Халықаралық құқықтағы босқындар ұғымы
ЖОСПАР
Кіріспе
І. Босқындардың құқықтық режимінің негізгі сипаттамалары мен
ерекшеліктері.
1.1 Халықаралық құқықтағы «босқындар» ұғымы.
1.2 Босқындар режимін беру қағидалары.
1.3 Халықаралық – құқықтық қатынастағы босқындардың негізгі құқықтары
ІІ. Әлеуметтік саясаттың мәні, мақсаты және міндеті
2.1 Әлеуметтік саясаттағы мемлекеттің рөлі
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе.
Бірнеше ондаған жылдардан бері босқындар проблемасын қазіргі заманның
Батыс зерттеушілерінің жұмысында халықаралық құқықтағы босқындар жағдайы мәртебе
Құқықтық мәртебе – бұл халықаралық құқық субъектілерінің, жеке
Босқындар проблемасы көкейтесті проблемалардың бірі болып табылады, оның
Адам құқығын қадірлеу қағидасы халықаралық құқықтың негізгі қағидаларының
І. Босқындардың құқықтық режимінің негізгі сипаттамалары мен ерекшеліктері.
1.1 Халықаралық құқықтағы «босқындар» ұғымы.
Үлкен монографиялық ғылыми еңбектің авторлары Гай С., Гудвин
«Босқын» ұғымының салалық (халықаралық-құқықтық) мазмұны одан да көбірек
«Босқын» ұғымының шекарасын анықтау ауыр жағдайға душар болған
«Босқын» ұғымының анықтамасы халықаралық құқықта екі негізгі құжаттарда
«Босқындарға» анықтама беру әрекеті Біріккен Ұлттар Ұйымы құрылмай
а) тұлға өзі туылған жерден
б) осы мемелекеттің қорғанысын пайдаланбауы керек
Мысалы, «орыс босқындары» 1926 жылы «Советтік Социалистік Одақтар
Екінші дүниежүзілік соғыстан соң «босқын» ұғымының анықтамасының мейлінше
БХҰ Жарғысы көмек көрсетілуі қажет адамдар категориясын көрсете
Бұл анықтама қолданылу аясы бойынша әмбебап, өйткені қандай
Айтылғандардан көріп отырғанымыздай, Жарғы «босқын» ұғымының анықтамасына екі
Осы анықтама 1951 жылғы БҰҰ – ның босқындар
Конвенция ережелерін 1951 жылдың 1 қаңтарына дейін орын
БЖКБ мандатына жататын және халықаралық қауымдастықтың қорғауы мен
Одан өзге, БЖКБ өз елінің ішінде орын ауыстырушы
Осы аядағы мемлекеттер мен халықаралық ұйымдардың тәжірибесі «босқын»
Одан басқа, «босқын» терминінің анық емес мазмұны тура
«Босқын» анықтамасы, сонымен қатар, 1996 жылғы 11 қыркүйектегі
1) тұлға, баспана берген елдің азаматы болып табылмайды
2) тұлға басқа мемлекет территориясында орналасқан өзінің тұрақты
3) тұлғаның мемлекетті тастауға мәжбүрлі болу себебі ─
4) зорлық пен қудалаушылық жасаудың арасында байланыс бар,
Бейбітшілікке, адамзатқа қарсы немесе басқа да қасақана қылмыстық
Сонымен, халықаралық регламенттеуді қорытындылай отырып, өзінің елін төменде
а) сыртқы басқыншылық, оккупация, шетелдік үстемдіктің басқа да
б) олардың өмір сүруінің материалдық негізіне зиян келтіретін
в) қандай да бір әлеуметтік топқа жатқаны, саяси
Өздерінің құқықтары бойынша босқындар елде тұрақты тұратын шетелдіктермен
1951 жылғы БҰҰ Конвенциясы мен 1967 жылғы Хаттаманың
Қазақстан Республикасында Ресей Федерациясындағыдай арнайы заңның жоқ екенін
Босқын режимімен баспананың құқықтық институты байланыстырылады. Баспана құқығы
Ізгілікті әрекет бола отырып, адамға баспана беру достық
Баспана екі нысанда болады: территориалдық – бұл азаматқа
Территориялық баспана туралы 1967 жылы БҰҰ-ның Бас Ассамблеясымен
Дипломатиялық баспана Латын Америкасы елдерінде таралған. 1976 жылы
Қазақстан Республикасында дипломатиялық баспана құқығы институты жұмыс істемейді,
1.2 Босқындар режимін беру қағидалары.
Босқын мәртебесі халықаралық құқық тұрғысынан қарағанда, біржағынан мемлекеттер
Біріккен Ұлттар Ұйымының мақсаттары мен қағидалары Біріккен Ұлттар
Мақсаттар мен қағидаларр туралы мәлімдеме мәні бойынша ұйымдастырушы
Босқындардың халықаралық-құқықтық режимінің бекітілуі сөзсіз белгілі құқықтық салдарды
Non-refoulement қағидасы қуғындалу қаупі төніп тұрған кез келген
Қарастырылып отырған қағиданың ережелері кейбір құқықтық қайшылықтар енгізді.
Мемлекеттер non-refoulement қағидасымен байланысты болғанымен, олардың белгілі бір
Тәжірибеде бұл қағиданы оның барлық міндеттілігіне және императивтілігіне
Мемлекет босқын мәртебесінің берілу салдарының бірімен байланысты
Тәжірибеде көптеген елдерде босқын мәртебесін ресми танығаннан кейін
Басқа жағдайларда босқын деп танылған тұлғаларға ашық немесе
Енді, шығарып жіберуден қорғау, беру және мәжбүрлі қайтару
Халықаралық құқық босқындар мәртебесін беруде принципиалды тәсілдемені қолданады.
бейбітшілікке қарсы қылмыс;
әскери қылмыс;
саяси емес сипаттағы ауыр қылмыс;
БҰҰ мақсаттары мен қағидаларына қарсы келетін қылмыстық әрекеттер.
1946 жылы Бас Ассамблеямен қабылданған Босқындар істері бойынша
Әскери қылмыстар оккупацияланған территорияның тұрғылықты халқын өлтіру, зорлау-зомбылау
1994 жылы Халықаралық құқық комиссиясымен әзірленген Халықаралық қылмыстық
ХӘТ (Халықаралық әскери трибунал) Жарғысының VI бабы
1.3 Халықаралық – құқықтық қатынастағы босқындардың негізгі құқықтары
Босқындардың баспана іздеген елде өмір сүру режиміне қатысты
1951 жылғы Конвенцияның 7 бабы конвенцияның қатысушы мемлекеттеріне
Мемлекет өз бетінше немесе өзара қатынас негізінде босқындардың
Конвенцияға сәйкес заңды өзаратүсіністік негізінде, жалпы, шетелдіктер пайдаланатын
1951 жылғы Конвенция боқындармен қатынастың төрт режимін бекітеді:
1) ұлттық режим, яғни сәйкес мемлекеттің азаматтарына берілетін
2) босқынның кәдімгі тұрған жері елінің азаматтарына берілетін
3) барынша қолайлы режим, яғни шетел мемлекеттері азаматтарына
4) барынша қолайлы режим, қалай айтқанда да, осы
Ұлттық режим босқындарға келесі құқықтарға қатысты беріледі: дінді
Босқынның кәдімгі тұрған жері елінің азаматтары үшін орнықтырылған
Барынша қолайлы режим саяси сипаттамалары жоқ және пайда
Барынша қолайлы режим, қалай айтқанда да, осы жағдайларда
Жалпы құқықтардан өзге, көп жағдайларда :
а) отандық мемлекетпен іс жүзінде және құқықтық байланысын
б) олардың жеке режимін анықтау үшін қажет құжаттары
в) бассауғалаушы елге заңсыз әдіспен енген тұлғалар ретінде
1951 жылғы босқындар мәртебесі туралы Конвенция босқынның жеке
Мемлекет оның территориясына заңды түрде келген босқындарға тұратын
Мемлекет территориясына олардың өміріне немесе еркіндігіне қауіп төнген
Конвенция мемлекеттік қауіпсіздік немесе қоғамдық тәртіпті қамтамасыз ету
Конвенция босқындардың нәсіліне, дініне, азаматтығына, белгілі бір әлеуметтік
Босқындардың міндеттері конвенцияның 2 бабында тұжырымдалған. Онда, босқындардың
Босқындар басқа халықаралық келісімдердің кең шеңберінде қарастырылған қорғануды
Шарттардың орындалуын қадағалайтын және бақылайтын механизмді құратын, әмбебап
1984 ж. Азаптауға қарсы конвенция ; 1989
Босқындар проблемасының нақты аспектілері 1957 ж. Босқын –
Босқындардың орын ауыстыруын және халықтың басқалай орын ауыстыруларын
ІІ. Әлеуметтік саясаттың мәні, мақсаты және міндеті
Әлеуметтік саясат – бұл тұрғындардың әлеуметтік жағдайын толығымен,
Әлеуметтік саясаттың басты нысаны – халық және халықтың
Әлеуметтік жағдай – бұл тұрғындардың және оның құрама
Әлеуметтік жағдай тіршіліктің қоғамдық жағдайларын және қоғам бөліктерінің
Әлеуметтік жағдайды қалыптастыратын қоғамдық жағдайлардың ішіндегі ең маңыздылары
Қоғамдық құрылыс. Мұнда қоғамдық рольдердің негізгі үлестірімі бірінші
Қоғамдағы билік. Әлеуметтік тұрақтылықты ұстап тұрушы әдіс ретінде.
Шаруашылықтағы билік. (меншік) Меншік – бұл әкімшіл-шаруашылық қатынастар,
Экономикалық жағдай – тіршілік пен дамуды қамтамасыз ететін,
Экологиялық қауіпсіздік – өндірістік сферадағы, тұрғылықты жерлердегі, табиғи
Әлеуметтік қауіп - қатерден қорғану (әлеуметтік қорғаныс) –
Әлеуметтік саясаттың мазмұнын ашу үшін кейбір маңызды аспектілердегі
Әлеуметтік саясатқа нақты қатысатындар, яғни оның шеңберінде нақты
Ең беделді адамдар (класстардың, әлеуметтік топтардың).
Субьектілердің әлеуметтік жағдайларын шешу жолдары.
Субьектілердің қазіргі таңдағы ең маңызды әлеуметтік проблемалары (мәселері).
Әлеуметтік саясаттағы мемлекеттің орны.
Әлеуметтік саясаттың беделді субьектілердің мақсаттары, стратегиялары және бағдарламалық
Әлеуметтік күштердің нақты тарихи арақатынасы.
Әлеуметтік дамудың қалыптасқан тұрақты тенденциясы және бағыттары.
Қоғамдағы әлеуметтік тұрақтылықтың деңгейі, оның тұрақтылығы мен тұрақсыздығының
Әлеуметтік саясаттың пәні дегеніміз ғылымның құрамдас бөлігі, заңдылықтар,
Субьективті – обьективті жағынан қарасақ «әлеуметтік саясат» термині
Әлеуметтік саясаттың обьективті – субьективті қатынасында өзі қызмет
Әлеуметтік саясаттың субьектілері мемлекеттік билік органдары, ұйымдары
Кейбір зерттеушілердің ойынша обьект – бұл бағынушы, пассивті,
Бұл контексте әлеуметтік саясаттың обьектілері қоғамның әлеуметтік және
көпшіліктің білім алуы
денсаулығы
жағдайы
әлеуметтік топтардың қарым – қатынасының конструктивтілігі және әлеуметтік
Әлеуметтік саясаттың субьектілері – бұл дербес әрекет ететін
Әлеуметтік саясаттың субьектілері – бұл әлеуметтік топттар мен
Әлеуметтік саясаттың субьектілеріне мыналар жатады:
Мемлекеттік ұйымдар мен ведомствалар;
Жергілікті басқару органдары;
Бюджеттік емес қорлар;
Қоғамдық , діни ұйымдар;
Мемлекеттік емес құрылымдар;
Коммерциялық құрылым және бизнес;
Әлеуметтік саясатпен айналысатын және оны жүзеге асыратын профессионалды
Азаматтар (мысалы, азаматтық инициативаларға қатысу арқылы, басқада көмекке
Әлеуметтік саясаттың негізгі субьектісі – осы саясатты жүзеге
Мемлекеттік әлеуметтік саясат – бүл мемлекеттің әлеуметтік сферадағы
ХХ ғасырдың 30 жылдарында, мемлекеттер қатарында әлеуметтік шиеленісушіліктің
Мемлекеттің әлеуметтік саясаты-қоғам өмірінің әлеуметтік-экономикалық жағдайларын реттеу бойынша
Мемлекеттік әлеуметтік саясаттың мәні – әлеуметтік топтар арасындағы
Ал кең мағынада әлеуметтік саясат бұл қоғамның әлеуметтік
Мемлекеттің әлеуметтік саясаты бұл - өзінің мақсаты ретінде
Бағаның көтерілуі кезінде орнына төлеудің әртүрлі формаларын кіргізу
Ең кедей отбасыларын көмекпен қамтамасыз ету
Жұмыссыздық жағдайында көмек беру.
Әлеуметтік сақтандыру саясатымен қамтамасыз ету, ең төменгі жалақыны
Білім беру, денсаулық сақтау, қоршаған ортаны қорғауды мемлекет
Мамандануды қамтамасыз етуге бағытталған белсенді саясат жүргізу.
ХХ ғасыр барлық мемлекеттің ішкі саясатының негізгі бағыттарының
аштық, ауру, табиғи және техногендік апаттар, демографиялық жарылыс
Белгілі өмір деңгейін және оны әлеуметтік шиеленісуін төмендететін
Өмір салтын реттеу (салықтармен, жабдықтармен, әл-ауқатты жоғарылатумен, кәсіпкерлік
Әлеуметтік саясатты жасау кезінде мемлекет алдында әлеуметтік алымдар
Әлеуметтік саясат қызметі ретінде қоғамның әлеуметтік дамуын
Әлеуметтік саясаттың базалық мақсаты болып тепе-теңдікке тұрақтылыққа, тұтастылықққа
Әлеуметтік саясаттың негізгі мақсаттарының бірі-әлеуметтік қарама-қайшылықтарды шешу, стратегиялық
Әлеуметтік саясатты өндіру және жүргізуде ең күрделісі болып
Адамның әлеуметтік реформалануының негізгі обьектісі ретінде әлеуметтік ахуалын
көпбалалы және толық емес отбасылар
жұмыссыздар
нарықтық талаптарға сәйкес емес мамандандырылған немесе жеткілікті білім
қарттар
мағыналы жеке меншігі жоқ адамдар
Осыған сәйкес мемлекеттік тәсілдер кешені ең төменгі өмір
Реформалардың тиімділігі мен табыстылығы туралы халықтың өмір сүру
Кедейшілікпен күресу
Адам қорларын сақтау
Адам қорларының нарық талаптарына бейімделуі
Қазақстан Республикасының әлеуметтік саясаты тәуелсіздік шарттарында (жағдайларында) келесі
Бірінші кезеңде (1991-1993) әлеуметтік сфералы басқарудың ескі әдістері
Екінші кезеңде (1993-1995) қоғамда дағдарыстық үрдістер және
1995-1997 жылдар аралығындағы уақытша бөлігі тәуелсіздік шарттарындағы әлеуметтік
Әлеуметтік бардарланған нарықтық экономика мемлекеттің әлеуметтік мәселелерді шешудегі
Әлеуметтік сферада басты орынды мемлекеттік сектор алады (басты
Шектеулі әлеуметтік саясат оның минимумға әлеуметтік сфераның дәстүрлі
Әлеуметтік саясат минималды кіріс кепілдігін беруге халықты
Қазақстанның әлеуметтік саясатының стратегиялық мақсаты болып әлеуметтік бағдарланған
2.1 Әлеуметтік саясаттағы мемлекеттің рөлі
Мемлекет – халықтың мемлекеттік өміріндегі елеулі орын
Әлеуметтік саясаттағы мемлекеттің рөлі:
Әр түрдегі мемлекет адамды қоғамға біріктіреді, оның өмір
Демократиялық мемлекет қоғамдық топтар мен азаматтардың әлеуметтік белсенділігінкүшейту
Демократиялық мемлекет әлеуметтік топттың және азаматтардың әлеуметтік ортадағы
Демократиялық мемлекет әлеуметтік мүмкіндіктер кеңістігін жеке күштерден қорғалуын
Әлеуметтік саясатты жүзеге асырудың негізгі субьектісі болып мемлекет
экономиканың экологиялық және әлеуметтік бағыты;
халықаралық және ұлттық қауіпсіздікті нығайту;
елдердің даму саясатын тұрақтандыру;
болашақ ұрпақ пен қазіргі ұрпақтың мүдделерінің теңділігін орналастыру.
Экономика болса әрқашан әлеуметтік проблемалардың шешімінің негізі
Мемлекеттің әлеуметтік саясатын жүзеге асырудың негізгі қызметі:
Құқық беруші органдардың заңдылық іс-әрекеті
Атқарушы органдардың ұйымдық – басқарушылық, қаржылық – экономикалық,
Конституция бойынша Қазақстан Республикасы әлеуметтік мемлекет.
Әлеуметтік мемлекеттің мінездемесі:
Әлеуметтік жүйелердің дамыған жүйесі, салықтың жоғары деңгейі, әлеуметтік
Қазақстанның барлық топтарына көрсетілген әлеуметтік қызметтің дамыған
Құқықтық жүйенің дамыған түрі, мұнда биліктің бөлінуі,
Мемлекеттік әлеуметтік саясаты әлеуметтік сұрақтармен айналысытан билік органдарының
билік (заң шығарушы, атқарушы және сот органдары);
қоғам (саяси институттар);
көпшілік (азаматтардың әлеуметтік професионалды және т.б. топтары, жеке
Әлеуметтік саясат – қоғамдық өзара іс -әрекеттер механизмі
Мемлекеттің кепілдігін беру рөлі әлеуметтік саясаттың тең құқылы
Мемлекет - өз қызметінде өркениетті әлеуметтік саясатты
Кепілдік – бұл қамтамасыз етуші шартты қамтамасыз етуші
Әлеуметтік топтардың өздері мемлекеттің қатысуынсыз белгілі бір дәрежеге
Қоғам барлық халықтың формасы сияқты проблемаларға кездеседі, яғни
Бұл қандай проблемалар төртеуін атап өтейік:
әлеуметтік перспективалар проблемасы
әлеуметтік мақсат проблемасы
әлеуметтік мүмкіндік проблемасы
әлеуметтік қауіп проблемасы
Мемлекет әлеуметтік саясатына байланысты «Мықты әлеуметтік саясат» түсінігі
Мықты әлеуметтік саясаттың антиподы пассивті әлеуметтік саясат. Мұнда
90 -шы жылдары Қазақстанда нарықтық реформаларды радикалды
Мемлекеттің әлеуметтік саясатының негізгі компоненттерінің мазмұны – бұл:
мемлекеттің әлеуметтік саясатының стратегиясын өмірге алып келу және
әлеуметтік саясаттың мемлекеттік приоритетін анықтау;
әлеуметтік саясаттың барлық процесін мен приоритетке бағыттау.
Мемлекеттік әлеуметтік саясаттың проблемалары президенттің елге жолдауында көрсетіледі:
Президенттің өкіметке бюджеттік жолдауларында
Өкіметтің концептуалды шешімдерінде
Парламенттің жарлығында
Қазақстан Республикасының Заңдарында
Қазақстан Республикасының міндеттері 1993 жылы қабылданған Қазақстан Республикасының
Мемлекеттің конституциясында - өкіметтің әлеуметтік сферада қызмет етуін
ҚР Конституциясының 1,28,29 – бабтарында былай делінген:
Қазақстан Республикасы өзін демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтік
Қазақстан Республикасының азаматы жасына келген,науқастанған, мүгедек болған, асыраушысынан
Ерікті әлеуметтік сақтандыру, әлеуметтік қамсыздандырудың қосымша нысандарын жасау
Қазақстан Республикасы азаматтарының денсаулығын сақтауға құқығы бар.
Республика азаматтары заңмен белгіленген кепілді медициналық көмектің көлемін
Мемлекеттік және жеке меншік емдеу мекемелерінде, сондай –ақ,
Әлеуметтік саясаттың негізі ол – әлеуметтік топтар мемлекетте
Әлеуметтік саясаттың проблемасында мынандай халықаралық актілер қолданылады:
Жалпы адам құқық декларациясы (БҰҰ 10 желтоқсан 1948ж)
Адамның құқығы туралы Копенгагендік декларация.
Адамның құқығы туралы басқада халықаралық құжаттар.
Европа Кеңесінің құжаттары, соның ішінде Европалық әлеуметтік хартия.
Европадағы қауіпсіздік пен ынтымақтастық ұйымының құжаттары (ОБСЕ).
ТМД елдерінің құжаттары.
Қазақстан үшін ұлттық қауіпсіздікті қорғайтын әлеуметтік саясат қажет.
Мемлекеттің әлеуметтік саясатында негізгі орынды халықтың табысын қалыптастыру
Қоғам мүшелерінің табыс деңгейі олардың тұрмыс – жағдайының
еңбекақы
меншіктен түсетін табыс (девиденд, пайыз,рента)
әлеуметтік төлемдер(зейнетақы, жәрдемақы)
Халық табысының динамикасы мен деңгейін бағалау үшін номиналды,
Номиналды табыс NI – белгілі уақыт кезінде жеке
Қолда бар табыс DI – бұл табысты жеке
Нақты табыс RI – баға деңгейі өзгерісіндегі
Табыстың негізгі түрі номиналды ол негізінен еңбек табыстарынан,
балаларға қарау
медициналық қамсыздандыру,
аз қамтылған жанұяларға төленетін жәрдемақы,
жұмыссыздарға төленетін жәрдемақы
Табыстың жалпы соммасын қалыптастыруда еңбекақының жоғарылату рөлі инициотива
Әлеуметтік саясатта халықты әлеуметтік қорғау механизмінің орны ерекше.
Қазақстан Республикасының Президентінің Қазақстан халықына арналған биылғы жолдауында
ХХІ ғасырда білімін дамыта алмаған елдің тығырыққа тірелері
Қоғамның ең әлсіз қорғалған мүшелерінің – балалардың, олардың
2003 жылдан бастап, перзенттің дүниге келуіне байланысты біржолғы
Биылғы жылдан бастап, әлеуметтік қамсыздандырудың идеологиясы барынша қарапайым
Біріншіден, бұл мемлекет кепілдік беретін негізгі әлеуметтік төлемдер.
Екіншіден, бұл міндетті әлеуметтік сақтандыру.
Үшіншіден, бұл кейіннен әлеуметтік төлемдерге айналатын азаматтардың ерікті
Міне, осындай үш бастау азаматтарымыздың қарттық кезеңін лайығымен
Биылғы жылдан бастап, іс жүзінде әрбір отбасының
Үстіміздегі жылдан бастап, жекелеген сырқаттар бойынша бес
2006 жылдан бастап, диспансерлік есепте тұратын және амбулаториялық
2006 жылдан бастап, аз қамтылған отбасыларына 18 жасқа
Нәрестенің тууына байланысты бір жолғы жәрдемақыларды қазір де
Биылғы 1 шілдеден бастап, біз барлық зейнеткерлерге, еңбек
2006 жылдан бастап мүгедектердің барлық топтарына және жасына
2006 жылдан бастап, асраушысынан айрылған 247 мың отбасына
Биылғы 1 шілдеден бастап, бюджет саласының қызметкерлері –
Негізінен алғанда, жалақы мемлекеттік қана емес, жекеменшік секторда
Биылғы 1 шілдеден бастап, біз жоғары оқу орындары
Ағымдағы жылы тұрғын үй құрылысы бағдарламасының шеңберінде бюджеттен
Экономикалық және әлеуметтік жедел жаңару бағыты Қазақстанның экономикалық
Жалпы 1990-1997жылдары Қазақстанда жұмыспен қамтылғандардың саны өндірісте –712мың
1993 жылдан бастап Қазақстанда, еліміз бойынша әрдайымғы өсу
Қазақстан отбасылары кірістерінің жалпы саласындағы кіріс салықтарының бөлігінің
Халықтың нақты табысының төмендеу факторларының бірі әлеуметтік кепілдіктер
Қазақстан халқының көп бөлігінің өмір деңгейінің төмендеуінің жалғасу
Ерекше ауыр жағдай, көп бөлігі өмір сүру минимумы
Әлеуметтік диференцияның шиеленісу үрдісінде Қазақстан халқының кедей бөлігінің
Қорытынды.
Сонымен, босқындар мәселесі бүгінгі күнде ерекше маңызға ие
Сонымен қатар, босқындар табиғи катаклизмалар, саяси соқтығыстар және
Соған қарамастан, босқындар жағдайын реттеуші халықаралық құқық нормалары
Қолданылған әдебиеттер тізімі.
Босқындардың мәртебесі туралы Конвенция (Женева, 28 шілде 1951
Геноцидтік қылмыстың алдын алу және сол үшін жаза
Апартеидтің алдын алу және сол үшін жаза туралы
Мамандандырылған мекемелердің артықшылықтары мен иммунитеттері туралы БҰҰ Конвенциясы.
Нәсілдік кемсітушіліктің барлық нысандарын жою туралы халықаралық Конвенци
Адамның құқықтары мен негізгі бостандықтарын қорғау туралы Конвенция
1949 жылғы Әрекет етуші әскердегі жараланғандар мен аурулардың
1949 жылғы Қарулы күштер құрамына кіретін жараланғандардың, аурулардың
1949 жылғы Әскери тұтқындарға қарау туралы Женева Конвенциясы.
1949 жылғы Соғыс уақытында азаматтық халықты қорғау туралы
Қазақстан Республикасының Конститутциясы.
«Қазақстан – 2030» Президенттің Қазақстан халқына жолдауы.
Президенттің Қазақстан Республикасының азаматтарына жолдауы 2005 жыл.
Тасмагамбетов И.Н. «Социальная политика и политическая трансформация». Алматы.
Волгин Н.А. «Социалная политика». Москва. Экзамен 2004.
Сансызбаева Г.Н. «Система социальной защиты населения и ее
Мамыров Н.Қ. «Қазақстандағы адам дамуы». Алматы. «Taimas Printhouse»
Халықаралық – құқықтық қатынастағы босқындардың негізгі құқықтары мен міндеттері
Босқындардың құқықтық режимінің негізгі шектері мен ерекшеліктері
Босқындар мәртебесін халықаралық - құқықтық реттеу
Босқындардың құқықтық режимінің негізгі сипаттамалары мен ерекшеліктері
Халықаралық құқықтағы адам құқығы: ұғымы және маңызы
ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚҰҚЫҚТЫҚ ЖАУАПКЕРШІЛІКТІ ТАЛДАУ МЕН СИПАТТАМАСЫ
Мигранттармен әлеуметтік жұмыстың жүргізудың әдістері
Босқын балаларды халықаралық - құқықтық қорғау
Азаматтықтың халықаралық құқықтық мәселелері
Қазақстан Республикасы аумағындағы шетел азаматтарының құқықтық жағдайы