АВТОМОБИЛЬ ТРАНСМИССИЯСЫ
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
1. НЕГІЗГІ БӨЛІМ
1.1. АВТОМОБИЛЬДЕРДІҢ ЖАЛПЫ ҚҰРЫЛЫСЫ
2.ДВИГАТЕЛЬДІҢ ТҮРЛЕРІ. ІШТЕН ЖАНАТЫН ПОРШЕНЬДІ ДВИГАТЕЛЬДЕРДІҢ
2.1.ІШТЕН ЖАНАТЫН ПОРШЕНЬДІ ДВИГАТЕЛЬДЕРДІҢ ЖҰМЫС ПРИНЦИПТЕРІ
2.2. ДВИГАТЕЛЬДІҢ ЖАЛПЫ ҚҰРЫЛЫСЫ
2.3. КАРБЮРАТОРЛЫ ДВИГАТЕЛЬДЕРДІІҢ ҚОРЕКТЕНДІРУ ЖҮЙЕСІ
3. АВТОМОБИЛЬ ТРАНСМИССИЯСЫ
4. АВТОМОБИЛЬДІҢ ЖҮРІС БӨЛІГІ
КІРІСПЕ
Жалпы автомобиль тарихы ежелден басталады. Адам баласы өз
Халық шаруашылығында автомобильдерді төрт түрлі жағдайларда пайдаланады.Олар ауыр
НЕГІЗГІ БӨЛІМ
Автомобильдер атқаратын жұмыс түрлеріне қарай жүк машинасы,
Жеңіл машиналарды двигателінің жұмыс көлеміне (литражы деп
Түрленуі Литражы Индексі
Өте жеңіл класс 1,2 – ге дейін
Кіші класс 1,3 – 1,8 21
Орташа класс 1,9 – 3,5 31
Жоғарғы класс көрсетілмейді 41
Сонымен женіл машиналарды түрлендіріп, олардың маркасын белгілегенде оның
Жүк машиналары толық салмағына қарай ( яғни өзінің
Толық
Салмағы,т. 1,2 – ге
дейін 1,3-2,0 2,1-8,0 9,0-14,0 15,0 – 20,0
Индексі:
Бортты
Платформа
13
23
33
43
53
63
73
Үстіне
қондыратын
тартқыш
14
24
34
44
54
64
74
Өздігінен
түсіретін
15
25
35
45
55
65
75
Цистерналы 16 26 36 46 56 66 76
Фургон 17 27 37 47 57 67 77
Арнаулы 19 29 39 49 59 69 79
Осылайша, жүк машиналарының да белгілеу маркасынан ол туралы
Автобустар жалпы ұзындығына қарай бірнеше түрге бөлінеді.Оларға
Ұзындығы,м 5-ке дейін 6,0 – 7,5 8,0 –
Индексі 22 32 42 52 62
Осыларға қосымша, автомобильдер басқа да бір ерекше
1.1 АВТОМОБИЛЬДЕРДІҢ ЖАЛПЫ ҚҰРЫЛЫСЫ
Автомобильдер, құрылысы жағынан өте күделі машиналар қатарына
Автомобиль негізіне үш бөліктен тұрады.Олар: кузов.
Кузов тасылатын жүкті орналастыруға арналған.Сондықтанда ол таситын
Двигатель автомобильдің жүруіне және басқа жұмыстарға арналған қажетті
( көбінесе жылуды) екінші түріне (механикалық энергияға) айналдыру
Шасси деп автомобильдің жол бетімен жүруге арналған
Трансмиссия – двигателден келген қуатты машинаның жүретін дөңгелегіне
Алдыңғы және артқы белдемелер – негізінен автомобильдің
Машина тұғыры – автомобильдің шасси бөлігінің
Дөңгелек аспалары – алдыңғы және артқы
Басқару жүйесі көптеген механизмдерден құралады.Олардың негізгісі
Тежеу жүйесі – автомобильдің жылдамдығын азайтып,тіпті тоқтату
Автомобильдің осы айтылған бөліктерінің орналасу әртүрлі болуы мүмкін.Оның
2. ДВИГАТЕЛЬДІҢ ТҮРЛЕРІ. ІШТЕН ЖАНАТЫН ПОРШЕНЬДІ
Двигатель деп энергияның кез – келген бір
Автомобильдерде пайдаланылатын двигательдердіңғ негізгісі – ол жылу
Автомобильдерде іштен жанатын двигательдер қолданылады.Мұндай двигательдерде отын двигатель
Сонымен, көптеген түрлі двигательдер ішіндегі, автомобильдерде көп қолдау
2.1 Іштен жанатын поршеньді двигательдердің жұыс
Іштен жанатын поршеньді двигательдердің жұмыс принциптері мына
Поршень жоғарыдан төмен қарай жылжиды, яғни поршеньнің үстіндегі
(2.1 а – сурет).Оның ұзақтығы поршень төмен
Поршеньнің ендігі жүрісі төменнен жоғары қарай
2.1.-сурет. Іштен жанатын төрт тактылы двигательдің жұмыс схемасы:
а-сору; б-қысу; в-ұлғаю: г-шығару.
Поршень жоғары жеткен кезде (2.1.в – сурет) қысылыптұрған,
Жанған газ өте үлкен жылу бөліп шығарады
Жанған газ ұлғайып біткеннен кейін поршень төменнен
Сонымен, іштен жанатын поршеньді двигательдердіңғ жұмысы поршеньнің жүрісіне
Екі тактылы двигатель іштей жанатын двигателдерде клапандар
(2.2 – сурет).Олардың орнына цилиндрдің орта шенінен
Екі тактылы двигательдердің жұмысы мына ретпен атқарылады.Поршень
2.2.-сурет. Екі тактылы іштен жанатын дигательдің жұмыс схемасы:
1-блок картері; 3-желдеткіш; 4-кіретін терезе; 5-цилиндр басы; 6-оттық;
Жоғарыда айтылған жұмыс процесінде, цилиндр ішіне
Автомобильдерде осы дизельді және карбюраторлы двигательдердің екі
2.2 Двигательдің жалпы құрылысы
Автомобильдерде қолданылатын двигательдер мынандай бөліктер мен жүйелерден құралады:кривошипті
Иінді – шатунды механизм.Иінді – шатунды механизмнің
Осы көрсетілген бөлшектер тобының әрқайсысы белгілі бір
Цилиндрлер арнаулы құйылып жасаған блоктағы ұяларға бекітіледі.Егер
Иінді шатунды механизмнің қозғалатын бөлшектер тобы 2.5 –
2.5. сурет. Иінді шатунды механизмнің қозғалатын бөлшектер тобы.
Оларды мынандай бөлшектер тобына бөлуге болады: поршень,
Поршень тобына поршенннің өзі (15), сақиналары және саусағы
Шатун тобының бөлшектері негізгі шатуннан, жоғарғы және төменгі
Шатунның төменгі басы екіге жарылып (10,11) жасалғандықтан,
Қозғалатын бөлшектер тобындағы ең күрделісіне иінді
Иінді біліктің негізгі қызметі шатуннан келген күшті иін
Иінді біліктің алдыңғы жағынан (32) шестерня (31) бекітіледі.Ол
Иінді біліктің осы көрсетілген бөлшектері біртұтас біріктіріліп болаттан
Иінді біліктің өн бойында жағар май жүретін
Газ тарату механизмі. Газ тарату механизмі, иінді шатунды
2.7.-сурет. Газ тарату механизмінің схемасы.
1,2-жетек шестернялары; 3-иінді білік; 4-болт; 5-клапан; 6-клапан
Автомобиль двигательдерінде көбінде газ тарату механизмі газ
Газ таратудағы фазаның диаграммасы – бұл клапандардың
16° - тан 60° - қа дейін
Ең тиімді газ тарату диаграммасын әрбір
Механикалық газ тарату механизмді двигательдерде (ГТМ) газ тарату
Кейінгі кездерде газ тарату механизмін (ГТМ) ашу және
Көптеген өндірушілер двигательдерде гидромеханикалық, электромеханикалық немесе басқа
Басқарылмайтын газ тарату фазасы төменгі айналу жиілігінде
Қазіргі заманғы кейбір двигательдерде цилиндрлерінің жақсы толуын қамтамасыз
Иінді біліктің айналу жылдамдығының аздығынан, клапандардың ашылуынан жабылуына
Цилиндрдегі ұлғаю процесі кезінде поршеньге ұзағырақ әсер
Мұндай батыл қадамға 1993ж бірінші болып Alfa
Двигательдің төмен айналысында бұраушы момент 25 –
Майлау жүйесі. Двигательдің жұмыс істеу кезінде оның
Үйкеліс беттерінемайлайтын сұйықтықты жеткізуге байланысты, майлау жүйесін үш
Двигательдердің бөлшектері құрылысы жөнінен және жұмыс істеу
2.10 – суретте осындай құрама майлау жүйесінің
Сүзгілер екі түрлі болады: біреуі ірі тазартқыш
Сүзгіден шыққан таза май бөлшектерді майдалауға жіберіледі.
Осыларға қосымша жүйеге майды суытатын радиатор (3),
Май насосы (7) үшінкөбінесе шестернялы насос қойылады.Себібі
2.10.-сурет. Майлау жүйесі.
1,6,10-сүзгілер: 2-термометр; 3-радиатор; 4,8,9-клапандар; 5-кран; 7-насос;
11-манометр; 12-магистралды канал; 13-иінді білік; 14-таратқыш білік;
15-күйенте ось; 16-деңгей өлшегіш; 17-картер тығыны.
Майда сүзгі есебінде көбінесе реактивті центрифуга пайдаланылады.
Май суытатын радиаторлар әртүрлі двигательдерде әрқалай жүйеге жалғасады.
Жүйедегі май қысымы мен темперетурасын көрсететін құралдар(11,
Суыту жүйесі. Двигатель жұмыс істеген кезде цлиндр ішінде
Суыту жүйесінің негізхгі қызметі, ол двигательдің қызған бөлшектеріндегі
Ауамен салқындатылатын двигательдерде (2.11 – сурет) бөлшектердің
Желдеткіш роторының айналу жиілігін өзгерту арқылы жылу
Двигатель қызбағанда және цилиндрлер қалпақшасының температурасы жеткіліксіз
Ауамен суытылатын двигательдерде двигательдің қызатын негізгі бөлшегі
Автомобильдердің двигательдерінде көпшілік жағдайда сұйықпен салқындататын
2.12.-сурет. Сұықпен суыту жүйесінің схемасы.
1-тогу краны; 2-радиатор; 3-қосалқы қабырғалар; 4-бу түтігі;
13-термометр; 14-су насосы.
Двигательдердің суыту жүйесі мынандай негзгі құрылғылардан тұрады: радиатор
2.3. Карбюраторлы двигательдердіің қоректендіру жүйесі
Карбюраторлы двигательдердіің қоректендіру жүйесі жану қоспасын дайындау
Қоршаған ортаны қорғау мақсатында двигательден шыққан газдағы
Карбюраторлы двигательдердің қоректендіру жүйесін шартты түрде
Двигательде жанатын жанар май қоры арнаулы ыдысқа
Карбюраторлы двигательдерде жанар май үшін көбінесе мұңайдан
Кезде насостың тұтқасын әрі – бері қозғайды да
Насоспен (2.15 – сурет) сорылған бензин енді карбюраторға
Бензин насосының құрылысы 2.15 – суретте көрсетілген
Ауа мен жанар майды араластыру процесін “карбюрациялық”
Сонымен, двигательдің жұмыс істеу кезінде карбюратор осы
Осындай двигательдің жұмыс жасау жағдайына байланысты қажетті
Бензин мен ауа қоспасы қопарылыс тәрізді
Жанармайдағы октан саны деп детонациялық беріктілігі
ГОСТ – қа сәйкес автомобиль бензинінің маркасы
3. АВТОМОБИЛЬ ТРАНСМИССИЯСЫ
Автомобиль трансмиссиясының негізгі қызметі двигательдің иінді
Автомобильдің жетекші дөңгелегі біреу ғана болмайды, кем дегенде
Сонымен автомобиль трансмиссиясы иінді біліктен алынған айналдыру
Жалпы қозғалатын машиналардың трансмиссияларын үш түрге бөледі.
Электромеханикалық трансмиссияда жетекші дөңгелекке двигатель қуаты электр
Гидромеханикалық трансмиссияның негізін гидротроансформатор құрайды. Ол
Сонымен, қазіргі автомобильдерде көп қолданылатын трансмиссияда механикалық
Механикалық трансмиссияның жалпы құрылысы.Механикалық трансмиссияның құрылысы автомобильдің дөһңгелек
Бұл көрсетілгшен трансмиссия дөңгелек схемасы 4х2, двигателі алдында,
Ілінісу муфтасы (2) моментті өзгертпей беріліс қорабына
Беріліс қорабы (3) автомобильдің жүріс жағдайына байланысты айналдыру
Карданды берілістер (4) бір – бірінен алшақ
Басты беріліс (6) көбінесе автомобильдің жетекші белдемесінде
Дифференциал (7) жетекші дөңгелектерге (8) айналдыру моментін
Осы жоғарыда көрсетілген негізгі тораптармен қоса, автомобильдердің
Шасси белдемелері. Шасси белдемелері негізгі қызметі дөңгелек
Құрылысы жөнінде жетекші белдемені үш түрге бөлуге
Екіге бөлінетін жетекші белдеменің ортасында трансмиссия механизмдері
Екіге бөлінбейтін, штампталып жасалған белдемелер (3.11 б –
Екіге бөлінбейтін, құйылып жасалған белдемелерді (3.11 в
Басқару белдемелері көбінесе автомобильдің алдыңғы осьтерінде қолданылады.
Басқару белдемелері, құрылыстары әртүрлі болғандығына қарамастан, белгілі
4. АВТОМОБИЛЬДІҢ ЖҮРІС БӨЛІГІ
Жүріс дөңгелектері.Жүріс дөңгелектері автомобильді жол бетімен байланыстыратын торап
Автомобильдердің жүріс дөңгелектері үшін пневматикалық дөңгелектер
Ілініс ақауы
Кардандық беріліс пен жүргізгіш белдеме
Механикалық трансмиссияның жалпы құрылысы
Автокөлік трансмиссиясы. Ақаулары және оларды жөндеу
Автомобиль парктерінің құрылысы мен ұйымдастырылуы. Жанар май құю пункті мен жанар жағар май қоймасы
Автомобиль құрылысын оқытудың ғылыми теориялық негіздері
Автомобильдердің жалпы құрылысы. Автомобиль трансмиссиясы
Тракторлар мен автомомильдер 2
Беріліс қорабына техникалық қызмет және ағымды жөндеу
АВТОМОБИЛЬДІҢ ЖҮРІС БӨЛІГІ