Несие формасы
Кіріспе
Несие — нарықтық экономиканың тiрегi ретiнде экономикалық дамудың
Құнның қозғалысы — бұл несиенiң қозғалысының кiндiгiн сипапайды.
Көбiне несиенi ақша ретiнде түсiнедi. Бiр жағынан қараганда
Сонымен қатар, несие мен қаржы категорияларын бiр санайтындар
Несие — бұл пайыз төлеу және қайтару шартында
Несие мен ссуданың арасында да өзара айырмашылық бар.
Қарыз берушi — қарызды беретiн несиелiк қатынасының бір
Қарыз алушы — бұл несиенi алушы және оны
Қарыз берушi және қарыз алушымен қатар несиенiң құрылымының
Несие — ақша сияқты тарихи экономикалық дәреже болып
Құндық қатынасты ерекше формасы сияқты несиенiң пайда болуы
Несиелiк қатынастар пайда болатын және дамығын нақты экономикалық
Қарызға алуына несиенi кедей болғаны үшiн алмайды, ол
Несие объективтi қажеттiлiктен туындаған және ол когамдық өндіріс
Оның көмегімен мемлекеттiң, халыктың, ұйымдардың және кәсiпорындардың табыстары
І.Несиенің мәні, қызметі. Несиенiң мәнiн анықтаған кезде бiрқатар
- несие мәмiлесi тұтасымен алғанда несиенiң мәнiн ашуы
- несиенiң мәнiн талдауда несиенің құрылымын, қозғалыс сатыларын,
Несиеде өзгермейтін, тұрақты болып қалатын жәйiт - құрылым.
Несие берушi — несиелiк мәмiленiң қарыз ұсынатын жағы.
Қазiргi уақытта қарызга ақша ұсынатын негiзгi несие беруші
Қарызга алушы — несиелiк қатынастар жағы, несие алып,
Несиелiк мәмiледе қарызга алушы несие берушiге тәуелдi, оған
Несиенiң экономикадағы орны мен рөлi, оның атқаратын қызметтерiмен
- қайта бөлу;
- айналыс шығындарын үнемдеу;
- айналыстағы нақты ақшалардың орнын уақытша алмастыру;
- капиталдың шоғырлануын жеделдету;
- ғылымы-техникалық прогрестi желелдету.
Несиенiң қайта бөлу қызметi кез келген елдiң ұлттың
Несиенiң айналыс шығындарын үнемдеу қызметiнің iс жүзіне асуы
Ал келесі, қызметi, яғни несиенiң айналыстағы нақты
Капиталдық шоғыалану процесi қызметi экономиканың турақты дамуына жағдай
1.1 Несие формалары мен түрлері. Несие формасы —
Таңдап алынған жiктеу өлшемiне қарай несиенiң мынадай ең
- қызмет ету саласына қарай — ұлттық
- несие мәмілесінің объектiсiне қарай — ақшалай
- несие қатынасының субъектiсiне қарай — банктiк, коммерциялық,
9.1.сурет. Несиенің негізгі формалары.
Жорғарыда қарастырылган несие формаларының көптеген түрлерi болады. Несие
а) Қазақстанда несие турлерi былайша жiктеледi: несиелеу объектiнiң
— айналым қаражатын қалыптастыруга берiлетiн несие;
— негiзi құрал-жабдықты калыптастыруга берiлетi несие;
— ТМҚ аясында шұгыл қажеттiлiкке, сондай-ақ, нормативтен тыс
— өндiрiстiң маусымдық шыгыны аясында берiлетiн несие;
— жол үстiндегi (жолдагы) есеп айырысу құжаттары аясында
— төлем несиелерi.
ә) қамтамасыз етiлуi бойынша:
— жылжымалы және жылжымайтын мулікпен, ТМК-пен, кепілдiлiкпен, сактандыру
— iшiнара қамтамасыз етiлген;
— қамтамасыз етiлуi болмайтын банкiлiк (сенiмдiлiк).
б) қайтарылу мерзiмi бойынша:
— қысқа мерзiмдi;
— орта мерзiмдi;
— ұзақ мерзiмдi.
в) өтелу тәртiбi бойынша:
— бөлiп-бөліп төлеу (мерзiмін ұзарту);
— бір жолғы өтеу;
кезең сайын (бір қалыпты емес) өтеу.
г) Тәуекелдi деңгейi бойынша:
— субстандартты;
— стандартты
— күмәндi;
— сенiмдi;
— сенiмсiз;
— ұзартпалы.
ғ) арқылылығы бойынша:
— қалыпты пайыздық мөлшерлемесi;
жоғары пайыздың мөлшерлемесi;
төмен пайыздың мөлшерлемесi;
— пайызсыз.
д) салалық бағыты бойынша:
— сауда-саттық несиесi;
— өнеркәсiп несиесi;
— ауылшаруашылық несиесi;
—құрылыс несиесі;
ж) ашылатын шот турлерi бойынша:
— жай ссудалық шот бойынша несие;
— арнайы ссуда шоты бойынша несие;
— контокорренттiк шот бойынша несие;
— овердрафт бойынша несие;
— несие желiсi бойынша несие.
Несиенiң айрықша түрiне жылдам сатылатын мулiкпен немесе құқықпен
Ломбардтық несиенi негiзгi әр алуан турлерiне кұнды қағаз
Жаңартпалы несие (ағл. Revolve- айналыста болу, кезең сайын
Несие желiсi қарыз алушының алдындагы несие уйымының
1.2 НЕСИЕ ЗАҢДАРЫ. Несие заңдарын бiлу және
Несие заңдарына ең алдымен Несие заңының пайда болуы
Несиенiң пайда болу заңының экономикадағы тауар-ақша қатынастарының
Егер шаруашылық субъектiсiнiң өзi атқарып отырған жұмысының нәтижесi
Несие заңдарының басқа да экономикалық заңдар сияқты жалпыламалық,
Несие заңдарының өзiнiң қозғалыс заңдары іспеттес көрiнiсi бар.
Несие заңына тән Заң - оның қайта айналып
Тарылған құчдылық өзi шыққан пунктке қайта оралып келу
Несиенiң қарастырылған заңдары мен олардың ерекшелiктерiн танып бiлудiң
ІІ. Қазақстан Республикасындағы несие жүйесі.
Несие жуйесi ұғымы банк жүйесiне қарағанда кеңiрек,
Келтірілген сызбаға енген несие жүйесінің құрылымдық
Несие жүйесі
Иерархия деңгейі Мекеме аты Бөлімшелер аттары Мекеменің қызметі
Банк жүйесі
І
Ұлттық банк Орталық аппарат.
Ұлттық банктің басқармасы 1.Ақша айналысын және қолма-қол ақшасыз
2.Үкіметке несие-есеп айырысу қызметін көрсету.
3.Алтын-валюта резервін басқару.
4.Ақша-несиелік реттеу.
ІІ 1.Екінші деңгейлі банктер
2.Мамандан-ған банктер Орталық аппарат
Филиалдары.
Өкілдік.
Еншілес банкі.
Бөлімшелері Клиенттерге несие-есеп айырысу қызметін кешенді түрде көрсету.
Банк көрсететін қызметтің жекелеген түріне ғана маманданған
Парабанк жүйесі
ІІІ Банктік емес мекемелер Орталық аппарат
Филиалдары.
Өкілдік. Манманданған несие-есеп айырысу және қаржылық қызмет көрсету
IV Пошта-жинақ мекемелер Орталық аппарат
(АҚ Қазпошта)
Бөлімшелері Халыққа несие-есеп айырысу қызметін көрсету, ұсақ салымдарды
Банктердiң саны жыглдан жылға азаюда. 90-шы жылдардың басында
2.1 Несиенің экономикадағы ролі. Несиенiң рөлiн несиелік
Жаңа өндiрiс ашумен оларды кеңейту iсiнде де несиенiң
Қазақстанда экокомиканың шикiзаттық бағытынан арылып, жоғары дамыған өңдеу
Несиенiң ақша айналымы саласында да алатын орны айрықша.
бiрiншiден, ақша белгiлерiн дайындау, шығару, есеп жүргiзу мен
екiншiден, несие бос ақша қаржыларын сан рет пайдалана
үшiншiден, айналымның шыгындары маусымдық қажеттiлiктерді қосымша қаржылар есебiнен
Экономиканың төмендеп, инфляцияның өрлеген кезiнде мемлекет пайыздық ұтысты
Несиелiк (ипотекалық тұтыну несиесі) арқасында тұрғын‚ үй құрылысы,
Несиенiң көмегiмен басқа мемлекеттермен байланыстар ныгайып, әлемдiк экономикага
Сонымен, жекелеген шаруашылықпен айналысушы экономикалық субъектiлердiң өмiр сүруi
Несие саласын мейлiнше тарылтудың да керi әсерi бар,
Несиенiң шектерiн негiздеп анықтау мен сақтаудың сұраныс пен
Несиенiң сандық шегi несиелiк қаржыларды сандық жағынан шектеумен
Несиенiң экономика циклiнің тиiстi кезеңiне байланысты кең көлемдi
Несиенiң пайдаланылуы мен оның тар көлем деңгейiнде әсер
— қарыз алушылардың қарыз қаржыларына деген мұқтаждығы
— банкiлердiң өз табыстарын ұлғайту мақсатымен несие салымдарын
Екi жақтың несиелiк тынымдарға ықыластары жасалған несиелiк келiсiмдерде
2.2 Қазақстан Республикасындағы банк жүйесінің даму тарихы. Ғалымдардың
«Банк» сөзi «үстел» мағынасын беретiн италияндық «Ьапсо» сөзiнен
Бiздiң эрамызга дейiнгi VI ғасырларда Ежелгi Вавилонда салым
VII ғасырдың 40-шы жылдарынан бастап, банктердегi эмиссиялық операциялар
1846 жытлы Германияда жергiлiктi 33 эмиссиялық банктердi бiрiктiрген
Ресейде банк iсi мемлекеттiк тұргыдан дамиды, ал жекеше
ХХ гасырдагы 90-шы жылдардың басына дейін Қазақстанның банктерi
Кеңес үкiметi тұсында Қазақстанның өз банк жүйесi болмады,
КСРО-ның банк жүйесiнде, оның iшiнде, Қазақстанда 70 жыл
Ақша-несие катынасының қалыптасқан iс-тәжiрибесi нарық қатынасы тудырган шарттармен
Социалистiк жүйе гасырлар бойы қалыптасқан қаржы нарыгының институттары
1990 жылдыiң желтоқсанында Қазақстан Республикасы егемендiкке қол жеткiзгеннен
Республикалық Мемлекеттiк банк Қазақстан Республикасы Ұлттық банкiсi болып
1989 жылдан бастап алғаш рет коммерциялық, аралас, кооперативтiк,
2.3 Банктердің экономикадағы ролі. Банк жүйесi — нарықтық
Банктер нарықтық экономикада ең басты қаржылық делдалдар болып
Жаңа мiндеттеменi және жаңа талапты тудыратын бұл процесс
Банктер ақшалай капиталды әр түрлi көздерден шоғырландыра отырып,
Банктер нарықтық экономикада монополистерге айналып, барлық қаржылық капиталдарга
Банк жүйесінің мақсаттары мен мiндеттерi негiзiнен тұтас экономиканы
Банктер экономиканы басқару процесiнде экономикалық қатынасты бiлдiретiн басқарудың
Банктер өз қызметтерiн орындау процесiнде қызметтiк (экономикалық) салалық
Банктер экономикалық басқарудың органдары болып табылгандықтан, өз клиенттерiнiң
Банктердiң экономикалық жауапкершлiгi ең алдымен өздерi қызмет көрсететiн
Банк жүйесiне когамның барлық ақша қорлары, атап айтқанда,
Қорытынды.
Қорыта айтқанда, халық пеп шаруашылық органдарына қызмет
Несиенiң ғылыми-техникалық прогрестi жеделдету қызметi гылыми-техникалық ұйымдардың қызметін
Бiз дамыган нарықтық экокомикасы бар елдердiң қазiргi кездегi
Пайдаланылған әдебиеттер:
1) Сейітқасымов Ғ.С. «Ақша Несие Банктер»: Оқулық.
2) Мақыш С.Б. «Ақша айналысы және несие»:
3) Баймұханова С.Б.; Балапанова Ә.Ж. «Бухгалтерлік есеп».
4) Ержанов М.С; Ержанова А.М.; «Основы бухгалиерского учета
5) Международные стандарты финансовой отчетности КМСФО/ Пер.И.Тарусина/ Ред.
6) Радостовец И.К. ; Радостовец В.В.; Шмидт.О.И. Центраудит-Казахстан,
7) Кеулимжаев К.К. Корреспонденция счетов хозяйственных операций по
8) Бункина М.К. Национальная экономика. М: 2006
9) Гальперин В.М. и д.р. Макроэкономика: учебник СПБ.:экономическая
10) Саяси экономия. Оқулық-Алматы, Ана тілі, 1992.
Ломбардтар
Несиелік серіктестіктер
Сақтандыру
қоғамдары
Инвестициялық
компагиялар
Ипотекалық
компаниялар
Қазпошта
Пошта-жинақ жүйесі
Банктік емес мекемелер
Екінші деңгейлі банктер
Қазақстан
Ұлттық банкі
Парабанк жүйесі
Эмиссиялық
емес банктер
Эмиссиялық
банктер
Банк жүйесі
ҚР-ның несиелік жүйесі жүйесіжүйесі
Несиенің құрылымы
Несие беруші
Несиеленген құн (несие)
Қарызға алушы
Несие формасы
Ұлттық
Халықаралық
Ақшалай
Банктік
Мемлекеттік
Ипотекалық
Тұтынушылық
Тауарлық
Коммерсиялық
Тұтынушылық
Лизингтік
Ақшалай
Тауарлық
Аралас
Қысқа мерзімді несие
Қазақстан Республикасының банктік жүйесінің дамуы
Несиенің формалары және түрлері туралы
Несие бәрінен бұрын тауар өндірісі процесінде пайда болатын оның негізгі өндірістік қатынастарымен анықталатын қоғамның әлеуметтік байланыстарының белгілі бір типі
Банктерге және үкіметке несиелер беру
Несие- нарықтық экономиканың тірегі ретінде
Несиенің қажеттелігі және оның мәні. Несие капиталы. Несиенің қажеттілігі және несие қатынастарының пайда болуы
Қазақстан Республикасындағы несие жүйесі
Несиенің мәні мен қажеттілігі
Несие. Несие формалары мен түрлері