Қазақстан Республикасының Ұлттық валютасы
Мазмұны
Кіріспе
1 Қазақстан Республикасының Ұлттық валютасы
1.1 Валютаның мәні, нарығы
1.2 Валюта бағамы, жүйелер, фактор, паритеті
1.3 Халықаралық есеп айырысу балансы
2 Қазақстан Республикасының валютасының даму кезеңдері
Қазақстан Республикасының валюта жүйесі
2.2 Қазақстан Республикасының
пайдалануы
3 Ұлттық валютаның даму жолдары
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер
Кіріспе
Осы курстық жұмыстың тақырыбы «Ұлттық валюта:
Біріншіден, елдің ақша бірлігі – оның
Ұлттық валюта жүйесі деген қоғамдық ұдайы
Дүниежүзілік валюта жүйесі алтын монеталы стандарт
Аймақтық валюта жүйесі – дүниежүзілік валюта
Бұл жұмыстың құрылымына келетін болсақ, ол
Бірінші тарауда, ҚР-ның Ұлттық валютасы зерттелген.
Екінші тарауда, валютаның даму кезеңдері де
Үшінші тарауда, Ұлттық валютаның тұрақтандыру жолдары
Курстық жұмыстың мақсаты мен міндеті валютаның
I тарау Қазақстан Республикасының Ұлттық валютасы
1.1 Валютаның мәні, нарығы.
«Валюта» деген терминді екі мағынада қолдануға
Біріншіден, елдің ақша бірлігі – оның
Екіншіден, шетел мемлекеттерінің ақша белгісі ретінде,мұнда
Ал жалпы түсінікке келсек, валюта халықаралық
Қай ел болмасын, ол
Сыртқы валюта нарығының институттарына
Коммерциалық банктер жеке
Валюта нарығында есеп
Қолма-қол ақшасыз төлемдерді коммерциалық банктар
Экспортерлер мен импортерлердің
Біртұтас халықаралық валюта нарығының әр орталығында
Қазақстан Республикасындағы банктер және банк мекемелері
Қазақстан Ұлттық Банкінің валюта нарығындығы
Қазақстан Ұлттық Банкінің валюта нарығындағы интервенцияны
Қазақстан Ұлттық Банкінің валюта нарығындағы интервенциялары
1.2 Валюта бағамы, жүйелер, фактор, паритеті
Экономикадағы төлем балансында көрінетін өзгерістер түбінде
1.Валютаның айырбастау курсы сұраныс және ұсыныспен
2.Қатал белгіленген валюта курстарының жүйесі. Осы
Валюта курсының осы екі қарама-қарсы жүйелерінен
Валюта курсы ұзақ мерзімде паритетпен белгіленуге
Валюта курсы қысқа және орта мерзімде
1.Тұтынушылардың талғамының өзгеруі тауарлар мен қызметтердің
2.Белсенді сауда саясаты да экспортерлер мен
Импорттық тауарларға сұраныстың икемділігі. Импорттық
3.Табыстардағы салыстырмалы өзгерістер. Бұрынан мәлім тұтынулық
4.Инфляция (бағаның салыстырмалы өзгеруі). Егер бір
5.Нақты проценттік ставканың жанама көлемі. Біз
6.Белгілі айырбас курсын күту. Шаруашылық агенттерінде
7.Экономиканы мемлекеттік макрореттеу. Осыған жататындар: ресми
Сұраныс пен ұсынысқа әсер етудің басқа
Бүкіләлемдік заңдылық бойынша: экономикалық дамудың дәрежесі
Біріншіден, экспорт және импорттың өсу қарқындары.
Екіншіден, сальдоның белгісі және сауда балансының
Үшіншіден, валюта резервтерінің көлемі және динамикасы.
Төртіншіден, орташа жалақыны және жалпы ақшалай
Нарықтың барлық үшеуіндегі – тауарлық, ақшалық
Халықаралық есеп айырысу баланстары
Кез келген мемлекеттің халықаралық экономикалық, саяси
Халықаралық есеп айырысу баланстары агрегаттық экономикалық
Халықаралық есеп айырысу баланстары – ол
Халықаралық есеп айырысу баланстарының негізгі түрлері:
1) төлем балансы
2) есеп айырысу балансы
3) халықаралық қарыз балансы
Төлем балансы деген белгілі бір уақыт
Бір күндік төлем балансы статистикалық көрсеткіш
Белгілі бір мерзімнің төлем балансы осы
ХВҚ- ның әдістемесі бойынша құрылатын төлем
Есеп айырысу балансы деген бір мемлекеттің
1. Белгілі бір күн тізбектік мерзімнің
2. Елдің халықаралық есеп айырысу позициясын
Төлем балансы мен есеп айырысу баланстарының
- Төлем балансына тек іс жүзінде
- Есеп айырысу балансында барлық алынған
- Төлем және есеп айырысу баланстарының
- Төлем балансына тек төленген
Сөйтіп, төлем есеп айырысу баланстарының бір-бірінен
Капитал және несие қозғалыстарының балансы –
Халықаралық қарыз балансы – өркендеген және
Қорыта айтқанда, халықаралық есеп айырысу балансы
Қазақстан Республикасындағы банктер және банк мекемелері
Халықаралық есеп айырысуды ұйымдастырады,шетелдермен қаржы-валюталық және
Жасалынған мемлекеттік шарттарға сәйкес шетелдік және
II тарау ҚР валютасының даму кезеңдері
2.1 Қазақстан Республикасының валюта жүйесі
Нарыққа өту кезінде Қазақстан Республикасының егеменді
Қазақстан 1992 жылдың щілдесінде ХВҚ –ға
Қазақстан Республикасының шетелдермен жүргізілетін валюталық қатынастарының
Қазақстан заңдары бойынша валюталық реттеудің объектісі
Резиденттерге жататындар:
Қазақстан Республикасында тұратын жеке кәсіпкерлер, оның
Қазақстан Республикасынан тыс жерлердегі дипломатиялық, сауда
Қазақстан Республикасындағы «резидент еместерге» жоғарыда республика
Қазақстан заңдарын сәйкес шетел валютасын сатып
Қазақстан Республикасында негізгі валюталық реттеу органы
- Шетел валютасының және шетел валютасындағы
- Резиденттер мен резидент еместердің республикада
- Резиденттердің шетел банктерінде шот ашу
- Ұлттық валютаның – теңгенің шетел
- Алтын валюта активтерін құрап, солармен
- Халықаралық есеп айырысуды ұйымдастырып, шетелдермен
- Қабылданған мемлекеттік шарттарға сәйкес шетелдік
Қазақстанда валюталық бақылауды валюталық бақылау органдары
Валюталық бақылау негізінен мына бағытта жүргізіледі:
- Жүргізілетін валюталық операциялардың заңға сәйкестігін
-Резиденттердің мемлекет алдындағы шетел валютасымен міндеттемелерін
Сөйтіп, валюта қатынастары халықаралық экономикалық, саяси
Қазақстан Республикасындағы банктер және банк мекемелері
Резиденттердің және резидент еместердің Қазақстан Республикасының
Беру, тіркеу ережелерін белгілейді және валюта
Валюталық құндылықтарды бағалы металдардан өзгесін
Қазақстан Республикасының резидент еместерінен қосымша кредиттер
2.2 Қазақстан Республикасының валюта ресурстарын
Қазақстан Республикасының халықаралық экономикалық қатынастарын
Мемлекеттің, мемлекеттік емес сектордың валюта ресурстары
Валюталық операциялар ағымдағы және капитал қозғалысына
Ағымдағы операцияларға мыналар жатады:
- Тауарлар мен қызметтерге төлем мерзімі
- Экспорт-импорт мәмілелері бойынша 180 күннен
- 180 күннен аспайтын мерзімге кредиттер
- Депозиттер, инвестициялар, қарыз және өзге
- Сауда түріне жатпайтын ақша аударымдары,
Капитал қозғалысына байланысты операциялар мыналарды
- Инвестициялар;
- Жылжымайтын мүліктің мүліктік және басқа
-180 күннен астам мерзімге экспорттық-импорттық мәмілелер
Валюталық операциялар: экспорт, импорт, қызметтер көрсету,
Елдегі пайдаланылатын барлық валюталық ресурстардың түсу
Валюталық ресурстар қаржы ресурстарының құрамды бөлігі
Мемлекеттік валюта ресурстары мыналардың есебінен
Экономикалық мемлекеттік секторының – кәсіпорындардың, ұйымдардың,
Тауар мен жүктердің кеден шекарасы арқылы
Келісімшарттардың, мәмілелердің, контракттардың шетелдік қатынасушылары төлейтін
Валюталық заңды бұзғаны үшін шетелдік валютада
Шетел банктерінде және басқа қаржы ұйымдарына
Шетел мемлекеттерінің, банктерінің, халықаралық және мемлекетаралық
Валютадағы гранттармен тегін көмек түріндегі түсімдерден.
Валюталық ресурстар көбінесе мемлекеттің қармағына шоғырландырылады.
Мемлекеттің валюта ресурстары былайша пайдаланылады:
1) Ұлттық банк: « валюталық басқыншылықтардың»
2) Қаржы министірлігі: қарыздар туралы келісімшартпен
3) Үкімет органдары: мемлекеттік қажеттерді –
4) Басқарудың жергілікті органдары – коммуналдық
Меншіктің барлық нысандары компанияларының, фирмаларының және
Экспорттық өнім өндірмейтіншаруашылық жүргізушісубъектілер және
Шаруашылық жүргізуші субъектілердің валюта ресурстарын қалыптастырудың
Үлестік негіздерде әрекет ететін шаруашылық жүргізуші
Валюта ресуртарының аталған көздерінің қаражаттары жиынтығында
1) дүниежүзілік рыноктарда жұмыс істейтін компаниялардың,
2) импортты алмастыратын өнім өндіруді ұйымдастыру
3) Валюталық кредиттерді және оларды пайдаланғаны
4) Мамандардырылған сыртқы экономикалық ұйымдарға сыртқы
5) Капиталға қатысу ретінде шетелдіккомпаниялардың, фирмалардың
6) Сыртқы экономикалық міндеттемелер бойынша келісімдердің
7) Ішкі қажеттіліктерді қамтамасыз ету үшін
8) Ұйым ұжымдарының қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін
Заңды тұлғалар өздеріне қарасты валюта қорларын
III тарау Ұлттық валютаның даму
Инфляция (латынның inflatio – қампиған деген
Инфляция – кешкенді себептерден туындайды және
Инфляцияның бірнеше түрлері бар. Баға өсуі
Мұндай инфляцияға жол бермеу керек, себебі
Ұшқыр инфляция кезінде айналымдағы ақшаның саны
Шетел ғалымдарының ойынша, «баяу инфляция» экономиканы
Нарықтық инфляциялық тепе-теңдігінің қандай түрді қабылдауына
Басылыңқы инфляция, оны кейде жасырын инфляция
Басылыңқы инфляция мемлекеттің тауарлық бағаны сұраным
Қазақстан Республикасында 1992-ші жылға дейін жасырын
Шетел экономистері сұраным мен ұсынымға байланысты
Ұсыным инфляциясы шығын мен ұсыным нарығының
Инфляцияны баланстану дәрежесі бойынша жіктейміз: а)
Инфляция философиясы мынаған саяды: осының тереңдеуінің
Инфляция баға индексі көмегімен өлшенеді. Ағымдағы
Баға индексі = ағым кезіндегі баға
өткен кезеңдегі баға
Нарықтық экономиканың бөлінбес бөлігі болып –
Валюта – бұл ақша бірлігі және
Валюта қолдану саласы мен тәртібіне қарай
а) еркін консерсияланатын және ол кез
ә) барлық валюталық операция бойынша ішінара
б) басқа шетел валютасын айырбасталмайды. Еркін
Көптеген дамушы елдердің ұлттық валютасы тұйықталған
а) валюталық курстың жоғарылығы;
ә) ішкі бағаның рационалды болмауы;
б) тауардың конверсияланбауы.
Соңғысының тек қана тұтыну нарығын баланстандыру
Нарықтық экономика жағдайында ұлттық валюта теңге
Ұлттық валюта теңгенің енгізілуі Қазақстан Республикасы
Барлық елдерде валютаны конверсиялау жетістік ретінде
Валютаны конверсияландыру дегеніміз алдыменен – экономиканың
а) өнімнің технологиялық профилінің импортты ауыстыратын
ә) мемлекеттің төлем балансын жетілдіру;
б) инфляцияның қарқынын төмендету.
Мемлекет қандайда бір қатаң ақша саясатын
Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасының экономикалық жағдайы
Валюта қаржылық және тауарлық конверсиялану жағдайында
Қаржылық – бұл шетел мемлекеті валютасына
Тауарлық – бұл кез келген тауарды
Сондай-ақ валютаны конверсиялануы бойынша – сыртқы
Сыртқы экономикалық байланыстар бойынша резиденттердің валютаны
Әрбір ұлттық валютаның басқа елдің ақша
Номиналды айырбас курсы – бұл ұлттық
Нақты айырбас курсы – бұл екі
Тіркелген айырбас курсы – бұл жүйе,
Оның қысқаша белгілі график көмегімен бейнелуге
Шетел валютасына деген сұранымның көлемі төмендегідей
Валютаның ұсыным мөлшері елдің экспорт көлемімен,
- ұлттық табыстың көлемі және өндіріс
- ақшаны нақты сатып алу қабілеттілігі
- валюта сұранымы мен ұсынысына әсер
-елдегі пайыз мөлшерінің деңгейі.
Ақша-кредит саясатының негізгі мақсаты- инфляцияны тежеуді
Ақша-кредит саясатының келесі міндеті- қаржы нарығының
Осы орайда Ұлттық қор маңызды рөл
Салық және кеден саясатын реформалау күллі
Қорытынды
Қорыта келгенде,1993 жылдың наурызында «Қазақстан Республикасының
Мемлекеттің егемендігін және республика банк жүйесінің
Ұлттық валютаны жасау еліміздің Президенті Нұрсұлтан
Дайындық жұмыстары бітер кезеңде сол кездегі
Осылайша 1993 жылдың 15 қарашасы ұлттық
Бүгінгі күні, міне, Қазақстан өз егемендігінің
Сонымен, осының бәрі сондай-ақ халықтың, біздің
Қолданылған әдебиеттер:
1.С.Әкімбеков, А.С. Баймұхаметова, У.А. Жанайдаров «Экономикалық
2.Мақыш С.Б. «Ақша айналысы және несие».
3.Шеденов Ө.Қ., Сағындықов Е.Н., Жүнісов Б.А.,
4.ҚР-ның Ұлттық Банкі №004 баспасөз релизі
5.Ілиясов Қ.Қ., Құлпыбаев С «Қаржы».Алматы,2003ж 417-422
6.Я.Ә.Әубәкіров, Ф.Н.Жақыпова «Экономикалық теория» Алматы,1999 197-203
7.Қазақстан Республикасындағы банктер және банк мекемелер
8.Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың Қазақстан
9. «Қазақ елі» газеті 2006 жыл
10.Central Asia Monitor №9 2005 жыл.
2
1
Қазақстан Республикасының Ұлттық валютасы
Валюталық шоттарды ашу тәртібі
Қолма -қол және жедел валюталық операциялар. Валюталық операциялардың есептелуі
Ағымдағы шоттағы шетел валютадағы ақша қаражаттарының есебі
Қазақстанның ұлттық валютасы: пайда болуы және дамуы жайлы мәліметтер
Қазақстан Республикасындағы валюталық операциялар
Валюталық реттеу және валюталық бақылау
Қазақстан Республикасында ұлттық валюта жүйесі
Қазақстанның ұлттық валютасының пайда болуы және дамуы
Валюталық реттеу қызметі