Тетрада мәндері


МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ 7
1 ОНДЫҚ САНДАРДЫ КӨБЕЙТУДІҢ ЖЕДЕЛТЕТУ ТӘСІЛДЕРІ 8
2 ОНДЫҚ КӨБЕЙТКІШТЕР ТҮРЛЕРІ 14
2.1 Толық разрядты ондық көбейткіш 14
2.2 Көбейтінді тетрадаларын тізбектеле өңдейтін ондық көбейткіш
2.3 Ондық көбейткіштердің сұлбасын салыстыру 25
2.4 Тиімді ондық көбейткіштің сұлбалары 27
3 КӨБЕЙТІНДІ БАСҚАРУ АВТОМАТЫН СИНТЕЗДЕУ 32
3.1 Басқару автоматын синтездеу 32
3.2 Басқару автоматының электр принципиалдық сұлбасы 35
3.2.1 Программаланатын логикалық матрицалар 35
3.2.2 Басқару автоматының принциалдық электр сұлбасы 42
3.3 Тетрада шартбелгілегішін (ТШБ) синтездеу 43
3.4 Тетрада түрлендіргішін синтездеу 47
3.5 Тетрада түрлендіргішін синтездеу 48
4 Еңбек қорғау бөлімі 52
4.1 Қауіпті және зиянды факторларды талдау 52
4.2 Қорғау шаралары 55
4.2.1 Өндірістік санитария 55
4.3 Электрлік қауіпсіздігі 59
4.4 Өрт қауіпсіздігі 59
5.ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ 67
5.1 Жүйені енгізудің экономикалық тиімділігін есептеу 68
5.1.1. Жүйені жасауға және енгізуге кететін шығындарды есептеу 68
5.1.2. Техникалық құралдар кешенін сатып алуға кеткен шығындар 69
5.1.3. Алгоритм дайындауға кеткен шығындарды есептеу 69
5.1.4. Программаны енгізуге кететін шығындарды есептеу 70
5.1.5. Программаны жазуға және түзетуге кететін шығындарды есептеу
5.2. Енгізуден бұрын жұмсалған шығындарды есептеу 72
5.3. Жүйені енгізгеннен кейінгі шығындарды есептеу 73
5.4. Шығындардың экономиясын есептеу 74
ҚОРЫТЫНДЫ 75
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 76
АНДАТПА
Диплом жобасында ондық көбейту құрылғыларының варианттары қаралып тиімді көбейткіш
Annotation
In this diploma work considered varieties of device
АННОТАЦИЯ
В дипломном проекте рассматриваются варианты устройства десятичного умножения, представлена
КІРІСПЕ
Қазіргі электронды есептеу машиналарының құрамына кіретін құрылғылардың бірі –
Ондық сандарды өңдегендегі ең көп уақыт керек ететін құрылғы
Көбейту құрылғысының жұмысын жеделтету арқылы машина өнімдігін арттыруға болады,
Диплом жобасында ондық сандарды жеделдете көбейту тәсілдері қаралады.
Диплом жобасында есептеу сұлбасы синтезделеді. Ол екі бөліктерден
Еселеу сұлбасы мен тетрадасын шартбелгілегішті құру үшін элемент негізі
1 ОНДЫҚ САНДАРДЫ КӨБЕЙТУДІҢ ЖЕДЕЛТЕТУ ТӘСІЛДЕРІ
Ондық сандарды көбейту ЭЕМ орындалатын операциялардың ішіндегі ең күрделі
Логикалық тәсіл. Бұл тәсіл көбейткіш тетрада мәндерін азайтуға негізделген.
Мысал: А санын B=67981 санына көбейтейік. Егер көбейткіш
Көбейткіштің бір тетрадасы талдағанда орындалатын қосындылау (азайту) саны
1- кесте - K* мәнін есептеу
Ондық тетрада мәндері 0 1 2
3 4 5 6 7 8 9
Орындалатын операциялар және олар-дың сандары 0 +1М +1М
+1М +1М
+1М
+1М +1М
+1М
+1М
+1М +1М
+1М +1М
+1М
+1М -1М
-1М
-1М
-1М -1М
-1М
-1М -1М
-1М -1М 2,77
Аппаратты-логикалық тәсіл. Бұл тәсілде көбейту негізінде орындалатын қосындылау амалдар
Ол үшін көбейту амалын орындаудан бұрын көбейткішке есе мәндерін
Бірінші тәсілде есе мәндерін сақтау үшін регистрлер керек. Регистрлер
Есе мәндері ішкі қосындалығыштар арқылы қалыптастырғанда есе мәндері тізбектеле
1-сурет – Ондық сандарды жеделдету тәсілдері
Есе мәндерін қатар дайындау үшін есе мәндерінің санымен
Әр есе мәндері тетрадалары да параллель, тізбектеліп немесе параллель-тізбекті
Көбейту үстінде дербес көбейтінді операцияға тура немесе симметриялық шартбелгілерде
Көбейтуді жеделдетудің аппараттың тәсілде көбейткіштен бірінші немесе барлық тетрадалары
Көбейту амалын орындалу үстінде операцияларға қатынасатын операндтар тетрадалары тізбектелетін,
Тура және симметриялық шартбелгілеу көбейту үстінде орындалатын орта қосындылау
2 - кесте - Әртүрлі жиындыққа сәйкес келетін K*
Есе мәндері
Тетрада
Мәндері
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9 0
0
0
K* 2,77 1,44 1
Бұл кестеден көрініп тұрғандай L өскен сайын K*
элементтерден тұратын көптеген есе жиынтықтарын көрсетуге болады. Олардың кейбіреулері
{1M, 2M}, {1M, 2M, 3M}, {1M, 2M,
{1M, 3M}, {1M, 2M, 4M}, {1M,
{1M, 4M}, {1M, 2M,5M}, {1M,
Бұл жерде 2M, 3M, ..., 9M
Мұндай жиынтық саны:
(1)
Әр жиынтыққа өзінің K* сәйкес келеді. 3-кестеде әртүрлі L-ге
3-кесте - L мәндеріне сәйкес келетін
L 2 3 4 5 6 7 8 9
{1,4}M {1,3,4}M {1,2,4}M {1…5}M {1…6}M {1…6,7}M {1…8}M {1…9}M
2,3 1,7 1,5 1,4 1,3 1,2 1,1 1
4-кестеде симмериялық шартбелгі қолданғандағы әртүрлі L мәндеріне сәйкес келетін
4-кесте – L мәндеріне сәйкес келетін
L 1 2 3 4 5
2,77 1,55 1,33 1,1 1
5-кесте – Есе мәндер жиынтығымен сәйкес келетін қосындылау санының
Есе мәндері
Тетрада
мәндері
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9 0
0
0
0
0
0
K* 2,77 1,66 1,66 1,55 1,88
5-кесте жалғасы
Есе мәндері
Тетрада
мәндері
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9 0
0
0
0
K* 1,1 1,22 1,1 1
5-кесте жалғасы
Есе мәндері
Тетрада
мәндері
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9 0
0
0
0
0
0
K* 1,3 1,44 1,22 1,44 1,44 1,11
2 ОНДЫҚ КӨБЕЙТКІШТЕР ТҮРЛЕРІ
2.1 Толық разрядты ондық көбейткіш
Мұндай қосындылағыш құрылымдар сұлбасы 2,3-суреттерде келтірілген. 1-суретте
Жекелеген көбейтінді қосындылары және екі санын көбейтіндісі
Еселеу сұлбасы (Есл) толық разрядты . Есл
және регистрлерінде жылжыту тізбектері бар. Олар
Шартбелгі төрт разрядтарға (бір тетрадаға) жылжытып отырады.
Көбейтінді белгісі екі модулімен қосу арқылы белгі триггерінде ТБл
Көбейткіш тетрадалардың барлығына көбейтіп шыққанда
2 - сурет - болғандағы ондық
Көбейту амалының орындалуы 3-суретте көрсетілген.
3-сурет - Толық разрядты көбейткіштің тура шартбелгіде көбейту
Толық разрядты көбейткіштің екінші варианты. Көбейткіштің еселеу
сұлбасы бұдан бұрынғы қаралған еселеу сұлбасынан өзгеше. Мұнда бірінші
Көбейткіштің талданатын тетрадасы тетрада шартбелгілеріне (ТШБ) арқылы түрлендіріліп симметриялық
4-сурет – n=r болғандағы ондық көбейткіш сұлбасы (симметриялық шартбелгі).
6-кесте – Тетрада шартбелгілегісінің жұмыс кестесі
Тетрада мәндері Төменгі тетрададан келетін тасымал Түрлендірілген тетрада мәндері
0000
0001
0010
0011
0100
0101
0110
0111
1000
1001 0
0
0
0
0
0
0
0
0
0 0000
0001
0010
0011
0100
0101
0100
0011
0010
0001 0
0
0
0
0
0
1
1
1
1
0000
001
0010
0011
0100
0101
0110
0111
1000
1001 1
1
1
1
1
1
1
1
1
1 0001
0010
0011
0100
0101
0100
0011
0010
0001
0000 0
0
0
0
0
1
1
1
1
1
Сонымен еселеу сұлбасының екінші кірістеріне шартбелгілері
Көбейткіштің қалған түйіндері жоғарыда қаралған көбейту құрылғысының жұмыстарына ұқсас.
5-суретте қаралып отырған көбейткіштегі көбейту алгоритмі.
5-сурет – Толық разрядты көбейткіштің симметриялық шартбелгіде көбейту алгоритмі
2.2 Көбейтінді тетрадаларын тізбектеле өңдейтін ондық көбейткіш
Қаралып отырған көбейткіш сұлбасы 6-суретте келтірілген. Сұлбада мультиплексор (МХ1)
Ондық байт қосындылағыштың (ОБҚОС) екінші кірістеріне мультиплексор МХ2 арқылы
Байт санағышы (БСАН) арқылы байт сандары бақыланып отырылады. Ал
Көбейту алгоритмі 7-суретте келтірілген. Операндтарды регистрлеріне
6-сурет – n>r болғандағы ондық көбейткіш сұлбасы (тура
7-сурет – Тура шартбелгіде көбейту алгоритмі
Көбейтінді тетрадаларын тізбектеп өңдейтін көбейткіш сұлбасының екінші түрі 8-суретте
Бұл көбейткіштің бұрынғы көбейткіштерден айырмашылығы жекеленген көбейтінді қосындалығыш арқылы
Операндтарда және регистрлеріне
8-сурет – n>r болғандағы ондық көбейткіш сұлбасы (симметриялық
9-сурет - Симметриялық шартбелгіде тізбектей көбейту алгоритмі.
2.3 Ондық көбейткіштердің сұлбасын салыстыру
Жоғарыда қаралған ондық көбейткіштердің ең тиімді түрін
(2)
мұнда - құрамында еселеу сұлбасы ток
- құрамында еселеу сұлбасы бар көбейткіштің көбейту
- құрамында еселеу сұлбасы жоқ көбейткіштің аппараттық
шығыны (көбейткішті құратын логикалық сұлбалардың кіріс саны);
- құрамында еселеу сұлбасы бар көбейткіштің аппараттық
шығыны;
болғанда
.
Құрамында еселеу сұлбасы бар көбейту құрылғылары үшін
;
.
(тура шартбелгі)
(5)
(симметриялық шартбелгі)
(6)
(симметриялық шартбелгі)
(7)
(симметриялық шартбелгі)
(8)
Жоғарыдағы формулаларда:
ондық қосындылағыштар (бір тетрадалы) құратын логикалық
сұлбалар кіріс саны;
регистрдегі жылжыту уақыты;
- бір тетраданы талдағанда керек орындалатын қосындылау
санының орта мөлшері;
- көбейткіш тетрада саны;
- көбейгіш тетрада саны;
- еселеу сұлбасы мен түрлендіргіш, ондық қосындылағыш
саны;
- триггер құратын қосындалағыш және еселеу сұлбаларындағы
кідіріс уақыты;
- бір разрядты түрлендіргіш және регистр кідіріс
- мультиплексор мен дешифраторлардағы кідіріс уақыты;
- еселеу сұлбасы мен түрлендіргіштер құратын логикалық
- мультиплексор мен дешифраторлар құратын
10-суретте тура шартбелгіде жұмыс жасайтын ондық көбейткіштер үшін
11-суретте симметриялық шартбелгіде жұмыс жасайтын көбейткіштер үшін
Бұл графиктерден көрініп тұрғандай ең тиімді көбейткіш параметрі
10-сурет – Q = f (L, R) тура шартбелгі
11-сурет – Q = f (L, R) симметриялық шартбелгі
2.4 Тиімді ондық көбейткіштің сұлбалары
Жоғарыда тәуелділігінен ең тиімді көбейту құрылғысын
12-суретте толық разрядты ондық көбейткіштің бірінші варианты көрсетілген. Бұл
13-суретте көбейткіштің екінші варианты берілген. Мұнда екі кезекті
12-сурет - Толық разрядты (n=r) симметриялық шартбелгіде жұмыс жасайтын
13-сурет - Толық разрядты симметриялық шартбелгіде жұмыс жасайтын ондық
Сұлбаның шығысынан көбейтіндінің кіші тетрадасы ондық қосындылағыштың кірістеріне тура
14-суретте көбейткіштің микропрограммасы көрсетілген.
- микрокомандасынан кіріс шинадан регистріне
- микрокомандасынан регистрінде кіріс шинадан (КШИН)
және микрокомандасы арқылы
микрокомандасы арқылы және
14-сурет - Көбейту микропрограммасы
Көбейту құрылғысында төмендегідей микрооперациялар орындалады:
y1 : Pr1 : =
y2 : Pr2 : = КШИН:
y3 : TCAH : = V:.
y4 : TCAH : = TCAH-1:
y5 : TБл : = Бл1
y6 : TБл : = 0:
y7 : ЕСЛ : = Pr1:
y8 : ЕБЛ : = ТШБ:
y9 : ОКОС : =
y10 : Pr3 : = R[n] Pr3
y11 : ОКОС : = Pr3:
y12 : ТYP : = :
y13 : КБЛ, Pr2, Pr3.
3 КӨБЕЙТІНДІ БАСҚАРУ АВТОМАТЫН СИНТЕЗДЕУ
Көбейткіштің басқару автоматы екі блоктан тұрады. Біріншісі –
Басқару автоматын синтездеу мынандай кезеңдерден тұрады:
көбейту микропрограммасын пайдалана автоматтың граф сұлбасын алу;
граф – сұлбасын белгілеу;
автоматтың күйін ықшамдау;
автоматтың құрылымдық сұлбасын құру;
қозу функциясын және шығыс функцияларын алып оларды ықшамдау;
автоматтың функционалдық сұлбасын алу;
автоматтың элемент негізін таңдау;
автоматтың электр принциалдық сұлбасын құру.
3.1 Басқару автоматын синтездеу
Автоматтың граф-сұлбасы көбейткіш микропрограммасы негізінде жасалынады.
15- суретте автоматтың белгіленген граф-сұлбасы келтірілген.
Суреттен көрініп тұрғандай автомат бес күйде бола алады -
Автомат күйлерін төмендегідей шартбелгілейміз.
Автомат күйін ықшамдау үшін Вейч-Карно кестесін пайдаланамыз
00 01 11
* *
*
Автоматтың құрылымдық кестесі – кестеде келтірілген.
15-сурет - Автоматтың граф-сұлбасы
7-кесте – Автоматтың құрылымдық кестесі
001
010
100
100
101
011
011
010
100
101
101
011
100
001 -
-
-
-
Қосу функциясы:
Шығыс функциясы:
:
:
:
:
:
.
3.2 Басқару автоматының электр принципиалдық сұлбасы
3.2.1 Программаланатын логикалық матрицалар
Программаланатын логикалық матрицалар (ПЛМ) жартылай өткізгіштер технологиясы атты
Матрица
матрицасының шығыстары матрицасының кірістерімен байланыста болады
кірістері, шығыстары және
Бір ПЛМ(s, t, q)-те
16-суретте ПЛМ(s, t, q) сұлбасының құрылымы және оның шартты
16-сурет – ПЛМ (S,t,q) құрылымдық сұлбасы
ПЛМ(s, t, q) түрлерінің бірі: ПЛМ(z, q). Мұнда ПЛМ
8-кестеде ПЛМ-нің кейбір параметрлері берілген (1-10 қатарлар)
№ Түрлері Кіріс саны Шығыс саны Аралық шина
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15 ППЛМ SN74 330 331
ППЛМ IM 5200
MПЛМ MMI 5775A
MПЛМ MMI 6870/71
MПМ MMI 6775/75A
MПЛМ DM 8575 175A
MПЛМ DM 7576
ППЛМ 93458/59
ППЛМ 825100/101
ППЛМ 556 PTI
ППЛМД PB 450
ППЛМД PB 450 A-1
ППЛМ 82 S104/105
ППМB 82 S102/103
ППB 29 693 12
14
14
14
14
14
14
16
16
16
24
24
16
16
10 6
8
8
8
8
8
8
8
8
8
16
16
8
9
4 50
48
96
48
56
96
96
48
48
48
72
72
48
-
3 30
104
80
-
80
-
-
25
50
50
100
70
90
35
- -
-
-
-
-
-
-
-
-
-
16
16
6
-
-
Комбинациялар үш деңгейлі ПЛМ екі деңгейлі ПЛМ-ға қарағанда
17-суретте M1 матрицасының төрт кірісті j-тобы көрсетілген.
17-сурет- М1 матрицасының төрт кірісті j-тобы
Құрамында жады бар ПЛМ – оның ішінде r –
ПЛМ түрлерінің біріне программмаланатын матрицасы (ПВМ) жатады. Ол
Де Морган заңын қолданып у3 және у4
.
19-суретте у1 – у4 функциялары іске қосу
20-сурет - функцияларын алу
Программаланатын матрицасына тұрады оның кірісіне және шығысына
21-сурет – t секциялы ПМЛ сұлбасы
Мұнда әр секция шығыстары немесе сұлбаларына қосылған. Олардың
22-сурет – Секция шығыстардың сұлбалар түрі
22 б-суретінде немесе сұлбасы а басқарылатын элементтерімен
23-суретте төрт секциялы ПМЛ сұлбасы келтірілген.
23-сурет – 4 секциялы ПМЛ.
3.2.2 Басқару автоматының принциалдық электр сұлбасы
Басқару автоматының электр принциалдық сұлбасын құру үшін құрамында
24- сурет – басқару автоматының электр принципиалдық сұлбасы.
Басқару автоматының 82S104/105 микросұлбасында тігу кестесі 25-суретте келтірілген.
25-сурет – Басқару автоматын ПЛМ тігу сұлбасы (ПЛМ 82
3.3 Тетрада шартбелгілегішін (ТШБ) синтездеу
Тетрада шартбелгілегіші егер кезекті көбейткіш тетрдасы
Егер кезекті тетрада мәндер алса,
Тетрада шартбелгісінің жұмыс жасау ережесі – кестеде келтірілген.
ТШБ синтездеу үшін Вейч Карно диаграммасын қолданамыз (26- сурет).
24 25 27 26 18 19 17 16
28 29 31 30 22 23 21 20
12 13 15 14 6 7 5 4
8 9 11 10 2 3 1 0
26-сурет – Бес айнымалылар үшін Вейч Карно диаграммасы
9-кесте - ТШБ жұмыс жасау ережесі
П/п
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9 0
0
0
0
0
0
0
0
0
0 0000
0001
0010
0011
0100
0101
0110
0111
1000
1001 000
001
010
011
100
101
100
011
010
001 0
0
0
0
0
0
1
1
1
1
10
11
12
13
14
15 0
0
0
0
0
0 1010
1011
1100
1101
1110
1111 ххх
ххх
ххх
ххх
ххх
ххх х
х
х
х
х
х
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25 1
1
1
1
1
1
1
1
1
1 0000
0001
0010
0011
0100
0101
0110
0111
1000
1001 001
010
011
100
101
100
011
010
001
000 0
0
0
0
0
1
1
1
1
1
26
27
28
29
30
31 1
1
1
1
1
1 1010
1011
1100
1101
1110
1111 ххх
ххх
ххх
ххх
ххх
ххх х
х
х
х
х
х
10-кесте – Минимизацияланған кесте
1 1 X x 0 0 0 0
X х X x 1 1 1 0
X х X x 1 1 0 0
1 1 X x 0 0 0 0
.
11-кесте – Минимизацияланған кесте
1
x x 1
1
x x x x 1
1
x x x x
1 1
1 x x
1 1
.
12-кесте – Минимизацияланған кесте
1
x x 1
1
x x x x
1
x x x x
1
1
x x 1 1
.
13-кесте – Минимизацияланған кесте
x x
1
x x x x
1 1
x x x x 1 0 1 1
x x
14-кесте – Минимизацияланған кесте
1 1 x X 0 0 0 0
x x x X 1 1 1 0
x x x X 1 1 0 0
1 1 x X 0 0 0 0
Тетрада шартбелгілегішін ПЛМ-да тігу сұлбасы 27– суретте көрсетілген.
27-сурет- тетрада шартбелгілегішін тігу сұлбасы
Тетрада шартбелгілегішін құру үшін 556РТІ микросұлбасын таңдап аламыз.
Бұл сұлбада Тп - тасымал триггері оның кірістері
28-сурет - Тетрада шартбелгілегішінің электр-принципиалдық сұлбасы
3.4 Тетрада түрлендіргішін синтездеу
Тетрада түрлендіргіштің жұмыс ережесі 15-кестеде көрсетілген.
15- кесте - Тетрада түрлендіргішінің жұмыс кестесі
п/п z4 z3 z2 z1 z0 a2 a1 a0
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9 0
0
0
0
0
0
0
0
0
0 0
0
0
0
0
0
0
0
1
1 0
0
0
0
1
1
1
1
0
0 0
0
1
1
0
0
1
1
0
0 0
1
0
1
0
1
0
1
0
1 0
0
0
0
1
1
1
1
1
0
0
0
1
1
0
0
1
1
0
0 0
1
0
1
0
1
0
1
0
1
10
11
12
13
14
15 0
0
0
0
0
0 1
1
1
1
1
1 0
0
1
1
1
1 1
1
0
0
1
1 0
1
0
1
0
1 x
x
x
x
x
x x
x
x
x
x
x x
x
x
x
x
x
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25 1
1
1
1
1
1
1
1
1
1 0
0
0
0
0
0
0
0
1
1 0
0
0
0
1
1
1
1
0
0 0
0
1
1
0
0
1
1
0
0 0
1
0
1
0
1
0
1
0
1 0
0
1
1
1
1
0
0
0
0 0
0
1
1
0
0
1
1
0
0 1
0
1
0
1
0
1
0
1
0
26
27
28
29
30
31 1
1
1
1
1
1 1
1
1
1
1
1 0
0
1
1
1
1 1
1
0
0
1
1 0
1
0
1
0
1 x
x
x
x
x
x x
x
x
x
x
x x
x
x
x
x
x
Бұл кестеде z4 - төменгі тетрадан келетін
- көбейтіндінің түрленбеген тетрада мәндері;
- онды қосындылағыш кірістеріне беретін көбейтінді мәндері (түрленген тетрада)
16-кесте - Вейч-Карно диаграммасы
24 25 27 26 18 11 13 16
28 29 31 30 22 23 21 20
12 13 15 14 6 7 5 4
8 9 11 10 2 3 1 0
- шығыстарының мәндерін алу үшін Вейч-Карно диаграммасын қолданамыз.
.
17-кесте – Минимизацияланған Вейч-Карно диаграммасы
x x 1 1
х x x x 1 1
х х x x 1 1
x x 1 1
.
18-кесте – Минимизацияланған Вейч-Карно диаграммасы
x x 1 1
х x x x
1 1
х x x x 1 1 1 1
1 1 x x
.
3.5 Тетрада түрлендіргішін синтездеу
Тетрада көбейтктшінің жұмыс жасау тәртібінің фрагмент - кестеде келтірілген.
Мұнда - төменгі тетрада көбейтіндісінен келетін
- тетрада шарт белгілегішінен келетін триада мәні;
- көбейткіш регистрінен келетін шартбелгі;
- көбейтінді разряд мәні
19- кесте-Тетрада көбейткішінің жұмыс тәртібінен фрагмент
П/п
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9 0 0 0 0
0 0 0 0
0 0 0 0
0 0 0 0
0 0 0 0
0 0 0 0
0 0 0 0
0 0 0 0
0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 0 1
0 0 1 0 0 0
0 0 1
0 1 0
0 1 1
1 0 0
1 0 1
1 1 0
1 1 1
0 0 0
0 0 1 0
0
0
0
0
0
х
х
0
0 0
0
0
0
0
0
х
х
0
0 0
0
0
0
0
0
х
х
0
0 0
0
0
0
0
0
х
х
0
0 0
0
0
0
1
1
х
х
0
0 0
0
1
1
0
0
х
х
0
0 0
1
0
1
0
1
х
х
0
1
.
.
.
.
.
.
15 0 0 0 0 0 0 1 1
.
.
.
.
.
.
63
64
65 0 0 0 0
0 0 0 1
0 0 0 1 1 1 1
0 0 0
0 0 0 1 1 1
0 0 0
0 0 1 х
0
0 х
0
0 х
0
0 х
0
0 х
0
0 х
0
0 х
0
1
.
.
.
.
.
.
71
72
73
74 0 0 0 1
0 0 0 1
0 0 0 1
0 0 0 1 0 0 0
0 0 1
0 0 1
0 0 1 1 1 1
0 0 0
0 0 1
0 1 0 х
0
0
0 х
0
0
0 х
0
0
0 х
0
0
0 х
0
0
0 х
1
1
0 х
0
1
0
.
.
.
.
.
.
80
81 0 0 0 1
0 0 0 1 0 1 0
0 1 0 0 0 0
0 0 1 0
0 0
0 0
0 0
0 0
0 1
1 0
1
.
.
.
.
.
.
87 0 0 0 1 0 1 0 1
.
.
.
.
.
.
100 0 0 0 1 1 0 1 0
п/п
.
.
.
.
.
.
120 0 0 0 1 1 1 1 0
.
.
.
.
.
.
137 0 0 1 0 0 1 0 0
.
.
.
.
.
.
165
167 0 0 1 0
0 0 1 0 1 0 0
1 0 0 1 0 0
1 1 1 0
х 0
х 1
х 0
х 0
х 1
х 0
х
.
.
.
.
.
.
362
386 0 1 0 1
0 1 0 1 1 0 1
1 1 1 0 1 0
0 0 1 0
х 0
х 1
х 0
х 1
х 1
х 1
х
.
.
.
.
.
.
1 0 0 1 1 0 1 1 0
Төменде тетрадалық көбейткішінің ықшамдалған логикалық формулалары келтірілген:
29-сурет – Тетрада түрлендіргішінің тігу кестесі
4 Еңбек қорғау бөлімі
4.1 Қауіпті және зиянды факторларды талдау
Бұл дипломдық жоба РС-ге сәйкес келетін дербес электронды есептеу
ЭЕМ комплектіне келесі негізгі бөлшектері кіреді: жүйклік блок, монитор,
ЭЕМ операторларына, программалаушыларға және басқа да қызметшілерг төмендегідей қауіпті
Өндірістік ортаның метерологиялық жағдайларына – температура, салыстырмалы ылғалдық, ауаның
Ақпараттың 90 %-ы біздің миымызға көз арқылы түседі. Сондықтан
Синхроимпульстер генераторы және кинескоптың электронды пушкасы ренгендік сәулелердің көзі
Машиналық залда жұмыс істейтін қызметшілер, яғни сәулелер шығарушы көздермен
20- кесте – Жарықтанудың шекті рұқсат етілген дозасы
Категория Топ Жарықтанудың шекті рұқсат етілген дозасы
А 2 0,15 кДж/кг
Шу адамның негізгі өмірлік маңызды жүйелеріне әсер етеді, және
21-кесте – Жұмыс орындарында рұқсат етілген шулардың деңгейлері, дБ
Жұмыс орындары Октавалық жолақтарындағы дыбыс қысымының деңгейі, дБ Шу
63 125 250 500 1000 2000 4000 8000
Машиналық зал 83 74 68 63 60 57 55
Қызметкерлердің ойлау, көру және есту мүшелеріне жүктеме еңбек бірсарындылығы,
Электр тоғымен зақымдану машиналық залдағы қауіпті факторлардың негізгісі. Есептеу
4.2 Қорғау шаралары
4.2.1 Өндірістік санитария
Машиналық залдың көлемі жұмысшылар саны мен ол жерде ораналасатын
Залдың микроклиматына әсіресе сонда орналасқан жылу көздері көп әсер
Осылардың ішінде жылуды ең көп шығаратын ЭЕМ және ның
Күн радиациясынан 6 % жылу түседі (7(.
Залдағы шағын климат параметрлері санитарлық – гигиеналық және ЕО-ның
- ауаның жұмыс температурасы – 22-24(С (1(;
- ауаның салыстырмалы ылғалдығы – 40-60 % (7(;
- ауаның шаңдауы 0,1 мг/м3 (1(.
Машиналық залдың ауданы үлкен және жылу шығару көздері көп
22-кесте – Температураның, салыстырмалы ылғалдықтың және ЕО-ның өндірістік бөлмесінің
Температура сыртқы ауа, (С Тұрақты жұмыс орынындағы ауаның параметрі
Тиімді Рұқсат етілген
Темпера-тура сыртқы ауа, (С Салыс. ылғалдық, % Ауаның қозғалу
+ 10(
төмен 22-24 40-60
40-60 0,1 21-25 75
артық емес 0,1
+ 10(
жоғары 23-25 40-60
40-60 0,1
22-28 24(С –70
25(С –65
27(С –55
28(С –50 0,1-0,2
Машиналық залда бір жақ қабырғалы табиғи жарықтандыру ұйымдастырылған және
Электромагниттік және ренген сәулеленудің зиянды әсерін азайту үші бейнемониторлардан
23-кесте - Жарықтанудың ең рұқсат етілген дозасы (8(
Жарықтану категориясы Жарықтанудың ең рұқсат етілген дозасы
Группа критических органов, Дж/кг
I II III IV
А – профессионалдық жарықтану 5 15 30 75
Б – тұрғындардың кейбіреулері 0,5 1,5 3 7,5
24– Жұмыс күні ішіндегі электромагниттік өрістің кернеуінің рұқсат етілген
Электрлік бөлігі бойынша, В/м Магниттік бөлігі бойынша, А/м Электрлік
0,06-3 0,06- 1,5 60 5
3 – 30 30-50 30 0,3
Шудын есебін көрсетеміз
Шудан қорғау шараларын ұйымдастыру үшін машиналық залдағы шу көздерінің
Егер шу көздері берілген нүктеде бірдей дыбыс қарқындылығын құратын
L(=L+10lgn
L – бір шу көзінің дыбыс қарқындылығының дңгейі, дБ
n – шу көздерінің саны;
10lgn – шу көздерінің санына қарап табамыз. Бұл жобада
25-кесте – бөлмедегі шу көздерінің деңгейі
Октавалық жолақтардың орташагеометриялық дыбыс қысымы деңгейлері, дБ
63 125 250 500 1000 2000 4000 8000
L(=L+10lgn 84 85 86 88 86 85 80 75
79 79 81 87 89 87 87 88
(L1-L2)=(L 5 6 5 1 3 2 7 8
(L 1,2 1,0 1,2 2,5 1,8 2,0 1,0 0,4
(L=L1+(L 85,2 86 87,2 90,5 90,8 89 88 83,4
LФ-LН 2,2 12 19,2 27,5 30,8 32 33 29,4
Дыбысты сіңіру есебін көрсетеміз
Бұл залдың ұзындығы – 12 м, ені – 8
Миға салмақ түсіретін ойлау жұмыстарын дұрыс жұмыс және демалыс
26-кесте – Дыбыс сіңірудің есептеу реті
өлшем
Октавалық жолақтардың орташа геометриялық жиіліктері
125 250 500 1000 2000 4000
Дыбыс сіңіру коэф. Қаптағышқа дейінгі дыбыс сіңіру қоршауының эквивалентті
Sтер – 15 м2 0,35
5,25 0,25
3,75 0,18
2,7 0,12
1,8 0,07
1,05 0,04
0,6
Sқт=174+96-15=339 0,01
3,39 0,01
3,39 0,02
6,78 0,02
6,78 0,03
10,17 0,03
10,17
Sеден=12*8=96 0,02
3,6 0,02
3,6 0,03
5,4 0,03
5,4 0,04
7,2 0,04
7,2
Қаптағышқа дейінгі дыбыс сіңіретін эквивалентті аудан 12,2
4 10,7
4 14,8
8 13,9
8 18,4
2 17,97
Дыбыс сіңіру коэф. және дыбыс сіңіретін материалдармен қапталған дыбыс
Sтер – 15 м2 0,35
5,25 0,25
3,75 0,18
2,7 0,12
1,8 0,07
1,05 0,04
0,6
Sеден=180 м2 0,02
3,6 0,02
3,6 0,03
5,4 0,03
5,4 0,04
7,2 0,04
7,2
Қапталғаннан кейінгібөлменің эквивалентті ауданы 144,45
45 295,5
5 341,37
37 346,2
2 323,52
52 336,63
(Lj 10,7
2 14,4 13,6
1 13,9
4 12,4
5 12,73
ЭЕМ алдыңда ұзақ отыру салдарынан болатын мойын, жұлын ауруларын
4.3 Электрлік қауіпсіздігі
Қазіргі кезде ЭЕМ-электронды сұлбалардың элементтерін өте тығыз орналастырған. Байланыстыратын
ЭЕМ-нің барлық құрылғыларының корпустарында машиналық залдағы қорғау жерлендірме шинасына
Машиналық залда портативті компьютерлерді пайдаланғанда, оларды бір ұшы корпусқа,
4.4 Өрт қауіпсіздігі
Машиналық зал өртке қауіпсіздігі дәрежесі Д (жанбайтын заттар және
Машиналық залдағы кабельді желілердің барлығы, өртке тұрақтылығы 0,5 сағат.
Жасанды вентиляция жүйесін есептеу
Тұрғын және қоғамдық орнындарда ауа алмасу үшін сплит-жүйенің кондиционерлері
Сплит-жүйенің кондиционерлері сыртқы (компрессорлы-кондансаторлы агрегат) және ішкі (буландырғыш) блоктарынан
Оның сипаттамалары:
Электр қоректену:
Суық бойынша өнімділік,Вт:
Қолданылатын электр қуаты, Вт:
Қолданылатын ток,А:
Ылғалдықты алу, л/сағ:
Жылу бойынша өнімділік,Вт:
Қолданылатын электр қуаты,Вт:
Қолданылатын ток, А:
Ішкі блок:
Ауаның шығыны, м3/сағ:
Шу деңгейі, дБ:
Сыртқы блок:
Ауаның шығыны, м3/сағ:
Шу деңгейі,дБ:
1 аймақ ұзындығы l= 0,5 м
2 аймақ ұзындығы l= 2 м
3 аймақ ұзындығы l= 4 м
4 аймақ ұзындығы l=1,5 м
Алдымен “жылу бөлу” факторы бойынша берілетін ауа көлемін табамыз.
L= ,
Мұндағы, С = 0,24 ккал/кг*град- ауаның жылу көлемі,
t - шығатын ауаның температурасы,
t - келетін ауаның температурасы (t -
( = 1,206 кг/м - ауаның тығыздығы.
Көп мөлшерлі жылуды мына өрнектен табамыз:
Q = Q + Q
Мұндағы, Q -офисті құралдармен бөлетін жылу;
Q - адамдар бөлетін жылу;
Q - күн радиациясының жылуы;
Q - қоршаған ортаға берілетін жылу.
Q және Q мәндері шамамен
Адамдармен бөлінетін жылу:
Q = К (q -q ),
Мұндағы, К - бөлмедегі адамдар саны,
q- бір адам бөлетін жылу,
q - бір адам қабылдайтын жылу.
Q = K (q-q )=
2 персональды компьютерлердің қуаты 2*250=500 Bт=0,5 кВт. 1 принтердің
Q мәнін келесі қатынастан анықтауға болады:
Q =860* P *(,
Мұндағы, 860- жылу эквиваленті 1 кВт* сағ,
Р - қуат, кВт,
(= 0,95 –бөлмеге жылу өту коэффиценті.
Q = 860*0,55*0,95= 449,35 ккал/сағ.
L шамасын табайық:
L= м /сағ.
“жылу бөлу” факторы бойынша қажет ауа көлемі барлық ауа
Ауа кіру учаскесінің көлденең қиысу мен диаметрін ауданын табамыз:
S= L/ (3600*v), м
Мұндағы, L- “жылу бөлу” факторы бойынша ауа көлемі,
v- кепілдеме бойынша құбыр арқылы өтетін ауа
d = 2
S = 770,86/(3600*12)=0,018
S = 770,86/(3600*10)=0,021
S = 770,86/(3600*7)= 0,03
S =770,86/ (3600*5)= 0,043
S = 770,86/(3600*3)= 0,071
Түзу учаткілерде шығындарлы табамыз:
h =
мұндағы, - (= 0,02 ұзындығы бойынша үйкелесу
v- әуе желісіндегі ауаның орта жылдамдығы,
d - учаскедегі қабылданған құбырдың диаметрі.
g- бос құлау, 9,81 м/с.
h = 0,02*0,5*12 /(0,15*2*9,81)=0,49 м
h = 0,02* 0,5*10 /(0,16*2*9,81)= 0,32 м
h =0,02*0,5*7 /(0,19*2-*9,81)= 0,13 м
h = 0,02*0,5*5 /(0,23*2*9,81)= 0,05 м
h = 0,02*0,5* 3 /(0,3*2*9,81)= 0,015 м
Жергілікті шығындарды табу:
( =1,1-90(C айналу,
( =1,1-айналу 90(С
( =0,3- кеңею
( =0,3 –кеңею
h =
hм1 = 1,1*122/(2*9,81) = 8,07 м.
hм2 = 1,1*102/(2*9,81) = 5,61 м.
hм3 = 0,3*72/(2*9,81) = 0,75 м.
hм4 = 0,3*52/(2*9,81) = 0,38 м.
Қысымның жалпы шығындары:
Вентилятор құратын көп мөлшерлі қысым:
Р=Н*ρвоздуха= 15,82*1,213=19,2 Па
770,86 м /сағ ауа алмасу жасайтын вентилятор таңдап
Жарықтандыруды есептеу
Қазіргі заманғы жарықтехникасының жетістіктерін пайдаланып, жарықты тиімді пайдалану –
Өндірістік кәсіпорындардағы жасанды жарықтандыру шарты адамдардың көру қабілеттілігіне, физикалық
Жұмыс жасауға қолайлы жағдайды қамтамасыз ету үшін, жасанды жарықтандыру
жұмыс орнындағы жарықтандыру гигиеналық нормаларға сәйкес келуі керек;
жұмыс орнындағы және қоршаған кеңістік көлеміндегі жарықтық мүмкіндігінше біркелкі
жұмыс орнында оқыс көлеңкелер болмауы керек, егер олай болатын
көзге түсеін аудан көлемінде шағылу болмауы (тікелей немесе қисық)
жарықтандыру түсті дұрыс көрсету үшін қажетті спектралдық құрамды қамтамасыз
Есептеу негізінен екі әдіспен орындалады: қолдану коэффициенті әдісі және
Ал нүктелік әдіс бойынша – көлеңке түсіретін заттар болған
Біздің жұмыс орны компьютерлік зал болғандықтан, онда өндірістегідей көлеңке
Қолдану коэффициенттері әдісі. Қарастырылып отырған бұл әдіс – есептелетін
Есептеу тәжірибесінде η–ның мәні – бөлменің геометриялық өлшемін (бөлме
Бздің есептейтін жұмыс бөлмесінің өлшемдері мынадай:
ұзындығы А=12м, ені В=8м, биіктігі Н=3м,
еденнен жұмыс орнының бетіне дейінгі биіктік hеден=0,7м,
төбенің шағылу коэффициенті Pтөбе=70%,
қабырғадан шағылу коэффициенті Pқаб=50%,
еденнен шағылу коэффициенті Pеден=30%.
Бөлме индексі келесі формуламен анықталады:
мұндағы: А, В сәйкесінше бөлменің ұзындығы мен ені, h
мұндағы H – бөлме биіктігі. h=3-0,7=2,3м
Енді бөлменің индексін анықтаймыз:
Есептi әрi қарай жүргiзуге қажеттi мәлiметтердi 7-кестеден аламыз.
27-кесте
Жасанды жарықтандыру кезiндегi жарықтандыру нормалары
және табиғи мен аралас жарықтандыру кезiндегi ТЖК
Көз жұмысының сипаттамасы Объектiнiң ең кiшi өлшемi, мм Көзжұмысының
Жасанды жарықтан. Табиғи жарықтан. Бiрiктiр. Жарықтан.
аралас жалпы Жоғарығы және аралас бүйiр Жоғарығы және
1 2 3 4 5 6 7 8 9
Орта дәлдiктi 0,5-1,0 IV А Төмен Қараңғы 750 300
Б Төмен Орташа 500 200
Орташа Қараңғы
Төмен Жарық
В Орташа Орташа 400 200 4 1,2 2,4 0,9
Үлкен Қараңғы
Г Орташа Жарық 300 150
Үлкен Орташа
Көз жұмысының сипаттамасы: орташа дәлдікті.
Көз жұмысының разряды: IV.
Объектімен фонның контрасты: орташа.
Нормаланған жарықтандыру: ЕН=200лк.
Қолдану коффициенті: η=60%.
Шамдар саны: N=10 дана.
Қор коэффициенті: КҚ=1,5.
Жарықтандырудың біркелкі еместігінің коэффициенті z=1,1÷1,2.
Әрбір жарықшамның қажетті жарық ағынын мына формуламен анықтаймыз:
Осыған сәйкес қуаты 80Вт болатын, люминисцентті лампаның ЛБ түрін
Жалпы жарықтандыруға арналған шамдарды орналастыру келесі тәртіппен анықталады: Н
h=H-hеден=2,3м
Көрші шамдар арасындағы ара қашықтық -тың мәнінен
Қабырғадан шамға дейінгі қашықтық l=(0,25÷0,3) *α : l=0,3*3,22=0,966м
Табиғи жарықтандыру өзiнiң спектралдық құрамы жағынан анағұрлым ыңғайлы болып
Табиғи жарықтандыруды есептеу – жарық түсетiн орындардың ауданадрын анықтауға
5.ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ
“РСМ құралын пайдаланып қондырғы өлшемдерін есептеу және қорытындылау”
Осы программалық жүйені енгізудің, немесе қолданудың арқасында біршама экономикалық
Сонымен, біздің жүйеміз мынадай бірнеше тиімділік береді:
- Есептеу уақыты азаяды;
- Құжаттарды баспаға басуға уақыт жылдамдатылады, әдебиеттермен
- Мәліметтерді жинау, енгізу уақыты азаяды.
Енгізілетін жүйе “Солтүстік” ТО техникалық бөлімі мен өлшеу тобының
5.1 Жүйені енгізудің экономикалық тиімділігін есептеу
5.1.1. Жүйені жасауға және енгізуге кететін шығындарды есептеу
Жалпы алғанда төмендегі формуламен есептеледі:
С=Сткқ+Салг+Сен+Стүз, (5.1)
мұндағы
Сткқ – жобаны жасауға керекті техникалық құралдар кеше-нін сатып
Салг– алгоритм дайындау уақытына кеткен ақшалай
шығындар;
Сен –жүйені енгізуге кеткен ақшалай
шығындар;
Стүз – программалық қамтаманы жазуға және түзетулер
енгізуге кеткен ақшалай шығындар.
5.1.2. Техникалық құралдар кешенін сатып алуға кеткен шығындар
Барлық жұмыстар 2001 жылдың 27 сәуірінде жасалды.
Ақпараттық жүйенің программалық қамтамасын жасау үшін біз CELERON-500/64Mb/7.6Gb/8MbAGP/CDROM/HP дербес
Техникалық құралдар кешенін сатып алуға кеткен ақша:
Сткқ=Сдк+Спринтер ,
мұнда Сдк – дербес компьютер құны;
Спринтер – принтер құны.
Сонда:
Сдк = 96520 теңге
Спринтер = 45600 теңге
Сонда техникалық құралдар кешеніне барлығы:
Сткқ=(2*96520)+45600=238640 теңге жұмсалды.
5.1.3. Алгоритм дайындауға кеткен шығындарды есептеу
Алгоритм дайындауға кеткен шығындар былай есептеледі:
САЛГ ( ЖД (УД+ СӘС,
мұнда ЖД – дайындаушының еңбек ақысы;
УД – дайындауға жұмсалатын айлар саны;
СӘС – әлеуметтік сақтандыру қорына төлемдер.
Әлеуметтік сақтандыру қорына төлемдер былай есептеледі:
СӘС ( ЖД (КӘС,
мұнда ЖД – алгоритм дайындаушының еңбек ақысы;
КӘС – әлеуметтік сақтандыру коэффициенті.
Жүйені басқарушының айлық төлем-ақысы 12000 тенге. Әлеуметтік сақтандыру коэффициенті
СӘС ( 12000( 0.21=2520 теңге
Алгоритм дайындауға кеткен шығындар былай есептеледі:
САЛГ ( ЖД (УД+ СӘС,
мұнда ЖД – дайындаушылардың еңбек ақысы;
УД – дайындауға жұмсалатын айлар саны;
СӘС – әлеуметтік сақтандыру қорына төлемдер.
Осыдан шығатыны:
САЛГ ( 12000 ( 2+2520 ( 30264 теңге
5.1.4. Программаны енгізуге кететін шығындарды есептеу
Жүйені енгізу кезінде кететін шығындарды төмендегі формуламен есептейді:
СЕН ( КЕН +ЖЕН,
мұнда КЕН – енгізу уақытындағы машиналық уақытты пайдалануға кеткен
ЖЕН – енгізуге кеткен уақыт бойынша программалаушының еңбек ақысы.
Машиналық уақытты пайдалануға кеткен шығындар былай есептелінеді:
КЕН = k ( d ( g,
мұнда k – ЭЕМ-де бір күнде жұмыс жасауға
d – ЭЕМ-де жұмыс істейтін күндер саны;
g – машина уақытының бір сағатының құны.
ЭУМ-де жұмыс істеу уақыты күніне 6 сағат;күндер саны 50;
Осыған байланысты:
КЕН =6*50*115=34500 теңге
Программалаушылық жалақы қоры(
ЖЕН(ЖБ +СӘС,
мұнда
ЖБ – енгізу жұмысымен шұғылданатын программалаушының жұмыс істеген уақыты
СӘС- әлеуметтік сақтандыру қорына төлемдер.
Енгізуші программалаушының жұмыс істелген уақыт бойынша еңбек ақысын анықтау:
ЖБ = QЕН ( d/D,
мұнда QЕН –программалаушының айлық жалақысы;
d – жұмыс істелген күндер саны;
D – бір айдағы жұмыс күндер саны.
СӘС – әлеуметтік сақтандыру қорына төлемдер.
Енгізу уақытындағы программалаушы есебіне әлеуметтік сақтандыру қорына кеткен төлемдер:
СӘС ( ЖБ ( КӘС,
мұнда ЖБ – енгізуші программалаушының еңбек ақысы;
КӘС – әлеуметтік сақтандыру коэффициенті.
Программалаушының айлық жалақысы 15000 тенге құрайды Программалаушының жұмыс күнінің
СӘС ( 15000 ( 0.21 ( 3150( 144/24 =18900
ЖБ ( 15000 ( 144/24 ( 90000 теңге
Енгізуші программалаушының жалақы қоры:
ЖЕН ( ЖБ + СӘС,
мұнда
ЖБ – енгізу жұмысымен шұғылданатын программалаушының жұмыс істеген уақыты
СӘС – әлеуметтік сақтандыру қорына төлемдер.
Сонда:
ЖЕН ( 90000+18900 ( 108900 теңге
Жүйені енгізу кезінде кететін шығындарды төмендегі формуламен есептейді:
СЕН ( КЕН +ЖЕН,
мұнда КЕН – енгізу уақытындағы машиналық уақытты пайдалануға кеткен
ЖЕН – енгізуге кеткен уақыт бойынша программалаушының еңбек ақысы.
Сонда енгізумен байланысты шығындар:
СЕН ( 34500 + 108900 ( 143400 теңге
5.1.5. Программаны жазуға және түзетуге кететін шығындарды есептеу
Программаны жазуға және түзетуге кететін шығындар былай есептелінеді:
СТҮЗ ( КТҮЗ+КЖАЛ,
мұнда КТҮЗ – жасау және түзеу кезінде машинаның
КЖАЛ – жасау мен түзетуге қатысқан программалаушының жалақы қоры.
Программалаушының жалақы қоры(
КЖАЛ(КАЙ ( (ЖЖАСАУ+СӘС(,
мұнда КАЙ(жасау және түзетуге кеткен айлар саны;
ЖЖАСАУ-программалаушыға төленетін жалақы;
СӘС(әлеуметтік сақтандыру қорына төлемдер.
Әлеуметтік сақтандыру қорына төлемдер:
СӘС ( ЖЖАСАУ ( КӘС,
мұнда ЖЖАСАУ – программалаушыға төленетін жалақы көлемі;
КӘС – әлеуметтік-сақтандыру коэффициенті.
Машинаны пайдалану уақытындағы шығындар(
КТҮЗ(kАЙ ( kКҮН ( kСАҒАТ ( g,
мұнда kАЙ(жасау мен түзетуге кеткен айлар саны;
kКҮН(бір айдағы жұмыс күндер саны;
kСАҒАТ(бір күнде жұмыс істеу уақыты;
g(машиналық уақыттың бір сағатының құны.
Программаны жасау мен түзетуге бір программалаушы қатысты. Бұл кезеңге
СӘС ( 10000 ( 0.21 ( 2100 теңге
Содан:
КЖАЛ ( 2.5 ( (10000 + 2100) ( 30250
КТҮЗ ( 50 ( 8 ( 115 ( 46000
СТҮЗ ( КТҮЗ+КЖАЛ,
мұнда КТҮЗ – жасау және түзеу кезінде машинаның
КЖАЛ – жасау мен түзетуге қатысқан программалаушының жалақы қоры.
Осыдан шығады:
СТҮЗ ( 30250 +46000( 76250 теңге
Жасауға және енгізуге кететін шығындар жалпы алғанда төмендегі формуламен
С=Сткқ+Салг+Сен+Стүз, (5.18)
мұндағы СТҚК – жобаны жасауға керекті техникалық құралдар
САЛГ – алгоритм дайындау уақытына кеткен ақшалай шығындар;
СЕН – жүйені енгізуге кеткен ақшалай шығындар;
СТҮЗ – программалық қамтаманы жазуға және түзетулер енгізуге кеткен
Қорыта келгенде жүйені жасауға және енгізуге кететін шығын-дардың көлемі:
С ( 238640 + 30264 + 143400 + 76250
5.2. Енгізуден бұрын жұмсалған шығындарды есептеу
Берілген есеп кәсіпорында ТО-да шығарылып 6 адамнан тұратын өлшеу
ШБҰР ( 12 ( (ЖКЖ + СӘС ),
мұнда ЖКЖ – кәсіпорын жұмыскерлерінің айлық жалақы қоры;
СӘС – әлеуметтік сақтандыру қорына жұмсаулар.
Кәсіпорын жұмыскерлерінің айлық жалақы қоры:
,
мұндағы n – мамандық түрінің саны;
– і-ші мамандықты маманның жалақысы;
– і-ші мамандықты мамандар саны.
Әлеуметтік сақтандыру қорына жұмсаулар:
СӘС ( ЖКЖ ( КӘС ,
мұндағы ЖКЖ – кәсіпорын жұмыскерлерінің жалақы қоры;
КӘС – әлеуметтік сақтандыру коэффициенті.
Кәсіпорын жұмыскерлерінің жалақысы 20000 теңге. Осыдан:
ЖКЖ (20000*6 ( 120000 теңге
СӘС ( 120000 ( 0.21 ( 25200 теңге
ШБҰР ( 12 ( (120000 + 25200 ) (
5.3. Жүйені енгізгеннен кейінгі шығындарды есептеу
Экономикалық шешім қабылдау, статистикалық мәліметтерді өңдеу, ЭЕМ-де эксперименталды зерттеулер
ШЖ ( 12 ( (ЖКЖ +СӘС )+ КМАШ +
мұнда ЖКЖ – кәсіпорын жұмыскерлерінің айлық жалақы қоры;
СӘС – әлеуметтік сақтандыру қорына төлемдер;
КМАШ – жылдық машина уақытының шығыны;
КЭЭ – жылдық электр энергиясының шығыны.
Кәсіпорын жұмыскерлерінің айлық жалақы қоры:
,
мұндағы і – мамандық түрінің индексі;
– і-ші мамандықты маманның жалақысы;
– і-ші мамандықты мамандар саны.
Әлеуметтік сақтандыру қорына жұмсаулар:
СӘС ( ЖКЖ ( КӘС,
мұндағы ЖКЖ – кәсіпорын жұмыскерлерінің жалақы қоры;
КӘС – әлеуметтік сақтандыру коэффициенті.
Жылдық машина уақытының шығыны:
КМАШ ( 12 ( kКҮН ( tg ( g
мұнда kКҮН – бір айдағы жұмыс күндер саны;
tg – бір күнде жұмсалатын машина уақыты;
g – машина уақытының бір сағатының құны.
Жылдық электроэнергия шығыны:
КЭЭ ( 12 ( kКҮН ( tg ( СЭЭ
мұнда kКҮН – бір айдағы жұмыс күндер саны;
tg – бір күнде жұмсалатын машина уақыты;
СЭЭ – 1 кВт электр энергиясының құны;
РДК – дербес компьютердің жұмсайтын қуаты.
Жүйені енгізгеннен кейін шешім қабылдайтын жұмыскерлердің саны 4 адамға
ЖКЖ ( 20000*4 ( 80000 теңге
СӘС ( 80000 ( 0.21 ( 16800 теңге
Бір айда 24 жұмыс күні бар. Жұмыс уақыты 8
КМАШ ( 12 ( 24 ( 8 ( 115
КЭЭ ( 12 ( 24 ( 8 ( 4,03
ШЖ ( 12 ( (ЖКЖ +СӘС )+ КМАШ +
мұнда ЖКЖ – кәсіпорын жұмыскерлерінің айлық жалақы қоры;
СӘС – әлеуметтік сақтандыру қорына төлемдер;
КМАШ – жылдық машина уақытының шығыны;
КЭЭ – жылдық электр энергиясының шығыны.
ШЖ ( 12 ((80000+16800) +264960 +2321.28( 1428881.28 теңге
5.4. Шығындардың экономиясын есептеу
Қарастырылып отырған жүйенің экономиясы былай есептеледі:
Э ( ШБҰР - ШЖ ,
мұнда ШБҰР – енгізуден бұрынғы жылғы шығындар;
ШЖ – енгізгеннен кейінгі жылғы шығындар.
Э ( 1742400 - 1428881.28 ( 313518.72 теңге
Жүйенің қаржыны өтеу мерзімі:
ТӨТЕУ ( С/Э,
мұнда С – жасауға және енгізуге кететін шығындар (программалық
Э – шығындардың жылдық экономиясы.
ТӨТЕУ (488554/313518.72( 1,5 (жыл) ( 18(ай)
Жылдық экономикалық тиімділік былай анықталады:
ЭТ ( Э – ЕН ( С ,
мұнда ЕН – жұмсалған қаржының тиімділігінің нормативті коэффициенті;
С – жасауға және енгізуге кететін шығындар (программалық
Э – шығындардың жылдық экономиясы.
Қаржының тиімділігінің нормативті коэффициенті 0,32 тенге (ЕО).
Жылдық эффект:
ЭТ (313518,72-0.32*488554(157181.44
Жоғарыда келтірілген есептеулерді талдай отырып программаны енгізу экономикалық тұрғыдан
ҚОРЫТЫНДЫ
Диплом жобасында байт қосындылағышы негізінде құрастырылған ондық бөлу блогінің
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
С.И. Баранов. Цифровые устройства на программируемых БИС с матричной
С.Тынымбаев Методы ускорения умножении десятичных чисел.
Витина КазНТУ, № 1-2, 1999 г
Санитарные правила и норма по гигиене труда в промышленности.
Долин А.А. Справочник по технике безопасности М: Энегроатомиздат, 1985.
Злобинского Б.М. Охрана Труда в металлургия. М: Металлургия :-
Охрана окружающей среды справочник. Под ред. Шарипова. М: Природа,
Производственная санитария справочное пособие. под ред. Злобинского Б.М. М:
6
Ондық сандарды
көбейтудің жеделдету
тәсілдері
Логикалық
Аппаратты
логикалық
Аппараттық
Аппаратты логикалық
Есе мәндерін алдын ала дайындап, сақтап
көбейту
Есе мәндерін алдын ала дайындап
көбейту
Есе мәндерін ішкі қосындылағыш арқылы
қалыптастыру
Есе мәндерін жекелеген арқылы
Есе мәндерін параллель дайындау
Есе мәндерін тізбектеп дайындау
Есе мәндерін тізбекті-параллель дайындау
ДКҚ тура шартбелгіде қалыптастыру
ДКҚ симметриялық шартбелгіде қалыптастыру
Операнд тетрадаларын параллель өңдеу
Операнд тетрадаларын параллель-тізбектеп өңдеу
Операнд тетрадаларын тізбекті өңдеу
Q3
1
0
19-сурет – Программаланатын синтездеу матрицасы
19- кестенің жалғасы
(12)
(11)
(10)
(9)
(14)
(13)
3,22м
2,3м
3м
0,966м
0,738м
0,738м
8м
12м
30-сурет- Шамдардың орналасу схемасы.




Ұқсас жұмыстар

---

ОНДЫҚ САНДАРДЫ КӨБЕЙТУДІҢ ЖЕДЕЛТЕТУ ТӘСІЛДЕРІ

---

Қарапайым логикалық функциялар

---

Компьютердің логикалық және арифметикалық негіздері

---

Бидайдың моносомды линиялары және оларды қолдану

---

САНДЫҚ ТЕХНИКАДА ҚОЛДАНЫЛАТЫН ЕСЕПТЕУ ЖҮЙЕЛЕРІН ҰЙЫМДАСТЫРУ

---

Cанақ жуйелері

---

Диатомды балдырлар (Dіatomeae)

---

Ақпаратты өрнектеудің динамикалық тәсілдері

---

Сандық құрылғылардың базалық логикасы

---

Компьютердің арифметикалық және логикалық негіздерін оқыту ерекшеліктері

---