Комерциялық банктердің депозиттік саясатының қалыптасуы
Жоспар
Кіріспе
Депозиттік операциялардың теориялық тәжірибесінің негіздері
Депозиттік операциялар түсінігі, маңызы және нарықта алатын орны
Депозит турлері
Комерциялық банктердің депозиттік саясатының қалыптасуы
Шетел депозиттік операцияларының ерекшеліктері
2 ҚР екінші деңгейлі банктердің (
2.1 «Нұрбанк» АҚ құрылымы, қызметінің жалпы сипаттамасы
2.2 «Нұрбанк» АҚ депозиттік операциялар жұмыстарын талдау
3 Депозиттік операцияларды жетілдіру жолдары.
3.1 Депозиттік портфельді басқару және ондағы тәуекелдерді азайту
3.2 Депозитті сақтандыру жуйесі мен қорлары.
Қорытынды
Әдебиеттер
Тіркемелер
Депозиттік операциялардың теориялық тәжірибесінің негіздері.
1.1 Депозиттік операциялар түсінігі, маңызы және нарықта алатын
Әрбір қаржы интитуты өз қызметін іске асыру кезінде
Ең алдымен, депозиттік операцияларды қарастырмастан бұрын, депозит ұғымына
«Депозит» сөзінің бірнеше мағынасы бар. Ал дәл қазіргі
Депозит сөзіне анықтама беретін болсақ, Қазақстан Республикасындағы 31.08.95
Қысқаша айтатын болсам, депозит – бұл клиенттердің (жеке
Жоғарыда айтылған анықтамалар бірін бірі толықтырады десе де
Ал банктік депозит – салымшыны банкке алдын ала
Қазақстан Республикасының екінші деңгейлі банктердің орындайтын депозиттік операциялары
Сурет 1. ҚР депозиттер нарығының банктердегі құрылымы.
(автордын есептеуі бойынша жасалған). [3]
Көріп отырғандай, ең көп үлесті Казкомерцбанк алады екен.
Депозиттік операциялар коммерциялық банк үшін оның ресурсын қалыптастырудың
Банктерге орналастырылған уақытша бос ақша қаражаттары салымшы үшін
Депозиттік операциялар мынадай қағидалармен ұйымдастырылады:
банктік пайда алуға немесе болашақта пайда алу
депозиттік операциялар әрекет етуі керек;
банк балансының өтімділігін жоғары дәрежеде демеп отыратын мерзімдік
депозиттік операциялар мен қарыздырды беру бойынша өзара байланыс
депозиттерді тартуға әрекет ететін банктік қызметтерді дамытуға
Банктермен тартылатын депозиттердің көлемі негізінен негізгі 4 факторға
халықтың ақшалай табыстарының көлемі;
олардың банктік жүйеге деген сенімінің деңгейі;
салымдар бойынша нақты пайыз мөлшерлемесі;
елдегі банктік жүйенің даму деңгейі және ондағы қаржылық
1.2 Депозит түрлері.
Қазіргі банктік тәжірибеде салымдардың және депозиттік шоттардың көптеген
Экономикалық мазмұнына қарай депозиттерді мынадай топтарға бөледі:
талап етілмелі;
жинақ салымдары;
бағалы қағаздар;
мерзiмдi депозиттер.[7]
Бiрiншi топ — талап етiлмелi депозиттер, бұл салым
Отандық банктік тәжірибеде талап етілетін депозиттерге мыналар жатады:
мемлекеттік, акционерлік кәсіпорындардың, сондай-ақ әр түрлі шағын коммерциялық
әртүрлі мақсатқа тағайындалған қорлардың қаражаттары;
есеп айырысудағы қаражаттар;
жергілікті бюджеттер қаражаттары және олардың шоттарындағы қаражаттар;
басқа банктердің корреспонденттік шоттарындағы қаржат қалдықтары.
Талап ету депозиттік шотының ерекшелiктерiне мыналарды жатқызуға болады:
ақшаны салуға немесе алуға шектеудiң болмауы;
ақша шоттан қолма-қол түрде, сондай-ақ чектер көмегiмен алынуы
шот иесi банкке тұрақты айлық мөлшерде немесе әрбiр
Ұлттық банкке ең аз резервтің мерзiмдiк депозиттермен салыстырғанда
Талап ету депозитінің бір түрі банктің клиентпен барлық
Талап ету депозитiне сондай-ақ ағымды овердрафт шотын жатқызуға
Талап ету депозитінің басқа бiр түрі — нау-шоттар
Депозиттік шоттардың келесi түрі — жинақ салымдары немесе
Бұл депозиттерден тыс көптеген банктердің баланстық есеп берулерiне
Көптеген банктер өзінің клиенттерiнен компенсациялық балансты ұстануды талап
Депозиттің келесi тобы — жинақ салымдары. Жинақ депозит
Жинақ кітапшаларындағы шоттар — бұл жедел алуға болатын,
Олардың ерекшелiктерiне мыналар жатады:
кiтапшалы жинақ салымында тұрақты мерзiмiнің болмауы;
банктер салымшылардан ақша қаржысын алу туралы алдын ала
шоттың жоғары шегiн белгiлеу мүмкіндiгi;
салым иесiнің шоттан ақша алу немесе салу үшін
шоттағы міндетті ең аз баланстық қалдық мазмұны туралы
Жинақ салымының жағдайы туралы жазбасы бар шотттар жинақ
Ақша нарығының депозиттік шоттары алғаш рет 1982 жылы
Жинақ салымдарының ерекшелiгi мынадай:
бұл шоттардың анықталған мерзiмдерi жоқ;
салымда ақша нарығының депозиттік шотынан қаржыларды бiрдей ала
бастапқыда бұл шоттар бойынша ең аз баланстық қалдық
осы шоттар бойынша салымшы чектердің тек санаулы шектелген
бұл шоттар қызмет жасау мақсатында емес, жинақ мақсатында
банк шығындарын өтеу мақсатында шот иесiнен белгiленген төлем
егер салымшылар — корпорация болса, банктер осы шоттар
Кең тараған топтардың бiрi — мерзiмдiк салымдар, оған
30 күннен 89 күнге дейiн;
90 күннен 179 күнге дейiн;
180 күннен 359 күнге дейiн;
360 күннен жоғары.
Мерзiмдi салымнан қаржы алу үшін банкке күнi бұрын
Депозиттердің төртiншi тобы — бағалы кағаздар, депозиттер түрі
аталған банкке тиесiлi кәсіпорындар мен ұйымдардын, кооперативтің, акционерлiк
сақтаудағы және қарызды қамтуға қабылданған акциялар мен облигациялар;
шетел операциялары бойынша құндылықтар мен құжаттар;
депозиттік сертертификаттар.
Депозиттік сертертификаттар қаржылық құралдардың ең бір кең тараған
Депозиттік сертификат — эмитент банктің ақша қаржыларының салымы
Депозиттік сертификат — кiрiстi бағалы қағаздың бiр түрі,
Депозиттік сертертификаттардың екi түрі болады:
жолданбайтын — салымшыда сақталады және төлем мерзiмi жеткенде
жолданатын — екiншi нарықта сатылуы немесе басқа тұлғаға
Жолданатын депозиттік серсертификаттар капиталды кез келген мерзiмге тиiмді
Сертификаттар келесі белгiлерi бойынша бөлінедi:
Шығарылуыбойынша:
бiр рет;
сериямен шығарылатын.
Ресiмдеу тәсілі бойынша:
арнайы;
ұсынушыға.
Төлеу шарттары бойынша:
анықталған есеп айыру кезеңі аяқталғанға дейiн пайыздың мөлшерi
Төленіп тұратын сертификаттар;
сертификатты өтеу кунi пайызы төленетiн сертификаттар.
Депозиттік сертификаттарды жаңа шығарымдармен, салымның басқа түрлерiне немесе
Банкте шығарылатын сертификаттарды баспалық тәсілмен шығарылуы және осы
Сертификаттарда мiндеттi түрде келесi деректемелер болуы тиiс:
аты;
сертификатты ұсыну себебi;
ұсыну күні;
салым сомасы;
депозитке енгiзiлген соманы қайтаруға банктің сөзсiз мiндеттемесi;
сертификат сомасын талап ету күнi;
пайыз мөлшерi және есептелетiн пайыз сомасы;
эмитент банктiң аты және мекен-жайы;
банк мөрiмен бекiтiлген осындай мiндеттемелерге қол қоюға өкiлеттi
Банк сертификаттар шығарады және меншiктi сертификаттарды шығару мен
инвесторлар үшін тартымды пайыздық мөлшерлеме деңгейі;
салымшыға ыңғайлы сертификаттың ең аз шегін;
пайыздық мөлшер қайта қараудың икемді механизмі;
шығарымды стандартты шарттарын ;
номинал құны және қосылған пайыздарды төлеудің сенімді кепілдігі;
кең жарнаманы.
Жай депозиттiк сертификаттармен рәсімделген мерзімдік салымдармен салыстырғанда, сертификаттар
сертификаттарды тарату айналымындағы мүмкіндік қаржылық делдалдардың үлкен санына
екiшi нарық аркылы сертификат иесі үшінші тұлғаға,сақтаған мерзімі
Сертификаттар бойынша табыстарға, азаматтардың талап етілмелi шоттары мен
Мерзiмдiк салымдармен салыстырғанда сертификаттардың жетiспеушiлiгi оның эмиссиясымен байланысты
Ақша қаражаттарын сақтандыру шоттарына аудару ерікті сипатта жүзеге
Ағымды операцияларды жүргізу барысында барлық операциялар депозиторға берілген
Халықтың салымдарын тарту мақсатында жинақтардың түрлі формалары қолданылады:
Жинақ салымдары мерзімді салымдардың маңызды бөлігін құрайды. Мерзімдік
Сонымен жинақ салымдарына (шоттарына) мынадай сипаттама беруге болады:
ақша қаражаттарының сақталуының нақты белгіленген мерзімі болмайды;
салымды кез келген уақытта хабарламай алуға болады;
шотқа ақша қаражатын салу немесе алу кезеңінде жинақ
Ол кітапшада ақша қаражаттарының барлық қозғалысы көрініс табады.
мерзімді жинақтаушы салым;
қосымша толықтырылатын салым;
ағымдағы жинақтаушы салым.
Мерзімді жинақтаушы салым бойынша нақты мерзім белгіленеді
Қосымша толықтырылатын жинақтаушы салымы. Бұл шотқа алдынала келісілген
Ағымдағы сақтандыру салымы – негізінен жалақыны аудару үшін
Банктер өзінің активті операцияларын жүргізу үшін пассивтi операцияларды
банк қорын қалыптастыру және ұлғайту үшін банктердің пайдасы
басқа заңды тұлғалардан алынған несиелер;
депозиттік операциялар.
Депозиттік операциялар — бұл заңды және жеке тұлғалардың
Депозиттік операцияларды жүргізу кезiнде кез келген банк өздері
депозиттік операциялар банктің пайда табуына немесе болашақта пайда
депозиттік операцияларды ұйымдастыру үдерiсiнде депозиттік операциялар субъектiсiнiң ар
депозиттік операцияларды жүзеге асыру барысында осы және депозиттер
депозиттік операцияларды ұйымдастыру үдерiсiнде банк балансының өтiмдiлiгiн жоғары
депозиттік операцияларды ұйымдастыра отырып, банк депозиттік шоттардағы бос
депозиттердi тартуға әсер ететiн банктiк қызметтерді дамыту және
Көптеген ұсақ және шағын банктер үшін депозиттер ақша
Халықаралық банктiк тәжірибеде барлық депозиттер төрт топқа бөлiнедi:
мерзiмдi депозиттер;
талап етiлмелі депозиттер;
жинақ салымдары;
бағалы қағаздар.
Бiрiншi топ — талап етiлмелi депозиттер, олар сондай-ақ
Талап ету депозиттік шотының ерекшелiктерiне мыналарды жатқызуға болады:
ақшаны салуға немесе алуға шектеудiң болмауы;
ақша шоттан қолма-қол түрде, сондай-ақ чектер көмегiмен алынуы
шот иесi банкке тұрақты айлық мөлшерде немесе әрбiр
Ұлттық банкке ең аз резервтің мерзiмдiк депозиттермен салыстырғанда
Талап ету депозитінің бір түрі банктің клиентпен барлық
Талап ету депозитiне сондай-ақ ағымды овердрафт шотын жатқызуға
Талап ету депозитінің басқа бiр түрі — нау-шоттар
Депозиттік шоттардың келесi түрі — автоматтық аудару шоттары
Бұл депозиттерден тыс көптеген банктердің баланстық есеп берулерiне
Көптеген банктер өзінің клиенттерiнен компенсациялық балансты ұстануды талап
Депозиттің келесi тобы — жинақ салымдары. Қазiргi кезде
Жинақ кітапшаларындағы шоттар — бұл жедел алуға болатын,
Олардың ерекшелiктерiне мыналар жатады:
кiтапшалы жинақ салымында тұрақты мерзiмiнің болмауы;
банктер салымшылардан ақша қаржысын алу туралы алдын ала
шоттың жоғары шегiн белгiлеу мүмкіндiгi;
салым иесiнің шоттан ақша алу немесе салу үшін
Депозиттерді пасиивті және активті деп екі топқа бөлуге
Банктік тәжірибеде активті депозиттерді банкаралық депозиттер деп атайды.
Пассивті депозиттер – бұл банктің ресурсының негізін құрайтын
Пассивті операциялар негізінде банктің ресурстары жинақталады. Сондытан да,
Пассивтік операциялар – бұл нәтижесіндегі пассивтік шоттағы немесе
1.3 Коммерциялық банктердің депозиттік саясатының қалыптасу ерекшеліктері.
Тартылған қаражаттарды тиімді басқару банктің депозиттік саясатының жасалуын
Депозиттік саясаттың ұғымын екі тұрғыдан қарауға болады. Кең
Депозиттік саясат бірнеше принциптерге негізделіп қарастырылады. Ол әрбір
Депозиттік саясат макро және микро деңгейлерінде анықталады. Макроэкономикалық
ұлттық банктің ақша несие саясаты;
мемлекеттің фискалды саясаты;
нақты сектордың жағдайы;
ұлттық экономиканың дүниежүзілік экономикамен байланысы;
бағалы қағаздар нарығының даму қарқыны жатады.
Банк тепе-теңдігін, банктер тәуекелдіктерінің кемуі және салым
Банктердің депозиттік саясатын қалыптастыруға әсерін тигізетін микроэкономикалық факторларға
коммерциялық банктердің нарықты ортадағы репутациясы;
коммерциялық банктердің клиентуралық нарықтағы экспансиондық іс –
коммерциялық банктердің маркетингтік қызметтерінің тиімділігі, яғни клиентуралық нарықта
сырттан тартылған қаражаттарға, әсіресе депозиттерге дұрыс баға белгілеу,
коммерциялық банктердің менеджментінің сапасы, яғни банк қызметкерінің
коммерциялық банктердің меншікті капиталының жеткіліктілігі.
Депозиттік саясаттың мазмұны коммерциялық банктердің депозиттік нарықтағы іс
Депозиттік саясаттың келесі үлкен мазмұны – коммерциялық банктердің
Кейбір ғылыми көзқарастарға сүйенсек, коммерциялық банктердің депозиттік базасының
Депозиттік саясаттың негізгі мақсаттарының бірі - өте икемді
Егер сапасы жоғары депозиттік саясат өте тиімді депозиттік
Депозиттік операцияларды жүргізуде банктер мынандай принциптерді басшылыққа алады:
депозиттік базаны қалыптастыру барысында заңдық және нормативтік талаптардың
депозиттік операциялар банктің пайда табуына ықпал етуге тиіс;
тартылған депозиттік ресурстар банктің өтімділігін қамтамасыз етуге тиіс;
депозиттік ресурстардың субъектілері, түрлері және мерзімдері бойынша дифференциалдануын
Банктің депозиттік саясаты депозиттік операцияларға байланысты туындайтын тәуекелдерді
Депозиттік саясаттың міндеті:
банк балансының өтімділігін сақтау;
ең төменгі шығынды ресурстар тарту;
барынша ұзақ мерзімге қажетті мөлшерде депозит тартуды қамтамасыз
алдағы уақыттарда банкте тұрақты ресурстардың шоғырлануын қамтамасыз ету.
Депозиттік саясат туралы ереженің құрылымы мынадай баптарды қамтуға
жалпы ереже;
депозиттік саясаттың мақсаты мен міндеттері;
банктің құрылымдық бөлімшелерінің өзара әрекеті;
банк ресурсының құрылымы;
ақшалай қаражатты тарту мерзімі және депозиттік келісім-шартты бекіту
депозиттік келісім-шартты жасауға және банкте шот ашуға қажетті
депозиттік және жинақ сертификаттарын сатумен байланысты операцияларды рәсімдеу
банктік және банктік емес ұйымдардың қаражаттарын тарту және
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкінің белгілеген міндетті резерв нормалары
Құжаттарды сақтау тәртібі.
Клиенттердің құрамына және банктің қызметінің бағытына байланысты депозиттік
Депозиттік саясаттың қалыптасуы мен іске асырылуына ықпал ететін
Депозиттік нарық дегеніміз – заңды тұлғалар мен жеке
Қазақстан Республикасында заңды тұлғалардың барлығы да, соның ішінде
Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі екінші деңгейдегі банктерге олардың
Нұрбанк депозиттік саясаты Ұлттық банк белгілеген шарттарға сай
Жеке тұлғалардың депозиттері нарығындағы банк үлесін арттыру және
Табысы орташа клиенттер үшін жаңа депозиттер түрін шығару;
Арнайы салым операцияларын шығару және сервисті қамтамасыз ету,
Ірі шаруашылық субъектілеріне кешендік қызмет көрсету негізінде
Барлық депозиттер бойынша жеткілікті табыстылық дейгейін олардың әрқайсысына
Барлық беттік шоттар иелеріне дебеттік төлем карточкаларын беруді
Депозиттік нарыққа жасалған талдау депозиттік саясаттың ортақ ықшамдылық
Банк тұрақтылығын, сенімділік және қаржылық тұрақтылығын қамтамасыз ету
Тәуекелді төмендету мақсатында банктің депозиттік ресурстарын диверсификациялау;
Клиенттердің тобына қарай депозиттік қызмет көрсету (байларға, кедейлерге,
Банктің өнімдері мен көрсетілген қызметтері бәсекелес банктердікінен ерекшеленіп
Міне осындай талаптар ескерілген жағдайда отандық банктеріміз депозиттік
Депозиттік операцияларды жузеге асыруда, коммерциялық банктер келесідей қағидаларға
Депозиттік операциялар банктерге пайда алуына қарай ұйымдастырылуы тиім;
Депозиттік операцияларды ұйымдастыру процесінде депозиттік операциялардың әртүрлі субъектілері
Депозиттік операцияларды жүзеге асыру барысында олардың несиелік жұмсалымдардың
Депозиттік операцияларды ұйымдастыру пройесінде мерзімді депозиттерге көңіл бөлу,
Банктің депозиттік саясаты – салымдар бойынша белгіленетін сыйақы
АҚ «Нұрбанк» 2009 – 2012 жылдарға арналған даму
Әр түрлi экономика секторларындағы клиенттерге арналған сенiмдi банктiң
Банктiң клиенттерiмен ұзақ мерзiмдi өзара тиiмдi әрiптестiк қатынастарының
Жоғары сапалы қызметтер және өнiмдердiң беруi;
ҚР маңызды өлкелерінде филиал желісінің дамуы мен өркендеуі;
Тәуекелдiң стандарттарының әбден жетiлдiрілуi - менеджмент және операциялық
ҚРдың ең жоғары технологиялы банктерiнiң бiрi болу;
Бастаушы халықаралық банктiк ұйымдары бар стратегиялық әрiптестiктiң жасалуы;
Қаржы орнықтылығы және банктiң өтiмдiлігiнiң жоғарылатуы;(4)
Қорыта айтқанда, бүгінгі Қазақстандағы екінші деңгейдегі банктер депозиттік
Салымдарды кепілдендіру. Қазақстандық жеке тұлғалардың салымдарды сақтандыру қорына
Міндеттемені орындау. Банктік салым туралы келісімшартқа сай және
Ашықтылық. Банктің қаржылық жағдайы туралы клиенттердің барлығына ақпараттың
Бәсекелестік. Банк өзінің депозиттік өнімдерінің депозиттік нарықтағы бәсекелестік
Бұрын шығарған және жаңадан шығаратын депозиттік өнімдердің сапасын
Депозиттер бойынша ұтыс жариялау, салым иелеріне сыйлық беру,
Клиенттерге өте жоғары мәдени және сапалы қызмет көрсету.
Құпиялылық. Клиенттермен қарым қатынас орнату барысында алынған кез-келген
Коммерциялық банктің депозиттік саясатының нарықтың секторлары бойынша өзіндік
Жеке тұлғалар салымдары бойынша: банктердің тұрақты ресурсын құрайтын
VIP санатындағы ірі клиенттерді тарту;
Орташа табысты клиенттерді тарту.
Заңды тұлғалар депозиттері бойынша: корпорация мен ұйымдардың ұзақ
Банкаралық депозиттер нарығы бойынша: банктер банкаралық депозиттер нарығын
1.4 Шет ел депозиттік операцияларының ерекшеліктері.
Батыс Еуропа және Солтүстік Америка мемлекеттерінде барлық несиелік
1. Капитал нарығының жинақ шоттары ( capital market
2. Автоматты жинақ шоттары, оларды дамыған мемлекеттердің коммерциялық
Бұл шотқа ұқсас 1978 жылы “Мерилл Линг” фирмасы
Сол 1978 жылы банктер ATS – шоттарын (automatic
Мұндай шоттар отандық банктер тәжірибесінде де қолданылуы мүмкін,
3. “Бай” клиенттер үшін жинақ шоттары (fortune saving
4. Асыл металдарды сатып алу үшін шоттар (precious
Депозиттік қызметтер нарығындағы өскен бәсекелестік чектік депозиттердің көптеген
Чектік депозиттердің көп таралған формалары талап етуге дейінгі
Алғашқы кезде NOW – шоттары пайыз төленетін жинақ
Сөйтіп, банктік тәжірибеге NOW – шоттарының енгізілуі, бірте-
1. Сомма алынатын жағдайда,7 күн бұрын алдын-ала ескертуді
салыстырмалы түрде қалыпты пайыз;
салымнан ішінара ақша алу және толықтыру мүмкіндігі ешбір
сомманы алар алдында 7 күн бұрын ол жөнінде
Оның екі нұсқасы бар:
1. Жинақ кітапшасымен (passbook savings) немесе банктен клиентке
2. Кезекті түрде толықтыруды қажет ететін жинақ шоты.
3. Пайыздық қойылымы жоғары инвестициялық шот. Бұл шот
Негізгі ерекшеліктері:
сомма алынатын жағдайда,7 күн бұрын алдын-ала ескертуді талап
салым соммасының жоғарылауына байланысты пайыздық қойылымның соған сәйкес
салымның ең төменгі мөлшері 2 000 фунт стерлингті
сомманы алу жөніндегі ескерту 30 күннен кем емес
салымды толықтыру бойынша ешқандай шектеулер қойылмайды.
4. Мерзімі және соммасы тіркелген салым. Оның ерекшеліктері:
салым мерзімі 14 күн- 18 айға дейін;
салымның ең төменгі мөлшері 2 500 фунт стерлингті
тіркелген пайыздық қойылым – пайыз салымның мерзімі аяқталғаннан
5. Пайыздық қойылымы өзгермелі депозит. Шот қысқа және
6. Ақшалай қорлар. Ең алғаш рет 1983 жылы
пайыз ақша нарығының пайыз қойылымына байланысты;
ең төменгі қалдық 1000 фунт стерлингті құрайды;
7 күн бұрын ескертіп, 250 фунт стерлингтен жоғары
Чектерді жазуға рұқсат беріледі.
7. Берілетін салымдық сертификат. Бұл құрал АҚШ-та сияқты
тіркелеген пайыз қойылымы;
номиналдың ең төменгі мөлшері – 5 000 фунт
1979 және 1987 жылдары Ұлыбританияда Банктік акттер қабылданған
1987 жылы 1979 жылғы актке өзгерістер енгізіліп, жаңа
20 000 фунт стерлингті құрайтын соммаға депозит бойынша
Францияда жинақтарды тарту саясаты мемлекеттің пайыз ставкасының жоғарғы
Халықтың жинақтарын салымдарға тарту Германияның барлық несиелік мекемелері
Еуропаның дамыған мемлекеттеріне қарағанда АҚШ-та халықтың жинақтарын тартумен
бұл шот түрі бойынша пайыз төленеді;
бұл шот жеке тұлғаларға немесе пайда таппайтын ұйымдарға
салым иелерінен бұл шотта ең төменгі қаражат болуы
Куәландырылған чектер шоттары – бұл куәландырылған чектерді төлеу
Американдық банктік тәжірибелерде жаңа депозит түріне ақша нарығының
ақша нарығының басқа құралдары бойынша мөлшерлемелерінің өзгеруіне байла-нысты,
шот бойынша ең төменгі қалдықтың болуының талап етілуі;
салымдардың сақтандырылуы;
иемденуші, үшінші жақтан төлемдер үшін айына шоттан алты
Коммерциялық банктердегі депозиттердің сыныптамасын жүргізуде мына тұжырымға сүйенеміз:
2 бөлім. ҚР екінші деңгейлі банктердің («Нұрбанк» АҚ
«Нұрбанк» АҚ құрылымы, қызметінің жалпы сипаттамасы.
АҚ «Нұрбанк» және оның филиалдары корпоративтік және бөлшек
Банктің негізгі қызметіне:
займдарды және кепілдіктерді беруді;
заңды тұлғаларды және жеке тұлғаларды депозиттерге тарту;
құнды қағаздармен жұмыс, шетел валютасы мен өндірістік қаржылық
Банктің тіркелген офисі мына мекен – жайда орналасқан:
«Нұрбанк» АҚ Атырауда 1992 жылдың 3 тамызында құрылды.
Халықаралық рейтинг агенттiктерi, тексерушiлер және шетелдiк несие берушілер
Банк филиалдардың тармақты желiсiн жасады: банктiк қызмет көрсетулер
Банк клиент базасының қолдауына сәйкес келетiн меншiктi инфрақұрылымға
«Нұрбанк» АҚ-ның орналастырылған акцияларынан 5 және одан да
жай акциялар KZ1C33110012 ерекше құқықты акция KZ1P33110118 барлығы
дана % дана %
Назарбаева Д.Н. 1715309 54 9792 4,34 50,71
Сарсенбаева С.Т. 281536 8,86 68586 30,36 10,29
Алиев Н.Р. 203342 6,4 - - 5,98
ТОО "Techno Trading LTD" 163998 5,16 - -
Кесте 1
Директорлар Кеңесi.
Нұрәлі Рахматұлы Алиев, директорлар Кеңесiнiң төрағасы
Дариға Нұрсұлтанқызы Назарбаева
Думан Дарханұлы Сеитов
Раушан Зейнуллақызы Ержанова, тәуелсіз директор
Бектас Гафурұлы Мухамеджанов, тәуелсіз директор
Басшылық.
Басқарма төрағасы Марат Заиров
Басқарма
төрағасының орынбасары Жанболат Надыров
Бағдарлаушы директорлар Максат Ажбенов
Сауле Мукушева
Кесте 2
Нұрәлi Алиев Нұрбанк АҚ-ң акционерлерiнiң кезектен тыс жалпы
Еншілес ұйымдары:
"Нұрбанк" АҚ еншілес ұйымы "Атамекен" жинақтаушы зейнетақы қоры"
Жинақтағыш зейнетақы жүйесi бойынша ҚРның заңына қатысты сұрақтар
Зейнетақымен қамсыздандыру туралы келiсiм-шарттардың барлық түрлерiн клиентке
Өз салымшылары мен алушыларға арналған дербес консультацияларды беруi;
Салымшылардың жеке зейнетақы шотының күйі туралы жыл сайын
Алушыларға/салымшыларға олардың банктiк есептерiне зейнетақы жинақтарының төлеуi;
Салымшының өз тiлегiмен басқа сақтандыру ұйымына/ зейнетақы қорына
«Нұрполис» сақтандыру компаниясы» АҚ ЕҰ қызметi Қазақстанының аумағында
«Нур-Траст» АҚ ЕҰ-ның құрылтайшы және жалғыз акционері
«Нұрбанк АҚ «Money Experts» АҚ ЕҰ ». Серiктестiк
"Нұр Лизинг лизингтiк компаниясы" ЖШС жыл қатар бойыында
«Нұрбанк» АҚ-ның соңғы 3 жылына сәйкес, 2007 жылдың
Мерзімі Активтері Міндеттемелері Капиталы
01.03.2010 311548729 19989630 45675814
01.02.2010 310420734 264980193 45440541
01.01.2010 294904691 249921514 44983177
01.12.2009 280006619 234922408 45084211
01.11.2009 280006619 234922408 45084211
01.10.2009 304893647 260298147 44595500
01.08.2009 297990205 253045475 44944730
01.07.2009 293752374 250070836 43681538
01.06.2009 290340359 246035789 44304570
01.05.2009 290340359 246035789 44304570
01.04.2009 306630370 261778563 44851807
01.03.2009 316497786 272235044 44262742
01.02.2009 290439668 245439694 44999974
01.01.2009 298255398 253866074 44389324
01.12.2008 287046153 249142652 37903501
01.11.2008 303516763 265842910 37673853
01.10.2008 314253828 276122028 38131800
01.09.2008 277380608 239043408 38337200
01.08.2008 221095543 183262260 37833283
01.07.2008 224367799 186788357 37579442
01.06.2008 207675471 170275356 37400115
01.05.2008 199368561 161800576 37567985
01.04.2008 232954461 194867181 38087280
01.03.2008 217795628 179280275 38515353
01.02.2008 195523438 158928871 36594567
01.01.2008 204040360 165351730 38688630
01.12.2007 198855716 162191546 36664170
01.11.2007 191402217 153484795 37917422
01.10.2007 203060336 165410167 37650169
01.09.2007 204487721 167538606 36949115
Кесте 3 [3]
2010 жылдың 1 қаңтарына Нұрбанктің активтері 295 миллиард
Нұрбанк басқармасы банктік қызмет нарығында несие көлемінің төмендеуіне
2009 жылдың сәуірінде 100 миллион АҚШ доллары көлемінде
2009 жылдың ағымында Нұрбанк Ислам Даму Банкімен және
Нұрбанк әлі күнге дейін карточкалық бизнестің жетілдіруін инвестицияландырып
Өткен жылы Нұрбанк жаңа сервистер қатарын іске қосты:
Нұрбан алдынғы жылы банктік, сақтандыру, делдалдық (брокер-диллер), лизингтік
2.2 «Нұрбанк» АҚ депозиттік операциялар жұмыстарын талдау.
«Нұрбанк» АҚ депозиттері депозиттердiң кепiлдiк беру Қазақстандық қорымен
Максимал табысын алуға және инфляциялық тәуекелдердi минимизациялауға мүмкiндiк
1 айдан 5 жылға дейінгі ыңғайлы мерзiмдерi;
Қосымша жарнаның соммасына улес бойынша жұмыс істейтін сыйлық
Ай сайын немесе келісім шарттың әсері аяқталғанда пайыздарды
Пайыздарды карточкага аудару мүмкіндігі;
Салымдарды автоматты ұзарту.
Салымдар түріне байланысты «Нұрбанк» АҚ салымдарының артықшылықтарын айта
«Нұр алтын» - клиенттің мәртебесіне қарамастан табысы тыс
Бұл салым түрінің қосымша ерекшеліктері, біріншіден қосымша жарналарға
Артықшылығы:
Қосымша жарналарға минималды сомаға шек қойылмай рұқсат
Салымдар бойынша біртіндеп алу рұқсат етіледі (тек 6
Салымның сомасына және төмендетілмейтін қалдыққа байланысты ставка таңдаудың
Мерзiмiнен бұрын бұзудың жеңіл шарттары;
Сыйлыққа Visa Classic картасын алу мүмкіндігі. [4]
валюта минималды салым сомасы 6 ай 12ай 36
KZT 400000 -1499999 7 8 9 10
1500000-7499999 7,5 8,5 9,5 10
7500000 дан жоғары 8 9 10 10
USD 300-9999 4,5 5 5,5 7
10000-49999 5 5,5 6 7
50000 нан жоғары 5,5 6 6,5 7
EUR 300-9999 3,5 4 4,5 6
10000-49999 4 4,5 5 6
50000 нан жоғары 4,5 5 5,5 6
Кесте 4 «Нұр алтын» депозитi бойынша сыйлық беру
«Бөбек» орналастырудың тиiмдi шарттары бар балалар депозитi:
Сыйлық беру автоматты түрде салымның сомасына қосылады және
Клиент ұзақ мерзiмге салым аша бөпесінее келешекті қамтамасыз
Салымшының (бөпенің) атынан оның ата-аналары немесе салымшының (жасы
мерзімі тенге (ставкасы 7000 тг жоғары) АҚШ доллары
1 ай 8% 5,50% 5,50%
2 ай 9% 6% 6%
3 ай 9,50% 6,50% 6,50%
4 ай 10% 7% 7%
5 ай 10% 7% 7%
Кесте 5 Сыйлық ақы ставкалары. [3]
«Рублевая капилка» депозит салымы ресейлiк валютада ұзақ сақтау
Шек қойылмаған ең төменгі соммадағы қосымша жарналар рұқсат
360 күннен кейін мерзімінен бұрын бұзылатын болса сыйлық
Шарттары:
Салымның валютасы: ресейлiк рубль;
Салымның мерзімі: 3, 6, 9, 12, 24 ай;
Сыйлық беру мөлшерлерi :
Мерзімі/ай 3 6 12 24
Базалық ставка, % 3,0 4,5 6,0 7,0
Кесте 6 [3]
Сыйлық беру тәртiбi :
салымның мерзiм соңында есептелген сыйлық берудiң ай сайынғы
Үлестiң ең төменгi сомасы : 3000 ресейлiк рубль;
Қосымша жарналарды енгiзуi немесе үлестiң жартылай алып қоюына
Ұзарту: егер салымшы банктiк үлестi келiсiм шартына сәйкес
Мерзімінен бұрын алып қою:
Депозит мерзімі/валюта түрі 90 кунге дейін (қоса алғанда)
0 3,0% 3,5% нақты сақтау мерзiмiне негiзгi үлестiң
Кесте 7 [3]
12 айдың ағымындағы депозитi бойынша сыйлық беру мөлшерi
Ал заңды тұлғаларға арналған депозиттік салымдарға көшетін болсақ,
Ыңғайлы мерзімнің болуы;
Жоғарғы пайыздық ставка;
Депозиттік кез-келген уақытта толтыру мүмкіндігі;
Керекті соманы алу мүмкіндігі;
Мерзімге дейін шартты бұзу барысында ыңғайлы ставкалар;
Клиентке даралап тіл табу.
Заңды тұлғаларға депозиттер екі түрлі болып келеді: жедел
«Инвестициялық» (инвестиционный);
«Оңтайлы» (оптимальный);
«Қысқы мерзімді» (краткосрочный);
«Классикалық» (классический).
«Инвестициялық» депозиті жинақталу және капиталды көбейтудi мақсатпен бос
Орналастыру мерзімі 3 айдан 36 айға дейін;
Салымның валютасы: тенге, АҚШ доллары және евро;
Минималды сома:
Салымдар бойынша 3 айдан 36 айға дейін –
Салымдар боынша 12 айдан 36 айға дейін –
Салымдар бойынша 3 айдан 36 айға дейін –
Қосымша салымға рұқсат етіледі;
Біртіндеп алуға рұқсат етілмейді;
Фиксациялық ставка 12 ай;
Сыйақы клиенттің таңдауымен айдың аяғында немесе шарт бойынша
«Оптималды» депозиті бұл – қолайлы, толықтыруларға және төмендетiлмейтiн
Орналастыру мерзімі: 3 айдан 16 айға дейін;
Салымның валютасы: тенге, АҚШ доллары және евро;
Минималды сома:
200 000 тенге/ 2000 доллар/ 2000 евро;
15 000 000 тенге/ 150 000 доллар/ 150
100 000 000 тенге/ 700 000 доллар/ 700
Төмендетілмейтін қалдық: қосымша жарналардың есепке ала отырып салым
Қосымша салымға рұқсат етіледі;
Біртіндеп алуға рұқсат етіледі, бірақ төмендетілмейтін қалдық шегінде
Фиксациялық ставка 12 ай;
Сыйақы клиенттің таңдауымен айдың аяғында немесе мерзімі аяқталғанда
Қосымша: 2 міндетті шартты орындаған жағдайда Visa Business
Салым мерзімі 12 айдан жоғары болғанда;
Салым сомасы төмендетілген қалдықпен бірдей не одан жоғары
«Қысқа мерзімді» депозиті қасқа мерзімге бос ақша қаражатын
Орналастыру мерзімі2 күннен 28 күнге дейін;
Салымның валютасы: тенге, АҚШ доллары және евро;
Минималды сома: 100 000 000 тенге/ 700 000
Қосымша салымға және біртіндеп алуға рұқсат етілмейді;
Сыйақы айдың аяғында беріледі.
«Классикалық» депозиті бос ақша қаражатын орналастыра отырып барынша
Орналастыру мерзімі: 3 айдан 16 айға дейін;
Салымның валютасы: тенге, АҚШ доллары және евро;
Минималды сома:
200 000 тенге/ 2000 доллар/ 2000 евро;
Салымдар боынша 12 айдан 36 айға дейін –
Салымдар бойынша 3 айдан 36 айға дейін –
Қосымша салымға және біртіндеп алуға рұқсат етілмейді;
Фиксациялық ставка 12 ай;
Сыйақы клиенттің таңдауымен айдың аяғында немесе мерзімі аяқталғанда
Шартты салымдардын ішінде:
«Еңбекші капитал» (трудовой капитал);
«Жер пайдаланушылар қоры» (фонд недропользователей );
«Резидент емес» шартты салымы» (условный вклад нерезидент);
«Жарғылық капитал» шартты салымы» (условный вклад уставной капитал).
Осылардың әрқайсысына тоқталып өтейін. Ең алғашқысы – «
Орналастыру мерзімі: шарттардың келiсiм шартымен нақтылы салымдардың
Салымның валютасы: тенге, АҚШ доллары және евро;
Минималды сома: банк жағынан шектелмеген;
Қосымша салымға шектеусіз рұқсат етілген;
Мемлекеттiк уәкілетті органның жазбаша бiрауыздылығының беруiмен біртіндеп алуға
Сыйақы клиенттің ағымдағы шотына ай сайын аударылып отырады.
«Жер пайдаланушылар қоры» шартты салымы 31.07.2001 жылдан бастап
Орналастыру мерзімі: шарттардың келiсiм шартымен нақтылы салымдардың
Салымның валютасы: тенге, АҚШ доллары және евро;
Минималды сома: банк жағынан шектелмеген;
Қосымша салымға шектеусіз рұқсат етілген;
Мемлекеттiк уәкілетті органның жазбаша бiрауыздылығының беруiмен біртіндеп алуға
Сыйақы клиенттің ағымдағы шотына ай сайын аударылып отырады.
«Резидент емес» шартты салымы ҚР және резидент еместің
Орналастыру мерзімі: шарттардың келiсiм шартымен нақтылы салымдардың
Салымның валютасы: тенге, АҚШ доллары және евро;
Минималды сома: банк жағынан шектелмеген;
Қосымша салымға шектеусіз рұқсат етілген;
Мемлекеттiк уәкілетті органның жазбаша бiрауыздылығының беруiмен біртіндеп алуға
Сыйақы клиенттің ағымдағы шотына ай сайын аударылып отырады.
«Жарғылық капитал» шартты салымы 02.06.2000 жылдан «Қазақстан Республикасында
Орналастыру мерзімі: шарттардың келiсiм шартымен нақтылы салымдардың
Салымның валютасы: тенге, АҚШ доллары және евро;
Минималды сома: банк жағынан шектелмеген;
Қосымша салымға шектеусіз рұқсат етілген;
Мемлекеттiк уәкілетті органның жазбаша бiрауыздылығының беруiмен біртіндеп алуға
Сыйақы клиенттің ағымдағы шотына ай сайын аударылып отырады.[4]
Мерзімі Сомасы, тенге
01.03.2010 265872915
01.02.2010 33026055
01.01.2010 33114925
01.12.2009 28852840
01.11.2009 28852840
01.10.2009 30339558
01.08.2009 27870123
01.07.2009 27522007
01.06.2009 25606911
01.05.2009 25606911
01.04.2009 22890606
01.03.2009 22788552
01.02.2009 19828204
01.01.2009 18346085
01.12.2008 23689772
01.11.2008 15760517
01.10.2008 15144765
01.09.2008 15094564
01.08.2008 14511348
01.07.2008 15393489
01.06.2008 21900764
01.05.2008 19411401
01.04.2008 21192007
01.03.2008 8783165
01.02.2008 16575343
01.01.2008 10559468
01.12.2007 9545126
01.11.2007 9408021
01.10.2007 8833492
01.09.2007 8335937
Кесте 8. Нұрбанк заңды тұлғаларына арналған жедел депозиттері.[3]
Көріп отырғанымыздай кестеде төрт жылға арналған «Нұрбанк» АҚ-ның
Сурет 2. Нұрбанк заңды тұлғаларының жедел депозиттері.[3]
3 Депозиттік операцияларды жетілдіру жолдары.
3.1 Депозиттік портфельді басқару және ондағы тәуекелдерді азайту
Депозиттік портфель - коммерциялық банктердің депозиттік саясаты нәтижесінде
Депозиттік портфельдің мазмұнын оның құрамы мен құрылымы аша
Клиенттердің депозиттер бойынша қызметке сұранысы;
Пайыздық сыйақы түріндегі қаржы табу тәсілі;
Клиенттерді тартуға кететін уақыт пен ресурстар;
Балансталмаған өтімділік тәуекелінің деңгейін реттеу;
Банктік депозиттердің жалпы сомасындағы бір салымшының үлесін белгілеу;
Пайыздық тәуекелді басқару.
Егер коммерциялық банктер өндіріс ошақтары шоғырланған аймақта бөлек
Депозит базаны қалыптастырудағы негізгі міндет – аз шығынмен
Жеке тұлғаларға (ағымдағы шоттар)
Жеке тұлғаларға (мерзімді шоттар)
Заңды тұлғалар
1. Орналасқан жерінің жақсы болуы
1. Қарым-қатынастың сенімділігі
1. Сенімділік
2. Бірнеше қызмет түрінің болуы
2. Пайыздық мөлшерлеме
2. Банк қызметкерлерінің біліктілігі
3. Сенімділігі
3. Мәміле жасалуының тиімділігі
3. Қаржы сұрақтары бойынша сапалы кеңес беру
4. Қызмет көрсетуге алынатын төлемақы
4. Орналасқан жері
4. Қолма-қол ақшамен қызмет ету
5. Пайыздық мөлшерлеме
5. Қызметке төленетін төлемақы
Сурет 3. Депозитке тарту кезінде есепке алынатын артықшылықтар
Депозиттердің жаңа түрін құру кезінде клиенттердің тек ақшалай
Депозиттің қаншалықты көп мөлшерде жиналуына байланысты банктің қызмет
Сурет 4. Тұрғындардың салымдары. [3]
Сурет 5. Жедел салымдар тенгеде.[3]
Сурет 6. Жедел салымдар шетел валютасында. [3]
Сурет 7. Талап етуге дейінгі салымдар тенгеде.[3]
Сурет 8. Талап етуге дейінгі салымдар шетел валютасында.[3]
3.2 Депозитті сақтандыру жуйесі мен қорлары.
Депозиттерді қорғау жүйесіне Ұлттық банк тарапынан коммерциялық банктердің
Салымдарды сақтандыру негізінде банктердің депозиттерді жалпылама қайтарып алуға
Бұл кезде банктердiң мiндетiне сақтандыру қорларында белгiленген көлемдегi
Қор Ұлттық банк атынан, мемлекет атынан салымдарды орналастыруға
Қор қаржылары ұжымдық сақтандыру жүйесінің салымдарынан жинақталады. Салым
2001 жылдың 1 шiлдесiнен:
теңгеде жылдық есеппен 16 пайыз;
доллар және еурода жылдық есеппен 9 пайыз.
2001 жылдың 1 қазанынан:
тедгеде жылдық есеппен 14 пайыз;
доллар және еурода жылдық есеппен 8 пайыз.
Салымдар және олар бойынша есептелген сыйақы сомалары мiндеттi
Қор әрбiр салымшыға қайтарылуы мiндетті салым мөлшерін төлеп
Мерзiмдi салымдар (депозиттер) бойынша:
Теңгеде — салынған салым (депозит) сомасы, бiрақ 400
АҚШ доллары және еурода — салынған салымның (депозиттің)
Талап ету салымы бойынша теңгеде — салынған салым
Бiр салымшы әр түрлi валютада салынған мерзiмдi салымдар
Салымшы өзінің әр түрлi валютада салған мерзiмдi салымы
Жинақталған резервтер салымдар бойынша жетiспеген соманы қалпына келтiруге
Мiндетті күнтiзбелiк жарна мөлшерi әр қатысушы банк үшін
Қордың 80 пайыздан кем емес бөлігін Қаржы министрлiгінің
Ұжымдық сақтандыруға Халықаралық стандартттарға еөу бойынша бiрiншi топқа
Барлық банктер ұжымдық сақтандыруға қатысуға тырысады, өйткенi сақтандыру
Шетелдiк тәжiрибе елде қалыпты жұмыс iстейтiн банктiк жүйе
Барлық дамыған елде депозиттердi сақтандырудың бiр немесе басқа
Францияда бiр салымшыға кепiлдiк 400 мың француз франкiн
Германияда немiс банктерiнің федералдық ассоцияциясы жетеiкшiлiгіндегі депозиттi қорғау
Жапония, Испания, Канада, Ұлыбритания және АҚШ-та депозиттерді сақтандыру
Канада банктерiнің депозиттердi сақтандыру бойынша Канада қорпорациясына төлейтiн
Жапонияда банктің депозиттер бойынша сақтандыру сомасы бiр салымшыға
Депозиттердi сақтандырудың федералдық бағдарламасы бойынша АҚШ-та банк шығындары
Салымның жоғары сақтандырылатын жарнасына шек кою себептерiн түсіндірсек.
Соңғы кездері ел зкономикасына тұрғындардың бос ақша қаржыларын
Қазақстан Республикасының депозиттік операцияларының одан әрi дамуына әсер
Резервтеу мөлшерi факторының ерекшелiгі депозиттерді тарту құнын банк
Коммерциялық банктер жүргізетiн депозиттік саясатта әсер етушi факторлардың
Депозиттік операциялардың дамуына әсер етушi факторлардың екiншi тобына
Депозиттер нарығын одан әрi жетiлдiру мен кеңейтудің маңызды
Қазақстан Республикасының банк жүйесі мазмұны
Коммерциялық банктердің пассивті операциялары туралы
Банктің депозиттік операциялары
Банктің активтері мен пассивтері
Коммерциялық банктердің пайыздық саясаты
Несие берудегі несие саясаты
Қазақстан Республикасының банк жүйесінің қалыптасу тарихы
Банктік менджменттің және оның даму ерекшеліктері
Коммерциялық несие саясатының мақсаттары
ҚР Ұлттық банкі Ақмола филиалының қызметін талдау