Экономикалық параметрлер
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
1. ӨНІМНІҢ БӘСЕКЕЛЕСТІК ҚАБІЛЕТІН АРТТЫРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ МӘСЕЛЕРІ
1.1 Өнімнің бәсекелестік қабілетінің негізгі түсінігі, ерекшеліктері
Өнімнің бәсекелестік қабілетін бағалау көрсеткіштері
Өнімді стандарттау және сапаны басқару
2. "Нурлыбаев К" ЖШС-нің ЭКОНОМИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТІН ЖӘНЕ
2.1 Кәсіпорынның негізгі экономикалық көрсеткіштерін талдау
2.2 Кәсіпорынның баға саясатын талдау
2.3 Өнімнің бәсекелестік қабілетін талдау
3. ӨНІМНІҢ БӘСЕКЕЛЕСТІК ҚАБІЛЕТІН КӨТЕРУ ЖОЛДАРЫ
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР КӨЗІ
КІРІСПЕ
Ондаған жылдар бойы қалыптасқан жоспарлы экономикадан нарықтық қатынастарға
Курстық жұмыстың негізгі мақсаты болып, өнімнің бәсекелестік қабілетін
Соған байланысты өнімнің бәсекелестік қабілеті – бұл тұтынушылардың
Кез келген өнімнің бәсекелестік қабілетін бағалау үшін қазіргі
Дүниежүзілік сауда ұйымына кіру Қазақстан Республикасы үшін үлкен
Жоғарыда айтылғандарды ескере отырып өнімнің бәсекелестік қабілетін арттыру
Тауардың бәсекеде жеңіске жетуі оның техникалық-экономикалық көрсеткіштері мен
Тауардың бәсекеге төзімділігін бағалағанда оның сату немесе сатып
Экономикалық көрсеткіштер тұрғысынан қарағанда тауардың бәсекеге төзімділігі оның
Тауардың өтімділігі мен бәсекелік дәрежесін оны өндіретін, жеткізу
Тауардың бәсекелік деңгейін анықтайтын деректер мен факторлар жинақтала
Өнім сапасын тұтыну құнымен байланысты және соған байланысты
Бәсекелестік қабілеттің нақты мәні мен тек қана өндіруші
Көптеген индустриалды дамыған елдер компаниялары өнімнің бәсекелестік қабілетін
Кез келген тауар ішкі нақты бәсекеге қабілетті, ал
1. ӨНІМНІҢ БӘСЕКЕЛЕСТІК ҚАБІЛЕТІН АРТТЫРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ МӘСЕЛЕЛЕРІ
1.1. Өнімнің бәсекелестік қабілетінің негізгі түсінігі, ерекшеліктері
Өнімнің бәсекелестік қабілеті – бұл оның нарықтағы сәттілігін
Өнімнің бәсекелестік қабілеті қатысты өлшем болып табылады және
Өнімнің бәсекелестік қабілетін бағалау және болжау – бірнеше
бірнеше кәсіпорындар арасында өнімнің жағдайын анықтау;
нарықта өнімді таратудың перспективасын бағалау;
өнім көрсеткіштерін анықтау; Оған бәсекелестік қабілет деңгейін анықтауға
өнімнің бәсекелестік қабілетін арттыру бойынша іс-шараларды жасау;
тауарға баға тағайындау;
нақты нарықта тауармен жұмыс істеу стратегиясын таңдау;
Екінші этапта өнімге талаптар қарастырылады. Оған ақпарат тұтынушылардың
нормативтік
техникалық
экономикалық.
Өнімнің бәсекелестік қабілетін бағалау процесінде келесідей принциптерді ескеру
нарық субъектілерінің мақсаттары мен құралдарының қарама – қарсылығы;
нарық сегменттерінің әртүрлі ерекшеліктерін ескеру;
зерттеу кезеңдерінің нарық конъктурасы;
нарық субъектілерінің рационалды мінез-құлқы.
бейнелейді. Мақсаттар мен құралдардың принципі өнімнің бәсекелестік қабілетін
Тұтынушы мен өндіруші қатынас арасындағы байланыс ақша, тауар,
Өнімді сатып алуды жетілдіру мақсатында тұтынушы үшін оның
Субъектілер Бәсекелестік қабілет факторлары
Сапа Баға
Өндіруші 1. Өнімді өндіру процесінің сапасы (құрал) 3.Өнімді
Тұтынушы 2. Өнім сапасы (мақсат) 4.Тұтынумен байланысты шығындар
Сызба 1.Бәсекелестік қабілетін бағалау процесіндегі мақсаттар мен құралдарының
Өндіруші қөзқарасы мен өнімнің пайдалылығы екі шығын бағалы
Соған байланысты өнім нарықтың екі субъектісі үшін де
Нарықтың әртүрлі сегменттерінің ерекшеліктерін есепке алу принципі.
Нарықтық қатынастар тәжірибесінде негізделген және тұтынушыларды бірлік қоғам
Олар бір қасиетті бір тауарға әртүрлі әсер етеді.
Әрбір сатып алушының сатып алуы кешенді фактор негізінде
Бірақта жиынтық сұраныс белгілі бір тұтынушылар топтамасында тауардың
Қолайлы сегмент ретінде 20% тұтынушы иеленетін өнімді сатуды
Соған байланысты өнім бәсекелестік қабілеті әртүрлі сегменттерде әртүрлі
Нарық конъюктурасының тұрақтылық принципі. Өнімнің бәсекелестік қабілеті –
Бәсекелестік қабілетті бағалау кезінде негізгі параметрлердің ішкі сәйкессіздігін
Бірақта аталған жағдай ішкі және сыртқы ортаны аз
Нарық субъектісінің рационалды мінез – құлық артықшылық принципі.
Өнімді тұтынушылар рационалды принципке сүйенеді. Аталған қажеттіліктерді қанағаттандыруға
тауардың пайдалығына сыртқы әсер
спекулятивті сұраныс
ирроционалды сұраныс
Рационалды сұраныс көбінесе тауардың пайдалығының сыртқы әсерінен болады.
Ол тауарды басқа тұтынушылар тобының мүшелері сатып алады.
Спекулятивті сұраныс өзінің қажеттілігін қанағаттандыру мақсатында емес өзінің
өнім тұтынуды және тұрақтылық принципіне сәйкес келмейді.
тұтынушы спекулятивті сұраныс кезінде кәсіпкер ретінде, яғни өнімнің
Ирроционалды сұраныс табиғаты тұтынушы мінез – құлқының негізгі
Соған байланысты нарық рационалды мінез – құлқы өнімнің
1.2. Өнімнің бәсекелестік қабілетін бағалау көрсеткіштері
Өнімнің бәсекелестік қабілетін бағалау кезінде нормативтік параметрлердің әдістемелік
JНП = Пqi (1)
мұндағы: JНП
qi - нормативтік параметрлер бойынша бірлік көрсеткіш
t – бағаларды көрсететін нормативтік параметрлер саны
П – нәтиже
Соған байланысты кез келген бірлік көрсеткіштер де соған
Нарықтық зерттеулер фирмаға тұтыну мен қандай қасиеттер қажет
(2)
мұндағы: Тei – i
t Ні – талданатын тауардың i параметрінің өлшемі
t эі – жалпы тауардың i параметрінің мөлшері
Аталған формула бойынша тауардың барлық техникалық параметрін есептеге
JT п = ∑ T ei * Li
мұндағы: Jтп - техникалық параметрлер
Тei – i параметрі бойынша бірлік техникалық көрсеткіш
Li – жалпы параметрі бойынша коэффициент
п – бәсекелестік бағаланатын техникалық параметрлер саны
Бұл формулада мәселе бірлігін техникалық параметрлерінің анықталған мәнімен
Үлкен мәнге ие объектілер талдаудағы негізгі көрсеткіштерге жатқызылады.
Тауарға талапты қалыптастыру
Бағалауға жататын параметрлер
Параметрлерді салыстыру топтамасы
Экономикалық
Бағалау
Қанағаттылық
Тауар өндіріуші
жоғарлату бойынша
іс-шараларды өңдеу
Сызба 2. Өнімнің бәсекелестік қабілетін бағалау сызбасы
Бәсекеге қабілетті бағалауда маңызды рөлді таңдаушылар тобы мен
аталған тауар тобын сипаттайтын көрсеткіштер бір мәнді иелену
бір нарық сегментіне жату керек
аталған тауарды бағалау кезінде нарықта болу керек
Бәсекеге қабілетті бағалау мақсатына сәйкес тәуелді тауарлар алынуы
нақты нарықта тұрақты таратылатын
тұтынушылар санын көп иеленетін перспективалық тауар.
Базалық үлгіні талдаған кезде нарықтық конъюктураның өзгерісіне мән
(4)
мұндағы: J эП – экономикалық параметрлер
Ц n - тауарды тұтыну
Ц nэ – талданатын тауардың тұтынатын бағасы
Тауардың тұтыну бағасы сату нарықтық бағасымен анықталады:
Ц ni = Цpi + ∑ З экс
мұндағы:
∑ Зэкс і – тауардың сомалық шығыны
Осы формулаға сәйкес тұтыну бағасы неғұрлым төмен болса,
Техникалық нормативтік экономикалық көрсеткіштер бойынша кешенді көрсеткіш есептелінеді.
Кк = Jнп *Jтп
Jэп
мұндағы: Кк – талданатын
Jнп – нормативті параметр бойынша топтық көрсеткіш
Jтп – техникалық параметр бойынша топтық көрсеткіш
Jэп – экономикалық параметр бойынша көрсеткіш
Бәсекелестік коэффциент негізінде талданатын тауардың бәсекелестік қабілеті туралы
Бәсекелестік қабілетті жоғарлату мақсатында көптеген компаниялар беншмакинг –
Бәсекелестің күшті, әлсіз жақтарының стратегиясын, мақсатын білу тек
Бәсекелестік қабілеттің шарты келесідей түрде бейнеленеді:
(7)
мұндағы: Э – пайдалылық
З - өндіру және тарату шығындары
К – бәсекелестік қабілет коэффициенті.
Өнімнің бәсекелестік қабілетін бағалау жолдары келесідей жүзеге асырылады:
І кезең: Нарықта бәсекелестік қабілеті жоғары тауарды таңдап
ІІ кезең: Тауардың салыстырылатын көрсеткіштері мен параметрлерін анықтау.
ІІІ кезең: Салыстырылатын тауардың бәсекелестік көрсеткіштер деңгейін анықтау.
Тауарлардың көрсеткіштері мен параметрлерін әртүрлі белгілер бойынша топтастыруға
экономикалық көрсеткіштері: бағасы, өзіндік құны, пайдасы.
техникалық көрсеткіштері: нақтылығы, жүк көрсеткіштігі.
қолдану көрсеткіштері: персоналды оқыту шығындары, монтаждау және т.б.
Нарықтық жағдайда тұтынушының қанағаттануы тауарға деген өзінің ерекшелігінің
Өнімнің бәсекеге жарамдылығы ерекше жағдайын қанағаттандыруна мүмкіндік беретін
Сонымен тауарға бәсекенің жарамдылығы, оның сапалық және құндық
1.3. Өнімді стандарттау және сапаны басқару
Қазіргі нарықтық экономика негізінде шығарылған өнімнің сапасына басқалай
Өз кезегінде бәсекеге жарамдылық екі көрсеткішке байланысты –
Өнімнің сапасы – бұл белгілі мұқтаждылықты қанағаттандыруға үлкен
Өнімнің сапа деңгейі оның салалық көрсеткіштері жүйесі ретінде
Сапаның көрсеткішін анықтау оның сандық маңызын өзін -
өлшеуші әдіс (аспаптар, приборлар көмегімен);
тіркеу әдісі – бұл тіркеуге және есептеуге негізделген.
есептеу әдісі - өнімнің сапасы жөніндегі көрсеткіштерді анықтау
органолептік әдіс – адам мүшесін сезу – көру,
социологиялық әдіс - өнім, оны нақты немесе тұтынушылардың
сарапшылық әдіс – мамандар тобы арқылы іске асырылады.
Практикада өнімнің сапа деңгейін бағалау үшін көрсеткіштер жүйесін
Сапаны жинақтап қорыту көрсеткіштері жалпы салада немесе кәсіпорындарда
сұрыптылығы;
маркасы;
жүктелімі;
пайдалы заттың мазмұны; өнімнің дүние жүзілік стандартына сай
Жеке көрсеткіштер тым әртүрлі және не ол, не
Нарықтық жағдайда тұтынушының қанағаттануы тауарға деген өзінің ерекшелігінің
Өнімнің бәсекеге жарамдылығы ерекше жағдайын қанағаттандыруна мүмкіндік беретін
Сонымен тауарға бәсекенің жарамдылығы, оның сапалық және құндық
Бұл маңызды көрсеткішті анықтаудың бірнеше тәсілдері белгілі. Олардың
Бірінші тәсіл. Техника бәсекенің жарамдылығын анықтайтын белгісі –
БТ = БС + ШТ (8)
мұнда:
БС – тұтыну бағасы
ШТ – бұл өнімді тұтынушылардың шығындары.
Екінші тәсіл. Тауардың бәсекелестік жарамдылығын анықтағанда бұл тәсіл
Үшінші тәсіл. Бұл тәсіл техникалық деңгейін жеке сату
КК = ККЭ * ККТ * ККС
мұнда,
ККЭ – эстетика – эргономикалық деңгейінің кешенді көрсеткіші;
ККТ – техникалық деңгейдің кешенді көрсеткіші;
ККС – көрсеткіш кешенінің сенімділігі.
Төртінші тәсіл. Бұл тәсілде бәсекеге жарамдылықтың деңгейі қалай,
Біздің республикамызда өткізіліп жатқан нарыққа көшу сапа және
Стандарт – бұл қағида бойынша көптеген мүдделі жақтардың
Республикада қолданылып жүрген стандарттық жүйе құқықтық және әлеуметтік
Мемлекеттік стандарттар, сонымен қатар барлық жұмыс түрлерін оңтайландыруды,
Стандарттау – бұл ең ұғымды нормаларды табатын қызмет,
Қазақстан Республикасында стандарттау жөнінде мынадай нормативтік құжаттар бар:
Қазақстан Республикасы мемлекетінің стандарттары (Гост);
салалық стандарттар (ССТ);
техникалық жағдайлар (ТЖ);
кәсіпорындар, бірлестіктер, қауымдастықтар, концерндер, стандарттары;
ғылыми – техникалық қоғамдар, инженерлік одақтар, және басқа
Өнімнің сапасын басқару – бұл белгілеу, қамтамасыз ету
Соңғы кездерге дейін кәсіпорындарда сапа проблемасын шешу кезінде
Өнімнің сапасын басқаруды жетілдіруде отандық өндірушілердің алдында қойылатын
өнімнің сапалығын басқару жүйесіне маркетинг қызметі механизмін қосу;
тұтынушыға және барлық өндірістік қызметтерде сапаны басқару жүйесін
өнімнің өмірлік кезеңінің барлық белестеріндегі сапаны басқару жүйесіндегі
Сапаны басқару жүйесін енгізу кәсіпорында мынадай міндеттерді шешуге
жоғары сапалы өнімнің тұрақтылығын қамтамасыз ету;
өнім көлемін ұлғайту және оны сататын нарықты табу;
жоғары бағада сататын өнімді көбейту мүмкінділігін қарастыру;
өнімнің бәсекеге жарамдылығы және қаржы жағдайының тұрақтылығы жөніндегі
Сонымен өнімнің сапасын басқару әрбір кәсіпорындарда жүйелі түрде
"Нурлыбаев К" ЖШС-нің ЭКОНОМИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТІН ЖӘНЕ БӘСЕКЕЛЕСТІК ҚАБЛЕТІН
2.1. Кәсіпорынның негізгі экономикалық көрсеткіштерін талдау
"Нурлыбаев К" кәсіпорыны Семей қаласы, Ауезов, 42 мекен
Кәсіпорын негізінен жеке кәсіпкерлік түрінде ұйымдасқан. Ол қағаз
Шығыс Қазақстан аймағы бойынша соның ішінде Семей қаласында
Кәсіпорын жеке кәсіпкерлік негізінде құрылған. Оның жетекшісі –
Өндірістік бөлім осы бөлімдердің ішінде негізгісі болып табылады
Компьютерлік бөлімшеде 2 адам жұмыс істейді. Олар.А.Сапарбаева.
Басып шығару бөлімі екі негізгі Duplo және Romayer
Түптеу бөлімі әртүрлі қағаз өнімдерін түптейді. Бұл бөлімде
Кәсіпорын қызметінің негізігі техникалық – экономикалық көрсеткіштері ретінде
2002 жылғы көрсеткіштер бойынша өткізуден түскен табыс 1393490
2003 жылғы көрсеткіште бұл аталған сала едәуір өскен.
Операциялық табыс ретінде кәсіпорынның негізгі қызметкерлерінен түскен табыс
Кәсіпорынның таза табысы ретінде өткізуден түскен табыстан барлық
Ағымдағы активтердің айналымы 2 реттен 5 ретке дейін
Таза пайда өткізуден түскен табыстың өнімнің толық өзіндік
Кәсіпорын негізгі өндірістік қоры ретінде еңбек құралдары негізінде
Негізгі өндірістік қорлардың рөлі өндірістік – техникалық жиынтық
Өндірістік – шаруашылық қызметке тәуелді негізгі қорлар өндірістік
"Нурлыбаев К" жеке кәсіпкерлігінде негізгі өндірістік қорларға жатады:
ғимараттар;
машиналар;
станоктар;
құрал – жабдықтар;
қоймалар және т.б.
Кәсіпорында аталған негізігі өндірістік қорлардың бар болуына және
Кәсіпорынның айналым қаржысына кәсіпорындағы кассадағы қолма – қол
Өнеркәсіп өндірістік қор жыл басындағы сомасы 157,56 теңгеге
Белсенді бөлігі ретінде өндіріске ұдайы қатысып тұратын негізгі
Кесте 1- ЖК Нурлыбаев К" 2004 жылғы негізгі
Негізгі құралдар жыл басында
сома, мың теңге %
Өнеркәсіп-өндірістік қор 6157,56 92 827,4 94 6984,96 92
Өндірістік емес қорлар 535,44 8 436 6 579,04
Барлық негізгі өндірістік қорлар 6993 100 871 100
Соның ішінде белсенді бөлігі 2184,2 43,9 464 100
Негізгі қорлардың құны шығаратын өнім түрлеріне біртіндеп ауыстыру
2.2 Кәсіпорынның баға саясатын талдау
Өндірістік кәсіпорында шығын ретінде кәсіпорынның өндірістік және коммерциялық
Өнім өндіруге қатысты шығын өнімнің өзіндік құнын құрайды.
Өнімді шығаруға қолданылатын құралдардың және еңбек затының және
Өндіріс шығының сметасы – экономикалық элементтер бөлімінде оның
Тауарлы өнімнің өзіндік құнына шығынның калькуляция бабындағы бөлімінде
Тәжірибеде өзіндік құн тауар және өнімді тарату шығындары
Тауарлы өнімнің өзіндік құнына шығынның калькуляция бабындағы бөлімінде
Кесте – 2.Өндіріс шығындарының құрлымы
Көрсеткіштер 2002 жыл 2003 жыл 2004 жыл Ауытқу
мың.
Тн % мың.тн % мың.
тн % %
шикізат 390 35 460,3 36 470,94 36 0,82
материалдар 334.5 30 358,0 28 366,2 28 1,07
жалақы 178,4 16 231,7 17 235,47 18 1,1
жылу қуаты 100,3 9 319,7 9 104,65 8
көлік шығындары 66,9 6 76,7 6 78,5 6
коммуналдық қызметтер 44,5 4 51,15 4 52,32 4
өзіндік құн 1114,85 100 1278,85 100 1308,18 100
амортизация 110,3 - 115,8 - 120,1 - -
төлемдер 35,2 - 56,1 -
- -
басқа шығындар 16,7 - 18,9 - 20,1 -
жиыны 1295,15 - 1469,65 - 1503,78 - -
Жалпы өзіндік құн шығындарының ең үлкен үлесін шикізат
Шығынның жалпы сомасы өндіріс көлемінің өсуімен барлық кәсіпорын
"Нурлыбаев К" жеке кәсіпкерлігінде өнім тарату шығындары болып
Кесте 3- Өзіндік құн статьясының шығындары
№ Өзіндік құн бабының аты өнім№ 1 өнім
1 Шикізат 1 0,87
2 Материалдар 0,72 0,64
3 Электр қуаты 0,10 0,02
4 Жылу қуаты 0,40 0,05
5 Коммуналдық қызметтер 0,10 0,02
6 Өндірістік жұмысшыға жалақы 0,40 0,05
7 Көлік шығындары 0,05 0,01
8 Басқа ауыспалы шығынлар 0,20 0,02
9 Жиыны 2,97 1,68
10 Өнім бірлігін сату құны 4,25 2,40
Орташа маржа 30% тұрады.
Кестеде көрсетілгендей шығын көлемі өнімнің шикізатқа жұмсалғаны. Бұл
Кестеде көріп отырғанымыздай шығындар классификациясында ең үлкен аралық
Ол тасымалданып оның көлеміне, тасымалдау орындарына да байланысты
Өндіруге және таратуға кеткен кәсіпорын барлық шығынының сомаларынан
Өнеркәсіп өнімді өндіруде шығынның көп бөлігі шикізаттарда негізгі
2.3.Өнімнің бәсекелестік қабілетін талдау
Өнімнің бәсекелестік қабілетін талдау үшін талданатын өнімнің негізгі
Өнімнің бәсекелестік қабілетінің талдау әдістемесінің сызбасы келесі суретте.
Кез келген өнімнің бәсекелестік қабілетін бағалау үшін қазіргі
Тұтынушы мен өндіруші қатынас арасындағы байланыс ақша, тауар,
Берілген нарықты
нарықты зерттеу
Тауардың бәсекелестік қабілетін
бағалайтын көрсеткіштердің жиыны
экономикалық
параметрлер
бірлік және топтық параметрлер
деңгейін анықтау
бәсекелестік қабілеттің интегралды
көрсеткіштері
өнімнің бәсекелестік қабілетін арттыру
іс-шаралары
Сызба 3. Өнімнің бәсекелестік қабілетін талдау сызбасы
Осыған қатысты мына жайттар ескерілгені жөн: нарықты және
Кесте 4- Бәсекелестер арасындағы баға динамикасы
Бәсекелестер Өнім түрлері
Нарықтық үлесі Орташа баға тербелісі, мың теңге
Визитка Қағаз өнімдері 18 6 – 8
Артекс Қағаз өнімдері 31 5 – 9
Графика С Қағаз өнімдері 22 5 – 7
Нулыбаев К Қағаз өнімдері 29 5 – 8
Нарықта ұсынылатын баға тербелісі 4,70-7,80 теңге аралығында байқалады.
Осы өнім бойынша қала бойынша келесідей бәсекелестер анықталады:
визитка
артекс
графика С
Семей полиграфия және т.б.
Төменде аталған өнім түрі бойынша кәсіпорындардың сату бағасы
Кестеде көрсетілгендей шығынның көп бөлігін шикізат шығындары, материалдар
Дайындау мерзімі 5 сағаттан бір күн аралығына созылса,
Бірлік көрсеткіштер өнімнің техникалық немесе экономикалық параметрлерінің бәсекелес
(10)
Топтық көрсеткіш (G) параметрлерінің бірлік, топтық бойынша бірлік
G = Σ ai * gi
Интегралды көрсеткіш (I) топтық көрсеткіштерді техникалық параметрлердің топтық
І = Gт \ Gэ
Бәсекелес кәсіпорын ретінде Семей қаласы бойынша өз өнімдерін
Кесте - 5. Этикетканың бәсекелестік қабілетінің бірлік және
Көрсеткіш Бағаланатын нұсқа Үлгі gі аі а
Техникалық параметрлері
Көлемі 84 70 0,83 0,15 0,124
Түсі 5 4 0,8 0,75 0,6
Қағаз 200 160 0,8 0,22 0,176
Дайындау мерзімі\күн 3 5 0,6 0,08 0,048
Жиыны: - - - 1,2 0,948
Экономикалық параметрлер
Бағасы 4,25 5,02 1,18 0,6 0,708
3.ӨНІМНІҢ БӘСЕКЕЛЕСТІК ҚАБІЛЕТІН ЖАҚСАРТУДЫҢ ЖОЛДАРЫ
Бәсекелес өз қызметтерін жасауда бәсекелестік қабілетті жоғарлату үшін
Портер зерттеуіне байланысты бәсекелестерді бәсекелестік қабілеттің 5 күшімен
Сатулар арасында бәсекелестік
Басқа жағынан бәсекелес және ауыстыратын тауардың болуы
Жаңа бәсекелестердің пайда болуы қауіпі
Жеткізушілердің қабілеттері мен экономикалық мүмкіндіктері
Сатып алу мүмкіндіктері.
Аталған жағдайда фирманың бәсекелестік қабілетін талдауда келесідей әдістеме
Жиынтық қызметтің жиынтығында бәсекелестік құн келесідей белгілермен топтасады:
өнім
баға
тұтынушыға дейін өнімді жеткізу
өнімнің қозғалысы
Есептеу үшін сандық көрсеткіштер қолданылады. Сонымен қатар фирманың
Келесідей көрсеткіштер қолданылады:
1.Өнім бойынша:
Нарықтық үлес коффициенті:
(13)
мұндағы: Оп – фирманың
ООПР – нарықтағы өнімнің барлық сату көлемі;
Коффициент нарықта фирма үлесін анықтайды.
Сатудағы дамудың коффициенті:
(14)
мұндағы: ЗПП – алдын ала дайындау шығындарының сомасы;
ЗПОП - өндіру және тарату шығынының сомасы.
Бұл көрсеткіш фирманың бәсекелестік қабілетінің өсуіне алдын ала
Сату көлемінің өзгеру коэффициенті:
(15)
мұндағы:
ОПНОП – есептік жыл басында сату көлемі.
Сату көлемі бойынша фирманың бәсекелестік қабілетін төмендету немесе
Баға бойынша:
КУЦ = Цmах + Цmin
2 Цуф
мұндағы: Цmах – тауардың нарықтағы жоғары бағамы;
Цmin – тауардың нарықтағы төмен бағамы
Цуф – фирмамен қабылданатын баға.
Өнім бағамының динамикасы бойынша бәсекелестік қабілетті жоғарлату немесе
Тұтынуға дейінгі өнімді жеткізу:
Тұтынуға дейін өнімді жеткізу коффициенті:
КСб = КИОП * ЗСБкоп
ЗСБноп
мұндағы:
ЗСБкоп – есептік кезең аяғындағы тарату;
ЗСБноп – есептік кезең басындағы тарату жүйесінің шығындарының
сомасы.
Бәсекелестік қабілетті тарату қызметін жақсарту есебінің ұмтылуын көрсетеді:
Өнім қозғалысы бойынша:
Жарнама қызметінің коэффициенті
КИПП = КИОП * ЗПТАкоп
ЗПТАноп
мұндағы: ЗПТАкоп
ЗПТАноп – есептік жыл аяғында сауда агентінің еңбек
Сауда агентін таратумен персоналды сату көлемінің есебімен бәсекелестік
Қоғаммен байланысты қолданумен байланысты:
КИСО = КИОП * ЗРкоп
ЗРноп
мұндағы:
ЗРноп – Қоғамның есептік жыл басындағы шығындар.
Аталған коффициентті сомалап, нақты өнімге бәсекелестік қабілет көрсеткіштері
КМТК = КРД + КПП + КИОП +
L
мұндағы: L – санды көрсеткіштің жалпы саны.
Көптеген коэффициентттер әртүрлі өнімдер үшін көрсеткіші әртүрлі болыа
Кz = Σ КМТК
n
мұндағы: n – кәсіпорындағы өнімдер саны.
Сонымен қатар бәсекелестік қабілетт талдауды есептеу үшін жалпы
Өндірістік белсенділік, тұрақтылық, ликвидация коэффициенті қолданылады. Бірақта фирманың
Ағымды ликвидация коэффициенті (КТЛ) фирманың айнымалы құралдарының нақты
КТЛ = баланстың 2- бөлімінің жиыны
баланстың 5 - бөлімінің жиыны
Коэффициенттің нормативтік мәні екіге тең болуы керек. Өз
КОСС = баланстың 3 – бөлім баптарының 1
баланстың 2 – бөлімінің жиынтығы
Нормативтік мәні 1 – ге тең.
Фирманың бәсекелестік қабілет есебінің толық формуласы келесідей:
КФ = Ке * КТЛ * КОСС
Нарықтағы әрбір өнім бойынша бәсекелестер өзінің жетістіктеріне байланысты
Әрбір бәсекелес тобы үшін нарықтағы концепция бар. Ол
Кесте 6.- Нарықта бәсекелестік фирмалар тобының матрицасы
Ұсынушылар +3,1 - +7
+9,1 - +10
Нарықтық ортаны иеленгендер
-2,9 – (-0,99)
Ізбасарлар
1
Тоқыраудағылар
-10 – (-9,1)
-6,9 – (-3)
Матрицада –10 – (+10) дейінгі коэффициенттер бар. Нарықтық
Көшбасшылар
Көшбасшыға ұсынушылар 1,1 – 3;1
Ізбасарлар
Тоқыраулар
Нарықтық бәсекелестер максималы. Бәсекелестік қабілет коэффициенттерін иеленулер. Бұл
Нарық ұсынушылар – бәсекелестік қабілет коэффициенті 3,1 –
Нарық ізбасарлары – бәсекелестік қабілетті бәсекелеске қабілетті 1
Нарықтық ортада қызмет ететін фирмалар бәсекелестік қабілет коэффициенті
Тоқыраулар – 7-10 дейінгі коэффициенті иеленетін фирмалар. Ішкі
Есептеулерді кесте 5-ке енгіземіз. Нақты осылай басқа тауар
Кесте – 5 Өнім түрлері бойынша бәсекелестік қабілетті
Көрсеткіштер Этикетка Бланк Кітап Визитка
1. КРД 3,7 4,2 3,9 2,1
2. КПП 0,31 0,55 0,29 0,08
3. КИОП 0,98 2,1 0,88 0,66
4. КУЦ 0,98 1,78 0,76 0,57
5. КСб 1,02 1,23 1,03 0,73
6. КД 0,95 1,32 0,89 0,67
7. КИПП 1,04 1,43 1,01 0,77
8. КИСО 0,99 1,69 1,03 0,99
Жиыны: КМТК 1,24 1,77 1,17 0,82
Осыдан кейін барлық өнім түрлерінің орташа бәсекелестік қабілетін
К = 1,24 + 1,77 + 1,17 +
Фирманың баланстық талдау негізінде жалпы қаржылық коэффициенттер есебін
КТЛ = 3864482,83 = 0,89
4342115,53
Баланстың екінші бөлімінің жиыны – 3864482,83
Баланстың бесінші бөлімінің жиыны – 4342115,53
Меншік құралдарынмен қамтамасыз ету коэффициенті
КОСС = 2964352 – 2146410 = 1,46
558066
Үшінші баланстың жиыны – 2964352
Бірінші баланстың жиыны – 2146410
Екінші баланстың жиыны – 558066
Берілген есептеуді де екінші кестеге кіргіземіз. Қорытынды бәсекелестік
КФ = 1,25 * 0,89 * 1,46 =
Осы көрсеткіштерді төмендегі кестеге келтіреміз.
Кесте 6-Кәсіпорынның бәсекелестік қабілетін сипаттайтын көрсеткіштер
Көрсеткіштер Қорытынды мәндер
К 1,25
КТЛ 0,89
КОСС 1,46
КФ жиыны 1,62
Фирманың бәсекелестік қабілетінің бағалау көрсеткіші 5,22 тең. Яғни
Этикетка бойынша сапасын, түсін жақсарту үшін олардың дайындалу
Кәсіпорын өнімдері туарлы жарнама қағазын шығару.
Бірінші шара бойынша аталған өнімнің бояуына қоспа қосу
1050 – 980 = 70 дана
Қоспаға дейін өнім бірлігінің сату құны 4,25 теңге
980 * 4,25 = 4165 теңге
1050 * 5,58 = 5859 теңге
5859 – 4165 = 1694 – жаңа өнімнен
Баға мен өндіріс көлемінің әсерін келесідей есептейміз. Бағадан
980 * 5,58 = 5468,4 теңге
5468,4 – 4165 = 1303,4 – бағадан түскен
Өндіріс көлемінен жоғарлауынан түскен пайда.
П = 1050 * 4,25 = 4462,5 теңге
4462,5 – 4165 = 297,5 - өнім көлемінің
Нәтижесінде қоспадан кейінгі қосымша пайда 1600,9. Өндіріс көлемі,
2.Келесі іс-шара жарнама қағазын шығарумен байланысты болғандықтан оған
А4 форматындағы қағаз мөлшерімен 4 жарнама қағазын шығаруға
1000/4 = 25 дана
25 * 1 теңге = 25 теңге.
25/1000 = 0,025 теңге – бір дана жарнама
Бояуы: 2 * 320 = 640 теңге
640/1500 = 0,42 – бір дана қағаз шығына
Жылу – 0,20 жұмысшы жалақысы 0,70
Жалпы шығындар бабы бойынша:
1. шикізат – 0,025 теңге
2. материал - 2,6 теңге
3. жылу – 0,20 теңге
4.жалақы – 0,70 теңге
Жиыны: 3,52 теңге
3,52 * 1000 д = 3520 теңге
Ж.Ж. Лембен макркетологы бойынша жарнамадан түскен табысты келесідей
Q1 = 2,024 * Qt * S1
мұндағы: Q1 – жарнамадан түсетін пайда
Qt - өткен жылғы есептік жылда өнімді таратудан
S1- жарнамаға кеткен шығын
Q1 = 2,024 * 2245,82 * 3,52 =
Кесте 7 – Іс - шаралар тиімділігі бағалау
Іс - шаралар Өзгерістер Экономикалық тиімділігі
Жаңа бағалау әдістемесін қолдану Кәсіпорынның бәсекелестік қабілетінің деңгейі
Plinet қоспасын қолдану Өнімнің сапасы артып, тартымдылығы
Жарнама қағазын шығару Кәсіпорынның өнімдері туралы ақпаратпен қамтамасыз
Есептеу көрсеткендей іс-шарадан кейін өндіріс көлемі ұлғайып таратудан
Іс шара нәтижесі ретінде кәсіпорынның өндіріс көлемінің ұлғайғандығы,
ҚОРЫТЫНДЫ
Аталған курстық жұмыста нарыққа шығарылған өнімнің бәсекелестік қабілеті
Бірінші бөлімде өнімнің бәсекелестік қабілеті туралы оның тұтынушылық
Адам өмірінің өзі әртүрлі қажеттіліктерді қанағаттандыру процесінен тұрады.
Екінші бөлімде "Нурлыбаев К" жеке кәсіпкерлігінің техникалық-экономикалық көрсеткіштеріне
"Нурлыбаев К" жеке кәсіпкерлігі аймақ бойынша нарықта өз
Кәсіпорын өндіретін өнім сұранысқа ие және нарықта тұтынушылардың
Кәсіпорын ұйымдастырудың алғашқы кезеңінен сүрінбей өтіп енді кәсіпорын
Ақпарат көзінің жеткіліктігі алдыңғы қатарлы технологияны меңгеру, жекелей
Полиграфия өндірістік саласындағы кәсіпорындар көбінесе шетелдің алдыңғы қатарлы
"Нурлыбаев К" жеке кәсіпкерлігі нарықта жаңадан енген өнім
Үшінші бөлімде кәсіпорын шығарған этикетка өнімінің бәсекелестік қабілетін
Жеке кәсіпкерлікке мемлекет тарапынан қолдау көрсету, әсіресе нарықтық
Қажетті материалды сатып алуға туындайтын кемшілік ретінде әрбір
Мемлекеттегі лизингтік істермен айналысатын фирмаларды жасау негізінде полиграфиялық
Полиграфиялық өнімді шығаратын кәсіпорындар мемлекет тарапынан қолдауды қажет
Қаржыландыру барысында кәсіпорынға бөлінетін мемлекеттік гранттардың көлемін өсіру
Жасалынған талдау нәтижесі көрсеткендей "Нурлыбаев К" жеке кәсіпкерлігінің
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР КӨЗІ
ҚР Президентінің халыққа жолдауы. 4.04.04// Егемен Қазақстан 5
2005 ж.
2. "ҚР кәсіпкерлік туралы құжаттар жиынтығы ", Алматы,
Савицкая Г.В. "Анализ хозяйственной деятельности предприятия" : 4-е
Экономика: Учебник / Под. ред. доц. А.С.Булатова. 2-ое
"Экономика предпрятия" под. ред. Хрипича В.Я. - 2
Герчикова И.Н. Менеджмент: Учебник – 2-е изд., перераб.
"Экономический анализ" под ред. Гиляровской Л.Т. – М.:
К. Нурмагамбетов "Оценка конкурентноспособности продукции" – Мысль
Белоуов В.Л. "Анализ конкурентноспобобности фирмы" Маркетинг в России
Котлер Ф., Г.Сондерс Д., Волг В. "Основы маркетинга"
Титова Н., Тургенев И. "Тенденции изменения конкурентноспособности отечественной
С. Сатыбалдин "Маркетинг" – Алматы 1999 г.
Вестник КазНУ экономики "Основные принципы конурентноапособности" - №6
Лобанов М. "Конкурентноспособность и качества продукции" – Маркетинг
Егоров Ю.Н., Варакута С.А. "Планирование на предприятии": -
3
Кәсіпорынның бәсеке қабілеттілігін бағалаудың эдістемелік негіздері
Өнімнің бәсекеге қабілеттілігін бағалаудың әдістемелік негіздері
Бағаның қалыптасуындағы теориялар
Ыстық прокаттау станының прокаттау
Компьютерлік технология көмегімен оптимизациялау әдістері
Кәсіпорынның бәсекеге қабілеттілігінің негізгі көрсеткіштері
Өнімнің бәсекелестік қабілетін арттырудың теориялық мәселері
Бетон қоспасының қасиеттері
Құс шаруашылығы туралы
Тауардың бәсекеге қабілеттігін бағалау