Шетел инвестициялары

 Қазақстан Республикасының инновациялық инвестициялық қызмет тиімділігі
Кіріспе
Негізгі бөлім
Инновациялық инвестициялық қызметті талдаудың ғылыми негізі
Инновациялық қызмет мазмұнының экономикалық сипаты
Қазақстан Республикасына шетел инвестицияларын
тартудың мәні
Қазақстан Республикасына шетел инвестицияларын тартуды құқықтық реттеу мәселелері
Инновациялық салада нарықтық қатынастардың пайда болуы мен дамуы
Нарықтық қатынастағы инновациялық қызметтің қалыптасуы
Инновациялық қызметті қолдауда мемлекеттің ғылым саясаты
2.3 Республикадағы ғылыми-техникалық мүмкіндіктердің дамуы
Қазақстандағы инновациялық ызметті қаржыландыру механизмі мен жақсарту мәселелері
Инновациялық қызметті қаржыландыруды қамтамасыз етудің әдістемелік негізі
Отандық кәсіпорындардың инновациялық қызметіне қарыз қаражатын тарту
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Кiрiспе
Ѕазiргi кезде Ѕазајстан РеспубликасыныЎ ґлттыј экономикасы тиiмдiлiгiн арттырудыЎ негiзiн
ЭкономиканыЎ жаЎа, сапалы жаЈдайЈа к†шуi барысында инновациялыј мҐмкiндiктерi маЎызды
Инновациялыј јызметтi жҐзеге асыру процесiнде пайда болатын экономикалыј јатынастар
БiздiЎ елiмiз Ґшiн экономикада инновациялыј процестi мҐмкiндiк јолдау
Инновациялыј јызмет м„селелерiн теориялыј зерттеуге Ґлкен назар аудару, Ѕазајстан
ЖоЈарыда айтылЈанныЎ б„рi ЅР инновациялыј-инвестициялыј м„селенiЎ теориялыј ж„не практикалыј
Осындай м„селелердi шешу менiЎ магистрлыј Јылыми-зерттеу жґмысымда келтiрiлген.
Инвестициялыј-инновациялыј јызметтi талдаудыЎ
Јылыми негiзi.
Инвестициялыј-инновациялыј јызмет мазмґныныЎ экономикалыј сипаты
Инновация тҐсiнiгi Јылыим зерттеу жґмыстарында 20 Јасырда пайда болЈан.
ЗаттардыЎ жаЎа жаЈдайЈа немесе жаЎа сапаЈа ауыстырылуы жаЎалыјтарды енгiзу
Инновациялыј јызмет экономикады екi тҐрлi гипотезамен тҐсiндiрiледi. Бiрiншiсi бойынша
ЖаЎа Јылыми жаЎалајтар јоршаЈан ортаны тану процесiнд жҐзеге асады.
ЖаЎалыјты ашу осындай м„селелердi шешу кезiнде пайда болЈан т„жiрибелердi
Н„тижелер мен шыЈындарды салыстыру – инновациялыј јызметтi жҐзеге асыруды
Бiрiншi жаЈдай – сґраныс пен ґсыныс теЎ к†лемдi пайданыЎ
Екiншi жаЈдай- сґраныстыЎ ґсынысја јараЈанда к†п болуы. Ол †ндiрiске
¦шiншi жаЈдай – сґраныстыЎ ґсыныстан т†мен – баЈалар мен
ЖаЎалыјты енгiзу алдында к„сiпкер оЈан деген сґранысја назар аударады.
µлттыј экономиканыЎ дамуына Јылым жаЈынан ґсыныс емес, жаЎалыјја деген
Жапон эконоимстi Т. Коно инновацияныЎ негiзгi болатын т†рт
Нарыјтыј сґраныс гипотезасы жаЎалыј ашу белсендiлiгiнiЎ †згерiсiн,инновациялыј еЎбек н„тижесiнiЎ
Инновациялыј јызметке „сер ететiн барлыј факторлар бiрлiкте јызмет етедi
Инновациялыј јызмет мајсаты, „дiсi, формасы мен жезеге асыру мерзiмi,
Инновациялар экономикалыј агенттердiЎ †ндiрiсiн ж„не коммерциялыј м„селелерiн шешу
Негiзгi жаЎалыј енгiзу тҐрi – жаЎа салалар мен нарыјтардыЎ
бiрiншiден, жаЎа Јылыми принциптердi кҐштер арјылы жҐргiзiлдi;
екiншiден, негiзгi Јылыми принциптердi сајтай отырып, жаЎа техника мен
Ґшiншiден, техникалыј жеке параметрлерiн сандыј жаЈынан жајсартумен байланысты.
Экономикалыј јызмет Ґшiн келесi инновация тҐрлерi к†п јолданылады:
радиналды (базалыј), яЈни жаЎа технологиялар, †нiм тҐрлерi, басјару „дiстерi;
аралас „ртҐрлi †ндiрiс факторларын јолдануЈа баЈытталЈан;
модифицинациялы, †нiмнiЎ базалыј јґрылымын, принциптерiн ж„не шаруашылыј јызмет тҐрiн
Инновациялыј јызмет јорытындысыныЎ јаншалыјты тиiмдi болЈанын енгiзген жаЎалыјја кеткен
Радиналды жаЎалыјтар сґраныстыЎ т†мендеуi, нруашылыј јызмет к†рсеткiштiЎ нашар кезiнде
Инновациялыј белсендiлiктiЎ жоЈары шегi тојырау кезеЎiне келедi. Себебi сол
Инновациялыј јызмет барысында экономикалыј субъектiнiЎ таЎдаЈан мајсттар жиынтыЈы мен
Аралас экономикалыј субъекттер – мемлекеттiЎ инновациялыј саясаты инновациялыј процеске
Инновациялыј јызмет барысында тауар-ајша јатынастары жаЎалыјты †ткiзу „дiсiнде к†рiнiс
Инновациялыј поцесте жаЎалыј енгiзушi ж„не жаЎалыјты тґтынушы арсында экономикалыј
Инновациялыј јызметке Јылыми-техникалыј, басјару, маркетингтiк, шыЈармашылыј јызметтер жатады.
Енгiзген жаЎалыј толыј к†лемде тґтынушыныЎ јажеттiлiгiн јанаЈаттандыратын жаЈдайда
ЖаЎалыј енгiзудi тарату жаЎалыј экономикалыј тґтынушы секторымен тiкелей байланыста
ЅоЈамдаЈы †ндiрiстiк саланыЎ тојырау жаЈдайда болуына байланысты шаруашылыј субъектiлер
ЖаЎалыјты игеру барысында †ндiрiске јатысушылардыЎ жеке т„жiрибесi жинајталады, олардыЎ
ЖаЎалыјтыЎ таралу жылдамдыЈына, енiзiлген жаЎалыјтыЎ тиiмдiлiгi мен дамуы
Инновациялыј салалыј јызмет ету шарты болып интеллектуалды меншiк пен
Инновациялыј јызметтi зерттеуге И.Шумпетер †з Ґлесiн к†п јосјан, ол
инновацияны, најты тґтынушыныЎ жаЈдайын коммерциялыј талдау;
перспективалы ойлар, јызмет ету к†здерiн iздеу;
жаЎалыјты енгiзу мен јалыптастыруды ґйымдастыру;
тарату;
јолдау.
Инновациялыј сала – бґл халыј шаруашылыЈы салалары мен јоЈамдыј
Инновациялыј саланыЎ јоЈамда атјаратын негiзгi јызметiне материалдыј †ндiрiс пен
Инновациялыј јызмет материалдыј емес формада болуы мҐмкiн. Ол Јылым
Инновациялыј сала халыј шаруашылыЈы ґлттыј кiрiстiЎ јґрылуы мен јайта
Инновациялыј салада таралып кеткен процестер бiр инновациялыј процеске айналады.
Жалпы инновациялыј саладаЈы экономикалыј јатынастар материалдыј †ндiрiс јатынастарынан шыЈады,
Инновациялыј салада јаржылыј јызметтiЎ ерекше формасы iске асады,
Инновациялыј саладаЈы экономикалыј механизм – бґл ґйымдастырушылыј форма мен
КеЎ к†лемде алЈанда инновациялыј јызмет – бґл јоЈам †мiрiне
Тар маЈынада инновациялыј јызмет жаЎа Јылыми-техникалыј бiлiмдi јолдану
Экономикалыј саладаЈы инновациялыј јызмет мазмґны ретiнде материалдыј †ндiрiстегi жаЎалыјтарды
Нарыјтыј экономика жаЈдайында инновациялыј јызметтi жҐзеге асыруда коммерциялыј мајсат
БiрiЎЈай Јылым – инновация - †ндiрiс процесiне ену мен
Инновация јорыта келе материалдыј †ндiрiстiЎ ґлттыј н„тижелерiн јайта
ЖаЎалыјты игеруге кеткен шыЈындар к†п уајыт аралыЈында Јана †теледi,
ЖаЎалыјты јодану процесi мемлекеттiк јолдануды јажет етедi. Себебi инновация
Инновациялыј процесте келесiдей јаржылыј аЈым јґрылады:
јаржылыј капитал ресурсына т†лем;
интеллектуалды †нiм инсiнiЎ кiрiсi;
келiсiм шарт негiзiнде таЈайындалЈан материалдыј шыЈындар мен јатысушыныЎ еЎбек
к„сiпкердiЎ јарамаЈында јалатын кiрiс.
АЈымдаЈы ж„не болашајтаЈы болатын јызыЈушылыјтар арасындаЈы
µлттыј экономика шегiнде Јылыми-техникалыј жаЎалыјты јалыптастыру мен таратуЈа
Негiзгi јажеттiлiктердi јанаЈаттандырмай „леуметтiк субъектiнiЎ болуы мҐмкiн емес,
ЕЎбек ету јызметi инновациялыј болып та б†лiнедi, ол жаЎа
Нарыјтыј экономика жаЈдайында инновациялыј јызмет субъектi ретiнде к„сiпкер к†рiнiс
ЅР-да нарыјтыј јатынас процеснiЎ дамуы барысында инновациялыј јызметке к„iспорынныЎ
Инновациялыј јызметтi жҐзеге асыруда маЎызды орынды, ашылЈан жаЎалыјтыЎ экономикаЈа
Отандыј Јылыми „дебиеттерде инновациялыј јызметтiЎ маЎызды сипатына – инновациялыј
Инновациялыј кезеЎ келесiдей тҐрге б†лiнедi: инновациялыј кезеЎ - †Ўдеу
Инновациялыј јызмет н„тижесi болып – интеллектуалды меншiк табылады. Ол
Ѕазајстан ајпараттыј сала жаЈынан †те баяу дамуда. CALS технологиясы
Ѕазајстанда Јылыми-техника ж„не технологиялыј мҐмкiндiктердi барынша толыј
1.2 Қазақстан Республикасына шетел инвестицияларын
тартудың мәні
Ғылыми әдебиеттерде шетел инвестициясының түсінігін анықтауға өте көп көңіл
Инвестиция түсінігінің әр түрлі анықтамаларын экономикалық және заң туралы
Біріншіден, «инвестиция» сөзі ағылшын тілінен (investments) аударғанда «капитал құю»
Екіншіден, «капитал құю» деген сөз терминологияда іс-әрекет және сол
Жүргізілген зерттеулердің нәтижесінде инвестиция немесе капитал салу түсінігін екінші
Экономикалық мағынада инвестициялар өндірістік қуаттар жасау үшін
М.И.Кулагин инвестицияны экономикалық тұрғыдан табыс алу мақсатында өнеркәсіпке, көлік,
Дж. Кейнстің көзқарасы бойынша инвестициялар деп осы мерзімдегі өндіріс
Капитал салуға берілетін жалпылама анықтама П.Массенің пікірінше келесідей: «Инвестициялау
А.Г.Багатыревтің ойынша, келтірілген инвестицияға деген анықтамаларға жалпылама белгілер тән.
Берілген анықтамалар шетел инвестицияларына сырттан келетін барлық қаржылардың жатпайтынын
ҚР валюта заңын талдау барысында «инвестиция» түсінігін анықтауда дифференциялау
Келісім бойынша капитал алу дегеніміз кез-келген мемлекеттің территориясындағы капитал
Жоғарыда көрсетілгендей «Шетел инвестициясы» түсінігі «Шетел инвестициясы туралы» Қазақстан
Г.Шварценберген инвестиция тікелей және портфельді инвестицияларды, орташа айлық (2-5
А.Г.Богатырев, Г.Шварценбергердің инвестицияны құқықтық анықтамасын қолдады. Онда шетел инвестициясы
«Шетел инвестициясы туралы» ҚР Заңының 1-бабына сәйкес шетел инвесторлы
Енді анықталмаған сұрақ мынау болып табылады: шетел инвестициясына ұлттық
Мүлікті шетел жекеменшігі деп айту оны оған шетел инвестициясы
Осыған байланысты шетел инвестициясының анықтамасы қосымша белгілерді қажет етеді.
Н.Н.Вознесенскийдің пікірінше, «Егер мемлекетке қаржылар көмек ретінде берілсе, онда
Бұл белгі «шетел инвестициясы туралы» Заңда инвестиция-міндетті деп анықтайды.
Экономикалық белсенділік шетел инвесторларының өндірістік іс-әрекеттері үлкен мағынаға ие.
1993 ж 14 сәуір «Валюталық реттеу туралы» Заңды тікелей
Егер осы айтылғандардың негізіне қарайтын болсақ, тікелей инвестициялар портфельді
Инвестиция әрбір жүйеде, әрбір деңгейде, экономикада өте үлкен роль
Нарықтық экономика - көптеген жақсы қасиеттеріне қарамастан өндірсті
Әрбір ел экономикасының дамуы үшін қажетті шарт – жоғары
Инвестициялар – мүліктік қазыналардың және оларға құқықтардың,
сондай – ақ пайда мақсатында инвесторлар кәсіпкерлік қызмет обьектілеріне
1994 жылдың 27 желтоқсанында №266 заңындағы өзгерістер мен толықтыруларда
жылжымайтын және жылжымалы мүлік, импортқа шығарылатын, қайта өндірілмейтін тауардан
акция және басқа да коммерциялық ұйымдарға қатысудың формалары;
облигация және басқа да бағалы қағаздар;
ақшалай сомаға қойылған талаптар, тауарлар, инвестицияға байланысты келісім- шарттар
интеллектуальды қызмет құқығы, авторлық құқық, потенттер, товарлық белгілер, өндіріс
мемелекеттік мүшелердің лицензия беру негізінде кез-келген қызмет көрсету құқығы;
Инвестициялау – қызметі шетелдік инвесторлардың бір кәсіпорын обьектісіне қандайда
Инвестицияларға байланысты Қазақста Республикасының заңдарында тиім салынбаған. Инвестицияның қайнар
пайда нормасының күтіміне немесе капиталды қаржы бөлудің тиімділігіне байланысты.
Капиталды қаржы бөлігі алтернативті мүмкіндігіне байланысты. Инвестор өзінің ақшасын
Қазақстан экономикасының өзекті проблемаларының бірі ең алдымен материалды
Кәсіпорынның өз акцияларын сатудан түскен қаражаттары: акционерлік компаниялардың өнеркәсіптік
Федералды, аймақты, жергілікті, бюджетті ассигнациялау қайтарымсыз негізінде іскерлікті қолдау.
Шетел инвестициялары;
Экономистер үшін инвестиция - әрқашан күрделі қаржының нақтылы
Табыстар. Инвестиция өндіріс көлемінің жалпы дәрежесіне не болмаса жалпы
Шығындар. Кәсіпкерлер мен үй сатып алушылар, әдетте инвестиция үшін
а) жаңа инвестиция арқылы өндірген өнімдерге сұраныс болуы керек;
б) инвестицияға әсер ететін пайыз мөлшерімен салық және экономистер
Еркін бәсеке экономикасында инвестицияның қажетті саны болуына кепілдік берілмейді,
Ағымдағы қызметтің іске асырылуы;
Инвестиция қызметтің іске асырылуы;
Ағымдағы қызмет:
- айнымалы қаржылардың толықтырылуы. Шикізат, материал және тауар сатып
- қызмет және сату ұйымдарына шығындар;
- операциялық қызметке сабаққа да шығындардың түрлері.
Инвестициялық қызмет
- құрал–жабдықтары, технологияны сатып алуға ұзақ мерзімді қаржы бөлу;
- материалды емес активтерге және тағы басқаларына
Инвесторлық қызметке инфляция маңызды әсер етеді, өз кезегінде
Экономикалық категория сияқты инвестиция бір қатар функциялардан тұрады. Макро
- Өндірістегі керекті шикізат базасын жасау .
-Азаматтық құрылыста, денсулықсақтау, мәдениет, жоғары және орта мектеп, сонымен
- Жұмыссыздық проблемалардың шешімі.
- Табиғи ортаны қорғау.
- Әскери - өндірістік комплекстік конверсиясы
- Мемлекеттің қорғаныс әрекеті мен т.б. көптеген проблемалар шешімі.
Қазақстан Республикасының экономикасы көп уақыт бойы экономикалық дағдарыста болуына
Талдауда инвестицияны жүзеге асырушы инвесторлар, ал инвесторларды жүзеге асырушы
Инвестиция макродеңгейлік өте үлкен роль атқарады. Бұл деңгейде келесі
• Өндірістік дамуы мен ұлғайуы.
• Негізгі қордың маральді және физикалық тозып кетуіне
• Өндірістің техникалық деңгейін көтеру.
• Нақты бір кәсіпорынның өнімін сапасын арттыру
• Табиғатты қорғау шараларын жүргізу.
• Бағалы қағаздарды басқа да кәсіпорындар активтеріне салу.
Қорыта айтқанда кәсіпорынның болашақтағы функциясы әдетегідей қаржылық жағдайы тұрақты
Осыған байланысты экономикалық категорияда инвестиция маңызды орын алады. Сонымен
Республикамыздағы инвестицияның қызмет жағдайы келесі көршеткіштерді динамикалық мінездейді:
Инвестицияның жалпы көлемі;
Ішкі жалпы өнімдегі инвестиция үлгісі;
Нақты инвестицияның жалпы мөлшері;
Негізгі капиталға бағытталған нақты инвестиция үлгісі;
Негізгі макроэкономика көршеткіштерінің жылдамдығы инвестиция қызметінің жағдайымен байланысты мінезделеді:
Ұлттық кіріс;
ЖІӨ және ЖҰӨ ;
Өндірістік кәсіпорынның көлемі;
Өнеркәсіп өнімінің маңызды жеке түрін шығаруы;
Ауылшаруашылық өндірісінің көлемі;
Қоғамдық еңбек өнімділігін арттыру;
Және басқа
Бұл көршеткіштердің обьектілігі инвестиция қызметінмен бағаланады, өйткені олардың өсуі
Инвестиция көзі ретінде қаржы сақтау қорларында жатқызуға болады. Бірақ
Сонымен «Инвестициялар» түсінігі көп түрлі құбылыс оның бірнеше мағыналы
- ең алдымен, инвестициялар жөнінде сөз еткенде құрал жабдық,
- соңғы кездегі бағалы қағаздарды, акцияларды сатып алу
- мұндай анықтама шеттеуші сипатта болады, өйткені кең
Осы процестің әлеуметтік – экономикалық салдары бойынша оны экономиканың
Қорта айтқанда инвестиция дегеніміз – ақша қорын сатып алу
Бір сөзбен айтқанда, инвестиция дегеніміз - өз ақшаңды бір
Инвестиуциялар: венчурлік, тікелей, портфельдік, аннуиетет болып бөлінеді. Венчурлік инвестиция
Тікелей инвестициялар – шаруашылық субьектіні басқаруға қатысуға құқық алу
Портфельдік инвестиция - пайда алу мақсатымен акцияға, облигацияға
Аннуитет - кредитордан алынған қарызды,
Пайданы алу ауқымы мен оның тиімділігі бойынша тікелей инвестициялар
Инвестициялардың экономикадағы ролі мен орны бойынша тікелей инвестициялар ішкі
Қазақстан Республикасының өкметі тікелей инвестицияны қолдауы жөнінде мемлекеттің заңы
Тікелей инвестицияны мемлекеттік қолдау :
Заң шығару орындарының инвестиция әрекетіне кепілдік беру.
Жеңілдік және преференция жүйесін құру.
Қазақстан Республикасы үкіметі мен халықаралық ұйымдар арасындағы келісім-шарттардың Қазақстан
актілеріне сәйкес келуі. Бүгінгі таңдағы макроэкономикалық масштабының қолайлы болуы
Қазақстан Республикасының мақсатына қол жеткізу процесстері кезінде шешуге тиіс
жаңа технологияларды енгізу, алдыңғы қатарлы технлогия және ноу-хоу;
ішкі рынокта жоғарғы сапалы тауарлар мен қызмет көрсетуді қамтамассыз
отандық тауар өндірушілерді тұрақтандыру мен мемлекеттік қолдау;
импортты алмастыратын және экспортооринтировалық өндірістерді дамыту;
Қазақстан Республикасы шикізат көзін комплексті және ұтымды пайдалану;
Менеджмент және маркетинг тәсілдерінің осы заманға сай боуы;
Жаңа жұмыс орындарын жасау;
Жергілікті кадрлар үздіксіз оқыту мен олардың квалификациясын көтеру жүйесін
өндірісті күшейтуді қамтамассыз ету;
қоршаға табиғи ортаны жақсарту.
Инвестициялық қызметті мемелекеттік реттеу, өндірістік позицияның
капиталды салым формасы ретінде Қазақстан Республикасы мемлекет мүшелері
жүргізеді, бұл нақты – қандай да бір ғимаратқа кеткен
Статистикалық есепте және экономикалық анализ нақты инвестицияны тағыда
- Негізгі капиталдағы инвестиция.
- Капиталды жөндеуге жұмсалған шығын.
- Жер участкілерімен табиғи обьектілерді пайдаланудағы инвестиция.
- Материалдық емес активтердегі инвестиция (потенттер, лицензиялар, ғылыми-ізденістермен тәжірибелер).
- Инвестиция және материалды айналымдағы құралдың артығымен толықтырылуы.
Қазақстан Республикасы заңдарында көрсетілген тікелей инвестициялар қатар қатарына Қазақстан
Акцияны инвестор сатып алу арқылы белгілі бір компанияның қажетіліктерін
Кәсіпорын деңгейінде келесідей инвестицияларды класификациялау өте қажет (2 сурет).
Инвестицияның класификация түрлері
Инвестиция құрылымы оның түрі бойынша құрылымы, пайдалану бағыты және
Бірінші жағдайда өнеркәсіпке инвестор инвестиция салушы ретінде өнеркәсіптік өндірістік
Инвесторларды кәсіпорындарда тиімді пайдалану, олардың қаржылық жағдайы кәсіпорындағы инвестиция
Мемелекеттік инвестиция үлесі төмендеп, ал кәсіпорынның үлесі ұлғайған
Жоғарыда айтылғандарды жинақтай отырып, қорытынды жасауға болады - әр
Ал енді инвестиция типтеріне келетін болсақ, кез – келген
Физикалық активтегі инвестицияға - өндіріс орындары
Ақшалай активтегі инвестицияға – кез- келген физикалық және заңды
Материалдық емес инвестицияға - құнды материалдар мен құпия
Инвестиция класификациясы фирманың қай мақсаттардағы қандай маңызды мәселелерді шешуге
Сонымен қатар инвестициялар қаржылық емес активтерге салынуы мүмкін. Ол
Инвестицияны қаржылық емес активтерге салу көзі
1999 2000 2001 2002
Миллион теңге
Қаржылық емес активтерге инвестиция 512332 752645 1158148 1307299
Сонымен қатар:
Негізгі капиталға инвестиция 369084 595663 943398 1099986
Олардың ішінде:
Негізгі жөндеуге кеткен шығын 21893 43013 85657 146264
Материалдық айналым құралдарын толықтыруға инвестиция 140147 153526 207067 202912
Басқа да қаржылық емес активтерге инвестиция 3101 3456 7683
Жалпы көлемге пайыз түрінде
Қаржылық емес активтерге инвестиция 100 100 100 100
Сонымен қатар:
Негізгі капиталға инвестиция 72,0 79,1 81,4 84,2
Олардың ішінде:
Негізгі жөндеуге кеткен шығын 4,3 5,7 7,4 11,2
Материалдық айналым құралдарын толықтыруға инвестиция 27,4 20,4 17,9 15,5
Басқа да қаржылық емес активтерге инвестиция 0,6 0,5 0,7
Соңғы жылдары белгілі өндіріс орындарын шетелдік компаниялармен фирмалардың басқаруына
пайдалану арқылы фирманың шығындарын азайтып, өндіріске қолайлы жагдай жасау,
Кез-келген кәсіпорынның экономикалық потенциалының сақталуы мен дамуына кәсіпорын қызметі
Қазақстан мен ТМД елдерінде инвестиция тартып, қаржы жинактау жылдамдығы
Деректерге сүйенетін болсақ, қазіргі кезге дейін Қазақстанға келген инвестицияның
Нарықгық экономикада инвестицияның негізгі үш түрі кең қолданылады. Атап
Қазақстан экономиканың қаржылық тұрақтануы сатысына ену кезеңінде инвестицияны тартудың
- Үкіметтік несиелер мен
- Тікелей шетел инвесторлары донордың үзақ мерзімдік мүдделерінің
- Донордың өндірістік процесті басқаруға қатысу
тиіс;
- Елеулі көлемде қаржылық ресурстардың ағылып келуін қамтамасыз
етеді, ол сыртқы қарыздардың төлену проблемасына әсер етпейді;
- Тікелей шетел
белсенділікті қамтамасыз ете
Мұның барлығы Үкіметтің орта мерзімдік инвестициялық бағдарламасын қабылдау жөне
Инвестицияны тартуда Қазақстанды дамытушы елдер тәжірибесімен салыстыра отырып, Аргентина
- реформалаудың бірінші кезеңі- инвестициялық
қалыптасуына және капиталдың үкімет кепілдемесі арқылы тартылатындығына
жағдай жасады.
- екінші кезең-
- үшінші
Тиімді инвестициялық саясаттың
Жүйелей айтсақ, пайда табу
Бүгінгі танда Қазақстан шетелдік тікелей инвестиция тарту көлемі жағынан
Тағы бір қынжынарлық жәйт, Қазақстанға негізінен алып-сатарлық мақсатты ғана
Шикізатқа деген әлемдік сұраныстың күрт азаюы тек өндіріс қарқынының
Казақстан көз жетер жақын болашақта "Казақстандық кереметтің" болуын тікелей
Сонымен, шетел инвестициясын тарту мен пайдалануға байланысты атқарылған істерді
- шетел инвестициясының экономиканың нақты секторларына аз
- инвестициялық ресурстың жарым жан құрылымы;
- сырттан алынған несиелердің өндірістік
тапшылығын қаржыландыруға көбірек жұмсалуы;
- тікелей шетелдік инвестициясының экономиканың нақты секторларынан
гөрі, қызмет көрсету, сауда-саттық саласында пайдалануы;
- шетел инвестициясын
- сырттан тартылған қаржының қайтадан сыртқа кетуі т.б.
Жоғарыда тізіліп кеткен мүндай кемшіліктер инвестициялық саясаттың қайта қарап,
Инвестициялық процесті басқаратын мемлекеттік органдардың міндеттері мыналарды көздейді:
- ел экономикасын дамыту басымдылықтарын анықтау;
мемлекеттік
басымдықтар жобаларын жасау;
- мемлекеттік орталықтандырылған
- инвестициялық қолайлы жағдай жасау, осы негізде үлттық экономикаға
тартылатын капитал ағымын
жіберілуін канағаттандыру.
Инвестициялық қызметке қолайлы орта қалыптастыру факторларына ең алдымен экономикалық
Осы міндеттерге байланысты мемлекеттік инвестициялық саясаттың негізгі принциптері анықталады.
инвестицияны қаржыландыру көздері көпжақты болу;
- инвестиция ең жоғарғы деңгейде қайтарылымды болу;
- инвестициялық салаларыды орталықтандырмау;
- инвестициялық белсенділікте экономикалық және ұйымдастырушылық
әдіс, тетіктерді пайдалану;
Инвестицияны тартуды жүзеге асырудағы басымдықтарды тандау мынадай қажеттіліктерден бастау
- экономиканың басқа секторларын
қаржы түсуін қанағаттандыратын экспорттық потенциалды дамыту;
- ел мүддесі жүйесін қүрайтын салаларға мемлекеттен демеу
- ішкі және сыртқы нарықтарға жоғары сүранысқа жетерліктей
қабілетті әнім өндіретін өндірістерге инвестиция жасау;
- жоғары деңгейде дайын
инвестиция жасау;
- салалар мен
езгерістер жасау тұрғысынан бағалау;
- жалпы экономиканы
нысаналаған нүктелік инвестиция жасағанда шетелдік капитал тиімдірек
болады;
Сөйтіп, инвестицияны тартудағы саясатты жүзеге асырудың экономикалық механизмдерінің негізгі
Сөз соңында шетел инвестициясын тиімді пайдаланудың мынадай шараларының
- сырттан алынған
қолдануды тоқтату, оны әлемнің озық технологиясын алуға, яғни инновация
- мұнай-газ саласының
мұнайын кешенді және терең өндеу негізінде жан-жақты пайдалану бағытына
көшу;
- шетел инвестициясын
жұмылдыруды ынталандыру;
- шетелдік компаниялардың
мемлекеттік бақылауды күшейту;
- шетел капиталына берілген жеңілдіктерді шектеу және бірте-бірте
жою. Шетеддік және
Сайып келгенде айтарым, тәуелсіздікке ие болған осы он екі
Инвестиция - экономика емшісі. Бүлай дейтін себебім, үзақ мерзімдік
Қорыта айтқанда, сырттан қарыз алу, инвестицияны тарта білу еліміздегі
Осы қиын кезеңде алдарына қойылған міндетті, рның ішінде өндірісті
Жаңа ғасырды салиқалы ой, сындарлы іспен бастау керек. Осыған
экономикалық реформаларды алға апару үшін, елдің жағдайын түзеу үшін
жылдық нарықтық жоспарға көшу керек (бағдарлама жасау керек) деп
1.3 Қазақстан Республикасына шетел инвестицияларын тартуды құқықтық реттеу мәселелері
Қазақстандағы шетел инвесторларының кәсіпкерлік іс-әрекеттерін республикалық сыртқы экономикалық іс-әрекеттің
Қазақстан Республикасының азаматтары; Қазақстан Республикасының заңды тұлғалары; ҚР өкіметі;
Қазақстан Республикасының заңды тұлғаларының ерекше атап өтетін жағдайы шетелдіктердің
Шетел заңды тұлғалар-бұл да заңды тұлға. Бірақ ол Қазақстаннан
Шетел инвесторларының барлығы сыртқы экономикалық іс-әрекеттердің субъектілері болмағанына қарамастан,
Шетел инвесторға мемлекеттік заңды тұлғалар, шетел азаматтары азаматтығы жоқ
«Валюталық реттеу туралы» Заңның 1 бабына сәкес резиденттерге жататындар:
Резидент еместерге жататындар: Қазақстан Республикасы территориясында және одан тыс
Егер осы сыртқы экономикалық іс-әрекеттердің субъектісінің заңды тұлғаларға қолданылатын
Шетелдіктердің қатысуымен құрылған кәсіпорын түріндегі заңды тұлға;
Қазақстанда заңды тұлғаның фирмалық немес өкілеттігінің құрылуы;
Сыртқы экономикалық инвестициялық келісім-шарттардың жасалуы.
Қазақстан Республикасының территориясындағы іс-әрекеттердің негізгі көздері реттеуші процесстің құрылуының
Қазақстандағы сыртқы экономикалық іс-әрекеттерінің субъектісінің бірі болып шетелдіктермен бірге
«Шетел инвестициясы туралы» Заңына сәйкес шетел инвесторларына ұлттық режим
Шетел инвесторларының кәсіпкерлік іс-әрекеттерінің ең тиімдісі ұйымдық-құқықтық форма.
Кез-келген кәсіпорындардың жарғылық капиталы оның мүшелерінің салымдарынан құрылады. Салымдар
1994 жылы 27 желтоқсандағы шетел инвес. туралы Заңның енгізілуімен
Жарғылық капиталға деген салымды бағалау тәуелсіз аудиторлық тексерудің міндеті.
Шетел инвестициясын реттеудің негізгі құқықтық қайнар көзі-қабылдайтын мемлекеттердің ұлттық
1. «Шетел инвестициясы» түсінігіне құқық категория ретінде өз құрамына
2. Табыс алу шетел мүлкіне ажырататын шетел инвестицияларын міндетті
3. Шетлдік қарым-қатынастар әр түрлі құқықтық системалармен реттеледі: экспорттаушы
Қазақстан Республикасына шетел инвестицияларын тарту Қазақстанның тоқырау жағдайынан шығуы
Егер құқықтық негіз құрылмаса, мұның бәрі жұмыс істей алмайды.
Нарықтық экономиканы рет-тін, заңдылықтың дамуы мен негізі болған, кодталған
Азаматтық кодекстің айналысында ҚР Президентінің жарлықтары, заңдары жинақталған. Олар
Экономикалық заңдылықтардың ішінде маңызды орынды ҚР Президентінің заң күшіне
Қазақстанда сыртқы экономикалық іс-әрекеттерді реттейтін бірқатар нормативтік актілердің блогы
Осылайша, Қазақстанда әр түрлі және бір-бірімен тығыз байланысты заңдылықтар
Бұлардың ішінен шетел инвестициясын реттейтін заңдылықтарды бөліп қарастыру керек.
Тікелей инвестициялар туралы Заңда арнайы органның құрылуы қарастырылған-Мемлекеттік инвестициялар
Тікелей инвестицияларды мемлекеттік қолдаудың төмендегілермен анықталады:
Жеңілдіктер мен преференциялар системасын құру;
Инвесторларды алдында ҚР-ң жалғыз мемлекеттік органдардың болуы ;
Инвестор жеңілдіктер мен преференцияны алу үшін Комитетпен келісім-шартқа отыруы
Инвестициялық жбаның тиімді дамуы үшін келесідей жеңілдіктер мен преференциялары
Мемлекеттік заттай гранттар (мүлік немесе инвестицияға ақшалай емес формада)
2. Табыс салығының ставкасын, жер салығын және мүлікке деген
Инвестициялық проектті жүзеге асыруға арналған материалдар мен шикізаттар және
Сонымен қатар, тікелей инвестициялар туралы Заңмен қоса ҚР Президентінің
Тікелей инвестициялар туралы Заң Қазақстандағы маңызды экономикалық секторлары инвесторларды
5 сәуір 1997 жылғы ҚР Президенттің Жарлығы бойынша тікелей
Тікелей инвестициялар туралы заңдағы үлкен оңтайлы потенциал жүзеге аспай
1. Заң бірқатар жерлерде инвесторлардың емес, инвестициялар бойынша Комитеттің
Жеңілдіктер, преференциялар және гранттар, кепілдік пен қорғау барлық инвесторға
Ал келісім-шарттың нәтижесі толығымен Комитетке байланысты. Ол инвесторларды, олардың
Мұндай жағдайда потенциялдық инвесторлар үшін инвестицияны қолдау саясаты қосымша
2. Заң дұрыс емес әдістер негізінде құрылған-жеңілдіктерді тек таңдаулы
Сондықтан, егер экономиканың қандай да бір басты секторын бөліп
3. Инвестицияға қатысты нақты сұрақтардың барлығын Комитет шешетін болғандықтан
Инвестицияға байланысты Комитеттің барлық қызметтері Комитет туралы «Жарғыда» анықталған.
4. Салықтық жеңілдіктерге ерекше тоқталып өтуге болады. Салықтың заңдылықтардың
Бұл Азаматтық кодексі 7 пункті 3-бабында нақты көрсетілген: Шетелдік
Бірақ Қазақстанда шетел инвес-ясы туралы 2-ші Заң қабылданды. Алғашында
Дамушы мемлекет үшін шетел инвестициялары туралы арнайы заңның қажеті
Бірақ Қазақстан өтпелі экономикалық мемлекеттер сияқты. Бұл заңды қабылдап,
Сондықтан да олар өздеріне ерекше кепілдіктер талап етеді.
Ал Қазақстан мемлекеті инвесторларды қызықтыру үшін осындай ерекше кепілдіктер
Нәтижесінде шетел инвестициялар туралы заң уақытша құбылыс деп айтуға
Экономикалық жағдайлардың өзгеруімен және жалпы ұлттық заңның жетілуі шетел
Шетел инвес-р туралы заңның жалпы идеологиясының дамуы мынадай заңынан
Жоғарыда айтылғандардан келесі қорытынды шығаруға болады:
шетелдік несиелер заң бойынша шетелдік инвестиция ретінде қарастырылады;
шетел инвестициялары туралы Заңның іс-әрекеті сыртқы Займдарға қатысы жоқ.
шетел инвестициялары туралы Заңмен, сонымен қатар, басқа елдердегі ұлттық
Тікелей инвестициялар туралы Заңның қабылдануы шетел инвес-ры туралы Заңға
Тікелей инвестиция туралы Заңның 4-бабында бұл жағдай көрсетілген. Бірақ
Тікелей инвес. туралы Заңның қабылдануы мен екі заң арасындағы
Екі заңның қызмет жүргізуіне қауіп төндірген тікелей инвестициялар туралы
1. Тікелей Инвестиция түсінігі және заңды қолдану саласы тікелей
ҚР жеке кепілдігі бар инвестициялар.
ҚР-на берілген гранттар немесе техникалық көмектер шекарасына кіретін инвестициялар
Анықтамаға заңды тұрғыдан мағынасы жоқ. Өйткені техникалық жәрдем немесе
Көп жағдайда инвес-ды тікелей және портфельді деп бөледі. Басқа
Бұнымен заңның қолдану саласы да байланысты. Заңның және шетелдік
Тікелей инвестициялдар туралы заңдағы ең негізгісі экон-ң басты секторының
Инвестиция жайында ҚР- ң мемлекеттік Комитетінің іскерлік қабілеті Заңда
18-баптың 2 – пунктіндегі жағдай. Бұл өте қауіпті
Менің пікірімше, шетел инвесторлары туралы заңға келесідей қосымшалар енгізу
Қолданылатын құқық. Қолданылатын құқық қай мемлекетке қатысты шетел инвес-ры
Азаматтық заң негізінде екі жақтың да таңдай құқы бар.
Құқықтарды қолдану жайындағы мәселе табиғи ресурстарды пайдалану заңдылығында анығырақ
Мұнай туралы Жарлықтың 1-бабында және жер қойнауы туралы Жарлықтың
Кез-келген келісімде екі жақтың да құқығы таңдалуы мүмкін, еге
Бұл анықтама мұнай және жер қойнауы туралы жарлықтан артық-шылығы
Бұл жағдайда жалпы Азаматтық заңдылықтары және Азаматтық
1. Мұнай туралы Жарлықтар бекітілген қолданылатын құқық анықтамасы шет.
2. Тікелей инвес-тур. Заңда бекітілген қолданылатын құқық анықтамасын келесі
3. Шет. инвес. туралы Заңға қолданылатын құқық анықтамасын мүлдем
Шиеленістерді шешу туралы нормалар «Шетел инвес. туралы» Заңда бекітілген
Инвесторлар мен мемлекет және мем-ң органдар.
Инвестор мен заңды тұлғалар және келісім-шарт жасасқан азаматтар.
27 баптың негізіне инвестиция саласындағы халықаралық келісім-шарттар алынған. Мысалы:
Шетел инвес. туралы Заңның 27 бабының 1-3 бөлімдерінде мемлекеттік
27 баптың 1-пункті: Шетел инвестициялары мен олардың қызметтеріне байланысты
Берілген пункте екі жағдай қарастырылады:
1. Қолданылатын процедураның бағыты. Халықаралық тәжірибеде халықаралық эксперттерді тарту
2. Шиеленістің қай жерде және қандай ретпен болатыны алдын
Егер келіссөз болмаса және екі жақты шиеленісті 3 ай
Кез-келген жақ та шетел инвесторының жазбаша келісімі арқылы шиеленісті
Егер арбитраждық орган шетел инвесторын таңдайтын болса, ешқандай проблема
ҚР-ң мем-к органы Мұнай тұран Жарлығының 58-бабында шиеленістерді шешу
Осы жағдай жеңілдігі халықаралық энергетикалық хартия мен басқа да
17-баптың 3-пунктінде мемлекет сотқа жүгінгісі келіп, бірақ инвесторлар жазбаша
Осы пункттің ең негізгі кемшілігі мемлекеттің инвестордан жазбаша
Инвестор өзінің келісімін белгілі бір мерзімде беруі қажет, егер
Бірақ егер ҚР-ң азаматтары мен заңды тұлғаларымен келісім -
27-баптың 5-пунктінде бекітілгендей шешімді орындау, сот шешімдерін орындау
ҚР-да халықаралық арбитажды органдардың шешімі сот органдарының шешімімен бірдей
Қазіргі уақытта Қазақстанның ҚР-ң Президентінің Жарлығы бойынша 1995 ж
Конвенцияда шетел арбитражды шешімдерді күштеп орындату мәселесі қарастырылған.
Оған 1958 ж 10июньда Нью-Йоркта қол қойылды.
27 бап тек шетел инвесторларына ғана қолданылады. Іс жүзінде
2. Инновациялық салады нарықтық қатынастардың пайда болуы мен дамуы
2.1. Нарықтық қатынастағы инновациялық қызметті қалыптастыру
Инновациялық кәсіпорындар мен ұйымдар мемлекеттік, кәсіпкерлік салаларға жоғары білім
Нарықтық реформалардың маңызды мәселелеріне мемлекеттік емес ғылыми-техниклық және инновациялық
Өнеркәсібі дамыған Батыс елдерінде жобаларды басқару бойынша қызмет көрсететін
Қазақстан мынадай ұйымдарды құру «РЭНД корпорейшн», Бруклиндік институт, Бетелевский
Экономиканың әртүрлі секторларында ғылымиға жұмсалған шығындар тұрақталуда.
Мемлекет негізгі зерттеулерге-44% шығын, қосымша зерттеулерге 20% және 36%
Инновациялық қызмет субъектілері тауардың жеке өмірлік кезеңіне мамандандырылуы мүмкін
Стратегиялық маркетинг;
негізгі (фундаменталды) зерттеулер;
қосымша зерттеулер;
тәжірибелі-конструкторлық жұмыстар;
өндірісті технологиялық дайындау;
игеру өндіріс, тактикалық маркетинг;
инновациялық қызмет көрсету;
инновациялық тауарды жөндеу.
Осылайша инновациялық ұйымдарға маркетинг бойынша ғылыми зерттеу ұйымдар, жобалау-технологиялық
Маркетингтік ұйымдардың қызметі нарық сигментімен, бәсеке мүмкіндігінің нормативтерді құрастырумен,
Инновациялық кәсіпорындар Ғылыми зерттеу және жобалау институттарының нәтижелерін материалдау
Олар нарықтық жағдайларда аз өмірлік кезең жалғастыру үшін тауар
Қазақстан үшін жаңа ұйымдастырушылық форма болып ғылым мен жоғары
патентті, тар мамандандырылған қызметті игерген, өкімін аз тұтынушылар көлеміне
комутантты (байланыстыратын) тұтынушылардың жеке қажеттіліктерін қамтамасыз ететін, көлемі үлкен
тәжірибелі (бастаушы) жаңа немесе ескі нарық сигменттерін қайта қалыптастырумен,
Экономикасы дамыған ІҰӨ-де кіші кәсіпорындардың өнімі-50-60% құрайды. АҚШ-та кіші
Инновациялық кәсіпорындарды құруға себеп болатын негіз - жарғылық кіріс
Кіші инновациялық кәсіпорындар жоғары тәуекел жағдайында қызмет етуде. Инновациялық
Артқа тартушы факторлар кіші кәсіпорындарды негізінен Ғылыми зерттеу және
Тауардың үлкен өмірлік кезеңін қамту үшін кіші кәсіпорындар үлкен
Экономикасы дамыған елдерде кіші инновациялық кәсіпорындарды қолданудың келесі формасы
тікелей қаржыландыру, жаңа өнім және технологияны құруға кететін шығындардың
ссудаларды беру процентсіз болуы мүмкін (Швеция);
дотациялар барлық өнеркәсібі дамыған елдерде орын алады тәуекел мүмкіндігін
қайтарымсыз ссудалар инновацияны енгізу үшін 50% шығындарға жұмсалады (ФРГ);
жеке кәсіпорындарда мемлекеттік салымдардын төмендету (АҚШ, ФРГ, Австрия);
егер жаңалық қуатты үнемдеуге болатын болса, онда салымдардан босату
жеке жаңалық ашушылардың өтініші бойынша іс қағаз жүргізуді ақысыз
Өкінішке орай біздің елімізде ірі ғылыми зерттеу орталықтарында құрылған
Олар институттарда жасалған ғылыми жаңалықтарды өз қызығушылығына қолданушылар болып
Ғылыми техникалық жаңалықтар саласында мамандандырылған инновациялық ұйымдар жобаларды жасаумен,
Инфрақұрылым бұл экономиканың жеке саласы болып табылады. Инфрақұрылым саласының
көлік және байланыс;
информатика және телекамуникация және несие қаржылық сала;
қор нарығы;
делдалдар институты;
арнайы сипатта қызмет көрсететін компониялар мен фирмалар. Көлік байланыс
Қазіргі заманғы ақпараттық жүйені құру саласында кездесетін маңызды мәселелер:
ақпаратты жинақтап беру және қолдану құруды жүзеге асыратын органдар
Қазақстандықтардың ақпараттық мәдениетті игеру және компьютерлік сауаттылыққа үйренуі.
Ақпараттық инфрақұрылымның негізгі элементіне, кітапханалар, кітап саудасы, ғылыми баспалар
Өнеркәсіп саласындағы технологиялар жиыны - олар әдеттегі текнологиядан өзінің
Инновациялық саладағы банктердің негізгі қызметі ғылыми-техникалық жаңалықтарды құру мен
Проценттік мөлшер көлемін анықтауға әсер ететін факторларға жататындар:
- инновациялық жобаны өткізу кезінде алынатын
шығын көлемі;
инвестициялық немесе банк қорының қарыз саласының жалпы өтелетін шығын
инновациялық жобаны іске асыру мерзімі.
Нақты көрсеткіштердің жоспардан ауытқуы шаруашылықтың тәуекел көрсеткішін сипаттайды.
Тәуекел коэфиценті оңтайлы болуы үшін инновациялық жобаның нәтижесі оңтайлы
Қазақстанда инновациялық кәсіпкерліктің дамуына акциялардың еркін қозғалысын қамтамасыз ететін
Нарықтық экономикалы елдерде инновациялық кәсіпкерліктің көп тараған түрі болып
Венчурлы капитал жаңа инновациялық компаниялар құру негізінде ұзақ мерзімді
Венчурлы инвестициялар кәсіпкерлік жобаларды қаржыландырады. Венчурлы капитал ғылыми-техникалық жаңалықты
Тәуекел капиталы әдетте несие түрінде емес жарғылық капиталға салым
Тәуекел (венчурлы) қаржыландырудың ортасы болып АҚШ табылады. Ондағы алғашқы
үкімент қарамағында болған кіші іскерлік инвестициялық компаниялар;
тәуекел капиталының арнайы тәуекел бөлімшелері;
ірі корпарациялардың арнайы тәуекел бөлімшелері.
Тәуекел капиталының арнайы компаниялары инновациялық фирмаларды қолдау бойынша бірнеше
Барлық өнеркәсібі дамыған елдерде венчурлы қаржыландыру жүйесін қалыптастыруда негізгі
Венчурлы қор қызметінің негізгі мақсаты, Қазақстанда іске асатын комерциялық
Венчурлы қордың негізгі қызметі келесімен болуы мүмкін.
алдын-ала зерттеулерді қаржыландыру, жаңалық енгізудің болашақ нарығын бағалау, болашақ
инновациялық кәсіпорындарды құру, оның қызметін дамыту үшін қаржы болу;
инновациялық кәсіпорындардың акцияларының өтімділігін қамтамасыз ету.
Мұндай қызмет түрлерін жүзеге асыру үшін венчурлы қорлар құнды
Делдалдық қызмет көрсету нарығы (талдау, эксперттік, жарнама, ақпараттық, аудиторлық
Өтпелі кезең қиындықтары (елдегі бәсекелік, ортаның болмауы, өндіріс көлемінің
бастапқы және инвестициялық шығындардың қысқаруы;
ағымдағы өндіріс шығындарының қысқаруы;
көлік шығынының төмендеуі;
кәсіпкерлік іскерлігінің тәуекелі төмендейді, және қауіпсіздік деңгейі жоғарылайды;
қосымша қызметті қолдану барысындағы үстеме шығындардың қысқаруы.
Ғылыми парк-ң бастамасы АҚШ және Ұлыбританияда шыққан. Олар университеттер
ғылыми парктер;
зерттеу парктері;
инкубаторлар.
Инкубаторларды құрудың мақсаты-кішігірім иновациялық кәсіпорындарға ғылымдарға мамандықтырға алғашқы көмек
Қазақстанда өнеркәсіптік және технологиялық парктерді құру, келесі мәселелерді шешуге
өндірістік инфрақұрылымның дамуы мен қазақстанда жаңа кәсіпкерлік іскерлікті қолдауды
кәсіпорынның технологиялық жаңаруын жеңілдетеді;
қазіргі заманға сай өндірісті ұйымдастырады;
нақты экономикалық секторға инвестицияны тартады;
ірі қалалардағы кіші орта және венчурлы іскерліктің дамуына үлес
кіші қалалар мен қиын аймақтардағы экономикалық базаны тұрақтандырады.
Инновациялық қызмет ерекшелігі оның экономикалық қызмет атқаруында: коммерциялық және
Инновациялық өнім объектік коммерциялық айырбастау инновациялық нарықта жүзеге асады.
Инновациялық нарық ұйымдастыру-экономикалық қатынастар жиынтығынан тұрады. Ол инновациялық қызмет
Инновацияның сыртқы және ішкі түрлері болады. Нақты бір елде
өнеркәсіптік өндіріспен экологиялық жағдай ды жақсартады;
өнеркәсіптік жылжымайтын мүлікпен ипотекалық несиелеу тәжірибесін дамытады.
Қазақстанда мұндай парктикалады құру үшін сәйкес заңдарды бұзып, қабылдап,
- Инновациялық қызмет өнімін коммерциялық айырбастаудың қалыптасуы өндірістік қатынастардың
- Айырбастау саласына түскен инновациялық өнім тауардың барлық белгілеріне
- Инновациялық өнім объектіні сақтау саласында нарықтық механизм іске
Инновациялық өнімнің ұлттық нарығына компьюктуралық факторлар әсер етеді. Жалпы
Нарықтық экономика жағдайында бәсеке, кәсіпкерге ең тиімді тұтынушыны таңдауға
Инновациялық өнімннің бағасын қалыптастырудың қиындығы олардың объектінің тех материалдық
Инновациялық өнім иесінің бағасы қызметкерлердің еңбек ақысы мен материалдарының
Инновациялық процесте шығындар мен нәтижелер арасындағы байланыс аз болады,
Ө жаңа Х Б ескі
Қ= --------------------- - Ө ескі
Б жаңа
мұндағы:
Ө жаңа Ө ескі – жаңа және ескі өнім
Б жаңа Б ескі – жаңа және ескі өнім
Қ-тұтыну үшін жаңа өнім пайдалылығы өндіруші үшін инновациялық өнім
Тұтынушы үшін инновациялық өнім құндылығы қосымша пайдасымен анықталады. Оның
Инновациялық өнімді қолдану нәтижесінде алынатын
Ц=К х Р х П х
мұндағы.
К - инновациялық өнімді сатушы мен сатып алушы арасында
Р – инновацияны қолдану нәтижесінде алынатын әрбір өнім бірлігіне
П – бір жылдық өнім көлемі;
Т – лицензиялық келісімнің қызмет ету мерзімі (жылмен) тауар
осы сияқты тауар түрін ұсынушы компаниялар.
бұл тауарды алмастыратын өнімді өндіруші компаниялар.
Бірінші топқа жапондық «Хитачи», «Фуджицу», және т.б. компаниялар жатады.
Олар басқалардың енгізген жаңа технологиясын сапалы, сенімді және арзан
- оны нарықта өткізудің негізгі шарты тағы да сол
Инновациялық өнім объекті сату туралы ұсыныс әртүрлі көздерден түсуі
Коммерциялық процестер басқарудың мәселелері (стратегиялық әрбір кезең біткен соң
Инновациялық өнім объектілерінің бәрі комерцияланбайды. Инновациялық өнімді тұтынушылар одан
тікелей экономикалық тиімділік (еңбек өнімділігінің артуы, ресурстарды үнемдеу осының
техникалық тиімділік өнім сапасын жақсарту, сыртқы және ішкі нарықта
әлеуметтік тиімділік, еңбек жағдайын жақсарту, адамдардың денсаулығын сауықтыру олардың
Ғылыми техникалық өнімді лицензияны сатудың сыртқы экономикалық тиімділігі.
Жүйелік тиімділік бір объектте жинақталған бірін-бірі толықтыратын құрылғылар қолдану
Нарықтық экономикасындағы инновациялық қызмет пайда әкелуге бағытталған. Енгізілген жаңалықтың
Экономикалық тиімділік жаңалық енгізуден түсетін пайдадан тұрады.
Экономикалық бағалау нәтижесі бойынша стратегиялық жоспарлау жүзеге асады. Бизнес-жоспар
Процестік инновация кезінде бірнеше техникалық варианттарды салыстыру арқылы, оған
С+КхЕн→min,
мұндағы:
С-ағымдағы шығындар (өзіндік құн)
К-капитал салымы
Ен-салыстырмалы тиімділіктің нормативті коэффициенті.
Жаңа инновациялық өнімнің толық өзіндік құнын есептегенде өнім өндірісіне
Экономикалық бағалау кезінде маңызды орынды жаңа өнім бағасындағы пайданың
Жаңа өнімді өндіруден болатын алдын-ала экономикалық тиімділік көбіне келесі
Ээп=(Цп-Сп)х ,
мұндағы:
Цп-жаңа өнімнің алдын-ала жобалаған бағасы.
Сп-жаңа өнімнің алдын-ала жобалаған өзіндік құны.
-жаңа өнім өндірісінің алдын-ала қарастырылған көлемі.
Жаңа өнім өндірісінің тапсырыс беруінің келісіміне немесе нарықтағы өнімінің
Инновациялық нарықты қалыптастырмай ұлттық өнімінің бәсеке мүмкіндігін артыру мәселесіне
Бір өнімнен екінші өнімге тез өту үлкен қаржылық шығындарды
Венчурлардың қызметінің нәтижелеріне целлофан қаламсап, вертолет (тікұшақ) кинескоп, инсулин,
Кіші бизнесті (іскерлікті) инвестициялау дамушы технологиялар негізінде аз ресурсты
Қазақстанда қалыптасып жатқан инновациялық нарықтық бірнеше ерекшеліктері бар. Олар
тұтынушылар мен тапсырыс берушілердің қажетті қаражатының болмауы.
инновациялық нарық өнімінің өзінен емес сол инновациялық қызметті жүзеге
Инновациялық ұйымдар қазіргі кезде басқа жақтап таратылған венчурлы капитал
Қазақстан жинақтау саласында ерекше жағдай қалыптасқан сауда, банк және
Қазақстан жағдайының ерекшелігі елде инновациялық нарық енді ғана қалыптасуда
Ғылыми сыйымда өнім үлесінің көбеюі тауар құнындағы еңбек ақының
Инновациялық қызметті қолдауда мемлекеттің ғылым саясаты
Мемлекеттің ғылым саясатының стратегиялық мақсаты-ғылымды жалпы қоғамдық ресурсқа, динамикалық,
Оның әсер ету-уақыты-жаңа шаруашылық принциптерге негізделген экономиканың тұрақталу және
МҒС-алдында ғылыми және ғылыми техникалық мақсаттар тұр. Олар жаңа
МҒС әлеуметтік мақсаттары келесілерден тұрады: отандық ғылыми интелегенцияның қорғалуы
МҒС мақсаттарын аяқтай отырып, оның ұйымдық-институционалдық мақсаттарын көрсетіп өткен
МҒС мақсаттары оның принциптерімен тығыз байланысты болып отырады. Оларға
Ғылымға ұлттық жаңаланудың негізгі ресурсы ретінде көз қарастың болуы;
Ғылыми шығармашылыққа еркіндік беру, ғылым саласын кезеңмен демократизациялау, оған
Елдің басты ғылымдарына жоғары қоғамдық жағдай және өмір
Ғылымның гуманитарды артықшылығын өлшеу, Қазақстандықтардың өмірлік сапасын анықтайтын салада
Ғылыми зерттеулердің бәсекелестігі мен оны мемлекеттік қолдау;
Ғылым мен білімнің интеграциясының бірігуі, оларды іскерлікпен, инновациялық қызметпен
Ғылым берілгендері мен тәжірибелік бағаларды ғылымдардың ұсыныстардын маңызды саяси,
Отандық ғылымды әлемдік ғылыми қоғамдастыққа интеграциялау.
МҒС-ң принциптері мен мақсаттарын атап көрсету арқылы оның маңызы
Ол қайта құруды дамытудың негізін салу үшін және Қазақстандық
МҒС-ң стратегиялық приаритеті ретінде іргетасының зерттеулер қажет. Ал
Технократтық тенденцияларды өтеу, ғылымның дамуында маңызды құрылғы болуы тиіс.
Ғлымның және техниканың дамуының приоритеті бағыттарының қатарына қоғамдық маңызды
Приоритеттерді құру және жүзеге асыруды әр-түрлі ғылыми бағыттар режимін
Қорыта келгенде, мемлекеттік ғылыми саясаттың әдістемелік негіздері туралы сұрақты
Қазақстанның Республикасының мемлекеттік ғылыми-техникалық
Саясатының концепциясы
Концепцияда келесідей Қазақстанның ғылым мен ғылыми-техникалық дамуының негізгі нұсқаулары
1. Ғылым мен техника «қоғам-өндіріс-нарық» жүйесінің негізгі құрастырушысы болып
Ғылыми-техникалық дамудың жүйелі моделінің негізінде қоғамның ғылым, техника және
отандық ғылым, техника және технологияның бәсекелі деңгейін қолдау;
ғылыми зерттеулердің мақсатты бағытталуы;
нормативті-құқықтық актілерді қабылдау. Ол ғылыми-техникалық жаңалық енгізулерді экономикалық негіздейді.
ғылым және инженерлік қоғамдар, арнайы ұйымдардың жұмысының нәтижелеріне бақылауды
2. Қолда бар ресурстарды және резервтерді мобилизациялау мақсатында, ғылым
Маниторинг және материалды-техникалық ғылыми базасы, нақты жағдай және кадрлық
НИОКР ұйымдардың мақсатты бағдарламасының жүзеге асырылуы, оның қызметіне жоспарлау,
Ғылыми техникалық объектілерді жекешелендіруден, шаруашылық қызмет және тауарлық өнімінің
Халықарлық бағдарламалар мен инвестициялық проектте қатысқандығының арқасында ғалым-инноваторлар мен
3. Экономикалық және экологиялық, жақтардың қоғамға сай келуі; энергетикалық
4. Ғылыми-техникалық саладғы басқарудың ұйымдық құрылымдары жаңа ғылыми ұйымдарды
5. Ең қажетті ұйымдық шешім ретінде нормативті актілерді құру.
6. Ғылыми-техникалық саладағы объектілерді приватизациялау мен коммерциялау жөнінде бірнеше
7. Аудандық саясаттың шеңберінде ҚР-ң Концепциясында келесі мәселелер қойылды:
8. Концепцияда интеграцияны тереңдету туралы келісімге қол қойған мемлекеттермен
Қазақстан Республикасындағы ғылыми-техникалық саясатының концепциясын жүзеге асыру ғылым мен
Республикалық мақсатты ғылыми-техникалық бағдарлама (РМҒТБ)
РМҒТБ-адресті жоспарлы құжат, ал ресурстармен өзара байланысты комплексті іс-әрекеттерді
Мемлекеттік мақсаттағы ғылыми-техникалық бағдарламалар ғылыми-техникалық ең маңызды жетістіктерді кең
Республикалық, салалық немесе аудандық мағынадағы ғылыми-техникалық проблемаларды шешу үшін
Бағдарламаларды алға қойған мақсатты толығымен жүзеге асыру мерзіміне жасайды.
Бағдарлама көмегімен шешілетін ғылыми-техникалық проблемалар салааралық мінезге ие болуы
Мақсатты ғылыми-техникалық бағдарламаларда келесілер қарастырылады:
қайта құрулар және кең көлемде жаңа технологияларды ендіру;
жаңа техника мен жаңа өндірістерді құру және іс жүзінде
жоғары өндірістік машиналарды автоматтандырылған құрал-жабдықтардың түрлерін жасау және енгізу,
алдын ала белгіленген қасиеттері бар материалдар түрлерін құру және
әр-түрлі автоматтандырылған басқару жүйесін құру немесе ендіру, с.қ. машиналарды,
сатып алынған үлгілер мен лицензиялар негізінде жаңа техника,
табиғи ресурстарды тиімді қолдануды, қоршаған ортаны қорғау, с.қ. табиғи
елімізде жоқ ең жаңа техника, технология және материалдардың тәжірибелік,
Мемлекеттік мақсатты ғылыми-техникалық бағдарламалардың іс-әрекет құрамына тәжірибелі және тәжірибелі-зерттеулік
Бағдарламалардың міндетіне нақты обектілердің жаңа техника мен технологияларды өндірудегі
Әр бір тапсырыстың соңында жаңа техникалар мен материалдарды игеруі,
ҒТП-і ынталандыруда мемлекеттің ролі
(шетелдік тәжірибе)
Қазіргі кезде дамыған мемлекеттерде ең маңызды қызметтердің бірі экономикалық
Зерттеулер мен ірі ғылыми-техникалық проектілердің қаржыландырылуы жеке капитал тарапынан
Дамыған елдерде мемлекеттер мен жеке фирмалардың НИОКР-ға жалпы шығындары
Ұлттық өнімге қатысты НИОКР-ға меншікті салмақ шығыны 1990 ж
70 жж. Дейін мемлекеттік маңызды НИОКР-ды орындау үшін, әсіресе
70 жж. –дан кейін дамыған елдерде ғылыми-саясатта зерттеу ресурстарын
Соңғы жылдарда АҚШ, Англия, Франция сияқты дамыған капиталистік мемлекеттер
Соңғы кездерде ғылыми зерттеулерді жүргізу саласында Жапонияның саясаты өзгерді.
Сонымен бірге шетелдік лицензияларды импорттау және сапалы, арзан тауарларды
Информатика және ЭЕМ құру;
Жаңа материалдар;
Космосты игеру;
Жаңа кезеңнің химиясы;
Байланыс құралдары.
Японияда ғылыми-зерттеулерге бөлінетін шығындардың ¾ бөлігі жеке корпорациялар мен
Соңғы жылдары Жапония мемлекеттің ішкі зерттеулерімен ғана шектелмей,
Шетел мемлекеттерінде ғылыми зерттеулік және тәжірибелі-кострукторлық жұмыстар (ҒЗТКЖ) үш
Әр түрлі мемлекеттерде ҒЗТКЖ-ға бөлінетін мемлекеттік қаржы әр түрлі
Көптеген капиталистік мемлекеттерде іргетастың зерттеудің негізгі базасы жоғарғы оқу
Қолданбалы зерттеулер мен тәжірибелік өңдеулердің қаржыландыруы негізінен жеке компаниялар
Мемлекет ғылыми зерттеулерді тікелей бюджеттік ассигнация түрінде немесе орындаушы-қызметкерлермен
АҚШ-та 750 мемлекеттік лабораториялар қымбат, ұзақ мерзімді, с.қ. іргетастың
Францияда мемлекеттік лабораториялар ғылымға бюджеттік ассигнацияның 40
%-ін алады. Соңғы жылдары жеке өнеркәсіп, фирмалармен байланысты кеңейту
ФРГ-де 90%-і Федералдық Үкіметпен және 10%-і Жер Үкіметімен қаржыландырылатын
ЖОО-да зерттеу қызметтері әр түрлі формада жүзеге асып жатыр,
Өте маңызды ғылыми зерттеулер және жоғары квалификациалық мамандар дайындау
Университеттік орталықтардың артықшылығына келесі жатады:
университеттердегі жоғары квалификациялық маман-оқытушылардыдың ғылыми потенциалын кең түрде қолдану
жүргізіліп отырған зерттеулерге әр түрлі саладағы мамандарды тарту;
студенттерге тәжірибе жүзінде жаңа ғылыми-зерттеулердің әдістерін үйрету.
АҚШ-та университеттерді ғылыми-зерттеулерді қаржыландырудың көп бөлігі мемлекет тарапынан болғаны
АҚШ-ғы университет оқытушылары бұл, ең біріншіден, өнеркәсіппен тығыз байланысты
Өкіметпен қаржыландырылатын университеттер мен бірге жаңалықтарды ендіру үшін өнеркәсіптік
Өкімет ғылыми инфраструктуралардың даму бағыттарына да үлкен қолдау көрсетуде.
2003-2015 жж Қазақстан өнеркәсіптік-инновациялық даму бағдарламасы
2003-2015 жж Қазақстаның өнеркәсіптік-инновациялық даму бағдарламасы жасалды оның Авторлары-өнеркәсіп
Президенттің тапсырмасымен жасалған бұл бағдарлама бірінші кезектегі мәселелердің бірі
К.Максимовтың айтуынша біз өнеркәсіптік кезеңнен ақпараттық кезеңге аттадық, бұл
Бағдарламаның мәні өндіріс және жоғары сапалы өнімді экспорттау есебінен,
К.Максимов маңызды мәселелердің бірі ретінде қорытындылаушы кезеңде өңдеу өнеркәсібінде
Бағдарламаны үш кезеңге бөліп іске асыру жоспарланған. Бірінші кезеңде,
Екінші кезеңде – 2006-2010 – жеке сектордағы ынталанушыларға көп
Үшінші негізгі кезеңде (2011-2015 жж) ұйымдастырушылық әдістерді реттеу, өңдеу
Осы шарттардың орындалуы, отандық экономиканың 9-9,5% жылына өсуіне, өңдеу
Ол үшін даму банкінің несиелік мүмкіндігін жоғарлатып, қаражатын тарту
Экономика және бюджеттік жоспарлау министрі Қайрат Келимбетов өз сөзінде,
Бірақ бәрі мұндай өңай емес. Әлемдік тәжірибе көрсеткендей экономикалық
Инновациялық үрдістер, олардың жаңа өнімдерге және жаңа техникаға қолданылуы
Нарық экономикаға өнімді жаңартуға мүдделі жеке фирмалар бәсекесі бәсекелес
2.3. Республикадағы ғылым-техникалық мүмкіндіктің дамуы
Ғылыми-техникалық мүмкіндік-бұл қоғамдық материалдық және ұйымдастырушылық шартымен бірлесіп жинақталған
Ғылыми–техникалық білімнің қалыптасуы адамдардың шығармашылық іс әрекетінен жүзеге асады.
жинақталғанбілім жиынтығы (ақпарат) кадрлар жиынтығы;
материалдарды-техникалық қаражаттандырудың жиынтығы.
Ғылыми-техникалық жетістіктер мен иновациялық қызмет, материалдық байлық пен адам
Салалық құрылымға материалдық өндірістің, өндірістік емес саланың, оған кіретін
Аймақтық құрылым елдің әкімшілік және экономикалық бөлімдерінен тұрады (республика,
Ғылыми техникалық мүм-ң сапалы көрсеткіштеріне қарап негізгі ғылымилық даму
Оның ішінде мамандандырылған құрамды, х/а ғылыми ұйымдарға мүшелерді, х/а
Қаз-қ ғылыми-техникалық мүмкіндіктердің ақпараттық базасы-ғылыми-техникалық ұйымдар мен жоғарғы оқу
Ғылыми-техникалық мүмкіндікті бағалау тек теориялық жағынан емес, сондай-ақ оның
Ғылыми әдістерде ғылыми-техникалық мүмкіндіктерді суреттеуге және құрамдас сипаттар (кадрлық,
Сандық көрсеткіштерге жататындар:
ғылымнның салалары және ұлттық экономика саласы бойынша ғылыми зерттеу
ғылыми секторлары бойынша (негізгі, жанама жоғарғы оқу орны, өндірістік)
Ғылыми техникалық қызметті қаржымен қамтамасыз ету ғылыми-техникалық мүмкіндікті толық
Кадрлық құрамды бағалау келесі көрсеткіштермен жүзеге асырылады:
қызмет ету түріне байланысты персонал саны (негізгі және жанама
қызмет ету құрылымы бойынша сандарды бөлу.
1991 ж басында Қазақстанда 276 ғылыми ұйымдар болған, оның
Қазақстанның ғылыми-зерттеу жобалау-конструкторлық ұйымдар мен ЖОО-ң саны Қаз. Мем.
154-ғылыми ұйымдар, 48. ЖОО; 41-жоба және жобалау-конструкторлық ұйымдар, 18
кесте Зерттеулер мен өңдеу жұмыстарын
1999 2000 2001 2002
Жалпы ғылыми ұйымдар
Барлығы: 282 257 259 267
Бұл кестеде және басқада көрсетілген мәліметтер 2003 жылдық статистикалық
Осы ғылыми зерттеу ұйымдарында қызмет ететін қызметкерлер саны статистикалық
кесте
Ғылыми зерттеу және өңдеу жұмыстарын ұйымдағы
қызметкерлер саны
(адам)
жалпы Олардың ішінде:
Зерттеушілер мен техниктер Көмекші персонал басқалары
Барлығы
1999
2000
2001
2002
олардың ішінде ғылыми дәрежесі бар:
ғылым докторы
1999
2000
2001
2002
ғылым кандидаты
1999
2000
2001
2002
19050
19510
20208
20741
1280
1399
1358
1325
4324
4624
4561
4461
10803
10192
10363
10730
939
948
938
942
2924
2797
2756
2689
3047
2637
2793
2990
3
-
-
-
58
2
4
3
1632
1927
2183
2278
-
-
-
-
1
-
1
1
Ғылыми педагогикалық қызметкерлерді қоса алғанда.
Ғылыми зерттеу жұмыстар мен әртүрлі секторлардағы ғылыми-педагогикалық қызметкерлер де
Кесте
қызметкерлер саны
(адам)
Барлығы Олардың арасында ғылыми атаққа ие
Ғылым докторы Ғылым кандидаты
Барлығы
1999
2000
2001
оның ішінде:
мемлекеттік сектор
1999
2000
2001
кәсіпкерлік сектор
1999
2000
2001
Жоғары білім секторы
1999
2000
2001
жекеменшік коммерциялық емес сектор
1999
2000
2001
13192
13763
14092
9920
6523
7308
828
1252
1543
2399
5897
5062
45
91
179
1277
1399
1358
1101
695
823
3
20
43
171
679
488
2
5
4
4265
4624
4556
3410
2207
2439
58
135
147
788
2272
1957
9
10
13
Жалпы ғылыми-техникалық жұмыстардың көлемінің соңғы 2001-2002 ж салыстыра қарасақ
Кесте
Ғылыми техникалық жұмыстардың көлемі
(млн. тенге)
Всего Оның ішінде өз күшімен орындалған жұмыстардың саны
2001 2002 2001 2002
Ғылыми техникалық жұмыстардың көлемі
Оның ішінде:
Зерттеулер мен өңдеу жұмыстары
Ғылыми-техникалық қызмет көрсету
9238,8
7657,2
1581,6
13763,1
9373,0
4390,1
8546,1
7058,4
1487,7
11636,2
7351,6
4284,6
Қазақстандағы ғылыми-техникалық өнім нарығын зерттеу нәтижесінде сұрастырылған кәсіпорындардың 65,89.
қаржы қаражатының болмауы-52,6%
тапсырыс берушінің төлем қабілеттілігі-41,7%
жоғары пайыз мөлшері-21,1%
өнімге сұраныстардың болмауы-10,5%
Қазақстанның жалпы кәсіпорындарының санының 75,7% кәсіпорындардың техникалық негізін жақсарту
Ғылыми кадрларды дайындау
Өндірістік ұйымдар мен кәсіпорындардың ғылыми-техникалық персоналы өздерінің зерттеу жұмыстарын
Кесте Жоғары ғылыми квалификация кадрларын дайындауды жүргізетін
1999 2000 2001 2002
Аспирантурасы бар барлық ұйымдар саны
Оның ішінде:
Ғылыми ұйымдар
Жоғары оқу орындары
Докторантурасы бар барлық ұйымдар саны
Оның ішінде:
Ғылыми ұйымдар
Жоғары оқу орындары
121
75
46
37
19
18
121
71
50
39
21
18
124
74
50
53
28
25
127
76
51
55
35
20
Ғылыми-техникалық саланы қаржыландырудың қиындығы мен кадрлардың қысқаруына қарамастан аспирантурада
Бұл мәліметтерді келесі кестеден көруге болады. 13 (21.6.)
кесте
Аспиранттардың қабылданған және бітіргендер саны
(мың адам)
1999 2000 2001 2002
Аспиранттар саны (жыл соңына)-
Барлығы
Оның ішінде ғылыми ұйымдарда оқығандардың саны:
Оның ішінде өндірістен тыс
Жоғары оқу орындарында
Оның ішінде өндірістен тыс
Жалпы қабылданған аспиранттар
Оның ішінде:
Ғылыми ұйымдардың аспирантурасына
Оның ішінде өндірістен тыс
Жоғары оқу орнының аспирантурасына
Оның ішінде өндірістен тыс
Бітірген аспиранттар барлығы
Оның ішінде:
Ғылыми ұйымдардың аспирантурасынан
Оның ішінде өндірістен тыс
Жоғары оқу орындарының аспирантурасынан
Оның ішінде өндірістен тыс
Жалпы бітіргендер санынан диссертация қорғағандар
Барлығы
Оның ішінде:
Ғылыми ұйымдар аспиранттары
Оның ішінде:
өндірістен тыс оқғандар
Жоғары оқу орнының аспиранттарының ішінде өндірістен тыс оқығандар
4919
815
519
4104
2231
1083
157
100
925
387
1239
206
147
1033
751
228
60
45
168
135
4691
717
422
3974
1805
1439
232
146
1207
457
1467
257
198
1210
862
191
33
22
158
139
4792
781
451
4011
1657
1844
350
224
1494
791
1482
260
180
1222
789
185
42
29
143
122
5321
927
564
4394
1981
1937
354
231
1583
846
1154
175
98
979
464
113
31
22
82
59
21.7. кестеде ғылыми салалары бойынша аспираттар саны көрсетілген. Осы
Мәдениеттану және жер туралы ғылыми салаларына аспиранттар 1999 және
кесте
Ғылым саласы бойынша аспиранттар саны
(адам)
1999 2000 2001 2002
Аспиранттар саны - барлығы
Олардың ішінде ғылым салалары бойынша:
физика-математикалық
химиялық
биологиялық
геология-минералогиялық
техникалық
ауыл шаруашылық
тарих
экономикалық
философиялық
филологиялық
географиялық
құқық
педагогикалық
медицина
Фармацевтика
Ветеринарлы
өнер
Архитектура
Психологиялық
Әлеуметтік
Саяси
Мәдениеттану
Жер туралы ғылым 4919
326
189
251
42
687
184
242
946
110
410
96
326
460
396
5
61
7
31
56
25
69
-
- 4691
251
158
213
40
573
174
223
915
94
356
94
450
458
371
6
48
64
45
40
29
89
-
- 4792
228
157
213
6
679
198
209
963
97
365
25
484
458
239
5
56
83
29
39
11
57
10
181 5321
253
178
239
-
831
257
214
967
101
420
-
567
472
208
7
73
128
31
41
15
67
10
242
Олардың ішінде аспирантураны бітіргендер саны 21,8 (34) кестеде көрсетілген.
Кесте
Ғылым салалары бойынша бітіруші аспиранттар саны
(адам)
Барлық ғылыми ұйымдар
барлығы Оның ішінде диссертация қорғағандар
Барлығы
1999
2000
2001
2002
Оның ішінде ғылым салдалары бойынша:
физико-математических
1999
2000
2001
2002
химических
1999
2000
2001
2002
биологических
1999
2000
2001
2002
геолого-минералогических
1999
2000
2001
2002
технических
1999
2000
2001
2002
сельскохозяйственных
1999
2000
2001
2002
исторических
1999
2000
2001
2002
экономических
1999
2000
2001
2002
философских
1999
2000
2001
2002
филологических
1999
2000
2001
2002
географических
1999
2000
2001
2002
юридических
1999
2000
2001
2002
педагогических
1999
2000
2001
2002
медицинских
1999
2000
2001
2002
фармацевтических
1999
2000
2001
2002
ветеринарных
1999
2000
2001
2002
Искусствоведения
1999
2000
2001
2002
архитектуры
1999
2000
2001
2002
психологических
1999
2000
2001
2002
социологических
1999
2000
2001
2002
политических
1999
2000
2001
2002
культурология
1999
2000
2001
2002
науки о Земле
1999
2000
2001
2002
1239
1467
1482
1154
81
130
79
70
62
74
48
46
61
103
72
44
8
15
3
-
159
194
174
147
59
46
85
51
67
81
83
49
143
204
212
225
33
35
41
16
138
127
126
105
20
29
8
-
49
57
91
80
138
154
159
120
151
135
150
77
7
1
1
-
17
12
18
14
3
14
34
15
1
15
7
9
14
17
17
13
13
13
7
2
15
11
34
17
-
-
1
-
-
-
32
54
228
191
185
113
2
9
7
8
17
11
7
6
13
13
9
5
1
1
-
-
10
10
9
18
7
5
5
-
9
5
12
4
13
14
12
11
6
4
4
1
36
20
14
10
-
2
-
-
12
14
14
11
18
14
19
10
70
54
65
26
4
1
1
-
-
2
1
-
-
3
-
-
-
-
-
-
3
1
-
-
2
5
2
-
5
3
2
1
-
-
-
-
-
-
2
2
Докторлар саны мен бітірушілер бойынша мәліметтер 21.9. (35) кестеде
кесте
Докторанттардың саны мен бітірушілері
(адам)
1999 2000 2001 2002
Докторанттар саны
(жыл соңында)
оның ішінде:
ғылымит ұйымдарда оқығандар
жоғары оқу орныдарында оқығандар
Қабылданған докторанттар –
Барлығы
Оның ішінде:
Ғылыми ұйымдармен
Жоғары оқу орындарымен
Бітіруші докторанттар-
Барлығы
Оның ішінде:
Ғылыми ұйымдармен
Олардың ішінде диссертация қорғағандар
Жоғары оқу орындарымен
Олардың ішінде диссертация қорғағандар
275
39
236
96
14
82
70
18
11
52
10
245
34
211
81
10
71
78
12
4
66
11
285
70
15
139
95
44
76
7
-
69
10
262
88
174
106
41
65
50
15
5
35
6
21.9. (35) докторанттар саны мен бітірушілер әртүрлі салалар бойынша
Ғылым салалары бойынша докторанттар саны
(адам)
1999 2000 2001 2002
Докторанттар саны-
Барлығы
Олардың ішінде ғылым салалары бойынша:
физико-математических
химических
биологических
технических
сельсхозяйственных
исторических
экономических
философских
филологических
географических
юридических
педагогических
медицинских
фармацевтических
ветеринарных
психологических
социологических
политических
науки о Земле
275
19
3
10
34
4
5
48
17
12
1
12
18
72
-
8
1
3
8
-
245
14
2
13
21
4
8
45
12
21
-
13
12
61
3
8
1
3
4
-
285
13
4
11
42
9
12
55
16
19
-
15
14
48
-
8
2
2
3
12
262
11
7
6
47
6
10
51
9
14
-
18
15
49
-
4
2
13
21.10. Ғылым салалары орта докторанттар саны ғылым кандидаттары мен
Соңғы екі жылды, яғни 2001 мен 2002 ж алып
Республиканың ғылыми-техникалық дамуына ғылыми және техника саласындағы меншікті ақпаратталған
Инновациялық даму мәселелері қазіргі заманғы экономикалық ғылымилық негіздегі бағыттардың
Әрбір елдің инновациялық мүмкіндігінің жоғарлауын дұрыс бағалау, тек инновациялық
Инновациялық мүм/ң ресмилық элементтерін бөлудің негізгі принципі болып, олардың
Инновациялық мүмкіндіктің қаржылық ресурстары келесі қызмет атқарады:
Инновациялық процесстерді жүзеге асыру үшін қаржылық ресурстардың келіп түсуін
Инновациялық процесс кезеңінің өту барысында сәйкес қаржылық ресурстардың икемді
Инновациялық процестерді жүзеге асыруға әсер ету;
Инновациялық өңдеуге жағдай жасау;
Инновацияларға шығындарды жұмсаудың тиімді қалыптарына әсер ету;
Матер-техникалық рессурстар инновациялық мүмкіндіктерді қалыптастыруда маңызды орын алады.
Олар оның заттық негізін құрап, техника-технологиялық негізін анықтайды, инновациялық
Инновациялық мүмкіндіктерді қалыптастыру арқылы нақты материалдық ресурстарды алу қиын.
Жаңалықтарды қолданудың мүмкіндіктері көбінесе қуат нес/на б/ты, себебі олар
Техникалық сипаттағы факторлар арасындағы маңызды орынды стандарттау алады. Ол
Инновациялық салаға ақпарат түрінде жаңа білімдер ғылыми орталықтардан, кәсіпорындардан,
Инновациялық мүмкіндікте мақсаттар мен ресурстар қатынастары күрделі байланыста болады.
Мүмкіндікті тек ресурстар мен оны қолдау мүмкіндіктерінің жиынтығы ретінде
«Инновациялық сала» және «инновациялық мүмкіндік» категорияларын бөліп қарастыру маңызды
Инновациялық сала-бұл жаңалықты өндіріс, бөлу, айырбас тұтыну бойынша экономикалық
Инновациялық мүмкіндік жағдайы-ұлттық экономикалық жинақталған байлықты тиімді қолдану мен
Инновациялық мүмкіндіктерді қалыптастыру мен қолдануларға қандай экономикалық коньюнктура әсер
Инновациялық мүмкіндікті қалыптастырады да шарттық конъюнктураның тез өзгеруі тиімсіз.
Нарықтық экономика жағдайларында инновациялық мүмкіндіктерді қолдануға бәсеке сипаты әсер
Екі түрлі бәсекелік стратегия түрі бар: лидерлік және қолдаушылық.
Егер инновациялық мүмкіндікті қолдануға қаржылық қаражат жұмсалмаса жаңалықты тәжірибеде
Инновациялық мүмкіндіктің екі шектеу түрі бар:
функционалдық, оның сапалық мазмұнын анықтайды;
өндірістік, оның жүзеге асу шегін көрсетеді. Ол шектен кейін
Нарықтық экономика жағдайында ұлттық экономикалық инновациялық мүмкіндігі келесі жағдайда
абсолютті мүмкіндік, қолда бар ресурстар инновациялық қызметті толық атқаруға
ең көп нақты мүмкіндік, инновациялық өнім қосымша шығындардың себебінен
тиімді мүмкіндіктерін, сәйкес сұр және ұсыныс жағдайларда инновациялық қызметтің
Инновациялық мүмкіндікте резервтер жинақталуы керек. Инновациялық салада ғылыми-техникалық жаңалықтардың
Инновациялық (кәсіпкерлік) қызметке деген қабілет сатылмайды және сатып алынбайды
Инновациялық қызметтің интелектуалды объекті субъектінің білім, тәжірибесі мүмкіндігіне байланысты
Қазақстан да инновациялық өнімге меншік нарығы дамымаған сондықтан
Қазіргі таңда тек мемелкет ғана жинақталған ғылыми-техникалық мүмкіндіктің құлдырауға
3 Қазақстандағы инновациялық қызметті қаржыландыру механизмін дамыту мен жақсарту
3.1. Инновациялық қызметті қаржылық қамтамасыз ету
әдістемесінің мәселелері
Инновациялық қызметті қаржыландыру жүйесі бір бірімен тығыз байланысты, бағынышты
инновациялық қызметті жүзеге асыру үшін қажет қаржы ресурстарының түсу
әртүрлі көздерден түсетін қаржыларды аккумуляциялау;
инвестицияға бақылау орнату механизмі;
инновациялық процеске авансталған қаражаттың қайтымды болуы;
Инновациялық іс әрекетке қызмет ететін қаржылық жүйе болып қаржылық
Қаржылық қамтамасыз етудің өндірістік қызмет инновациялық инвестиция айналымында көрініс
Қаржылық қамтамасыз етудің бөлу қызметі тиімділікті қамтамасыз ету үшін
Бақылау қызметі инновацияның құрылуын оны қаржыландыруды, қаржылық көрсеткіштердің өзгеруін,
ақша қаражаты қорының құрылымы мен инновациялық қызметтің алға қойған
инноватордың кірісі мен шығысы арасындағы сәйкессіздіктерді реттейді;
тиімді емес саладағы қаржыландыруды тоқтатып, инновациялық қызметтердің жаңа бағыттарын
Қаржылық қамтамасыз ету – бұл капиталды тарту, бөлу және
Инновациялық қызметке нақты бағытталған капиталдың қалыптасуы экономикалық реформалар барысында
инновациялық қызметке бақылау жүргізу және енгізу түрі бойынша: тікелей
инвестициялар түрі бойынша: қаржылық инвестициялар (мақсатты салымдар, айналым қаражаты,
меншік түрі бойынша: мемелкеттік, жекеменшік, аралас;
жеңілдік түрі бойынша: жеңілдетілген, жеңілдетілмеген;
анық экономикалық жүйеге қатынасы бойынша: резидентті, резидентті емес;
қаржылық қамтамасыз ету әдісі бойынша: венчурлы, лизингті, факторлы, аралас.
Инновациядағы инвестициялық негізгі көзіне жататындар:
меншікті қаржы қаражаты мен басқа да активтер түрі(негізгі қорлар,
орталық, аймақтық және жергілікті бюджеттен тұрады;
шетел инвестицияларды;
несиелер, соның ішінде мемелкеттік қайтару шартымен, комерциялық банк пен
Инновациялық салаға инвестициялар көлемі түрлі кезеңдерде әртүрлі болады. Ұзақ
Инновациялық қызметті келесідей сипаттауға болады:
біріншіден, инновациялық процесте нәтижелердің анықсыздығы, авансталған капиталды қайтара алмау
екіншіден, инновациялық қызмет қаржы қаражаттарын аванстау мен адам комерциялық
үшіншіден, инновациялық қызмет нәтижелерінің анықсыздығының жоғары деңгейі қарыз қаражатының
төртіншіден, инвестициялау субъектінің көптұрлігі мен тұрақсыздығы (мемелкеттік бюджет қаражаты,
«Тәуекел капиталы» деген түсінік осы инновациялық қызметке жұмсалатын ақша
Алғаш рет венчурлы капиталды институцияландыру АҚШ-та 1946 ж жүзеге
Қазіргі таңда АҚШ-та 600 тәуелсіз қорлар қызмет етеді. Олар
60 жж американдық ірі корпорациялардың ішінде венчурлы капитал бөлімдері
Инновациялы іске асыру кәсіпорындардың қаржылық жағдайын жақсартудың мақсаты болып
Экономикасы дамыған елдердегі кәсіпкерлер, нәтижесі жаңалық еткізулерге негізделген «инновациялық
Тиімді инновациялық саясат жүргізу үшін кәсіпкер қолда бар ғылыми
Бұл барлық кезеңдерді бір процеске жинақтауға мүмкіндік береді-ойдың пайда
Кәсіпкер үшін ең қиыны жаңа өнімді өткізу кезеңі, яғни
Инновациялық жобаны жүзеге асыру шешімін қабылдау алдында, оны іске
Қазіргі заман жағдайында инновациялық қызметті іске асырудың тиімді формасы
Инновациялық қызмет әдетте инвестицияның кезеңділігін анықтайды. Инновациялық және инвестициялық
Мұның нәтижесінде келесі формуланы құрастыруға болады, егер t деңгейінде
S(tm,t1)=S(m)xk1xk2xk3,
Барлық инновациялық циклға интегралды баға:
∑S(tm,t1)= ∑ S(m)xk1xk2xk3,
К1- m кезеңінің соңына сәйкес келетін;
tm уақытындағы инфляция көлемін есептейтін коэфицент;
k2-m кезеңінде тәуекелді есепке алу коэффиценті;
k3-m кезеңінде ақша ағымын бөлуді есепке алу коэфиценті.
Бұл коэфиценттер инф/ң жинақ/қ, ақшаның құнсыздану тәуекелінің санын көрсетеді.
Бірінші кезең. Инновациялық өндірісті құру мен қолданудың экономикалық мақсатын
Екінші кезең. Инновациялық қатынастардың субъектілерін, қаржылық қамтамасыз ету түрі
Үшінші кезең. Инновациялық өнімнің нақты объектілері мен ресурстарының өзгеруімен
Төртінші кезең. Инновациялық және инвестицияны өткізуден аралық тиімділікті анықтау.
Бесінші кезең. Инновацияны кең өндіруде қаржылық қамтамасыз ету.
Алтыншы кезең. Қаржы-несие қаражатын қайтару және коммерциялық тиімділік алу.
Нарықтық қатынастар қазметті қаржыландыру мемлекеттің қаржы саясатының маңызды элементі
ғылыми-техникалық прогрестің жетістіктерін енгізу арқылы ұлттық экономиканы құрылымдық-технологиялық қамтамасыз
ел экономикасын дамытудың маңызды бағыттарыда ғылыми-техникалық және инновациялық мүмкіндіктерді
Нарықтық экономика жағдайында инновациялық белсенділікке әсер ету үшін, нарық
Тұрақты экономикалық жүйе жағдайларында инновациялық қызметтерге қажет жағдайда қамтамасыз
Шеттелдік тәжірибеге сүйенсек тұрақсыз экономикалық жүйе жоғарыда, жоғары инфляция
Инновациялық белсенділікті жанама реттеу құралына негізінен өнеркәсіп өндірісі саласында
Отандық инновациялық қызметті қаржыландыру жүйесі үнемі дамып отыруда. 1991
мемлекеттік және аумақтық деңгейлерді бөлініп жатқан бюджеттік көмек;
кәсіпорындар мен аймақтық басқару органдарында құрылған НИОКР-ды қаржыландыру бюджеттік
әртүрлі коммерциялық құрылымдардағы қаржы ресурстары;
арнайы инвестициялық банктердің несие қаражаттары;
инновациялық жобалар үшін арнайы несиелер;
шетел инвестрлары.
ҚР-да инновациялық қызметті мемлекеттік қаржыландыру
Қазіргі кезде Қазақстанда инновациялық белсенділіктің төмендеуі инновациялық қызметке салымдардың
Қазақстан үкіметінің алдында экономикаға ұзақ мерзімді ресурстарды тарту үшін
Ол ұйымдастырушылық экономикалық қатынастардың жиынтығын қылыптастыру қызметімен тікелей байланысты
Өнеркәсібі дамыған Батыс елдерінде инновациялық қызметтерді қаржыландыру негізінен мемлекеттік
Соңғы төрт жылды салыстырып қарасақ зерттеулер мен өңдеулерге қаржы
1999 ж салыстырғанда 2002 ж зерттеулер мен өңдеулерге жұмсалған
кесте
Зерттеулер мен өңдеулерге жұмсалатын ішкі шығындардың қаржыландыру көздері
(млн. тенге)
1999 2000 2001 2002
Зерттеулер мен өңдеулерге жұмсалатын ішкі шығындар
Барлығы:
Бюджет қаражаттары
Жоғары оқу орындарын қамтамасыз етуге бөлінген бюджеттік аударымдар
Меншік қаражаты
Тапсырыс берушілер қаражаты
Шетел инвесторларының қаражаттары
3706,9
1534,5
1,7
506,8
1577,0
86,8
4706,9
1980,8
3,0
857,3
1759,5
106,3
7154,1
2847,8
1,1
1592,7
2515,6
196,9
9633,0
3974,0
49,5
2539,5
2989,9
80,1
Қаржыландыру көздері бойынша 1999 жылы зерттеулер мен өңдеу жұмыстарына
Дамыған нарықтық экономикалы елдер мыс, АҚШ мемлекеттік бюджеттің ЖҰӨ-ң
Нарықтық қатынастар жағдайындағы инновациялық саланы қаражаттық қамтамасыз етудің әлемдік
Орталықтанған қорлардан жаңа бәсекелі өнімге баға қосымшаларын төлеуге болады.
капиталдың тез айналымын және жоғары бюджеттік тиімділікті қамтамасыз ететін
ғылыми сыйымды салалар мен жоғары технологияны, жоғары деңгейлі өңдеу
экономиканы технологиялық қайта құру негізінде бәсекелі машина жасау өнімін
Рогов С. НИОКР как способ существования-независимая газета-наука, №4, 19
Мемлекеттік инвестициялық саясатта маңызды орынды экономикалық өсу ырғағының жоғарлауы
Экономиканың тоқырау жағдайында мемелкеттік бюджеттен тек жалпы экономикалық деңгейдің
тез қайтым принциптері-ақша қаражатын қолда бар жүзеге асу кезеңінде
уақытша бөлу принципі-экономикалық барлық салаларын қамтитын инновациялық жоба инвестицияланады.
Экономикалық әртүрлі салаларына мемелкеттік бюджет қаражатын инвестициялау таңдауын жүргізгенде
Инновациялық процестерді мемелкеттік-комерциялық қаржыландыруды жүзеге асыру жобаларды сертификаттау мен
Қаржылық салымдардың қайтымын қамтамасыз ету үшін тәуелсіз экспертиза жүйесін
Инновациялық қызметті қаржыландырудың ішкі көздері жетіспеген кезде, Қазақстанға ғылыми
Өнеркәсіп кәсіпорындарда инновациялық қызметті қаржыландырудың негізгі көзі болып-олардың меншікті
Инновациялық қызметке бағытталған кәсіпорындардың меншікті көздері болып, акционерлер арасында
Өндірісті дамыту қоры негізінен өндірістің кеңеюі мен жаңалауына, ғылыми
Бөлінбеген пайдадан қаржыландыру ірі орта немесе ұзақ мерзімді жобаларды
Шетелдік компаниялар тәжірибесіне сүйене отырып, акционерлік капитал да жаңа
Өтандық кәсіпорындар, инвесторлар үшін қайтымсыз капитал көзінің салымы болады.
Амортизацияны есептеу әдістері:
Біріңғай немесе сызықтық әдісі-амортизация негізгі құралдардың пайдалану мерзіміне байланысты
Комулятивтік әдіс – комулятивті сандар қосындысы арқылы анықталады. Комулятивті
Регрессивтік әдіс-сызықтық әдістей нормалар қолданылады, бірақ амортизация бастапқы құнынан
Қазіргі таңда амортизациялық аударымдар негізгі құрылымдарға салынған жалпы капитал
Кейбір елдерде мысалы Жапонияда арнайы амортизация әдісі қолданылады, ол
Акционерлік капитал да ірі және орта инновациялық жобаларды қаржыландыру
Қазақстанның акционерлік қоғам түрінде ұйымдастырылған ұйымдары, инновациялық қызметке өз
Өз құралдарын кәсіпорындар көбіне құнды қағаздар ашық орналастыру арқылы,
Бірақ инновациялық жобаларды қаржыландыруды қажет ететін отандық кәсіпорындар, көбінесе
Қазақстанның шаруашылық тәжірибесінде қарыз міндеттемесін қажет қаржылық ресурстарды тарту
Сондықтан қарыз шарты инвесторлар үшін тиімді болуы керек. Соның
Қаз/н экономикалық нақты саласындағы кіріс деңгейі экономикалық өсу мүмкіндіктерін
ұлттық тауар өндірушілердің өніміне бағаның әлемдік конъюнктурасына, себебі экспорттан
табиғи монополия қызметіне бағаның өсуіне;
қарыз капиталының құнына, сондай-ақ экономикадағы ақшаның сан және сапасына;
Капиталдың жетіспеуі-өндірістік мүмкіндіктің іске асуы мен импортты алмастыру және
3.2. Отандық кәсіпорындардың инновациялық қызметі үшін қарыз қаражатын
Инновациялық қызметті қаржыландыру үшін қаражаттарды тарту, комерциялық несиелеу негізінде
Комерциялық несиелеу жабдықтаушылардың өз сатып алушыларына төлемді кейінге қалдыру
Венчурлы инвестициялық Қазақстанда қажеттілігі қаз/ң банк жүйесінің өнеркәсіптерді қаржыландыруға
Қазақстан нарығындағы трансулттық компониялар (шикізат саласында, қоғамдық тауар өндіріс,
Инновациялық инвестициялар (венчурлы) негізінде альтернативті капитал нарығының дамуы инвесторлар
Венчурлы (инновациялық) қорлар-инвестициялық қорлардың бір инновациялық өнімді тұтынушы мен
Инновацияны қаржыландырумен байланысты тәуекел қордың акционерлік капиталындағы үлесінен бөлінеді.
Қаржы-несие қызметімен қатар, инновациялық қорлар көптеген делдалдық қызметтер атқарады-ақпараттық
Венчурлы инвестициялар деңгейі Қазақстанда өте төмен. Ол венчурлы инвестиция
Инновациялық қызмет тәуекелді сипатта болғандықтан, венчурлы (инновациялық) қорлар өз
Қазақстанда венчурлы қорлардың көзі болып, сауда және өнеркәсіптердің артық
жоғары пайыз алып келетін басқа капитал салу әдістерінің болмауы;
несие нарығында басқа да операциялар үшін ссудалы пайыз мөлшерінің
мемлекеттің ақша-несие саясатының тәуекелге қаржылық қолдауы;
өнеркәсіп-қаржылық топтардың біріктірілген қызығушылығы және т.б.
Отандық венчурлы тәуекел нарығын дамыту үшін, менің ойымша несие
Инновациялық жобаларды қаржыландыруда белсенді орынды шетелдерде зейнетақы қоры алады.
Инновациялық процестерді жанама қаржыландыру түрі болып-франчайзинг табылады. Франчайзинг-жеке немесе
ҚР ТМД елдерінің ішінде тікелей шетел инвестициясын тартатын негізгі
Шетел инвесторлары және жалпы шетел капиталы ағынының өсуі ҚР-ғы
Шетел инвестициялары Қазақстан кәсіпорындарының инновациялық белсенділігін артыруға үлес қосуы
Қаржылық емес активтерге салынған инвестиция көлемі жылдан жылға өсуде
Негізгі капиталға салынатын инвестиция көлеміде жылдан жылға көбейіп келуде.
Экономикалық қызмет түріне байланысты негізгі капиталдарға инвестицияны талдап қарастырсақ,
Несие нарықтық қатынастар сипатына көбірек сай келеді. Ол инновациялық
Қазақстанда ұзақ мерзімді несиелердің тәуекелі жоғары, оларға деген пайыз
Инфляцияның төмендеуі, ақша массасының қысқаруы банктердің капитал салымының жаңа
Экономикалық әдебиеттерде комерциялық банктердің инновациялық қызметті несиелеуге бағытталған ұсыныстары
Үкімет инвестициялаудың маңызды бағыттарымен қатар, нақты секторды несиелеудің жаңа
инновациялық жобаларды іске асырушы кәсіпорындардың жедел қарыз сомаларын қасқарту
отандық кәсіпорындардың инновациялық жобаларын несиелеуші комерциялық банктердің міндетті резерв
комерциялық банктерден алынған несиелерді өз мерзімінде қайтаруға кепілдік беру.
инновациялық процестерді несиелеу мақсатында Ұлттық банктердің ресурстарын комерциялық банктер
Инновациялық қызметтің барлық кезеңдерін несиелеуші комерциялық
банктерге салық салу бойынша жеңілдіктер көрсету керек. Еліміздегі инновациялық
Сонымен қатар инновациялық қызметте лизингтің алатын орны маңызды.
Лизингтің дамуына байланысты «жаңа» теория қалыптасты, ол неге тұтынушылардың
Осы теорияға сүйене отырып, өндірушілердің басты мақсаты-көп өндіру үшін
Экономикалық дамудың қазіргі замандағы дамуы өндірістің дамуы мен жаңалануы,
Сондай-ақ лизингті қаржылық қиындыққа шалдықпаған трансұлттық кәсіпорындарда тұтынады. Осылайша
шартқа тұрушы қатысушылар құрамы;
лизингке берілетін зат түрі, оның өтеу деңгейі;
амортизация шарты;
қызмет ету көлемі;
операциялар жүргізілетін нарық секторы;
салық және амортизациялық жеңілдіктерге қатнас;
лизинг төлемдерінің сипаты.
Қаржы лизинг көбінесе қымбат құрылғыларды бақылау-өлшеу техникасын, ЕЭМ, көлік
«Стандартты» келісім шарт («Standard financial lease») лизинг объектінің
«қайтымды лизинг» келісім шарты (lease-back); лизинг құралының жабдықтың иесі
«жабдықтаушы» келісім шарт түрі (“deliver”), лизинг құралы лизинг беруші.
Лизингтік компаниялар, жалға алушыға тек құрылғыны жабдықтаушы таңдау құқын
Лизинг-бұл жалағ берушінің жалға алушыға нақты затты, белгілі бір
Жалға беруші ретінде лизингтік операцияларға келесілер кіреді:
қаржылық лизинг компаниялары;
арнайы лизинг компаниялары;
брокерлік лизинг компаниялары;
лизингпен айналысатын өнеркәсіп корпорациялары мен банктердің бөлімшелері;
банктік ұйымдар;
сақтандыру және зейнетақы қорлары.
Лизингте маңызды орынды банктер алады. Олардың қатысуы тікелей (егер
Сақтандыру компаниялары да тікелей және жанама түрде лизингке қатысады.
Өкінішке орай Қазақстанда лизинг қызметі нарығының инфрақұрылымы қалыптаспаған, лизингтік
Қазақстанда лизингтік іскерлікті мемлекеттердің орны мен оған инновациялық бағыт
Инновациялық қызметті жүзеге асырудың қиындықтары қатысушылардың тәжірибесінің болмауына, айналым
Инновациялық қызмет субъектілері мен олардың материалдық құндылықтары әртүрлі қауіптерге
Инновациялық қызметті іске асыру процесінде келесідей сақтандыру түрлерін бөліп
өз қызметін атқару барысында денсаулығына зиян келтіргені үшін жұмыс
тұтынушыларға келтірген зиян келтіргені үшін өндірушілердің жауапкершілігін сақтандыру;
қоршаған ортаны ластағаны үшін кәсіпкерлердің жауапкершілігін сақтандыру;
өз міндеттерін орындамағаны үшін жауапкерлікті сақтандыру.
Қорытынды
Қазақстан Респуликасының экономикасының жаңа, сапалы жағдайға көшуі барысында инновациялық
Инновациялық өндіріс пен өнім бәсекелестігінің дәрежесін көтерудің бірден бір
Жалпы айтатын болсақ инновациялық белсенділіктің жоғары шегі тоқырау кезеңіне
Инновациялық қызмет жаңа ғылыми-техникалық білімді қолдану арқасында өндіріс факторларының
Инновациялық өнімнің құнын есептеу ерекшелігі-кеткен шығынмен емес оның қоғамға
Инновациялық қызметті дамыту үшін өнеркәсібі, дамыған елдерде көп тараған,
Инновациялық қызметті жүзеге асыру үшін әрине қаржы қаражаты қажет
Нарықтық қатынастағы инновациялық қызметті қалыптастыру мәселелерінде. ҚР-ғы инновациялық қызметтердің
Қазіргі таңда ҚР-да жаңа инновациялық инфрақұрылым қалыптастыруда, оның қызметіне
Қазақстанда инновациялық инфрақұрылымды құрудың негізгі бағыты болып инновациялық орталықтарды
Инновациялық саланы дамыту мен оған иновация тартуға назар аударудан
Инновацияға бағытталушы капитал нақты инвестициялар түрінде көрініс табады. Оны
инновациялық қызметке бақылау жүргізу және енгізу түрі бойынша: тікелей,
инвестициялар түрі бойынша: қаржылық инвестициялар: қаржылық инвестициялар, интелектуалды инвесторлар,
меншік түрі бойынша: мемлекеттік, жекеменшік, аралас;
жеңілдік түрі бойынша: жеңілдетілген, жеңілдетілмеген;
анық экономикалық жүйеге қатынасы бойынша: резиденттік, резидентті емес;
қаржылық қамтамасыз ету әдісі бойынша: венчурлы, лизингті, факторлы, аралас.
Жалпы инновацияны қаржыландыруда шетелден инвестициясын тартпай ақ жоғарыда көрсетілген
Қорыта келе ұлттық экономика шегінде ғылыми-техникалық жаңалақты қалыптастыру мен
Ұсыныстар
1. Несие % инвестиция тиімділігін қамтамасыз ететін деңгейде болу
2. Инновациялық қызметке қатысушылардың қызығушылығын ескеру: лизингтік схема, франчайзинг,
3. Қазақстан Республикасының мақсатына қол жеткізу үшін:
жаңа технологияларды енгізу, инновацияларды жүзеге асыру ішкі нарықта жоғары
Отандық тауар өндірісті тұрақтандыру мен мемлекеттік қолдау.
4. Басты назарды қаржыны көбірек тартуға емес, оны ең
5. Шетел инвесторлары туралы заң уақытша құбылыс болып табылады.
6. Мемлекеттік емес ғылыми-техникалық және инновациялық фирма құру.
7. Тауардың үлкен өмірлік кезеңін қамту үшін кіші кәсіпорындар
8. Ақпаратты жинақтап беру және қолдануды жүзеге асыратын органдар
9. Қазақстанның ақпараттық мәдениетті игеру және комп-к сауаттылыққа үйрету.
10. Ғылыми-техникалық кадрлардың сапасын, санын жоғарлату.
11. Иновацияны жүзеге асыру үшін жағдай жасау.
12. Инновациялық қызметті жүзеге асырушы кәсіпорындарда жеңілдіктер беру несие
13. Өнеркәсібі дамыған елдердегі көп тараған шаруашылық әдістер мен
14. Қазақстан да ғылыми-техникалық және технологиялық мүмкіндіктерді барынша толық
15. Инновациялық қызметке қатысушылардың қызығушылығын арттыру керек.
16. Иелерінің құқы қорғалмаған (кедергі).
17. Мемлекеттік емес ғылыми-техникалық және инновациялық фирмалар құруға көмек
18. Ғылым мен жоғарғы технология орталығын құру (ол ғылыми
19. Қазақстанда біріңғай ақпараттық технологиялық жүйе құру үшін белсенді
20. Біздің елімізде мемлекеттік деңгейде конюнктуралық өнім түрін анықтап,
21. Инвесторлардың инновациялық қызмет субектісінің қызығушылығын арттыратын сәйкес инфрақұрылым
22. Мемлекеттік шекарасы арқылы дамыған техника және технологияны енгізуде
Пайдаланылған әдебиеттер
Конституция (Негізгі заң) ҚР 30.08.95 ж .
Азаматтық кодекс ҚР –Алматы, 1995 ж.
«Патенттер жөнінде» ҚР заңы16 маусым 1999 ж.
«Ғылым және мемлекеттің ғылыми-техникалық саясты жөнінде» ҚР заңы.
«Авторлық және аралас құқық қорғау жөнінде» ҚР заңы 10
«Ғылым жөнінде» ҚР заңы Казахстанская правда, 9 маусым
Ел Президентінің Қазақстан халқына жолдауы «Қазақстан - 2030»
«2003 ж Республикалық бюджет жөнінде » ҚР заңы, 15.12.2002
«2030 жылға дейін Қазақстанның стратегиялық дамуын іске асыру
2010 жылға дейін ҚР даму стратегиялық жоспары.
2000-2002 ж.ж. Реформаларды тереңдету жөнінде ҚР Үкіметінің іске
2002-2006 жылдарға ҚР аймақтық саясатының концепциясы –Астана, 2001 ж.
Қазақстан Ұлттық банкінің ақша-несие саясатының негізгі бағыттары 2002-2004 жылдарға
Назарбаев Н.А. Десять лет, равные столетию. Речь на
Назарбаев Н.А. 10 лет Независимости: мир, прогресс и общественное
Назарбаев Н.А. Наука должна служить народу. Речь на сессии
Баев Л.А. Системный подход и определению инноваций. В сб.:
Завлин П.Н. Инновационная деятельность в условиях рынка.-СПб.: наука 1994
Инновационный менеджмент. Пдо. Ред. Ильянсковой С.Д. –М.: Банки и
Лапуста М.Г. , Шармукова Л.Г. Риски в предпринимательской деятельности
Липсиц И.В., Коссов В.В. Инвестиционный проект: методы подготовки и
Карипов Г. Инновационный менеджмент-Алматы, 1997 г.
Маркетинг инновационного проекта –Киев: ВИРА-Р, 1998 г.
Мединский В.Т. Шармукова Л.Г. Инновационное предпринимательство-М., 1997 г.
Нарлбаев К., Джуманбаев С. Инновационный менеджмент-Алматы, 1997 ж.
Поршнев А.Г. Управление инновациями в условиях перехода к рынку.-М.:РИЦЛО
Управление исследованиями и инноваций. – М.: Наука, 1993 г.
Управление научно-техническии развитием в ведущих странах мира. Б.А. Кембаев,
Уткин Э.А. Морозова Г.И. Инновационный менеджмент –М., 1996 г.
Инвестиции М.В. Игошин Учебник М 2001.
Инвестиционный бизнес Равинский И.А. Новосибирск 2000 г.
Инвестиционный ресурсы В.К. Гуртов М.2002 г.
Экономическая оценка инвестиций. Д.С. Алексанов В.М. Комелов М..:
Э.И. Крылов, В.М. Власов, И.В. Журавкова Анализ эфективности инвестиций
Инвестиционная стратегия В.А. Чернов М.: 2003 г.
Инвестиционная стратегия В.А.Чернов М.: 2003 г.
Инвестиционный процесс на предпрятий Г.А. Маховиков, В.Е. Кантор М.:
Инастранные инвестиции: Россия и мировой опыт. Н.Вознесенская М.: 2002
Организация и финансирование инвестиций. И.В.Сергеев, И.И.Веретенникова, В. Яновский М.:
Д.А.Ендовицкий, Л.С.Коробейников, Е.Ф.Сысоева. Практикум по инвестиционному анализу М.: 2003
Методы оценки инвестиционных проектов В.В.Ковалев М.: 2003 г.
Организация и финансирование инвестиций Я.С.Мелкумов М.: 2001 г.
Инвестиции: сущность, виды, механизмы функционирование Г.И.Иванов. Ростов Дону 2002
Казахстан: анализ торговой и инвестиционной политики Алматы-Астана 2002 г.
Инновационные деятельность Д.И.Кокурин экзамен. М.: 2001 г.
Ермасов С.В. Финансовое стимулирование инновационной деятельности – СПЭА,
Лямеков А.П. Философия техники и технологии творчества. – С
Макарова И.В. Предпринимательство: стимулирование инновационного поведения: Препринт.-Екатерингбург, 1997 г.
Қазақстан аймақтарының сандары. Қаңтар-желтоқсан. Шымкент, 2003 жыл. ОҚО статистика
Статистический ежегодник Казахстана. Алматы, 2003 ж. Агентство РК по
Савченко В.Е. Современное предпринимательство экономические и организационные основы. Проблемы
Сайман Г.А. Теория принятия решений в экономической теории и
Сахал Д. Технический прогресс: концепции, модели, оценки. СПб.: Ф
Чайковская Н.В. Дисциплина инновационного рынка: формирование и эффективность. –
Шевченко С.М. Стратегия иновационного развития преприятия. Учебное
Мемлекеттік басқару органдары
Заңды және жеке тұлғалар
Холдигтік компаниялар
Жергілікті басқару органдар
Қаржы несие институттары:
Инвестициялық қорлар
Зейнетақы қорлары
Сақтандыру компаниялары
Инвесторлар
Пайда
Инвестициялық капиталдың негізгі қайнар көзі
Аммортизациялық
Төлем
есептеулер
Акция шығаруы
Банктік несиелер
Шетел капиталын өзіне тарту
Инвестицияны класификациялау белгілері
Ел ішіндегі инвестиция
Шетел инвестициялары
жеке
мемлекеттік
шетелдік
біріккен
Қыска мерзімді
Ұзақ мерзімді
Тікелей емес
тікелей
қаржылық
Нақты
Аймақтық белгілісі бойынша
Меншік формасы бойынша
Инвестицияландыру кезеңі бойынша
Инвестициялауға қатысу сипаты бойынша
Салу обьектісі бойынша




Ұқсас жұмыстар

---

ҚР-да инвестициялық құқықтың пайда болу және даму тарихы

---

Мемлекеттік мекемелердегі қаржы инвестициялары

---

Қазақстан Республикасындағы шетел инвестициялардың нормалары мен инвестициялық климат

---

Инвестицияның мәні, инвестициялық банктер

---

Инвестициялық қатынастарды халықаралық- құқықтық реттеу

---

Инвестициялық қызметтің халықаралық және ұлттық құқықпен реттелуі

---

Сыртқы экономикалық қызмет субъектілерінің құқықтық жағдайы

---

ТМД шеңберіндегі инвестицияларды халықаралық құқықтық реттеу

---

Шетел инвестицияларының ұлттық экономиканың дамуындағы ролі

---

Қазақстан экономикасында шетел инвестициясын қолдану тиімділігі

---