Соқпа доп
ЖОСПАР
Кіріспе 2
Дағдыларды қалыптастыруға бағытталған арнайы дене жаттығулары. 4
Жүгіру мен секіру ойындары 6
Жылдамдық реакциясы 7
Жылдамдық 8
Ептілік 10
Шыдамдылық 10
Эстафеталық ойындар 15
Екі доппен өткізілетін эстафеталық ойын 15
Тактикалық дайындық 16
Ойын техникасының элементтері 17
Қорытынды 20
Пайдаланған әдебиеттер тізімі 24
Кіріспе
Дене тәрбиесінің негізгі мақсаты денсаулықты нығайту, білімді, өмірлік
Қазіргі уақытта еліміздегі дене тәрбиесі жүйесінің негізін Республика
“Қазақстан Республикасында бұқаралық спортты дамыту жөніндегі шұғыл шаралар”
Қоғамының тарихы даму барысында қалыптасқан бұл қағидалар балалардың
Әрбір жасөспірім дене тәрбиесін деңгейін арттыра отырып, жан-жақты
Тұрмыс тіршіліктің қазіргі жағдайы адамдардың дене және спортпен
Еңбек пен дене шынықтырудағы әр түрлі белсенді
Біздің мемлекетіміз жасөспірімдердің дені сау білімді болып өсуі
Өз дербестігін алған біздің мемлекетіміздің спортты дамытуда айтарлықтай
Қазақстанның атлеттері әлемдік спорт тарихына енді, олар: Балуандар
“Дене тәрбиесі” деген сөз “” дене мәдениеті деген
Адам – табиғаттың бір бөлшегі және ол табиғаттың
Волейбол ойыны еліміздегі ең көп таралған ойындардың бірі.
Волейбол Олимпиадалық ойындар бағдарламасына 1964 жылдан кіргізіліп
Октябрь Жарылқановтың басқаруымен республика командасы КСРО чемпионаттарында төртінші
Қазақстан клубтың “Буревестник” командасы 1969 жылы КСРО чемпионы
Қазақ волейболында Октябрь Жарылқановтан кейін Жәнібек Сауранбаевтың есімі
Мемлекеттік жаттықшырушы Е. Иманғалиев бастаған республиканың құрама командасы
Дағдыларды қалыптастыруға бағытталған арнайы дене жаттығулары.
Ойын барысында волейболшы қысқа мерзімді қозғалыста немесе кейін
Волейбол ойыны ойыншыға қатаң талаптар қояды, өткен мұнда
Волейбол командасының құрамында 12 ойыншы болады. 6- негізгі,
Волейбол үлкен зейінділікті талап етеді. Себебі волейболда болжап
Волейболға қатысты мынадай тапсырмаларды орындау қажет:
Ілеспелі қадам жасау-тұру-допты беру әрекеті
Екі қадам жасау-тұру-допты беру әрекеті
Секіріп қалу-тұру допты беру әрекеті
Жүгіру, секіру, қатты секіру-шабуылдап доп соғу әрекеті
Ілеспелі қадам мен екі қадам жасау арқылы торды
Спорттық ойындар дене шынықтыру және спорт жаттығулармен бірге
Адам өмірге келген күннен бастап, үнемі қимыл-қозғалыстар жасау
Қимыл – қозғалыс ойындары үнемі қимыл-қозғалыста болуды талап
Жүгіру мен секіру ойындары
“Қармақ”
Ойыншылар арасынан бір ойын бастаушы сайлайды. Қалғандары шеңбер
Арқанды екі қолмен бір-екі рет жоғары айналдырып барып,
“Сан түзе”. Ойыншылар төрт командаға бөлініп, бір-біріне созғанда
Ойында бастауға белгі берілгеннен кейін, допты тез жоғары
“Теңізші”
Ойыншылар ойын алаңының шет-шетінен өздеріне бір метрлік шеңбер
“Сыңар аяқ” – Шеңбер жасап отырған екі команда
Кімде-кім қарсыласын екі аяғымен бірінші тұрғызса, сол ойыншы
“Алмасу”- балалар ара қашықтығы 12-16 метр жердегі қарама-қарсы
“Түбірден секіру”.
Жерге 10-12 шеңбер (түбір) диаметрі 40, ара қашықтығы
“Паравоз жарысы”.
Ойыншылар 2 немесе одан да көп командаға бөлінеді.
“Бақшадағы қояндар”
Алаңда бірінің ішіне бірі екі шеңбер сызылады. Ортадағы
Жылдамдық реакциясы
“Жапалақ”- Алаңда дөңгелек шеңбер “ұя” сызылады, сол жерде
“Дабылды тыңда!”
Ойыншылар колоннада жүріп келе жатады. Жаттықтырушы бір
“Топ түзу тұр!”
ойыншылар шеренгада тұрады. Жаттықтырушы бірінен соң бірі команда
“Допты ұр”
Ойыншылар 2 командаға бөлініп, қарама-қарсы тұрады, арасына сызық
“Шақыру”
2 команда бір-біріне қарама-қарсы тұрады. Бірінші команданың ойыншылары,
Жылдамдық
“Допты жылдам жылжыту”
Ойыншылар дөңгеленіп тұрады. 2 ойыншыға бірін-біріне қарама-қарсы тұрған
“Доп ортаға”
2-3 шеңберде ойыншылар тұрады, ортасында 1 ойыншы допты
“Берсең отыр”
ойыншылар колоннаға тұрады. Тренер олардан 4 метр қашықтықта
“Атқыштар”
Ойыншылар “атқыштар” және “қашқындар” болып екіге бөлінеді. “Атқыштар”
Жылдамдық
“Кім бірінші”
2 команда коллонаға бөлініп тұрады. Белгілі сигнал бойынша
“Қарға және торғайлар”
2 командаға біреуі қарғалар, екіншісі торғайлар болып, алаңның
“Бос орын”
Ойыншылар дөңгеленіп тұрады. Бір ойыншы жүгіріп келіп
“Номерді шақыру”
2 команда басынан бастапәрқайсы реттік номер алады. Тұрған
Жаттықтырушы бір номер атайды. әр командағы сол номерлі
“Күш”
“Шеңберге тарт”
Ойыншылар шеңбердің сыртында, бір-бірінің қолынан қатты ұстап, оңға,
Бір аяғы шеңберге кірсе, сол ойыншы ойыннан шығады.
“Жаралыларды тасу”
Ойыншылар 2 командаға бөлінеді. Әр команданың үштен бірі
“Кім алысқа”
Ойыншылар бірнеше командаға бөлініп, колоннаға тұрады. Колоннада тұрған
“Кім күшті”
Екі ойыншы бір-бірінің қолынан ұстап, сол аяқтарының алға
Ептілік
“Өткелден өту”
Ойыншылар бірнеше топқа бөлінеді. Бірнеше метр қашықтықта өзендер
Шыдамдылық
“Семіргіштер”
Ойыншылар қабырғада сызылған сызықтарды секіріп барып,, қолдарын тигізу
“Кім шыдамды”
Ойыншылар саны бірдей, бірнеше топқа бөлінеді. әр
“Волейбол торы арқылы кездесу”
Екі команда волейбол торының екі жағында шабуыл сызығының
“Қамалды қорға”
Ойыншылар шеңбер бойлай қолдарын соза ұстасып тұрады. Шеңбердің
“Жолдасыңды қорға”
Ойыншылар шеңбер бойлай қолдарын соза ұстасып тұрады. Оларда
“Өткел”
Екі команданың ойыншылары алаңның екі шетінде қарама-қарсы сап
Өткелден өткен тәсілін өзгертуге де болады: түрегеп тұрып
“Қатарлар тартысы”
Екі команда бір-біріне қарама-қарсы қатар сап түзеп тұрады.екі
“Шынжырмен жұмыс”
Ойыншылар бастапқы сызыққа үш тізбек жасап сапқа
“Үстелді айналдыра жүгіру”
Үстел бөлменің ортасына қойылып, үстіне заттар қойылады. Алайда
“Жеткізбе”
Ойыншылар екі командаға бөлінеді. Ойын алаңның дәл ортасынан
Ойынды бастауға белгі берілгеннен кейін, әр командадағы бірінші
“Аю түртпек”
Ойыншылардың арасынан санау арқылы бір “аю” және бір
Сыртта тұрған ойыншылардың біреуі, “аюға” қолын тигізсе, сол
“Алмасу”
Ойыншылардың арасынан екі төреші сайланады. Қалған балалар ара
Олардың екі шетінде төрешілер тұрады. Бастаушы белгі берілісімен,
“Ұштасқан ойыншылар”
Ойыншылар арасынан бір ойын бастаушы сайланады. Қалғандары
“Жер, су, ауа”
Ойыншылар шеңбер жасай қол ұштасып тұрады да.
Жерде қандай жануарлар бар?
Суда қандай балықтар мен жәндіктер бар?
Ауада қандай құстар мен жәндіктер бар?
деген сұраққа кезек-кезек жауап беріп, алдын-ала жаттығып дайындық
Допты қағып алған бала “бүркіт” деп, допты қасында
Егер ойыншының біреуі кідіріп немесе шанасын қалса,
“Соқпа доп“
Ойыншылар 4 не 6 командаға бөлінеді, 30-40 метр
“Кім мерген”
Ойыншылар 3-4 болып бөлініп, тізбектеліп тұрады. Олардан 8-10
Эстафеталық ойындар
“Бер де отыр”
Командалар бірінің артынан бірі тұрады, капитандар
Екі доппен өткізілетін эстафеталық ойын
Командалар лекке бірінің артынан бірі тұрады, бастаушылардың қолында
Қозғалу тәсілдері:
алақанмен допты алып жүру
алақанмен доптарды бір-біріне қысып ұстау
доптың бірін бүйіріне қысып ұстап, екіншісін қолмен еденге
Шеңбер және секіргіш пен өткізілетін эстафета. Әр команда
“Секір де қаш”
Командалар ортадағы сызықтан 2-3 м қашықтықта бір
Тактикалық дайындық
Қозғалыс қимылдарын орындай нәтижесінде байқалатын айырмашылықтар адамның
Эстафеталар қимыл-қозғалыс ойындарының ең қызықты да күрделі түрі
Жаттығуларды орындау әдіс- тәсілдерін шыңдауға
Қимыл-қозғалыс қабілеттерін жеңілдіруге
баланың денесін, бұлшық еттерін жаттықтыруға
жарыс кезіндегі спорттың бәсекеге үйреніп, батыл, қайсар қимылдап,
спорт түрлеріне деген қызығушылығын арттырып, көк күш салуға
Ойын техникасының элементтері
бастапкы қалып (волейболіпының тұрысы);
допты ойынға қосу;
допты командалас серігіңе беру;
шабуылдау соққылары;
тосқауыл қою; әрқандай секіру түрлері; допқа қарай ұмтылу,
Секіруге, ұмтылуға және құлауға катысты болып, осылармен сөйкес
1. Волейболшының тұрысы. Жаңа ойнай бастаған окушы-волейболшылар үшін
2. Орын ауыстыру. Волейбол ойыны барысында ойыншы алаң
Орын ауыстыруға мынадай қимыл-әрекеттер енеді:
1) қадамдар жасау - тік тұрған ойыншы әр
2) секіріп калу (секектеу) — бұл екі қадам
3) жүгіру - басқа қалыпқа көшу үшін, яғни
4) құлау - ойыншы өз қимыл-әрекетін өрістетуге,
5) секіру - қатты секіруден соң орындалатын ерекше
3. Допты ойынға қосу.
Допты ойынға қосудың бірнеше тәсілі бар:
1) допты төменнен тура беру арқылы ойынға қосу;
2) допты төменгі бір жақ жанынан ойынға қосу;
3) допты жоғарыдан тура беру арқылы ойынға қосу;
4) допты жоғарыдан бір жанынан ойынға қосу;
5) допты айналып ұшатын және айналмай ұшатын етіп
7- сынып оқушылары допты ойынға қосудың қарапайым тәсілі
4. Допты командалас серігіне беру. Доп берудің мынадай
жоғары қарай беру;
төмендетіп беру.
Екі тәсілді игеру де ұзак уакыт жаттығуды талап
5. Шабуылдау соққыларын окушылар әдетте тоғызыншы сыныпта
1) тікелей шабуылдау соққысы — үш қадам жасап
2) бір жақ бүйірден шабуылдау соққысы - оны
6. Тосқауыл қою. Тосқауыл қою - қарсыластың шабуылдау
Қорытынды
Спорт - жарыстарға негізделген, жеңімпазды спорттық жетістікке жетістікке
Спорт қазіргі қоғамның құрылымына енеді, оның маңызды жан-жақты.
спорт мәселесі жөніндегі халықаралық бірлестік
спорттың түрлері бойынша халықаралық федерациялар
спорттың техникалық түрлері бойынша халықаралық бірлестік
халықаралық туристік ұйымдар
Спорттың даму мәселелері Біріккен Ұлттар Ұйымында, мемлекетіміздің парламенттерінде
Спорт қызметінің тиімді жұмыс жасауын қамтамасыз ететін базалық
Қорытындалай келе, дене жаттығуларымен айналысуға тұрақты жағымды көзқарасты
Дене жаттығуларымен дербес айналысу дағдылары мен дене шынықтыруға
Кез келген адамда дене мүмкіндіктерін тәрбиелеудің материалдың негізгі
Қозғалыс қимылдарын орындау нәтижесінде байқалатын айырмашылықтар адамның дене
Дене қабілеттілігі деп адамның туа біткен тұрақты және
Қозғалыс қимылдары арқылы дене қабілеттіліктерін жүзеге асыру нақты
Мысалы: ең жоғары екпінде қозғалыс шапшаңдығын қалыпты ұстау
Қайсы бір қозғалыс қимылдарын орындау үшін олардың маңыздылығын
Дене қабілеттіліктерін көрсету биологиялык және психикалық процестерге тәуелді
Қозғалыс қимылдары тиісті органдар мен құрылымдардың функционалды белсенділігін
Дене қабілеттілігінщ дамуы мен мүмкіндіктерін калыптастырудың өзара байланыстылығы
Дене қабілеттері мен мүмкіндіктері туралы зерттеулер мынадай қорытындыға
- дене мүмкіндіктерін тәрбиелеу негізіне дене қабілеттіліктерін дамыту
- дене қабілеттерінің дамуы организмнің жеке органдары мен
- дене мүмкіндіктерін тәрбиелеуге өр түрлі қозғалыс
Пайдаланған әдебиеттер тізімі
А. Г. Ариянц - Волейбол ФИС 1986
Ю. Н. Жещев - Волейбол ФИС 1986
С. Қасымбекова - Әдістемелік құрал, Волейбол, Алматы, “Атамұра”
М. Т. Тұрыскелди – Қимыл- қозғалыс ойындары
С. Қасымбекова, Д. Мырзамед. Дене тәрбиесі. Сыныптан тыс
С. Тайжанов, С Қасымбекова,. Дене тәрбиесі Алматы Атамұра
Бағдарламалар дене тәрбиесі. Алматы 2004 ж. Үздіксіз
Л.В. Былова, И.М. Коротков.Қозғалыс ойындары, М. ФИС.1982
24
ЖАЛҒАУШЫ МУФТАЛАР ЖӘНЕ ҚҰРАМДАС БІЛІКТЕРДІҢ ҚҰРАСТЫРУЫ
Машина жасау жайлы
Дағдыларды қалыптастыруға бағытталған арнайы дене жаттығулары
Ж. Аймауытов Ғ. Қарашев Б. Күлеев С. Сейфуллин І. Жансүгіров Б. Майлин шығармашылықтары
Біліктер. Біліктерді жөндеу
Бүйрек тастарын емдеудің негізгі принципі - шағынинвазивті әдісті қолдану
Бiлiктердi механикалық өңдеу технологиясы
Жер асты суларының геологиясы
Абайдың көңіл күй лирикасы
Тараз қаласындағы археологиялық қазба жұмысы