Граматикалық мағана және граматикалық форма
Жоспар
I.Кіріспе.
II.Негізгі бөлім.
1.Сөз және оның морфологиялық құрылымы.
2.Сөздің мағаналық бөлшектері (морфемалар) туралы мағлұмат.
3.Граматикалық мағана және граматикалық форма.
III.Қорытынды.
Кіріспе.
Грамматикалық категория туралы қысқаша мағлұмат негізгі грамматикалық ұғымдарды
Грамматикалық категориялар белгілі бір тілге тән, жалпылама сипаты
Белгілі бір грамматикалық категория кемінде екі түрлі формада
I жақтан басқа II жақ, III жақ болғандықтан
Қандай бір грамматикалық категория болмасын, оның жалпылаушы сипаты
Өзара шарттас, ыңғайлас, бір .сипаттағы формалардың әрқайсысын және
Бір грамматикалық категорияға енетін біртектес, бір сипаттағы грамматикалық
Грамматикалық категорияларда универсальды грамматиканың жалпы категориялары емес, туыстас
Бірсыпыра тілдерге тән белгілі бір грамматикалық категорияның өзі
Әр түрлі тілдердің бәріне бірдей тән, бәріне бірдең
Грамматикалық категориялар сөздердің белгілі бір лексика-грамматикалық топтарына телініп,
Грамматикалық сан-мөлшер категориясының және т. б. грамматикалық категориялардың
Грамматикалық категория атты ұғымның табиғатын ашып айқындай түсу
Тілдердің барлығына дерлік тән, жалпылама ортақ грамматикалық категориялардың
Орыс тілінде сын есімдердің жекеше, көпше болып ажыратылуының
Кейде сан есімдердің де көптік формада қолданылатындары бар,
Грамматикалық сан-мөлшер категориясының сан есімдерге тән категория емес
Грамматикалық сан-мөлшер категориясы сөз таптарының бірі — есімдіктерге
Есімдіктердің басқа түрлеріне сан-мөлшер категориясының қатысы жайында мынаны
Кіріспе.
Сөздің морфологиялық құрылымы туралы мәселе граматика теориясының өте-мөте
Сөздің морфологиялық құрылымына дұрыс талдау жасау үшін, ең
Сөздер морфологиялық құрылымы, морфемалық құрамы жағынан алуан түрлі
Сонымен, морфема дегеніміз тілдің ары қарай
Морфемалар мағынасы мен қызметі жағынан әр түрлі. Морфемалардың
Дүние жүзіндегі тілдер грамматикалық құрылысы жағынан алуан түрлі.
Түбір сез бен түбірдің, негіз бен сөздің формасы
Түркі тілдерінде сездің түбірі немесе негізі белгілі бір
книг-а — Ьоок — кітап
счит-ать — сount — оқы
болыи-ей — big— үлкен
Ағылшын тілі ме.н түркі тілдерінде түбір сездердің жоғарыдағы
Енді көмекші немесе аффикстік морфемалар жайында. Лексикалық мағынаны
Аффикстік морфемалар түбір морфемадан сөздердің үлгілерін (модельдерін) жасауға
Енді түбір морфема мен аффикстік морфемалардың әрқайсысына арнайы
Тіліміздегі сөздер морфологиялық құрамы жағынан біркелкі емес, әр
Сөздердің және олардын формаларының тұрпаттары жағынан осындай әр
Дегенмен, грамматикалық амал бойынша сөз тудырудын аясы тек
Бұл мысалдарға қарағанда, белгілі бір сөз табына тиісті
Сөйтіп, грамматикалық жолмен сөз тудырудың үш түрлі тәсілі
Сонымен, тұлғасына (құрамына) қарай тіліміздегі сөздер, ең әуелі,
Түбір (немесе негізгі) морфема мен сөздің негіздері жайында
Түбір морфема сөздердің әр түрлі лексика-грамматикалық топтары үшін
Ал негіздің (основа) түбірден айырмашылығы сол, ол
Түбір морфема сөздердің ары қарай бөлшектеуге келмейтін және
Негіз бір ғана морфологиялық элемент—таза түбірден де қүралуы
Түркологиялық әдебиеттерде лексикалық мағыналары бар, өз алдына дербес
Сонымен, морфологиялық сіңісу процесінің нәтежесінде алғашқы түбір морфема
Сіңіскен түбірлерге төмендегі түбірлер мысал бола алады:
Көне (өлі) түбірлер ерте замандарда
Осындай айғақтармен байланысты, ескеретін бірер жағдай бар. Мысалы,
Әдебиеттер.
1.Айдаров Ғ., Құрышжанов Ә., Томанов
2.Аманжолов С. Қазақтың әдеби тілі (көпшілікке арналған лекцняныц
3.Ә б і л қ а с ы
4.Қарабаев.Т. Түркалогия және қазақ тілі білімі.Алматы,2001.
5.Исаев.С. қазақ әдеби тілінің тармхы. Алматы,1998.
Бастауыш пен баяндауыш сөйлемдегі предикаттық қатынастың негізі
Сөйлемнің тұрлаулы мүшелері және олардың грамматикалық тұлғасы
Етістіктің шақтары
Етістіктің зерттелуі
Етістік
Сөз және оның морфологиялық құрылымы
Зат есімнің мағыналық топтары
Грамматикамен жұмыс істеудің психологиялық ерекшеліктері
I сынып қазақ тілі оқулығын қатысымдық бағыт тұрғысынан тузу әдіс-тәсілдері
Қазақ тіліндегі сөз байланысының синтаксисі