Ортағасырлардағы ақша айналысы
ЖОСПАР
I.Кіріспе 2
II.Негізгі бөлім. Ортағасырлардағы көшпенділердің материалдық мәдениеті
1. Қазақстан аумағынан табылған ежелгі ескерткіштер
1.1.Талас жазу ескерткіштері 4
1.2 Отырар өркениеті 7
1.3 Маңғыстау мешіттері мен құлпытастары 8
2. Сарайлар сәулет өнері 10
2.1.Салтанатты кесенелер 10
2.2.Ортағасырлық моншалар 13
3. Ортағасырлардағы ақша айналысы 14
3.1.Отырар теңгелері 14
3.2.Түркеш теңгелері 15
3.3.Саманилер мен қарахандықтар теңгелері 16
III.Қорытынды 18
Пайдаланылған әдебиеттер: 19
I.Кіріспе
Қазақ халқы мәдениетінің тарихи тамыры өте
II.Негізгі бөлім. Ортағасырлардағы көшпенділердің материалдық мәдениеті
1. Қазақстан аумағынан табылған ежелгі ескерткіштер
Қазақстан аумағында құрылған Батыс Түрік қағанаты,
Қазақстан жерінде VI-XII ғ.ғ. өмір сүрген
1.1.Талас жазу ескерткіштері
Талас өзені аңғарынан табылған ескерткіштер «Талас
Талас алқабынан 1932 жылы табылған руна
Орхон-Енисей ескерткіштері тектес таңба-жазулы, тастар, Талдықорған
Ұрпаққа өнеге болар атақты Күлтегiн,
Tүpкi тайпаларынан қaлған бұл ескерткiштeр көне
Болашақ ұрпаққа мұра етiп қалдырылған көне
Tүркітану ғылымы көне түркі жазба ескерткiштерiн
Сан жылдар бойы iздестiрудiң барысында Орталық
Қазiргi кезде ежелгi түркi тайпалық одақтары
Орталық Азия мен Қазақстан жерлерiнен табылып
Ежелгi түркi туралы Орхон материалдарынан басқа
Бұл саясат кеңес үкiмeтi кезiнде
Көшпендiлер өз тарихын VII ғасырда Орхон-
1.2 Отырар өркениеті
Қазiр ғылым тарапынан қолдау таба
Отырар - XVIII ғасырдан астам
Отырардың берiк қамалы, айнала қазылган сулы
Сыр бойының отырықшы және жартылай отырықшы
Профессор М. Мендiқұлов қазақ арасында кeңiнeн
1.3 Маңғыстау мешіттері мен құлпытастары
Маңғыстау жерін қазіргі кезде “362 әулие
Қазақтың өзiне тән тұрғын үйлерi
Taғы да айта кeтeтiн жайт -
Отырардың бiз үшiн аса маңызды болатыны
Ежелгi түркi тайпалары тек малшы, егiншi,
Төрт бұрышты зәулiм мұнараның қабырғалары хайуанаттардың,
2. Сарайлар сәулет өнері
2.1.Салтанатты кесенелер
Археологиялық зерттеулер қазiргi Өзбек, Қырғыз, Typiкмeн,
Кедерде (Отырардың ipгeciндe) шамамен IX-X ғасырларғa
Tіптен қазақ арасында баланьң әуездiк қабiлетiн
Түріктер, түркештер, қарлұқтар, қарахандықтар дәуірінде қалалар
Археологиялық қазбалар нәтижесінде Кедер, Жамукет қамалдарындағы
IX-XII ғасырлардағы көлемді құрылыстарға Кедер мен
Кедер сарайының салтанат залының ауданы 150
Тақтайда сән-салтанат пен діни жоралғылар бейнеленген:
Жамукеттегі салтанат сарайы да қызыл, сары,
Көркем сурет, сылаққа өрнек салу, ойма
Суяб пен Науакетте зәулім будда храмдары
Қазақстан қалаларындағы бейнелеу және сәндік өнері
X-XII ғасырлардағы көлемді құрылыстарда құрылыс материалы
X-XIII ғасырларда исламның таралуымен бірге қалаларда
Тараз маңындағы діни ескерткіштер сәулет өнерінің
XI-XII ғасырларда салынған Айша бибі кесенесі
Қарахандықтар сәулет өнері ескерткіштерінің бірі –
X-XII ғғ. ескерткіштерінің өзіндік құрылым үлгілері,
2.2.Ортағасырлық моншалар
Ортағасырлық моншалар өзінше бір сәулет өнері
Тараз моншасы әшекейлерге бай болып келеді.
Отырар моншасы Шығыста XI ғ. таралып,
Моншалар тақтай еден астымен жүргізілген ыстық
3. Ортағасырлардағы ақша айналысы
3.1.Отырар теңгелері
Ерте орта ғасырларда (VI-VIII ғғ) теңгелерді
Отырар жазирасында ақша айналымы болғандығын Отырартөбе
Бiрiншi түpiнe бетiнде садақ пен төртбұрышты
Аталған теңгелер Отырартөбе жұртын және
VI-VIII ғасырларда Оңтүстік Қазақстандағы сауда жолында
Отырартөбе жұртынан сонымен бiрге VII ғ.
3.2.Түркеш теңгелері
Түркеш теңгелерi. Түркеш қағандығының теңгелерi VIII
Екiншi және үшiншi түрлерiнiң түсiнiктемелерiнде Бұхар
Белгiлi ағылшын түркологы Дж. Клоусонның болжамы
748 жылы Суябты қытайлар талқандағаннан кейiн
Қарлұқ заманында да (VIII-X ғғ.) Қазақстан
3.3.Саманилер мен қарахандықтар теңгелері
Саманилер мен қарахандықтар теңгелерi. Саманилер мемлекетiнде
Қарахандықтардың ақша шаруашылығында бұрынғыша «қара дирхемдердiң»
ХI ғ. басында айналымда тек жоғары
XI-XIII ғасырлар арасы қалалық мәдениет өркендеген,
Саманилер дәуiрiнде тауар ретiнде бағаланған алтын
Ұсақ бөлшек саудада қолданылатын мыс
Қазақстанның кең-байтақ даласын құрайтын Евразияның Хуанхэ
Көне тарихта аса көрнекті рөл атқарған
Қорытынды
Біздің бәріміздің де мақтаныш етуімізге тұрарлық
Ежелгі түркі өркениетінің әлеуметтік-саяси саладағы даусыз
Пайдаланылған әдебиеттер:
1.Аманжолов К.Р Түркі халықтарының тарихы.
2. Назарбаев Н.Ә. Тарих толқынында. Алматы
3.Мусин Ч. Қазақстан тарихы. Алматы 2003ж.
4.Байпақов К.М. Ортағасырлардағы Қазақстан тарихы. Алматы
5.Аманжолов К.Р. Қазақстан тарихы. Алматы “Білім”
1
Ортағасырлардағы ақша айналысы
Қазақ халқы мәдениетінің тарихи тамыры өте тереңде
Ортағасырлардағы ақша айналысы. Отырар теңгелері
Қазақстан териториясындағы ежелгі ақша сарайлары: ақша соғу,ақша бірлігі, таралымы
Ортағасырлардағы тайпалардың материалдық мәдениеті
Ортағасырлардағы қалалардың дамуы: сәулет өнері және материалдық мәдениет
Ежелгі түркі ғұламаларының психологиялық тағылымдары
Рабад - шахристаннан тыс жерде орналасқан қала маңындағы қолөнер елді мекендері
Батыс Европадағы феодализмнің жалпы сипаттамасы
Алтын Орданың саяси тарихы