Түркі мәдениеті мен менталитеті ұғымы

МАЗМҰНЫ
1. Түркі мәдениетінің өзіндік ерекшелігі 2
1.1. Түркі мәдениеті мен менталитеті ұғымы 2
1.2. Түркі мәдениетінің қалыптасуының өзіндік ерекшелігі 11
2.Түркі мәдениетінің философиялық негіздері 28
2.1. Түркі тілдес халықтар философиясының қалыптасуының алғы
2.2. Түркі тілдес халықтар философиясының өзіндік ерекшелігі. 33
Пайдаланылған әдебиеттер 45
1. Түркі мәдениетінің өзіндік ерекшелігі
1.1. Түркі мәдениеті мен менталитеті ұғымы
Түркі мәдениеті – ежелгі заманнан өмір сүріп келе жатқан
Халықтардың Ұлы қоныс аударуы нәтижесінде қазіргі Қазақстан, Орта және
Көне түркілер геометрия, математика ғылымдарынан біршама хабардар болған. Оны
6-8 ғасырларда қазіргі Қазақстан мен Орталық Азияның сайын даласында
Осынау тарихи фактілерден екі теориялық-методологиялық тұжырым түюге болады: 1)
Көне түркі жазба ескерткіштеріндегі жорық пен соғыс мәселесінің жиі
Байырғы түркі қоғамының әскери соғыс ілімінде жауынгерлердің әскери патриоттық
Әскери-соғыс ілімі мен тәжірибесі бір сәтте пайда бола қалған
Қазақ халқы этногенез жағынан алғанда үш мың жылдан аса
Түркі елінің ежелгі тарихы б.з.б. ІІІ ғасырдан ертедегі ғұндар
Менталитет – шетел сөзінен, француздар «mentalite» «ой құрылымы», «дүниені
«Менталитет», «ментальность» терминдері ХХ ғасырда батыс ғылымында жаңа термин
Сонымен «ұлттық менталитет» – бұл бір халықтың (ұлтқа) тән
Ежелгі түркі мәдениеті мен қазіргі түркі халықтарының (материалдық және
Г.Д. Гачевтің ойы бойынша, этномәдени жалпылық менталитет ұғымын басқа
Сонымен бірге менталитеттің ішкі құрылымы, қоғамдағы әлеуметтік ортаның өзгеруіне
Этномәдени жалпылықтың менталитеті өзінде мыналарды қарастырады:
1) архетиптер, этнопсихология;
2) универсалды. жалпы адамзаттық құндылықтар.
Философия тарихындағы адам мәселесі мен оның менталитетіне деген көзқарас
Орта ғасыр философиясы теоцентристік менталитетті қалыптастыру негізінде құдай идеясын
Ортағасырлық менталитет геоцентристік бағытта дамып, діни құндылықтар адам санасы
Менталитет мәселесін ғылыми тұрғыдан шешуге талпыныс ренессанс және реформация
Р. Декарт менталитет негізін интеллектуалдық интуициядан іздеп, менталитетті гносеологиялық
И. Кант философиясында менталитет «практикалық ақыл» ретінде қарастырылады және
Шығыс менталитеті туралы айтқан кезде жапондықтардың дүниетанымдық ерекшеліктеріне тоқтамауға
Көшпенділер өркениетіне келетін болсақ, көшпелілер менталитеті де жеке талдауды
Номадалық өркениетке тән ойлау жүйесі тұтастыққа негізделген және ол
Менталитет құрылымын анықтауда әлеуметтік фактордың басымдығы психологиялық зерттеулердің тұғырнамасы
Менталитет мәселесін философиялық тұрғыдан талдау оның негізгі құрылымдық элементтерінің
Менталитеттің әлеуметтік-философиялық мәні күрделі құбылыс. Ол тарихтың әрбір сатысындағы
Менталитет ойлау негізі мен мінез-құлықтан басқа дәстүрлі әдет-ғұрыптары, халықтардың
Менталитет тұрмыс қалпын, мінез-құлық негізі, сонымен бірге дәстүр мен
1.2. Түркі мәдениетінің қалыптасуының өзіндік ерекшелігі
Түркі мәдениетінің қалыптасуының өзіндік ерекшелігі туралы айтатын болсақ, біз
Мәдениет тарихының қай кезеңін алсақта, ол өзінің баға жетпес
Грецияның көне мәдениетінің тамыры тереңде жатыр. Өйткені оның бастауында
Гомерлік кезеңнің ХІ-VIII ғасырда рулық құрылыстың орнына біртіндеп таптық
Гомер дәуірінен бізге келіп жеткен мәдени ескерткіштер онша көп
Археологиялық қазба жұмыстарының нәтижесінде Дипилон зиратынан табылған әртүрлі пішінді
Бұл кезеңнің мүсін өнеріне тән нәрсе құдайларға сыйға тартуға
Грекия мәдениетінің архаикалық кезеңі б.з.д. ҮІІІ-ҮІғ. аралығынан қамтиды. Бұл
Ежелгі Шығыс елдері сияқты, грек дінінде де политеизм тән
Грекияда құдайлар мен адамдардың некесінен пайда болған батырлар да
Х ғ. ортасына қарай Афина қаласы бүкіл грек елінің
Б.з.д. грек-парсы соғыстары (500-449 жылдар) ежелгі Грекияның тарихындағы бетбұрыс
Классикалық грек трагедиясының негізін қалаушы ұлы Эскил (б.з.д. 525-456
Ежелгі Грекиядағы комедия жанрының тамаша өкілі - Аристофон (б.з.д.
Эллинизм дәуірінің мәдениеті (б.з.д. ІҮ ғасыр аяғы-б.з. І ғасыр)
Шығыстың ежелгі мәдениетімен жанасу жағдайында, грек мәдениеті жаңа сатыға
Грек өнерінің соңғы айтулы мәдени ескерткішінің бірі – Троялық
Ежелгі Грек мәдениетінің шұғыласы антика өркениетінен анағұрлым кеш пайда
Шыңдығында да, түркі әлемі ұлы және құпиялы болып келеді.
Ежелгі түркі қоғамында европалық немесе ежелгі үнді түсінікткгі профессионал
Түркілердің дүниеге көзқарасы туралы айтқан кезде, әдетте оның дәстүрлілігі
Тәңіршілік түркі мәдениетінің қазіргі кездегі феномен ретінде көптеген зерттеулердің
Тәңіршілікті, әлем мен адамның бірлігін көрсететін, дүниеге көзқарастың бірлігі
Сондықтан біз ежелгі түркі қоғамының дүниетанымдық парадигмасына сүйенетін –
Тәңіршілік жүйесіне зерттеушіер Евразия даласының көшпенді түркі тілдес халықтарында
Тәңіршілдікті метафизикалық тілімен айтатын болсақ, оның бірлігінде транссендентальды Тәңіршілдіктің
Сондықтан тәңіршілдік көптеген діни жүйелер: буддизм, христиан, исламмен қатар
Қағанат дәуіріндегі ежелгі түркі мәдениетінің талдауында, егер ежелгі түркілердің
Түркі қоғамын әрқашан жоғарғы дәрежедегі қауымдар айырып тұратын.
Қауымсыз адам, адам болудан қала беретін. Отбасылар «ру» басыларын
Адам болу бұл адамның алғашқы және жоғары міндеті, оның
Еркіндік түрлі мәдениеттің мәнінен шығады. Түркі мәдениетінің мәңгі үзіліссіз
Орта Азия мен Қазақстанның түркі халықтары үшін жаңа дәуір
Әр заман өз жаңалығын алып келді. Ислам діні енгенше
Бұл ортақ тіл әдеби тілдің басталуына негіз болды. Барлық
Дәл осы қытайлар бірінші болып «түрк» - «тюкю» сөздері
Түркілер басқа халық шыңдарында ғибадатхана (храм) орналастырған. Ал мұнда
Ежелгі түркілер тауларды құдайдай көріп, кешірімді солардан іздеген. Өйткені.
Бірақ өмір өзені қайда ағып өтсе де, ол өзенмен
Уақыт өтсе де, тайпалар мен халық ақырындап өзгере бастады.
Көне түркі руникалық жазбаларын көптеген зерттеушілер ҮІІ-ІХ ғ.ғ. жатқызып
С.Е.Маловтың ойы бойынша, Енисей жазулары Ү-Х ғ.ғ. (ХІ), ал
Көне түркі жазба ескерткіштерінің ішіндегі неғұрлым ежелгілерінің бірі ретінде
Жалпы көне түркі жазбаларының алғаш ашылуы ХҮІІІ ғасырдың жиырмасыншы
1893 жылдың 15 желтоқсанында дат профессоры Вильгельм Томсон Орхон-енисей
1) Батыс Түрік қағанатына тиісті болған ескерткіштер. Бұлар негізінен
2) Қырғыз қағанатына тән Енисей жазу ескерткіштері. Енисей жазу
3) ҮІІІ-Х ғасырларда жазылып, Лена-Байқал өнірінен табылған ескерткіштер. Бұл
4) Талас және Ферғанадан табылған руникалық ескерткіштер. Бұл оғыз
5) ҮІІІ ғасырдың екінші жартысы мен ІХ ғасырларда жазылған
6) Шығыс Түркістандағы ұйғыр мемлекетіне (ІХ-Х) тән ескерткіштер мен
7) Хазар қағанаты мен Печенек тайпаларына тиісті Шығыс Европадан
А.Стейннің Шығыс Түркістанға жасаған экспедициясының ірі табысы туралы айтатын
Орхон ескерткіштерінің ішіндегі мазмұны мен көлемі жағынан өзгеше саналатын
1902 жылы Учжоудағы ағылшын консулы К.Кэмпбелл Күлтегін жазбасына қатысты
Күлтегін ескерткішінің биіктігі - 3,15 м, ені - 1,24
Көне жазба ескерткіштерінің ішінде осындай нақтылы фактілерге негізделген «Күлтегін»
Көне түркі жазбаларын зерттеп, зерделу ісіне айрықша үлес қосқан,
Күлтегін жазбасы тарихи тұрғыдан да, әдеби шығарма ретінде де
Орхон жазба ескерткішінің ішіндегі бізге жеткен үлкен қазынаның бірі
Тоныкөк ескерткіші Күлтегін жырымен бір мезгелде жазылғаннан кейін боолуы
1) топтамада түркі халқының табғаштарға бағынышты болып қалу тарихы;
Күлтегін ескерткішінде нақты өмірде болған оқиғалар, тұтас шайқастар көріністері,
Ғылымның дәлелдеуі бойынша, ежелгі түркі жазуымен біздің ата-бабаларымыз б.э.д.
Түркі мәдениетінің археологиялық ареалы олардың алға жүруіндегі барлық ұлы
Сонау Орхон – Енисей жазбаларынан айқын көрінетіндей, бізідің арғы
Түркі әлемінің қазіргі мекендеген аумағы мен халқының бүгінгі құрамы
Түркі тектес халықтардың рухани мәдениеті, өзге халықтарға қарағанда, бір
Түркілердің дүниетанымы Тәңіршілдіктің діни-философиялық доктрина негізінде жасалынып, жетілді. Ерте
Ежелгі Түркі мәдениетінің дамуы және генезисінің ерекшеліктерін білу үшін
Ежелгі түркі менталитетінің әлемнің ерекше көрінісінің қалыптасу проблемасын қарастырғанда,
Сонымен қатар, барлық түркі этносыно да тәң өнегеліліктің жоқтығы,
Көшпенді түркілерде (мысалы, қазақтар т.б. ұлттар да) көшпенді өмірдің
Түркілер «отбасылық сепаратизм» идеясын уағыздаған, сондықтан олар ерте өз
Көшпенді далада табылған барлық тас мүсіндер, сонымен бірге көне
Қазақтардан басқа түркілердегідей «қасқыр», «тотем» болып табылады. Қазақтар малдың
Ежелгі түркілер барлық жағынан өздерінің бет әлпеттерін сақтап қалды.
Түркі мәдениетінің орталығы Ұлы Тәңір болып есептелді.
Тәңір ол аспанда өмір сүретін, көрінбейтін Рух. Ол жалғыз
Тәңірдегі даналық пен сенімнің тұңғиығын түсіну үшін адамдарға ақиқатты
Пұтқа табынушылықтан қайтқан соң, түркі халқының рухани мәдениетінің жоғарғы
«Құдай» деген сөзді олар «тыныштық, жетілгендік» деп түсінді. Құдай
«Алла» сөзін ежелгі түркілер жие қолданатын болған. Олар ұлы
«Тәңір» сөзін тек діни қызметкерлер ғана атауға құқықтары болды.
Л.Гумилев «Көне түріктер» атты кітабында ежелгі дәуірдегі түркілердің көрші
Сонымен, осы Тәңірлік дәуірде өмір сүрген түркі тайпалары
2.Түркі мәдениетінің философиялық негіздері
2.1. Түркі тілдес халықтар философиясының қалыптасуының алғы
Түркі тілдес халықтар философиясының қалыптасуының алғы шартында М.С.Орынбековтың пікірі
Протоқазақтардың алғы философиясынан бастап, сақтардың, ғұндар -дың, үйсіндер, қаңлылардың
“Қазақ философиясы халқымыздың тарихын жан-жақты түсіну үшін үлкен негіз
Менталитет ұрпақтан-ұрпаққа колективтік бейсаналық түрде беріліп отырады. Осы тұрғыдан
Қазақ философиясы туралы сөз еткенде тағы бір айналып өтуге
Қазақ философиясында даналық мәселесінің тамыры терең желісі ауқымды. Даналықты
Күрделі діни даму барысын бастан кешкен түркі халықтарының бұрынғы
Орталық Азияны мекендеген байырғы қауымдардың, оладың ішінде түркілердің қадым
Құдайы діндердің ең соңғысы ислам бүгінгі күнде түркі халықтарының
Түркі халықтары исламға дейін біркелкі бір дінде болған емес.
Ешбір қоғамның дінге жеңіл қарамағаны белгілі. Адамдардың өз діндеріне
Діни жолдар: 1) Құдайы бұлақтан (Тәңірлік);
2) Адами бұлақтан.
Адами бұлақтан дегеніміз адамдардың ағаштарға, аспан денелеріне, жыртқыш аңдарға,
Ислам қалыптасқанға дейін қазақтың рухани мәдениетінде маңызды роль атқарған
Кейін араб-парсы-түрік өркениетінің қалыптасуына байланысты Көк тәңірі Алланың синониміне
Тәңірлік дін, дегеніміз түптеп келгенде, уақыт пен кеңістікті игеруге
Шаманизм (бақсылық) қазақ мәдениетіне үлкен әсерін тигізген діни мәдени
Шаманизм жүйесі әлем халықтарының мифологиялық ұғымдарымен бір қатарға қойылуға
Зороастризм өз уақытында иуадизмге, христиандыққа, исламмен буддизмге әсер етті.
Зорастризмнің гүлдену кезеңі б.з.д.VІ мен б.д. VII ғасырлар аралығындағы
Ертеден келе жатқан әдет-ғұрып, салт-сананың қайназ көзі, қазір біз
Зорастризм діні адамды еңбек етуге, мал өсіруге, егін салуға
Тәңірді көк аспанды жаратушы болғанмен ол көбінесе нақтылы зат
Шаман діні бойынша, В.В.Бартольдтің пікірінше, “одно и тоже
2.2. Түркі тілдес халықтар философиясының өзіндік ерекшелігі.
Ежелгі заманнан өмір сүріп келе жатқан түркі тайпалары негізінде
Осы рухани мұра жүйесінде қазақтың ертедегі философиялық ойлау элементтерінен
Ақындар мен жыраулар, саясаткерлер мен батырлар, хандар мен қолбасшылар,
Осы аталған көзқарастар тоқыраушылыққа, қазақ халқының прогрессивті дамуына кедергі
Ойлау тәсілі ерекше, шығармашылық жолы мен шығармалардың сақталуы ауыз
Түркі тілдес халықтарының философиясы қазіргі уақытта толығымен зерттелмеген. Түркі
Біздің жыл санауымыздың бірінші ғасырында өмір сүріп, ел басқарған
“Анарыстың өлі көп пе, тірі көп пе?”- деген сұраққа
Анарысты Майқының бабам дейтіні үйсіндердің сақ тайпаларынан таралғанына тағы
Аты аңызға айналған дала данышпанының, Анарыстың нақты өмір баяны
Анахарсистің шығармалары бізге жеткен соң, бірақ оның замандастары-ның
Анахарсис туралы пікір айтқан философтар біршама, солардың арасында Секст
Қазақ философиясының көкейтесті мәселелерінің бірі - философияның пайда болу
Әлемдік философияда үш ошақтың (Қытай, Үнді, Греция) шамалас бір
Философияның пайда болуының тарихи алғы шарты-миф. Бірақ оны философия
Мифологиялық көзқарас пен табиғат және қоғам туралы жаңа дамып
Белгісіз дүниені түсіндіруге тырысудан одан да белгісіздігі мол дүниені
Ерте түркі дәуірінің ойшылы, философы, асқан күй шебері- қобызшы
Түркі дүниесінің рухани ойшылы ретінде танылған Қорқыт Ата өлімнен
Оның өмір сүрген дәуіріндегі түркілердің діни сенімдері де Жер
Қорқыт желмаяға мініп дүниенің төрт бұрышын аралайды, бірақ қайда
“Қорқыт кітабында” да оғыз халқының тұрмыс-тіршілігі, әдет-ғұрпы, ел билеу
Қасиетті қазақ даласы талай ұлы ғұламаларды дүниеге алып келді.
Әл-Фараби түрік тайпасының дәулетті бір ортасынан шыққанын білеміз, ол
Орта ғасырлық араб философиясында саясат, мемлекетжәне билік пен құқық
Араб саяси философиясының атасы атанған әл-Фараби саяси теория қайырымды
948 жылы Египетте жазылған “Қайырымды қала тұрғындарының көзқарастары туралы
“Бақыт - әрбір адам ұмтылатын ұлы мақсат” екендігін атап
Әл-Фараби “Қайырымды қала тұрғындарының көзқарастары туралы” трактатында қала тұрғындарын
Әл-Фараби қайырымды қала басшысында алты түрлі қасиет болу керек
“Қайырымды қала” трактатында әл-Фараби әлеуметтік әділеттілік пен еркіндікті орнықтыратын
Адамдардың рухани жетілуінде де дін мен философияны салыстырған ол,
Қайырымды қаланың орнығуында әл-Фараби мұсылман құқығының принциптерін талап етпейді,
ҮІІІ-ХІ ғасырларда Орта Азия мен Қазақстанда ислам дінінің таралуына
ХІ-ХІІ ғасырлардағы әдеби поэзиялық шығармалардың көрнектілерінің бірі Жүсіп Баласағұнның
Енді “ Құтты білік ” авторы туралы кейбір деректер
“ Құтты білік” ұзақ уақыт кезінен өткен және өзінің
Жүсіп Баласағұн замандастарына және кейінгілеріне табиғаттану, математика, астрономия,
Дегенмен, Жүсіп Баласағұнның есімін әлемдік тарихқа өшпестей етіп жазып
Ж. Баласағұнның поэмасы түрік тіліндегі мұсылман дінін үгіттейтін бірден-бір
Әдебиет пен поэзия философиямен бірге әлемді тануда белгілі бір
Мемлекетті басқару әдістерімен билеушінің қасиеттері туралы ақыл-кеңестерді Италияның орта
Н.Макиавеллиден бес жүз жыл бұрын айтқан Ж. Баласағұн “саясат-өнер
Ж. Баласағұн билеушінң қатыгездігімен алдап-арбауын сөз етпейді. Ол ел
Баласағұн халықпен үнемі араласу, оның көңіл күйін назвардан қалдырмау
Мемлекет басшысы халықтың бақылауында болу керек. Елді билеу үшін
Патша, уәзір, әскер басы, қазы, хатшы, қазынашы, ғалым, қолөнерші,
Қазіргі уақытта Баласағұнның философиялық поэзиясын кең көлемде зерттеуге тура
ХІ ғасырда Қарахан мемлекетінде өмір сүрген ірі ғұламалардың
“Диуани лұғат ат-түрік” тек түрікше -арабша түсіндірме емес, ол
“Диуани лұғат ат -түрікте” М.Қашқари тұрмыс-салт жырлары, түркі халықтарының
Ерте түркі дәуіріндегі ірі ойшылдардың бірі, бүкіл түркі жұртын
Бұқара қаласында терең білім алған Қожа Ахмет сопылықтың “Ақиқатты
Яссауидың басты еңбегі “Диуани хикмет” түркі тілінде жазылған рухани
“Өтті ғұмырым, шариғатқа жете алмадым,
Шариғатсыз тарихатқа жете алмадым,
Ақиқатсыз мағрипатқа жете алмадым.
Жолы қатты пірсіз қалай өтер, достар.
Тарихаттың жолы болар ауыр азап,
Бұл жолда талай ғашық болды топырақ.
Ақиқаттың мәнісіне жеткен кісі,
Естен танып, күйіп-жанып, іші-тысы ”,-деп жырлайды және қиын жолдары
Яссауидің айтпағы дүниені танып білу үшін әртүрлі талаптарды орындау
Ахмет Яссауи арқылы сопылық түркі тілдес халықтардың рухани танымында
Сопылық таным процесі масаюға ұқсас, ол экстаз ләззат күйінде,
Ахмет Яссауи адам мен қоғам мәселелеріне де айрықша назар
Оның хикметтерін қарапайым халық қалада да, далада да
Сонымен, қорыта келгенде, Қорқыт атаның философиясын алып қарсақ, оның
Аристотельден кейінгі “екінші ұстаз” деген атқа ие болған әл-Фараби
М.Қашқари “Диуани лұғат ат-түрк” дегенде түркі дүниетанымындағы спецификасын көрсететін
Пайдаланылған әдебиеттер
1. Бурбаев Т. Ұлт менталитеті. Астана., 2001
2. Мәдениеттану сөздігі.
3. Айдаров Ғ. Орхон ескерткіштерінің тексі. Алматы., 1990
4. Аманжолов Қ., Рахметов Қ. Түркі халықтарының тарихы. Алматы.,
5. Гуревич П.С. Культурология. Москва., 1994
6. Орынбеков М.С. Казахстанская философия в канун ХХІ века.
Алматы., 1998
7. Құдабаев А.Ж. Қазақ халқының ұлттық менталитетінің ерекшеліктері. //
Хабаршы, №1 (21) Алматы., 2004
8. Материалы круглого стола // В.Ф. №1, 1994
9. Современная Западная философия. Словарь. Москва., 1991
10. Кішібеков Д. Қазақ менталитеті: Кеше ,бүгін,ертең. Алматы.,
11. Ғабитов Т.Х. , Мүтәліпов Ж., Құлсариева А.
Алматы.,2001
12. Васильев Д.Д., Горелик М.В., Кляшторный С.Г. Формирование
имперских культур в государствах.
13. Аюпов Н.Г. Этика Тенгрианство.// Вестник .№2 (22)
14. Аюпов Н.Г. К вопросу о тенгрианстве. // Вестник.
15. Бибихин В. Дело хайдеггера. В кн. Хайдегера М.
Москва., 1993
16. Хлопина И.Д. Из мифологии и традиционных религиозных веровании
шорцев // Этнография народов Алтая и Западной Сибири.
Новосибирск., 1978
17. Потапов Л.П. Древнетюркские черты почитания неба у Саяно-Алтайских
народов // Этнография народов Алтая и Западной Сибири.
Новосибирск., 1978
18. Сейілхан Т. Тәңірлік дәуірдегі түркілер // Сыр бойы.,
19. Мурад Аджи Кипчаки. Древняя история тюрков и
Москва., 1999
20. Асан Бахти Шумери, скифы, казахи:
тюрков. Алматы., 2002
21. Жақып Б. Көне жазба ескерткіштер және қазақ публицистикасы
№10, 2003
22. Жақып Б. Көне жазба ескерткіштер және қазақ публицистикасы
№11, 2003
23. Куанганов Ш. Тюрки в Евразии // Казахстанская правда.
24. Абдулали Оғлы Б. Түркі әлемінің тағдыры // Егемен
1997, 2 қазан
25. Кішібеков Д.К. О казакском менталитете // Вестник. №2
Алматы., 2000
26. Қасабеков А., Алтаев Ж. Қазақ философиясының
Алматы., 1994
27. Хайруш Абдрахман Түркілер: тарихы
28. Қазақ. Алматы., 1994
29. Алтаев Ж., Ғабитов Ғ., Қасабек А., Мұхамбеталиев Қ.
мәдениеттану. Алматы., 2001
30. Бартольд В.В. Сочинение. Т.V Спб.,1993
31. Байтенова Н.Ж. Основные
философии // Вестник. №2 (18)
32. Лаэртский Д. Атақты философтардың өмірлері, ілімдері
сөздері туралы. Москва., 1979
33. Ғарифолла Есім Анахарсис: ҚРҰҒА хабарлары. Қоғамдық
сериясы. №3, 1993
34. Мұхаммедов М., Сатершинов Б., Сырымбетұлы Б. Саяси -құқықтық
ілімдер тарихы. Алматы., 2003
35. Келімбетов Н.
36. Раев Д.С. Қазақ философиясындағы шешендік сөздің болмысы
// Адам әлемі.
Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті
философия және саясаттану факультеті
философия және мәдениеттану бөлімінің
5 курс студенті Батырбаева Айшаның
“ Түркі мәдениетінің философиялық менталитеті ”
тақырыбына жазылған диплом жұмысына
Пікір
Диплом жұмысы тұтастануға негізделген түркі мәдениетінің
Келешек ұрпақтың өз халқының рухани қазынасын тану да, тұғыры
Диплом жұмысы екі тараудан тұрады. Біріңші тарауда, өз заманында
Диплом жұмысы ізденушілер үшін алғы шарт болуы хақ. Көптеген
Философия ғылымдарының доктор,
профессор
Кафедра меңгерушісі философия
ғылымдарының докторы, профессор
Мәдениеттану сөздігі
Айдаров Ғ. Орхон ескерткіштерінің тексі. – А.: Ғылым, 1990.
Аманжолов Қ., Рахметов Қ. Түркі халықтарының тарихы. – А.,
Гуревич П.С. Культурология. – М., 1994. – с. 243.
Орынбеков М.С. Казахстанская философия в канун ХХІ века. –
Құдабаев А.Ж. Қазақ халқының ұлттық менталитетінің ерекшеліктері //Хабаршы, №
Материалы круглого стола. //В.Ф. 1994, № 1, с. 26.
Бурбаев Т. Ұлт менталитеті. – Астана: Елорда, 2001. –
Современная западная философия. Словарь. – М.: Изд-во политической литературы,
Ғабитов Т., Мүтәліпов Ж., Құлсариева А. Мәдениеттану. -
Василев Д.Д., Горилик М.В., Кляшторный С.Г. «Формирование имперских культур
Аюпов Н.Г. «Этика Тенгриянство» // Вестник Алматы, №2 (22)
Аюпов Н.Г. «К вопросу о тенгриянстве» // Вестник.№3 (16),
Бибихин В. «Дело Хайдеггера в книге Хайдеггер М.
Аюпов Н.Г. К вопросу о тенгриянстве. // Вестник.№3 (16),
Хлопина И.Д. «Из мифологии и традиционных религиозных верований шорцев./
Потапов Л.П. «Древнетюркские черты почитания неба у Саяно-алтайских народов./
Аюпов Н.Г. «Этика Тенгриянство» // Вестник Алматы, №2 (22)
Аюпов Н.Г. «Этика Тенгриянство» // Вестник Алматы, №2 (22)
Сейілхан Т. «Тәңірлік дәуірдегі түркілер» // Сыр бойы 2004,
Мұрад Аджи «Кипчаки. Древняя история тюрков и Великой степи»
Асан Бахти «Шумеры, скифы, казахи: Древняя история происхождения тюрков.
Жақып Б. «Көне жазба ескеркіштер және қазақ публицистиксы» //
Жақып Б. «Көне жазба ескеркіштер және қазақ публицистиксы» //
Куанганов Ш. «Тюрки в Евразии» / Казахстанская правда, 28
Абдулали оғлы Б. «Түркі әлемінің тағдыры»// Егемен Қазақстан, 1997
Кішібеков Д.К. «О казахском менталитете» // Вестник №2 (12),
Сейілхан Т. «Тәңірлік дәуірдегі түркілер» // Сыр бойы, 2004,
2

Ұқсас жұмыстар

Түркі мәдениетінің өзіндік ерекшелігі

Көшпенділердің менталитеті

Көк - Тәңір сөзінің баламасы

Батыс пен Шығыс әлемі

Діни нанымдар

Көшпенділер мәдениетінің тығыз байланыстылығын көрсететін мәдени бастаулар

Ұлттық сананы қалыптастыру

Ұлттық мемлекет тарихының бастауы

Әлеуметтік философиядағы қазақ ұлттық менталитетке көзқарасы