Дене шынықтыру сабақтары
Жоспар.
Кіріспе: түсінік..................................................................................................................3
I-тарау. Салауатты өмір салтын қалыптастырудағы дене тәрбиесінің ролі.
1.1. Денсаулық дегенді қалай түсінесіз?.............................................................................................................4
1.2. Дене жаттығуларының түрлі ағзалар мен жүйелердің функцияналдық жағдайына
1.3. Дене тәрбиесінің мәні, мақсаты және міндеттері............................................................................................................6
II-тарау. «Салауатты өмір салтын» қалыптастыру.
2.1. Психалогиялық саулық пен тән саулығы туралы кейбір мәліметтер.........................................................................................................11
2.2. Залалды дағдылар: темекі шегу, маскүнемдік, есірткіге және улы
Қорытынды. ...............................................................................................................................16
\\
Кіріспе
Қазақстанның бүгінгі әлеуметтік-экономикалық дамуы күрделі кезеңді басынан кешіріп отыр.
Әрине, тәрбие ісіндегі келелі мәселе тек айтумен ғана шешілмейді,
Салауатты өмір салтын қалыптастырудағы негізгі құралдардың бірі – түрлі
I-тарау. Салауатты өмір салтын қалыптастырудағы дене тәрбиесінің ролі.
1.1. Денсаулық дегенді қалай түсінесіз?
Дүние жүзілік денсаулық сақтау ұйымының (ДДСҰ) анықтамасы бойынша,
Денсаулық- физикалық, рухани және әлеуметтік болып бөлінеді.
Физикалық саулық дегеніміз- адам организімінде функциялардың өздігінен реттелуі, функциялық
Психикалық саулық дегеніміз- ауруды болдырмау, қайтсе де одан арылу
Әлеуметтік саулық дегеніміз- адамның әлеуметтік белсенділігінің, яғни жеке адамның
Денсаулық, қалып (норма) деген ұғымдар бір-біріне ұқсас. Қалып –
1.2. Дене жаттығуларының түрлі ағзалар мен жүйелердің функцияналдық жағдайына
Ден жаттығуларының әсерінен бұлшық еттерде едәуір өзгерістер болады. Егер
Дене жаттығуларымен айналысқан кезде көптеген капиллярлар кеңейіп қана қоймайды,
Жаттығу кезінде оттегін тұтыну деңгейі бірден көтеріледі, өйткені
Дене жаттығулары өкпенің тіршілік сыйымдылығын кеңейтеді, қабырға шеміршектерінің икемділігін
Дене шынықтырумен айналысу, зат алмасудың бар үрдістеріне және зәр
Дене жаттығулары жамбас қуысында қанның іркіліп қалуын, қатпаны, гемаройды
Қандай болмасын дене жүктемесі – склероздық өзгерістерді болдырмайды. Дене
Дене шынықтыру мен айналысуды бастайтындар үшін көптеген әр түрлі
1.3. Дене тәрбиесінің мәні, мақсаты және міндеттері.
Дене тәрбиесі- тұлғаны жан-жақты үйлесімді қалыптастырып, дамыту процесінің негізгі
Дене тәрбиесі- адамның денсаулығын нығайтып, оңтайлы қимыл - әрекеттерін
Сондай-ақ, дене тәрбиесі – ерік-жігері мықты, тәртіпті, батыл
Дене тәрбиесінің көздейтін мақсаты – балалардың және де барлық
Дене тәрбиесінің мәнін ашу барысында оның міндеттері мен мазмұнын
Дене тәрбиесінің мазмұны:
Денсаулықты нығайту, ағзасын шынықтыру және дененің дұрыс
Ақыл-ой және дене күштерін жұмыс істеу қабілеттерін көтеру;
Дененің негізгі қимыл қозғалыс сапаларын (күштілік, ептілік, шыдамдылық, шапшаңдылық)
Гигиеналық дағдыларды қалыптастыру;
Дене шынықтыру және спорт саласында арнаулы білімдер беру;
Адамгершілік қасиеттерін тәрбиелеу (батылдығы, өжеттігі, қайсалығы, табандылығы, тәртіптілігі,
Дене және спорт ойындарымен үнемі және жүйелі айналысуға қажеттілігін
Дененің әр қашан сау болуына, сергектікке, өзіне және айналасындағы
Ұлттық ойындар игеру және олардың пайда болу және
Дене тәрбиесінің мазмұнында оқушыларды дене шынықтыру және спорт
Кеңестік дәуірге дейін дене тәрбиесінің ғылыми негізін қалаған аса
Дене тәрбиесінің жүйесі және басқару.
Адам ағзасының негізгі қызметінің қалыптасып жетілуі баланың жастық
Бүгінде мектеп қабырғасында дене тәрбиесін ұйымдастыру жүйесіне мыналар:
Дене шынықтыру сабақтары;
Факультативті сабақтар;
Дене шынықтыру және сауықтыру жұмыстары;
Сабақтан және мектептен тыс дене тәрбиесі мен
Білім беру саласында дене тәрбиесін ұйымдастыру жүйесіне дене
Дене тәрбиесі жүйесінің негізгі міндеттері:
Қимыл-қозғалыстың жалпы бір кешенді түрлерін жасауға дағдыландыру;
Жасөспірім балаларға әрбір қимыл-қозғалыстың жылдамдығын, ырғақтығын қамтамасыз етіп,
Жасөспірімдердің денсаулығын нығайту және дене тәрбиесінің басқа да
Сыныптан тыс дене тәрбиесінің негізгі міндеттері:
Оқушыларды дене тәрбиесі жұмыстары мен спорттың әр түрі
Спорттың әр түрлі бағыттарында олардың ұйымдастыру қабілеттерін шыңдау;
Олардың жалпы дене күштерін жетілдіріп және спортқа даярлығын арттыру
Оқушылардың дене шынықтыру жаттығуларымен өз бетінше айналысуын тәрбиелеу;
Сондықтан дене тәрбиесінің сабақтан тыс жұмыстьарының жүйесі оқыту
Сыныптан тыс дене тәрбиесі жүйесінің бағыттары:
Оқушылардың санитарлық-гигиеналық білімдері мен түсініктерін тереңдету, оған
Осы бағытта мектеп мұғалімдері, сынып жетекшілері мен дәрігерлер оқушылармен
Оқушылардың денсаулығы мен дене күштерін шынықтыруда табиғаттың мүмкіндіктерін
Сыныптан тыс дене тәрбиесі жүйесінде оқушылардың спорттық жарыстарын, әртүрлі
Мысалы, спорт секциялары мен үйірмелерін ұйымдастыру, көпшілік спорт жұмыстары,
Н.Ә.Назарбаевтың «Қазақстан – 2030» жолдауында (1997) және «Слауатты өмір
Қорыта айтқанда, оқушылардың дене тәрбиесінің нәтижесін арттыруда оқу және
II-тарау «Салауатты өмір салтын» қалыптастыру.
2.1. Психалогиялық саулық пен тән саулығы туралы кейбір мәліметтер.
Денсаулық- физикалық, психологиялық және әлеуметтік болып үшке бөлінеді.
«Салауатты өмір салты» деген ұғым тек үстіртін көз қарасқа
Ауруды жұбату, оның жүрегінде сауығамын деген сенім тудырады,
Бүкіл дүнйежүзілік Денсаулық сақтау ұйымының мағлұматтары бойынша барлық
2.2. Залалды дағдылар: темекі шегу, маскүнемдік, есірткіге және улы
Көп елдегі тұрғындардың залалды дағдыларға деген бой алдырудың,
Бұл бел алған көпшілік кемістігін «өркениет ауруы» деп
Дағды- бір не бірнеше қимылды әлденеше рет атқару қажеттілігінен
Егер де осы шартты рефлекстер кешені адам үшін пайданы
Адам денсаулығына оңдыртпайтын кесел келтіретіні айдай әлемге мәлім
БДҰ сарапшылары «тәкелділік тудыратын» заттар терминалогиясын анықтаған.
А) алкогольді –барбитурат түріндегі (этил спирт, барбитураттар, седативті мепробиромат,
Б) амфетамин түріндегі заттар (амфетамин, фенметразин т.б.);
B) кокаин түріндегі заттар (кокаин және коко жапрақтары);
Г) каннабис түріндегі заттар (марихуана, гашиш);
Д) галлюцинаген түріндегі заттар (лизегид.-ЛСД, мескалин);
Е) ката түріндегі заттар (Catha ectulis fovsk);
Ж)апиын түріндегі заттар (морфии, героин, кодеин, метадон);
З) эфирлі ертінділер түріндегі заттар (толуол, ацетон және тетрахлорометан).
Жоғаррыда аталған дәрі дәрмектер (эфирлі ертінділерді есепке алмағанда) емдеу
Сондай-ақ есірткі заттарына темекі де жатады, ол денсаулыққа зиян
Есірткі заттарға деген тәуелділік тудырып, оны одан әрі ушықтыратын
Қазіргі кезде есірткі заттар мен улы заттар (токсикомония)
Алкоголь- құрамында этил спирті бар ішімдіктер болып табылады.
Әр түрлі ішімдіктердің спирттік мәні бірдей емес: сырада 3-6
Профилактика- бұл мемлекеттік, қоғамдық, элеуметтік, эканомикалық, медициналық, санитарлық, психалогиялық
Әіресе өскелең ұрпаққа есірткі заттарды алуға тосқауыл қою
Залады дағдыларға деген үйірсектікке бой алдырайын деп жүрген тұлғадағы
Барлық бұхаралық ақпарат құралдарының мүмкін бұлар арналары арқылы жүйелі
Жастар арасында өткізілетін медициналық, педагогикалық жұмысқа адам организіміне деген
Салауатты өмір салтын насихаттау ісі басымдылықтар қатарынан көрінуі керек.
Осындай жұмыстардың басқа елдердегі өтілуі тиімділігі жөнінде де
Әрине тек жаппай тыйым салумен табысқа жету мүмкі емес.
Қорытынды: Жалпы тақырыпты қорытындылай келетін болсақСалауатты өмір салтын қалыптастыру
Салауатты өмір салтын қалыптастыруда темекі мен күреске айырықша көңіл
Тактикалық тұрғыда темекіге деген теріс көзқарасты қалыптастыру ләзім. Бұл
Денсаулықты сақтауға себеп болатын негізгі компонентер:
-тиімді тамақтану;
- табиғатына орай қимыл белсенділігі;-
- шынығу;
- психикалық денсаулыққа деген оң көзқарас;
- тән, киім күтімі;
- тұрмыстағы гигиеналық режимді ұстану;
- еңбек пен демалыстың тиімді режимін қадағалау;
- денсаулыққа нұқсан келтірмейтін, қалыпты жыныстық;
- темекңіден, есірткіден, алкагольден, орынсыз дәрі -дәрмектен тартыну;
- экологиялық жағымды (позитивті ) мінез құлық.
Міне, осылай өз денсаулығына деген кімнің де болмасын бұған
СӨС насиқатын денсаулықты сақтау, аурудың алдын алу т.с.с.
СӨС мақсат еткен, кең таралған қозғалыстардың бірі- судың,
Адам өміріндегі проблемаларды шешу-қайғы- қасіретті біршама жеңілдеу өткеруге
СӨС қалыптастыруда жалпы қоғам азаматтары болып күрес жүргізу, залалды
Глоссарийлер.
Профилактика- бұл мемлекеттік, қоғамдық, элеуметтік, эканомикалық, медициналық, санитарлық, психалогиялық
Дағды- бір не бірнеше қимылды әлденеше рет атқару қажеттілігінен
Денсаулық - физикалық, психологиялық және әлеуметтік болып үшке
Физикалық саулық дегеніміз- адам организімінде функциялардың өздігінен реттелуі, функциялық
Психикалық саулық дегеніміз- ауруды болдырмау, қайтсе де одан арылу
Әлеуметтік саулық дегеніміз- адамның әлеуметтік белсенділігінің, яғни жеке адамның
Дене тәрбиесі- адамның денсаулығын нығайтып, оңтайлы қимыл - әрекеттерін
Дене тәрбиесінің мазмұны – бұл баланың жеке басы және
Валеология – денсаулық туралы ғылым. Денсаулық мүмкіндіктері. Ауруды болдырмау
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.
1. Қоянбаев Ж.Б., Қоянбаев Р.М. Педагогика. Алматы, 1998 ж.
378 бет.
2. Бегалиев Т.Педагогика. Қысқаша лексиялар курсы. Оқуқұралы. Тараз, 2002
3. Әбиев Ж., Бабаев С.Б., Құдиярова А.М, Педагогика.
Бейсенбаева А.А Педагогикалық лекциялар цикілі. Ред. Басыл. Алматы. 1990ж
Бержанов Қ., Муссин С. Педагогика тарихы. Алматы. 1984 ж.
Web-сайттар тізімі.
WWW.rambler.ru
WWW.Yandex.ru
WWW.bankvreferatof.ru .
WWW.geogle.kz .
WWW.geogle.ru
3
Дене тәрбиесі туралы ақпарат
Жоғары сынып мектеп оқушылары бойындағы қимыл-қозғалыс белсенділігін дене шынықтыру құралы ретінде пайдалану арқылы қалыптастыру
Дене шынықтыру жаттығулары
Дене әдістемесінің теориясы мен әдістемесі, пәні
Дене тәрбиесінің маңызы мен міндеттері
Дене тәрбиесі жүйесінің принциптері
Мектепке дейінгі балалардың дене тәрбиесі
Дене тәрбиесі теориясы және әдістемесі пәні
Дене шынықтыру сабағының міндеттері
Дене тәрбиесі теориясының жалпы мәселелері