың ұсынған тапсырмаларын
Көрсетілген мүмкіндіктер бойынша сіз
Ол мүмкіндіктердің қандай тапсырмалары
Берілген тапсырмалардың қандай түрлері
Тапсырманы орындауда қандай
Сіз мақсат барысында
Берілген мақсаттар қаншалықты жетістіктерге
Жетістікке жетуде сізге қандай
Жоспардың әрбір пунктін аяқтау
Құрылымдық факторлар бойынша сіз
Осы әрекеттер факторын орындау
Сіздің білім барысында орындайтын
Сізге мұғалім мен жолдастарыңыздан
Өзіңізге қажетті көмекті
Сізге әсер ету үшін
Бағытталған мақсатты орындау үшін
Студенттерге айтар тілегіңіз қандай
Сіз ең жоғарғы бағаға
Студенттермен білім алмасу нәтижесінде
ҚОРЫТЫНДЫ
Қазіргі таңда ЖОО да студенттерге дәріс беруде көптеген интерактивті
Студенттер бұл әдісті қолдану барысында өздерінің алған біліктерін өмірлік
Құрғақ теориямен қазіргі таңда аудиториядағы түгел студенттерді қызықтыру қиын
Оқу білім мәселесі бойынша коучинг элементтерінің сапалық мақсаты
«Тұлғалық бағдарлық оқытуды жобалауда тұлғалық тұжырымдық бағыттар» атты зерттеу
Топтық тренингтердің құрылымына психологиялық талдау жұмысы жүргізіледі.
Студенттерге дәріс беру барысында қолданылатын тренингтік жаттығулардың нәтижесін контент
Сонымен қорытындылай келетін болсақ, оқыту процесінде білім деңгейі тиімді
Талабына сай коучингтің тек қана білім емес, бүкіл танымдық
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. О. Евтихов « Практика психологического тренинга» С-П. 2004
2. Қазақстан республикасы Елбасының халыққа жолдауы,
3. Л.К.Көмекбаева, З.Б.Мадалиева «Білім беру жүйесіндегі психологиялық
4. Карандашев В.Н «Психология»: Введения в проессию.-М.,2000.
5. Д.Корнеги « Как приобритеть друзей и оказовать влияние
6. К.Рудестам «Групповая психотерапия» М. 1993 жыл.
7. Дэвид Ли « Практика группового тренинга» С-П. 2001
8. Н.В. Дзен, Ю.В.Пахомов «Психотехнические игры в спорте» М.
9. Жарықбаев Қ.Б., Беріков Н.Б «Психология пәнін оқытудың кейбір
10. Әлімов А. «Интербелсенді әдістерді жоғарғы оқу орнында
11. Л.Ф.Бурлачук, Д.Зиглер «Основы психотерапии» Киев 2001 жыл.
12. Л.Хьелл, Д.Зиглер «Теории личности» С-П. 1991 жыл.
13. Н.В.Ключев «Программы социально–психологических тренингов».
14. Ван Ментс «Эфективный тренинг с помощью рольвых
15. И. Вачков «Основы группового тренинга» М. 2000
16. Н.Ю.Хрящева, С.И.Макшанов, Е.В.Сидоренко «Психогимнастика в тренинге»
17. Ю.Н.Алексенко, В.Н.Каспарян, С.И.Смыгин «Сооциология и психология
18. Джакупов С.М «Управление познавательной деятельностью студентов в процессе
19. Узакова А.С. «Жоғарғы мектептегібілім беру мазмұнын иновациялық технологиялар
20. А.С. Прутченков «Социально-психологический тренинг»
21. Б.Д.Макшанцев «Социальная психология» М. 2001 жыл.
22. Б.Д.Парыгин «Основы социально психологической теории» М. 1971
23. Дж. Бьдженталь «Наука быть живым» М. 1998
24. Вербицкий А.А. Активное обучение в высшей школе:
25. Хуторской А.В. Развитие одаренности студентов : Методика
26. Кочеткова А.И. Введение в организационное поведение. –
27. Сидоренко Е.В. Методы математической обработки
28. Активные методы обучения студентов вузов: Межвуз. сб. ст./
29. Бокуть Б.В. Вузовское обучение. Минск: Университетское, 1989
30. Вербицкий А.А. Активное обучение в высшей школе: контекстный
31. Столяренко Л.Д. Основы психологии. Ростов н/Д. Изд.
32. Айламадян А.М. Выбор мотивов деятельности: теоретические аспекты проблемы
33. А. Огнев, "Организационное консультирование в стиле коучинг",
34. А. Савкин, М. Данилова, "Коучинг по-русски: смелость желать",
35. В.Е. Максимов. “Коучинг от А до Я.
36. Д. Харрис, "Коучинг. Личностный рост и
37. Дж. К. Смарт. "Коучинг." // Издательский
38. И. Вагин, А. Глущай, "Как стать первым. Практический
39. “Коучинг: истоки, подходы, перспективы. Сборник статей”,// С-Пб.: Речь,
40. Н. Самоукина, Н. Туркулец. “Коучинг - ваш проводник
41. С. А. Рогачев. "Коучинг: возможности применения в бизнесе",
42. С.Троп, Дж.Клиффорд,"Коучинг в обучении. Руководство для тренера и
43. Психология Бизнеса, Серия - “Познавательная энциклопедия”.
44. Психология успеха, “Практическая психология”.
45. Управление персоналом, Версия 2.0, // М.: LDL 2002.
46. Омарова Р.С «Жоғарғы оқу орнында студенттердің танымдық ізденімпаздығын
47. Евтихов « Практика психологического тренинга» С-П. 2004
48. Ф.Бурнард «Тренинг межлистного взаимодействия» С-П. 2001 жыл.
49. К.Рудестам «Групповая психотерапия» М. 1993 жыл.
50. Дэвид Ли « Практика группового тренинга» С-П. 2001
51. Н.В. Дзен, Ю.В.Пахомов «Психотехнические игры в спорте» М.
52. Л.Ф.Бурлачук, Д.Зиглер «Основы психотерапии» Киев 2001 жыл.
53. Л.Хьелл, Д.Зиглер «Теории личности» С-П. 1991 жыл.
54. Ван Ментс «Эфективный тренинг с помощью рольвых
55. И. Вачков «Основы группового тренинга» М. 2000
56. Бапаева М.Қ «Жоғарғы мектепте психологиялық білім беруді жетілдірудің
ҚОСЫМШАЛАР
Коучинг жүргізуде қолданылатын негізгі сауалнама
Коучинг мақсаты және тапсырмалары
Мақсаты:
1) Студенттерді белсенді әрекетке баулу
2) Топтық жұмыстарға үйрету.
3) Уақытты және сезімді құру.
4) Ойлаудың креативті стилін құру.
5) Конфликтіге объективті көзқарасты құру.
Тапсырмалары:
Студентті топтың негізгі корпоративті имиджімен таныстыру.
Тренинг жүргізу барысында типтік бағдарламаға сәйкес тақырыпқа сәйкестендіру
Тренингті топтың барлық студенттеріне біркелкі жүргізу.
Тренинг жүргізу барысында студенттердің болашақ маман ретінде шешім қабылдауға
5). Студенттермен тақырыпқа сәйкес тренингті таныстырып, олардың осыған қосар
6)Студенттер тренингке қатысу барысында тренингтің қатаң тәртіптерін ескеруі қажет.
Интиллектуалды қабілеттерінің дамуы.
Психология 3 курс студенті
2. Мен тренингтен не күтемін:
Тренинг барысында оқу білімім артады деп ойлаймын
3. Бұл үшін мен не істеуге дайынмын (Барлығына жауапкершілікпен
Сабақ барысында тренингке белсенді қатысуға дайынмын.
4.Тренингтен мен нені қалаймын...
Тренингтен студенттер өзін еркін ұстануын қалаймын
5.Тренингке қатысу кезінде менің өзге қатысушы студенттерге қатынасым қандай
Треингке қатысу кезінде менің өзге студенттерге қатынасым еркін, әрі.
белсенді. Білім жөнінде ақпарат алмасу тиімді
5 СУРЕТ .
6 СУРЕТ
8 СУРЕТ
3 Сурет
4 сурет
Коучинг элементтерінде студенттердің зейінін аудару тәсілі
Тәсілдер Мазмұны
1 2
Дауыстық және эмоционалдық модуляция Дауыс ырғағының тембрін, ырғағын өзгерту
Сөйлеу темпінің модуляциясы Баяу әңгімеден жылдамдыққа ауысарда қолданылатын пауза
Жауапты анықтау үшін ойдың бөлінуі Жауапты кім тапқанын
Естің нашарлауы "Ұмыту" аудиторияға осыған сәйкес терминдердің атауын, даталарды
Жестикуляция Сөйлеу ой қорытындысын мимика, жест көмегінің нәтижесінде қорытындылауға
●Риторикалық
Бақылау сұрақтары Берілген мәлімет бойынша сауал ретінде оған жауап
Мысал сұрақтары Берілген сауалға жауап беру күрделі болған жағдайда,
Сұрақ- сөйлем Берілген сұрақ болжам ретінде қойылады да, осының
Анықтаушы сұрақтар Тыңдаушыларға әрбір берілген мәлімет бойынша сұрақтар қою
Мазмұндау Берілген мәліметті келесі жауап үшін конспектілеуге мүмкіндік
Кілт сөздерін конспектілеу Тыңдаушы студенттерге берілген ақпараттардың кілт сөздерін
Суреттерді конспектілеу Студенттер берілген ақпарат бойынша сурет салып алып,
Белсенділік
(бекіту) Мұғалім берілген мәліметті баяндап келесі эстафетаны бір студентке
Дауыс есте сақтаудың қысқа мерзімді есте сақтауы Мұғалім
Белсенді кеңес. Бақылау Мұғалім сұрақ қойып, допты студентке лақтырады.
Күтпеген тітіркенгіш Кенеттен дауыс ырғағын өзгертіп, шамды қосу.
Зейін тренировкасы Мұғалім сабақ барысында студенттерге аудитория
жоспарын салуды өтінеді де қозғалыс – ағымын бастайды. Кімнің
Зейін активизациясы Мұғалім студенттерге сабақ барысында оның қимылдарын қадағалауды.
Рис. 6. Коучинг – тренинг жүйесі.
Студенттерге білім берудегі коучинг
Когнетив-ті әдіс
Когнитивті әдіс негізінен лингвистикалық әдіске сүйенеді. (семантикалық, мазмұнды) берілген
Делфи әдісі
Қатысушылардың келешекте эксперттің қойылған тапсырмасына нәтиже беруші жасырын түрдегі
3
61
Студенттердің мақсаты
Оқудағы мүмкіндіктер
Студент білім алудағы әрекеті
Жоспар құру
Студент
оқытушы Мұғалім
Берілген тапсырманы талқылау
Тапсырмаларды өзара талқылау
Мақсатты бағытталу
Оқытушының айтқанын зейінді тыңдау
Берілген тапсырмаларды жүйелеу
Мінез – құлық
әрекеті
Студенттердің нәтижені күтуі
Q крит
6
9
Q 0,05
Q 0,01
6
9
Q ЭМПЕР
Студенттердің сабақ барысында тыңдауы
Студенттердің жоспары мен алға қойған
Алынған білім нәтижесі
Әрекеттері
Студенттердің мақсаты
Оқудағы мүмкіндіктер
Студент білім алудағы әрекеті
Жоспар құру
Коучингтің кіріспе сессиясы
(мақсаттары, тапсырмалары)
Коучинг барысында біліктердің жетістіктері
Коучингтің қорытынды сабақтары
(әрекеттер жоспары, жауапты, мотивационды көлем
Информатиканы оқытудың нақты мақсаттарын анықтау
Физиканы оқытудың нақты мақсаттары
Орта мектептерде химияны оқытудың мақсаттары
«Бастауыш мектепте шет тілін оқытудың теориясы мен техникасы»
Оқыту процесінің заңдылықтары
Қазақ тілін оқыту әдістемесі және оның зерттеу нысаны
Математиканы оқытудың арнайы әдістемесі
Оқытудың интерактивті технологиялары
Оқытудың жолдары мен ұйымдастырудың түрлері жөніндегі мәселелерді зерттеу
Математиканыесептер арқылы оқыту әдістемесі