Қаржы функциясы және ұдайы өндірістегі рөлі
Қазақстан Республикасы білім және ғылым министірлігі
Басқару институты «Қаржы» кафедрасы
«Қаржы» пәні
КУРСТЫҚ
ЖҰМЫС
Тақырыбы: «Қаржының Қазақстан экономикасын
дамытудағы рөлі»
Орындаған: Қаржы-1/1 сп Есжанова Ш.Б.
Тексерген: Куандыкова А.А.
Астана 2008
Ж О С П А Р
КІРІСПЕ....................................................................................................................3
І Тарау ҚАРЖЫНЫҢ МӘНІ, ФУНКЦИЯСЫ ЖӘНЕ ҰДАЙЫ
1.1. Қаржы түсінігі және құрылымы......................................................................5
1.2. Қаржы функциясы және ұдайы өндірістегі рөлі...........................................7
ІІ Тарау ҚАРЖЫНЫҢ ҚАЗАҚСТАН ЭКОНОМИКАСЫНДАҒЫ РӨЛІ......15
2.1. Дүниежүзілік қаржылық тұрақсыздық жағдайларында Қазақстанның қаржы экономикалық
2.2. Қазақстан Республикасындағы Алматы «Халықаралық қаржы орталығы» қаржы
2.3. Қаржының Қазақстан Республикасындағы ерекше ролі............................25
ІІІ Тарау ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА ҚАРЖЫ НАРЫҒЫН ЖЕТІЛДІРУ
ҚОРЫТЫНДЫ.......................................................................................................31
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ...........................................................32
Кіріспе
Қазақстанда ел экономикасының нақты секторының қарқыны жыл өткен
Жыл көрсеткіштеріне үңілсек, мынаны аңғарамыз: қаржы секторының дамуының
Негізі – Қазақстан елінің қаржы жүйесіне халықаралық рыноктың
Тақырыптың өзектілігі. Нарықтық қатынастардың құрылымында да мемлекет тарапынынан
Қазақстанда ел экономикасының нақты секторының қарқыны жыл өткен
Курстық жұмыстың мақсаты: саяси тұрақты және экономикалық қуатты
І Тарау ҚАРЖЫНЫҢ МӘНІ,
ӨНДІРІСТЕГІ РӨЛІ
1.1. Қаржы түсінігі және құрылымы.
Қаржы қоғамда нақты өмір сүретін, объективті сипатымен айрықша
Қаржының мәні, оның даму заңдылықтары, тауар-ақша қатынастарының қамту
Түрлі қоғамдық-экономикалық формациялар қаржысының айырмашылығы негізінен мына себептерге
-әр түрлі қоғамдық формацияға қоғамның өзіне меншікті таптық
-кез келген қоғамдық-экономикалық формацияларда қаржы билеуші таптың мүдделерін
-өндірістің жаңа әдісі шаруашылық қатынастардың жаңа жүйесін тудырады.
-егер мемлекет басқару органы ретінде қалыптасқан өндірістік қатынастардың
Құн категорияларының жүйесінде қаржы белгілі орын алады және
Қаржы ғылыми ұғым ретінде қоғамдық өмірде сан алуан
Қаржы -ақша қатынастарының жиынтығы, олардың ажырағысыз бөлігі, ол
Жалпы қоғамдық өнім мен ұлттық табысты жасау, бөлу
1.2. Қаржы функциясы және ұдайы өндірістегі рөлі.
Мемлекеттік қаржыны бөлу мен бақылау функциялары бір бірінен
Бөлу функциясының мазмұны қоғамдық іс-әрекет салалары арасында қаржы
Салааралық қайта бөлу бір жағынан, заңды және жеке
Ақша қаражаттарын өндірістік және өндірістік емес салалар арасында
Әміршілдік-әкімшілдік басқарушылық жүйесі тұсында ұзақ уақыт бойы
Қаржылық бақылау – ұлттық өнімнің жалпы түсімінің соған
Қаржылық бақылаудың пәнін анықтауда мақсаты, функциясы және оның
Қаржылық бақылаудың пәні болып белгіленген ереже негізіндегі нормативтік
Қаржылық бақылау – заңдылықты сақтауға, меншікті қорғауға, бюджеттік,
Мемлекеттік қаржы қорын пайдалануды, бөлуді
Қаржылық бақылаудың басқа бақылау түрлерінен айырмашылығы, ол- қолдануының
Қаржылық бақылаудың ең негізгі мақсаттарының бірі- кәсіпорындар-дың, мекемелердің
Бақылаудың қаржылық функциясы өндіріс үдерісіне, бөлінуіне , айырбасқа
Бірақ бұл мүмкіндік қоғамдық қатынастар мен белгілі бір
а) ерекше қаржылық бақылау органдарын құру;
б) қаржылық бақылау органдарын білікті мамандармен толықтыру;
в) үкіметтік, ведомстволық, қоғамдық және тәуелсіз бақылау органдарының
Қаржылық бақылау функциясы өндірістік ресурстарды басқару құралы ретінде
Қаржылық бақылаудың мәні сол, ол ақшалай нысанда жүзеге
Қаржылық ресурстарды басқару өндірістің барлық аясындағы және экономикалық
Қаржылық бақылаудың мәні, мақсаты және тағайындалуы тұрғысынан оның
мемлекет, ұйымдар мен тұрғындар алдындағы қаржылық міндеттеменің орындалуын
заңды және жеке тұлғаларға салық салу жөніндегі іс
экономикалық субъектілердің бухгалтерлік есебі мен қаржылық есеп беруін
бюджеттің барлық деңгейлерінің дұрыс құрастырылуы мен орындалуын бақылау;
кәсіпорындар мен мекемелердің қаржылық, еңбек және материалдық ресурстарын
қаржылық ресурстардың резервтерінің көбеюін, шаруашылық қаржысының айналымын тездету,
ұйымдар мен мекемелердің қаржы қорларының қалыптасуы мен пайдалануы
қаржылық тәртіпті бұзу мен соған байланысты теріс әрекеттерді
Қаржы бақылауы әртүрлі әдістермен әртүрлі жағдайларда жүргізіледі. Арнаулы
Қазіргі нарықтық қатынас кезінде қаржылық бақылаудың мына түрлері
Бұл бақылау түрлері жеке түрлерге өтпелі мақсаттарды шешуде
Қаржы бақылауының түрлері мен әдістері ылғи да дамуда,
Қаржы бақылауының негізгі бір түрі- ревизия , ол
Объектісіне байланысты ревизиялар құжатты, нақтылы, толық және таңдамалы
Құжатты ревизия жүргізгенде құжаттар тексеріледі, негізінен бірінші ақша
Бақылау- аудиторлық мекемелер тексеру мен зерттеуді шаруашылық мекеме
Қаржылық бақылауды қалыптасқан теориялық-әдіснамалық тұрғыдан жан-жақтыв дайындау оның
Бақылауды әкәмшілік реттеуге сатылас өзара сәйкестік, төменгінің жоғарыдағыға
Нарықтық реттеу тексерушімен тексерілуші арасындағы өзара деңгей-лес, серіктес
Қазіргі уақытта қаржының бөлгіштік және ұдайы өндірістік тәрізді
Жалпы қоғамдық өнімнің құны (оны ақша нысанында), сонымен
Қарамағында мақсатты айналымның қорлары қалыптасатын ұдайы өндірістік процестің
Қаржының көмегімен бөлгіштік процесс қоғамдық өмірдің барлық сфераларында-материалдық
Бөлу функциясы қаржы құралдарын қоғамдық жалпы өнім мен
Қаржының бөлгіштік функциясының іс-әрекеті оның мәнінен: жиынтық қоғамдық
Қоғамдық өнімді бөлу алғашқы және кейінгі, немесе қайта
Алғашқы бөлу кезінде жиынтық қоғамдық өнімнің жалпы көлемінен
ІІ Тарау ҚАРЖЫНЫҢ ҚАЗАҚСТАН ЭКОНОМИКАСЫНДАҒЫ РӨЛІ
2.1. Дүниежүзілік қаржылық тұрақсыздық жағдайларында Қазақстанның қаржы экономикалық
Бірінші кезекте қаржылық тұрақсыздық дегенді қалай түсінеміз?
Қаржылық тұрақтылық дегеніміз қаржы жүйесінің өзінің тікелей міндеттерін,
Осы кезеңдердің əрқайсысындағы ақша-кредит саясатын сипаттайық.
1993 жылғықараша – 1995 жыл аралығындағы кезең– гиперинфляцияны
коммерциялық банктердің функциясын орындады: кəсіпорындарға тікелей кредиттер берді,
1994 жылы жеңілдікті кредиттер беру жəне кəсіпорындардың кредит
Ұлттық Банкке тікелей өтініштерін қарау практикасы тоқтатылды.
Үкіметке бюджет тапшылығын жабуға арналған кредиттер ақылы негізде
тəуелсіздігі заң жүзінде айқындалды, ұлттық валютаның ішкі жəне
тұрақтылығын қамтамасыз ету мақсаты алға қойылды. Ұлттық Банк
жəне сату операциялары, ломбардтық кредиттер, Ұлттық Банктің қысқа
1993-1995 жылдары инфляция 2165%-дан 60%-ға дейін азайды, алайда
Баға тұрақтылығына қол жеткізумен қатар елімізде жас ұлттық
Тұтастай алғанда бұл кезең экономика үшін оң өзгерістер
Инфляцияның қарқынды түрде төмендеуі жалғасты жəне 1995 жылы
Осы кезеңде қатаң ақша-кредит саясатын жүргізу жалғастырылды, ақша-кредит
РЕПО операциялары, «овернайт» кредиттері сияқты құралдар енгізілді.
Осы кезеңнің аяғында Оңтүстік-Шығыс Азиядағы қаржылық дағдарыс жəне
болған жоқ – бұл Ресейдегі қаржылық ахуалдың тұрақтану
клиенттердің банк жүйесінен қашуын болдырмауға жəне банк жүйесінің
2000 жыл – 2006 жыл аралығындағы кезең– қаржылықтұрақтылықжəне
қаржы жүйесі жаппай дамыды (халықтың депозиттеріне кепілдік беру
Бүкіл кезең бойына инфляция бір қатарлы санмен өлшенетін
Жеке ақша-кредит саясатының дамуы саласында 2004 жылы Қазақстан
берді. Ұлттық Банктің алға қойылған мақсатты іске асыратын
2007 жыл– қаржылық тұрақсыздық кезеңі. Ағымдағы жүз жылдықтың
2007 жылы Қазақстанның экономикалық дамуын екі кезеңге бөлуге
Алдыңғы кезеңде айтарлықтай көлемде сыртқы қарыз алған қазақстандық
болды. Алайда банк секторының өсу қарқынының біршама төмендеуіне
2007 жылы қазақстандық экономикаға сондай-ақ əлемдік азық-түлік нарықтарындағы
Осылайша, 2007 жылы инфляциялық қысым бір мезгілде ұлғайған
жағдайда бұл шаралардың бір-біріне қарама-қайшылығында болды. Банк жүйесінің
мақсаттың баға тұрақтылығын қолдау мақсаты алдындағы басымдығын айқындады.
2007 жыл ішінде қаржылық ахуал өзгерген бойда ақша-кредит
2007 жылы Ұлттық Банк, АҚҚ жəне екінші деңгейдегі
Тұтастай алғанда, күрделі макроэкономикалық ахуал, сондай-ақ банк жүйесінің
əлемдік жоғары бағасы сценарийі бойынша 2007-2009 жылдарға арналған
Таяу жылдары ықпал етудің күйзеліс факторлары болмаған жағдайда
2008 жылы Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі ақша-кредит саясаты
Ресми қайта қаржыландыру ставкасын белгілеу ақша нарығындағы ахуалға
үшін жəне екінші деңгейдегі банктердің СВОП операцияларын жүргізудегі
Қаржылық тұрақтылық жəне валюталық жəне қаржылық дағдарыстарды ерте
2.2. Қазақстан Республикасындағы Алматы «Халықаралық қаржы орталығы» қаржы
Қазақстанның оңтүстік астанасында аймақтық қаржы орталығын құру
Алайда қазір республикада –Алматы қаржы орталығының жобасын іске
Макроэкономикалық тұрақтылық инфляцияның төменгі деңгейі, бюджет жүйесінің сенімділігі,
Алматы республикалық бюджетке түсімдердің төрттен бірінен астамын
Қазір аймақтың орталық рөліне Ташкент те үміттенеді. Алайда
1996 жылғы банк реформасы Қазақстан Республикасының дүниежүзілік стандарттарға
Қазір қазақстандық банкілер ұзақ мерзімді жобаларды инвестициялауда жобаланған
Алматыда қор және валюта нарығы белсенді, ұлттық валюта
Қаржы орталығын құру батыс банкілерінің Қазақстан нарығына қол
2.3.Қаржының Қазақстан Республикасындағы ерекше рөлі.
Қаржы- әрқашан экономикалық жүйе шеңберіндегі қоғамдық ұдайы өндірістік
Жалпы қоғамдық өнім мен ұлттық табысты жасау, бөлу
Алайда қаржы ақша қатынастарының бүкіл сферасын қамтиды деп
Қаржының ақшадан мазмұны жағынан да, функциялары жағынан да
Ұдайы өндіріс процесінің түрлі стадияларына жеке экономикалық категориялардың
Ақшаның нақтылы қозғалысы ұдайы өндіріс процесінің екінші және
Екінші стадияда ақша нысанындағы қаржының қозғалысы тауарлардың қозғалысынан
Қаржының іс-әрекет етуінің жиынтық қоғамдық өнімді бөлу стадиясында
Жалпы қоғамдық өнімнің құны (оның ақша нысанында), сонымен
Қарамағында мақсатты арналымның қорлары қалыптасатын ұдайы өндірістік процестің
Қаржының көмегімен бөлгіштік процесс қоғамдық өмірдің барлық
Бөлу функциясы ќаржы ќұралдарын қоғамдық жалпы өнім мен
Қаржының экономикалық рөлі мына бағыттардан көрінеді:
Қаржы капиталдың айналымын тездете отырып, кәсіпорындардың, фирмалардың өндірістік
кірістер мен шығыстарды ұдайы салыстырып отыру арқылы қаржы
қаржы ұлттық табыстарға қорлану және тұтыну қорларының ұйлесу
қаржы ұлттық экономикада меншіктің сан алуан нысандары-ның және
Сонымен бірге қаржы оңтайлы ұлттық шаруашылықтың ара салмағын
Қаржы көмегімен жететін нәтижелерді бағалауға жалпы түсіндірме қаржының
айнымалы ұдайы өндірістік қажеттіліктерін қажеттігі қаржы
көздерімен қамтамасыз ету тұрғысынан;
қаржыны қоғамдық өндірістік құндық құрылымын реттеу
үшін пайдалану тұрғысынан;
қаржының әлеуметтік - экономикалық дамудың ынталандырмасы ретінде пайдалану
ІІІ Тарау ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА ҚАРЖЫ НАРЫҒЫН ЖЕТІЛДІРУ
Қаржы нарығы болашақпен тәуекелді бағалайды. Сондықтан үй шаруашылықтары
Арбитражды тәуекелді ұстаумен шатастыруға болмайды, біріншісі тәуекелдің толық
Өкінішке орай, еліміздегі көптеген кәсіпорындар мен ұйымдар қор
Қазақстанның қаржы нарығын сапалық тұрғыда жетілдірілуі жолдарын зерттеу
1.Қазақстан Республикасының қаржы рыногын және қаржы ұйымдарын
2. Қазақстан Бүкіләлемдік сауда ұйымының табалдырығында тұр. Соған
3. Қазақстан Республикасының алдында қойылған негізгі мақсаттардың бірі
4. Отандық қаржы рыногының және оның реттеу деңгейінің
Жоғарыда аталған барлық шаралар қаржы жүйесінің жұмысын еліміздің
Қорытынды.
Курстық жұмыстың жазылуын аяқтай келе төмендегідей ой-тұжырымдамалар жасауға
Жалпы, курстық жұмыстың жазылу құрамы кіріспе, үш бөлім,
Бірінші бөлімде қаржы туралы жалпы ұғым және оны
Жалпы қоғамдық өнім мен ұлттық табысты жасау, бөлу
Екінші бөлімде, Дүниежүзілік қаржылық тұрақсыздық жағдайла-рында Қазақстанның қаржы
Үшінші бөлімде, Қазақстан Республикасының қаржы нарығын жетілдіру жолдарына
Яғни, Қазақстан Республикасының қаржы нарығындағы қазіргі кездегі қиыншылықтары
Курстық жұмыстың жазылу барысында және тақырыптың мазмұнын ашуда
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Егемен Қазақстан. 1993. 13 қараша.
Қазақстан Республикасы Президентінің 1997 жылы 13 карашадағы Жарлығымен
Қазақстан Республикасы Ұлттык Банк Басқармасының 2001 жылы 3
Қаржы дегеніміз елдегі тарихи калыптасқан және ұлттық заңнамамен
«ҚР-дағы банктер және банктік қызмет туралы» ҚР заңы.
Ақша, несие, банктер. Ғ.С. Сейітқасымовтың жалпы ред. —
Мақыш С.Б. Коммерциялық банктердің операциялары. — Алматы: Қазақ
Деньги, кредит, банки / Под ред. Лаврушина О.И.
Банковское дело /Под ред. Лаврушина О.И. — М.:
Банки и банковские операции в России / Под
Маркова О.М. и др. Коммерческие банки и их
Брокеры и регистраторы на рынке ценных бумаг. Учебное
Гвоздев Б.З. Факторинг. — М.: Ассоциация авторов и
Ақша, несие, банктер. Ғ.С. Сейітқасымовтың жалпы ред. —
Деньги, кредит, банки / Под ред. Лаврушина О.И.
Шеденов О. Жалпы экономикалық теория. Алматы, Экономика 2005.
Финансы. Денежное обращение. Кредит / Под.ред. Дробозиной Л.А.
Қазақстан Республикасының 2010 жылға дейінгі стратегиялық даму жоспары.
Мельников В.Д., Ильясов К.К. Финансы. — Алматы, изд.
2
Қаржының қазақстан экономикасындағы рөлі
Қаржының функциялары және рөлі
Қазақстан Республикасының қаржы жүйесі
Қаржының мәнi, функциялары және ролi.
Қаржының экономикалық негіздері
Ұдайы өндірістік тұжырымдамасын жақтаушылар
Қаржының басқа экономикалық категориялармен өзара байланысы
Ұдайы өндіріс процесінің түрлі стадияларында жеке экономикалық категориялардың қатысу дәрежесі
Қаржының мәні
Қаржы қатынастары және қаржы жүйесінің қалыптасуы