Дербес Қазақстан тарихы мектеп
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ
БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ
«Қазақстан тарихы кафедрасы» кафедрасы
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
ТАҚЫРЫБЫ: «Қазақстан тарихы курсының
тәрбиелік мәні»
Жоспар
І Кіріспе ..........................................................................................................4
ІІ Негізгі бөлім
2.1. Қазақстан тарихын оқытудың мақсаты мен міндеттері ........................5
2.2. Қазақстан тарихы мектеп курсының құрылымы мен
ондағы маңызды өзгерістер ..................................................................8
2.3. Дербес Қазақстан тарихы мектеп
2.4. Дербес Қазақстан тарихы курсының
мен басқа да оқу құралдарының
Қазақстан тарихы мектеп курсының қазіргі құрылымы ...................28
Қорытынды ....................................................................................................29
Сілтемелер тізімі ...........................................................................................30
Пайдаланылған әдебиеттер .........................................................................32
Кіріспе
Зерттеудің мақсаты мен міндеттері: Оқушыларға оның жерін
Жастарды адам баласының өткен шындық тарихымен таныстыру, дүниежүзілік
Зерттеудің құрылымы: Қурстық жұмыс бір бөлімнен құралған. Тарау
Бірінші мәселесі Қазақстан тарихын оқытудың мақсаты мен
Екінші мәселесі Қазақстан тарихы мектеп курсының құрылымы
Үшінші мәселесі Дербес Қазақстан тарихы мектеп курсының
Төртінші мәселесі Дербес Қазақстан тарихы курсының алғашқы
Бесінші мәселесі Қазақстан тарихы мектеп курсының құрылымы
Зерттеудің тарихнамасы: Осы тақырыпты зерттеудегі тарихнамаға тоқталсақ:
Пайдаланылған журналдар: Шаймерденов К.Ш., «Қазіргі сабақ және
Назарбаев Н.А., «Қазақтың бүкіл тарихы, туыстану тарихы»,
Шаймерденов К.Ш., «Қазіргі сабақ және өзекті мәселелер»,
2.1. Қазақстан тарихын огқытудың мақсаты мен міндеттері.
Жалпы білім беретін мектепте Қазақстан тарихын
Қазақстан тарихын оқытудың мақсаты – оқушыларға оның жерін
Тарих пәнінің мұғалімі Қазақстан Республикасының «Білім
Қазіргі кезеңде мектепте тарихты оқытудың басты міндеті
Жоғарыда аталған, халықа білім беру
Тарих ғылымының соңғы жаңалықтарын үнемі
бойынша балама көзқарастардың болатындығын және оның
Қазақстан тарихын туған өлкенің, дүниежүзінің әсіресе көрші
Мәдениет пен өнер тарихына көбірек орын беру,
Кеңес үкіметі тұсында Қазақстанда қол жеткен
Қазақстан тарихын басқа пәндермен, курстармен әсіресе тарихтың
діннің тарихын, оның адамзат үшін атқарған пайдалы қызметін,
Қазақстан тарихының жүйелі курсы негізі метептің 5-9
Курстың құрылымы: 5-6 сыныптарда ежелгі Қазақстан тарихы оқылады.
Бағдарламын құрастырушы авторлар 5-сыныпта тарихтың жүйелі курсын бірден
Курстың білім мазмұнын анықтайтын ұстанымдарға маңызды өзгерістер енгізілді.
Қазақстан тарихы ғылымында соңғы жылдары пайда болған заңдылықтарды,
Ұзақ уақыт тарих ғылымында үстемдік етіп келген
Педагогикалық, дидактикалық, психологиялық талаптарды ескеру және оларды
Мемлекеттік білім стандарты талаптарына сай оқыту
2.2. Қазақстан тарихы мектеп курсының құрылымы мен
Жалпы білім беретін мектептерде Қазақстан тарихы өзінше
Оның алғашқы құрылымы 1958-59 оқу жылынан
4-5 сыныптағы «КСРО тарихынан эпизодтық әңгімелер» курсы
Ал 7-8 – 10-11, яғни төрт сыныпта КСРО
Қазақстан тарихы құрылымының үлкен өзгерісі 1991-1992
Осы жағдайларға байланысты тараудың келесі параграфтарында
Қазақстан тарихының бағдарламалары, оқулықтары, шығармалары, кейбір әдістемелік
2.3. Дербес Қазақстан тарихы мектеп курсының
оқу бағдарламасы.
40 жылдардың аяқ кезінде КСРО-дағы қайта құруларға
Дербес те, көлемді оқу пәнінің тұңғыш бағдарламасы
Бағдарламалар негізінен екі бөлімнен құралған. Біріншісі -
«Түсініктімеде» бағдарламаға сипаттама беріліп, оның
мен Ресей халықтарының тарихындағы түйінді оқиғалар мен
жұмыстарға оларды белсенді қатыстыру, түрлі білім көздерімен көбірек
5 сыныпта оқылатын Қазақстан тарихының әнгімелер курсы- Қазақ
Бағдарламада Қазақ елінің қысқаша тарихы оқулығын жазатын
Бағдарлама кіріспемен бес бөлімнен тұрады. Кіріспе –
Түсінік хатта бағдарлама мазмұнының төмендегідей сипатты
Курстың білім мазмунын іріктегенде тарихтағы адамдар
9-сынып оқушылар екеніне қарамастан тарихта орын алған ақтандықтар,
Білім мазмұны іріктелгенде тәрбиелік маңызы басым материалдарға, әсіресе
ана тілі, дүниетанумен байланыстыра назар аударылып, оларды
Тарихтың әңгімелері курсында ғылыми ұғымдары қалыптастыруға
6-сыныптағы Қазақстан тарихының мазмұны ең ерте дауірден V
Бағдарламаның мазмұндық бөлімінің соңында: Жалпы тарихи білімдер
7-сыныптағы Қазақстан тарихы V-ХV ғасырлар аралығын қамтиды, оны
8-сыныпта орта ғасырдағы Қазақстан тарихы одан әрі жалғастырылып,
Шалкиіз, Жиенбет, Марқасқа сияқты ақын-жыраулар қызметіне
Мазмұндық бөлім соңындағы ұғымдар, проблемалар, идеялар айдаршасында
9-сыныпта Қазақстан тарихы ХVІІІ ғасырдың басынан
Қазақстанның Ресей қоластына өтуіне объективті баға берілген,
Голощекиншілдік, Орталық өктемдігінің күшеюі, идеологиядағы өзгеше
Бағдарлама Ұлы Отан соғысы жылдарындағы тарихқа,
Алғашқы тақырып – «Соғыстан кейінгі жылдары Республика экономикасын
Бұл тақырыптарда да бұған дейін жасырылып келген мәселелер:
«Өзгерістер жолында» тақырыбынба 80-жылдардың екінші жартысындағы болған
Соңғы тықырыпта Қазақстан тәуелсіздік алғаннан кейін экономика саласындағы
Бұлармен қатар аталған бағдарламалар өтпелі
Бағдарламаның қолжазбалары негізінен 1992 жылдың бас кезінде
Бағдарламалардың түсінік хатында пәнді оқытудың мақсат-міндеттері туралы
Жеке пәндерінің оқу бағдарламалары мұғалімдерге
Түсінік хатта - осы бағдарламаның ерекшеліктері, білім
Мазмұндық бөлімде - пәннің базалық білім
Дидактикалық -әдістемелік бөлімде - мемлекеттік білім стандарты
Талдап отырған бағдарламаларда бұл компоненттердің көбі ендірілмеген.
Адамзат тарихын дәуірлерге бөлуде де кемшілік бар. Дүние
Сыныптар бойынша сағат бөлуді да қайта қарау
Осы бағдарламаны жасауда кеткен үлкен кемшілік -
2.4. Дербес Қазақстан тарихы курсының алғашқы
мен басқа да оқу құрадарының сипаты
Қазақстан тарихы дербес пәнге айналып, оған бөлінген сағаттар
Ол ширке ғасырдан астам уақыт біз басшылық
Соңғы жылдары Д.Бабаевтың авторлығымен
80 жылдардың аяқ кехзінде тарих ғылымында, оның
1980 жылдардың аяқ кезінен бастап мектеп оқулықтарын
1987 жылғы Қазақстан тарихы бойынша жарияланған
берілген. Оқулықтың соңғы нұсқасының мәдениет тарихы бөлімінің
Қазақстан тарихы мектеп курсының қалыптасып дамуына
Қазақстан тарихының жаңа бағдарламалары жарыққа шыққаннан кейінгі
11 – сыныпта Қазақстан тарихының 1946 жылдан бүгінгі
Оқулықтың құрылымы да, мазмұны да 1990 жылға дейін
Кітаптың өн бойынан Кеңес үкіметі тұсында орын алған
Авторлар Қазақстан тарихын жалған тұжырымдамалар мен
Оқу жоспары мен бағдарлама бойынша 1992/93
Дегенмен бұл оқулықта да қиын ұғымдардың, терминдердің,
Бастауыш мектептен 5 – сыныпқа көшкен оқушылар
айқындалады. Аса ірі тарихи тұлғалар - қазақ
шәкірттерге қиындық келтіретін материалдың бар екендігін айтады.
7-8 сыныптарда оқылатын орта ғасырдағы Қазақстан тарихы
Қазақстан тарихы мектептің оқу жоспарына дербес пән болып
Қазіргі уақытта мектепте оқылатын пәндердің бәрінің дерлік
Қазақстан тарихының оқулықтарын жазғнда осы екі маңызды құжат
Кеңестік педагогика теориясында оқулық жазу проблемасына жеткілікті
тұрпатты оқулықтар қажеттігі үнемі есте болуы тиіс.
Келешекте Қазақстан Республикасында өркениетке бағыт алған мемлекеттік идеология
Егер де дамыта оқыту талабы тұрғысынан
және меңгеруі. Оның барсында оқушыларда қажетті
Қазақстан тарихының мектеп оқулықтары оларға халықралық
Мектептерді оқулықпен дер кезінде қамтамасыз ету,
Қазірге дейін баспа орындары оқулықтың қолжазбаларын
бағдарлама талатарына сай білім, тәрбие берудің және
Алғашқы «Қазақстан тарихының хрестоматиясы» 1992 жылы жарық
Бұл хрестоматияның бір ерекшелігі - оны құрастыруда
Хретоматиядағы құжаттар Қазақстан тарихының түрлі жақтарын: қоғамдық
Құжаттарды сабақ үстінде де, сабақтан тыс
Кестелер арқылы берілген сандық мәліметтер: «Жағалбайлы руынан кедей
малдың түрлері мен саны келтірілген), «1822- жылығы «Қырғыздар
Хрестоматияның тағы бір тиімді жағы, әрбір
Талдап отырған хрестоматиямыз 1992 жылы баспадан шыққан
Қазақстан тарихының келесі хрестоматиясы ХХ ғасырдың
бермейтін арнаулы оқу құралдарының бірі. Соңғы
Хрестоматия: Қазақстан ХХ ғасырдың басында; Қазақстан азаматтық
Олардың көбі бұрынғы хрестоматияларда, мектеп оқулықтарында болмаған. Мәселен,
Мұнда оқулықтардың көлемі көтере бермейтін бірқатар статистикалық
8-9 сыныптарға арналған хрестоматиядағыдай бұл хрестоматияның
Тарихшы мұғалімдер сабақта және одан тыс уақытта
1991-1998 жылдар аралығында Қазақстан тарихын оқыту әдістемесін
Бұл жылдары әдіскер алдында тұрған міндет
1992/93 оқу жылынан бастап жалпы білім беретін
Бұл кітапшада 5 сыныптағы Қазақстан тарихының
Негізгі бөлім – курстың сабақтарын ұйымдастыру туралы
Дер кезінде щшыққан , әрі өте қажетті
оқытылатын болды , жана бағдарламалар жасалды . Алғашқы
Бірақ та оқу жылы қарсаңында мектеп
Бұл әдістемелік құралдың тарихшы мұғалімдерге Қазақстан
Енді ғана баспадан шыққалы жатқан тарих пәнінің жаңа
Қазақстан тарихының дербес оқу пәні болуының аса маңызды
Қазақстан тарихының жекен сыныптарда өтілетін бөлімдерінде жеке
Бұрынғы бағдарламаларда да, оқулықтарда да болмаған «Тәуелсіз Қазақстан»
2.5. Қазақстан тарихы мектеп курсының қазіргі құрылымы
1998 жылдың соңында Қазақстан Респубикасы халық ағарту
Бұл құжаттарды соңғы нұсқаларындағы басты өзгеріс, жалпы
Осы өзгерістерге байланысты тарих пәнінің мектептік құрылымы
ҚР-ның Білім және ғылым министрлігінің жобасы бойынша 2001-2002
Қорытынды
Сонымен қорыта келгенде Қазақстан тарихын жаппай оқытып
Оқушыларға Қазақстан тарихын туған өлкенің,
Сондай-ақ трихтың қосымша тарих көздері – топонимика, архитектуралық
Жалпы білім беретін мектептерде Қазақстан тарихы
Сілтемелер тізімі:
1. Тұрлығұлов Т.Т., «Тарих сабағын
Алматы, 1984, 7-8 бет.
2. Шаймерденов К.Ш.,
Алматы, 1990, 8-9 бет. /Қазақ тарихы/, N13,
3. Назарбаев Н.А.,
2030», Алматы, 1997, 10-12 бет.
4. Тұрлығұлов Т.Т., «Қазақстан
Алматы, 2004, 12-14 бет.
5. Тұрлығұлов Т.Т., «Тарих
Алматы, 1984, 14-16 бет.
6. Назарбаев
Егемен Қазақстан, 1998, 16-18 бет.
7. «Тарих бойынша орта мектеп
Алматы, 1992, 19-20 бет.
8. Құсайынова Р., «Туған өлкенің тарихы
болуы керек», Қазақстан мектебі, 1991, 20-21 бет.
9. Шаймерденов К.Ш., «Қазіргі
Алматы, 1990, 21-22 бет.
10. Тұрлығұлов Т.Т., «Тарих сабағын
Алматы, 1984, 22 бет.
11. Назарбаев Н.А.,
2030», Алматы, 1997, 22-23 бет.
12. Қасымбаев Ж.К., «Қазақстан
«Қазақстан мектебі», 1989, 24 бет.
13. Тұрлығұл Т., Адырбек Б.,
5-сынып мұғалімдеріне арналған көмекші құрал, Алматы, 2001,
14. Тұрлығұлов Т.Т., «Қазақстан тарихын
Алматы, 2004, 26-бет.
15. Тұрлығұлов Т., «Қазақ ССР
Алматы, 1990, 26-28 бет.
16. Тұрлығұлов Т.Т., «Тарих
Алматы, 1984, 28 бет.
17. Ысқақов Ә., «Лекция
Қазақстан мектебі, 1985, 28 бет.
18. Аманжолов Қ., «Қазақ ССР
пайдалану», Алматы, 1971, 29-30 бт.
19. «Қазақстан тарихының хрестоматиясы», Рауан, Алматы,
20. Құсайынова Р., «Туған өлкенің
болуы керек», Қазақстан мектебі, 1991, 30 бет.
21. Тұрлығұлов Т.Т., «Тарих сабағын
Алматы, 1984, 31 бет.
22. Қасымбаев Ж.К., «Қазақстан тарихын
«Қазақстан мектебі», 1989, 31 бет.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
Тұрлығұлов Т.Т., «Тарих сабағын жетілдіру жолдары»,
Алматы, 1984
Тұрлығұлов Т.Т., «Қазақстан тарихын оқыту әдістемесі»,
Алматы, 2004
Шаймерденов К.Ш., «Қазіргі сабақ және өзекті мәселелер»,
Алматы, 1990, /Қазақ тарихы/, N13, 2030 –
Аманжолов Қ., «Қазақ ССР Тарихын оқытуда
пайдалану», Алматы, 1971
Қасымбаев Ж.К., «Қазақстан тарихын оқыту туралы кейбір ойлар»,
«Қазақстан мектебі», 1989, N7, 21-24 бет.
Құсайынова Р., «Туған өлкенің тарихы мен мәдениеті
болуы керек», Қазақстан мектебі, 1991
«Қазақстан тарихының хрестоматиясы», Рауан, Алматы, 1991
8. Тұрлығұлов Т., «Қазақ ССР
Алматы, 1990
Ысқақов Ә., «Лекция сабақтарын өткізудің кейбір жолдары»,
Қазақстан мектебі, 1985
Тұрлығұл Т., Адырбек Б., Көмекбай А., «Ежелгі Қазақстан
5-сынып мұғалімдеріне арналған көмекші құрал, Алматы, 2001
Назарбаев Н.А., «Қазақстан Республикасы Президентінің Қазақстан
12. Назарбаев Н.А., «Қазақтың бүкіл тарихы,
Егемен Қазақстан, 1998, N13, 5-7 бет.
«Тарих бойынша орта мектеп бағдарламасы», 5-11 сыныптар,
Алматы, 1992
3
Қазақстан тарихы курсының тәрбиелік мәні
Қазақ хандығының шығу тарихы
Қазақстан тарихының орта мектепте пән ретінде оқытылуы: теориялық және методикалық негіздер (1958ж. - қазіргі кезеңге дейін)
Мектепте тарихты оқыту әдістемесі пәні. Лекция сабақтары
Кеңес елі мектептеріндегі тарих пәнінің оқытылуы және ондағы ұлт республикалары тарихының орны
Мектепте тарихты оқытудың әдістемесі – педагогикалық пән
Педагогикалық пәндер жүйесіндегі тарихты оқыту әдістемесі
Қазақстан тарихын мектепте оқытудың теориялық және әдістемелік негіздерін көрсету
Мектептегі тарих кабинетінің оқыту процесіндегі рөлі
Тарихты оқыту әдістемесі