Екібастұз өңірінің агроөнеркәсіптік кешенін тұрақты дамыту бағдарламасы
Мазмұны
1
1.1
1.2
1.3
1.4
2
2.1
2.2
3
3.1
3.2
Кіріспе
Агроөнеркәсіп кешенін реттеудің теориялық негіздері
Агроөнеркәсіп кешенінің ұғымы, құрамы және құрылымы
Агроөнеркәсіп кешенінің экономикасы мемлекеттік реттеу объектісі ретінде
АӨК мемлекеттік реттеу – азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету факторы
Экономиканың аграрлық секторын мемлекеттік қолдаудағы шетелдік тәжірибесі
Павлодар облысының агроөнеркәсіп кешенін реттеу жолдары
Павлодар облысы агроөнеркәсіп кешенінің жалпы ахуалы
Екібастұз өңірінің агроөнеркәсіптік кешенін тұрақты дамыту бағдарламасы
ҚР-ның аграрлық секторын мемлекет тарапынан қолдау және реттеу шаралары
Еліміздің агроөнеркәсіп кешенінің жаңа бағыт-бағдары және оны жүзеге асырудағы
Қазақстан экономикасының аграрлық секторын жаңғырту жөнінен мемлекеттің дағдарысқа қарсы
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер тізімі
А қосымшасы (анықтамалық)
3
5
5
15
37
45
59
59
68
97
97
103
110
112
114
Кіріспе
Агроөнеркәсіп кешені экономиканың негізгі салаларының бірі және еліміздің азық-түлік
Шаруашылық нарығының қазіргі кезеңінде аграрлық және онымен араласқан салаларды
Кеңестер Одағы құлағаннан кейін Қазақстанның ауыл шаруашылығы ауыр жағдайда
Осы барлық мәселелерді қалпына келтіру үшін мемлекет тарапынан ауыл
Жалпы жағдайды тұрақтандырғаннан кейін мемлекет алдында басқа міндеттер агроөнеркәсіп
Соған байланысты айтылған мәселелерді шешу үшін бірінші өндірілген өнім
Осыған орай аталған мәселелерге шешім табу еліміздің қазіргі кездегі
Дипломдық жұмыстың тақырыбы «Экономиканың аграрлық секторындағы мемлекеттік реттеудің негізгі
Дипломдық жұмыс тақырыбының өзектілігінің негізін еліміздің аграрлық саланың даму
Зерттеудің объектісі болып, Павлодар облысы материалдары бойынша агроөнеркәсіптік кешен
Кез келген жұмыс сияқты, дипломдық жұмыстың да алға қойған
Бұл дипломдық жұмыстың алға қояр мақсаты – Қазақстан Республикасындағы
Осы зерттеулердің негізінде келесі тапсырмаларды шешу жоспарланып отыр:
- Қазақстан Республикасы бойынша жұмыссыздық пен кедейшілік жағдайына толықтай
- аудан экономикасының аграрлық секторының салаларын мемлекеттік қолдау бағыттарын
- дағдарыс жағдайында мемлекеттің аграрлық саланы әлемдік нарықта, біріккен
- елдегі аграрлық саланың даму бағыттары және күрделі мәселелерді
- қаржылық, инвестициялық, сақтандыру, ақпараттық институттар мен
1 Агроөнеркәсіп кешенін мемлекеттік реттеудің теориялық негіздері
1.1 Агроөнеркәсіп кешенінің ұғымы, құрамы және құрылымы
Агроөнеркәсіп кешені (АӨК) елдің экономикасында ерекше мәнге ие. Ол
Агроөнеркәсіп кешені ауыл шаруашылығын дамытумен, оның өндірісіне қызмет көрсетумен
Агроөнеркәсіп кешенінің басты міндеті халықтың тамақ өнімдері мен халық
Қазір планетамыздағы азық-түлік проблемасы ғалымдарды өте қатты мазалап отыр.
Ауыл шаруашылығы – халық шаруашылығы салаларының негізгі және өмірлік
Өз кезегінде, ауыл шаруашылығы - өнеркәсіп товарларын ірі тұтынушы.
Демек, өнеркәсіптің кейбір салаларының дамуы ауыл шаруашылығына байланысты, алайда
Ауыл шаруашылығына экономика саласы ретінде өсімдік және мал шаруашылықтарының
Ауыл шаруашылығы саласындағы шаруашылық субъектілерінің нысандары үш санат бойынша
Ауыл шаруашылық өнімдері өндірісінің көлемі ауыл шаруашылық кәсіпорындарының қызметін
Өзіндік құн деңгейі, табыс сомасы, өнімділік деңгейі және басқа
Елдің экономикасының табысты дамуы көбінесе ауыл шаруашылық өндірісінің өсу
Халық шаруашылығының әрбір саласында айрықша өндіріс құралдары, дайындалатын өнімі,
– ауыл шаруашылығында басты, таптырмайтын өндіріс құралы ретінде жер
– ауыл шаруашылығындағы айрықша өндіріс құралдарына тірі организмдер жатады
– ауыл шаруашылық өндірісінің нәтижелері топырақ-климат ахуалына байланысты, ал
– ауыл шаруашылығында жұмыс істеу кезеңі өндіріс кезеңімен
– cалада шығарылған өнім оның құралдары (тұқым, жемшөп, мал
– aуыл шаруашылығында еңбек заттары емес (өсімдік), өндіріс құралдары
Ауыл шаруашылық өндірісі үлкен жер алаңдарында жүргізіледі. Егіншіліктегі өндірістік
Ауыл шаруашылығы дақылдарының шығымы жылдар бойынша ауа-райы жағдайына қарай
Дамыған елдерде ауыл шаруашылығы индустриалды технология саласын құрайды және
Қазіргі заманғы жағдайда ауыл шаруашылығы өндірісінің тиімділігі халық шаруашылығының
Ауыл шаруашылығын дамытудың серпіні мен қарқыны көбінесе өндіріс құралдарын
Ауыл шаруашылығы - өндірістің өзгеше саласы, оның басты ерекшелігі
Ауыл шаруашылық өндірісінің маңызды ерекшелігі оның маусымдылығы болып табылады,
Ауыл шаруашылығын орналастыру мен мамандандырудың аса маңызды табиғи факторлары
Ауыл шаруашылығын орналастыру үшін сонымен қатар әлеуметтік-демографиялық факторлар да
Ауыл шаруашылығын орналастыру мен мамандандырудың неғұрлым мәнді экономикалық факторларына
– өткізу нарығына қарай шаруашылықтардың орналасуы мен қайта өңдеу
Ауыл шаруашылығы өнімдерінің түрлері тасымалдауға қолайлылығымен ерекшеленеді. Осы және
1 - кесте – 1 қаңтарға 2007ж. жалпы жердің
Атауы Жалпы алаңы Жалп а/ш жарамдылығы
лар шабындық жайылым бақшалар
Ауыл шаруашылығына арналған жерлер 2508,2 2467,8 861,7 1,7 111,5
Соның ішінде:
-бау – бақша
жүргізетін адамдардың жері
-крестьяндық
шаруашылық жүргізетін адамдардың жері
-мемлекеттік
емес заңды тұлғалардың жері
6,2
1422,3
878,9
5,3
1407,3
859,3
3,7
433,7
391,0
1,5
0,1
0,1
-
54,4
51,7
-
687,3
349,8
-
-
0,1
Оның ішінде:
-шаруашылық
серіктестіктері және АҚ
-ауыл
шаруашылық кооперативтері және басқа кәсіпорындар
- мемлекеттік заңды тұлғалардың жері
702,9
87,4
88,6
200,8
686,3
84,9
88,1
195,9
324,1
48,5
18,4
33,3
0,1
-
-
-
17,8
4,9
29,0
5,4
290,5
24,9
34,4
150,8
0,1
-
-
-
Орман қорының жері 451,5 68,3 2,3 - 32,2 33,8
Басқада жерлер 1575,4 1310,3 43,5 0,2 32,4 1216,7 4,4
Байланыс жолдарының сипаты мен жай-күйі де тікелей әсер етеді.
– ауыл шаруашылығының құрылған өндірістік әлеуеті: мелиорацияланған жердің, өнімді
– ауыл шаруашылығында пайдаланылатын жердің алаңы, оның құрылымы: жан
– көрсеткіштер жүйесімен анықталатын ауыл шаруашылық өндірісінің экономикалық тиімділігі,
– ауыл шаруашылығы өнімдерінің аймақаралық байланыстарының ерекшеліктері мен тұрақтылығы.
– ауыл шаруашылығын өнеркәсіптен жеткізілетін өндіріс құралдарымен қамтамасыз ету.
– ауыл шаруашылық кәсіпорындарының мөлшері. Мысалы, шаруа қожалықтары мамандандыру
Ауыл шаруашылығының негізгі салалары - өсімдік шаруашылығы мен мал
Өз кезегінде халық шаруашылығы салаларында мамандандыруды тереңдету олардың арасындағы
Мал шаруашылығын дамытудың қазіргі заманғы беталысы болашақта мал басын
Сондықтан алдағы кезеңдегі міндет мал басын өсіру ғана емес,
Алайда, жайылымға шығатын мал түрін көбейту жайылымдарды пайдалану проблемасы
Агроөнеркәсіп кешеніне үш сала кіреді. Бірінші сала агроөнеркәсіп кешенін
Агроөнеркәсіп кешенінің бірінші саласына кіретін салалар өндіріс процестерін ресурстармен
Екінші салаға ауыл шаруашылық өнімдерін тікелей өндірумен айналысатын кәсіпорындар
Агроөнеркәсіп кешенінің үшінші саласына ауыл шаруашылық өнімдерін әзірлеу мен
Агроөнеркәсіп кешенінің үшінші саласына кіретін салалар ауыл шаруашылық шикізатын
Агроөнеркәсіп өндірісінде өзара байланысқан бес стадия бөліп қаралады:
- агроөнеркәсіп кешенінің барлық жүйелері үшін өндіріс құралдарын шығару;
- ауыл шаруашылық өндірісі;
- ауыл шаруашылық шикізатынан дайындалатын тұтыну заттарын өндіру;
- ұдайы өндіру циклының барлық стадияларына өндірістік-техникалық және технологиялық
- түпкілікті өнімді іске асыру.
Агроөнеркәсіп кешенін өндірістің біртұтас кешені ретінде сипаттай отырып, ауыл
Республика аграрлық секторының әлеуметтік-экономикалық жағдайы, қолданылып жатқан шаралар мен
Өнімнің кейбір түрлеріне сұраныс пен ұсыныстардың жағдайын және қайта
Агроөнеркәсіпті біріктіру агроөнеркәсіп кешенін қалыптастырудың негізі болып табылады. Ол
1.2 Агроөнеркәсіп кешенінің экономикасы мемлекеттік реттеу объектісі ретінде
Бүгінгі күні Қазақстанның агроөнеркәсіп кешені халықтың тұрмыс деңгейін арттыруды
Экономиканы дамытудың алға шарты - өскелең сұраныс пен соған
АӨК үшін сұраныстың артуы Қазақстан экономикасының дамуымен және
АӨК жеке өндірісінің дамуын және елдің азық-түлік
Тұрақты дамуды қамтамасыз ететін бұл үш шарттың біріктірілуі
Мемлекеттік реттеу – мемлекеттің нарықтық экономикада ресурстар мен кірістерді
АӨК-ті экономикалық реттеудің мақсаты – агроөнеркәсіп өндірісінің тұрақты дамуын
Қазіргі заманғы нарықтық экономикаға тән құбылыс – мемлекеттік
АӨК-нің дамуын бірыңғай кластер ретінде мемлекеттік реттеу мен қолдау
Аса белгілі ағылшын экономисі Кейнс мемлекеттің экономикаға белсенді араласуының
Нарықтық экономикасы дамыған европалық елдер тәжірибесінің көрсетуінше (Франция, Германия,
- аталған саланы ретету жөніндегі директивті, әкімшілік және
- ішінара әсер ету – баға, кредит-ақша, салық және
Екі нұсқа да белгілі бір мемлекеттік қаражат шығынын қажет
Ауыл шаруашылығына қарасты мемлекеттік реттеу мынадай тәсілдердің көмегімен жүргізіле
Салықтық реттеу. Салық мөлшерлемесін тағайындау және саралау, салық жеңілдіктерін
Ақшалай – несиелік реттеу, осы арқылы үкімет ақшалай
Бюджеттік реттеу. Мемлекеттік органдардың бюджет қаражатын әр түрлі бағыттар
Мемлекеттік бағдарламалар мен мемлекеттік тапсырыстарды қалыптастыру арқылы реттеу. Үкімет
Бағалық реттеу. Қоғамдық мәні бар кейбір товарлар мен қызмет
Әлеуметтік реттеу, соның ішінде мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру. Зейнетақылық қамтамасыз
Еңбек жағдайын, еңбек қатынастарын, екңбекақыны реттеу. Еңбекті қорғау, еңбек
Қоршаған ортаны қорғау мен қалпына келтіруді реттеу ластандырғаны үшін
Экономикалық қызметтің белгілі бір түрлеріне, мемлекеттік лицензиялауға шектеулер мен
Мемлекеттік немесе муниципалдық меншік болып табылатын ауыл шаруашылық өндірісінің
Мемлекеттік реттеу жүйесі ауыл шаруашылығын дамыту үшін қолайлы жағдай
- елдің тамақ өнімдерімен өзін-өзі қамтамасыз етуі үшін ауыл
- аграрлық нарықта бәсекелестік пен бизнесті дамытуды ынталандыру;
- ауыл шаруашылық өндірісін қолдау мен дамытудың арнайы қорларын
- ауыл шаруашылығында қазіргі заманғы технологияларды енгізуді федералдық және
- аграрлық сектордың жай-күйі, ауыл шаруашылық көрмелерін өткізу;
- АӨК-тің озық тәжрибесін жария ететін жарнама қызметін дамыту
- өнімді қайта өңдеу, сақтау және өткізу саласындағы агроөнеркәсіпті
- нарық мәселелерін ғылыми зерттеуді кеңейту, нарық жағдайында тиімді
АӨК-те мемлекеттік реттеу басым түрде экономикалық әдістермен жүзеге асыруды
Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев 2003-2005 жылдарды Ауыл жылдары деп жариялады.
Ал “Агроөнеркәсіптік кешенді және ауылдық аумақтарды дамытуды мемлекеттік реттеу
Агроөнеркәсіптік кешенді тұрақты дамытудың 2006-2010 жылдарға арналған тұжырымдамасы әзірленіп,
Мемлекеттің таяудағы онжылдықтағы стратегиялық міндеттерінің ішінде ең алдымен астық
Дамыған мемлекеттерде жермен айналысатын шаруалардың саны 3-15 пайыздан аспайды,
Ауыл тұрғындарының табыс көзін көтерудің негізі жолы ауыл шаруашылық
Бүкіләлемдік сауда ұйымына кіру қарсаңында отандық өндірілген өнім сапасын
Үкімет 2005 жылы Агроөнеркәсіптік кешенді тұрақты дамытудың 2006-2010 жылдарға
Аталған бағдарламаны іске асыру үшін 2007 жылға арналған республикалық
Ауыл шаруашылығы өнімдерін өңдеу саласындағы жыл сайынғы өсу қарқыны
Ауыл жылдарында ауылдық жерлерде 208 мың жұмыс орны ашылды,
Қабылданған шаралар жоғары дәрежеде даму мүмкіндігі бар ауылдық елді
Осы екі бағдарламаны іске асыру тиімді бәсекелестікке қабілетті агроөнеркәсіп
Ауыл шаруашылығында өндірілген өнімнің 80 пайызға жуығы өңделместен шикізат
Осы проблемаларды шешу үшін 2005 жылы “Агроөнеркәсіптік кешенді және
Бұл екі құжаттың негізгі – мақсаты кешен салаларының өнімділігі
Агроөнеркәсіптік кешенді индустрияландыру. Ол нақты сектордың қажеттілігіне сәйкес салаларды
Агроөнеркәсіптік кешеннің инфрақұрылымын дамыту. Азық-түлік тауарларының қауіпсіздігін қамтамасыз етуге
Бұл міндетті шешу үшін ветеринариялық және фитосанитариялық салауаттылықты қамтамасыз
Агроөнеркәсіптік кешеннің ұлттық бәсекелестік артықшылықтарын дамыту. Еліміздің аграрлық секторының
Өнім рыногын мемлекеттік реттеу және азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету.
Сонымен қатар, алдағы уақытта БСҰ-ға кіруімізге байланысты, Ауыл шаруашылығы
Бұл үшін:
– өңдеу саласына белгілі жеңілдіктер қарастырылуы қажет. Атап айтқанда,
– саланы “сары себет” деп аталатын мемлекеттік қолдау шеңберінде,
Үшжылдық Ауыл жылы бағдарламасы мемлекеттің ауылға арнайы назар салуының
Үш жыл ішінде ауыл шаруашылығында көлемді жетістіктерге қол жеткізілгенімен,
Сонымен қатар, осы уақытқа дейін ауылға нақты көмектесетін кешенді
Үкіметтің ауыл проблемаларын шешу туралы бастапқы тұжырымдамасына маңызды өзгерістер
Біз республикалық маңызы бар жолдарды бірінші кезекте деп үлкен
Ауыл шаруашылығына қатысты заң жүйелерін терең сараптамадан өткізуіміз қажет.
Былтыр агроөнеркәсіптік кешенді және ауылды аумақтарды дамыту және мемлекеттік
Жалпы агроөнеркәсіпті субсидиялау схемасы тұжырымдамалық өзгертуді қажет етеді. Осы
Қазіргі кезде еліміз таңдап отырған кластерлік даму жолдарының бірі
“Мақта туралы” заң жобасы қарапайым мақташылардың мұқтажын орындауы керек.
Мысалы, бізде “Астық туралы” Заң бар. Бұл өте тиянақты
Келесі маңызды бір мәселе — “Оңтүстік” еркін экономикалық аймағын
Ауыл тұрғындарының денсаулық көрсеткіштерінің негізгісі – таза ауыз су
Өңдеу салалары тозығы жеткен, энергоресурсты көп пайдаланатын, болашағы жоқ
Отандық өнімді қайта өңдеушілерді қолдау мақсатында құрал-жабдықтарды алу үшін
Алдын ала төлемдерді тағы да жеңілдендіру немесе құрал-жабдықтардың құнына
Ауыл шаруашылық өнімдерінің кейбір түрлері мен азық-түліктің шетке шығарылуын
Нарық шаруашылығы жағдайында экономиканы мемлекеттік реттеу елдің әлеуметтік-экономикалық өсуін
Сонымен бірге ауыл экономикасының табысты дамуын қамтамасыз етіп отырған
Аграрлық секторды мемлекеттік реттеудің объективті қажеттілігі бірқатар себептерге
Нарыққа көшу кезеңіндегі мелмекеттің ролі туралы мәселе Қазақстан экономикасының
Мұнда ең алдымен экономикалық реттеуде жер реформасы – мемлекет
Ауыл еңбеккерінің жерді сенімді пайдалануы үшін республикамыздың Ата заңына
Жер қатынастарын реттеудің негізгі бағыттары: а) ауыл шаруашылығында өндірістің
Ауыл шаруашылығында экономикалық қарым-қатынастарды реттеу үшін залогтық (кепілдікті) сатып
Аграрлық секторда тауар өндірушілердің тұрақты жұмыс істеуі үшін тұрақты
Республика халқын азық-түлікпен және өнеркәсіпті шикізатпен қамтамасыз ету үшін
Агроөнеркәсіп кешенінің шаруашылық жүргізуші объектілеріне мемлекеттік және аймақтық бағдарламаларда
- мемлекеттік деңгейде бекітілген бағдарламаларға сай қаржы босату;
- республикалық және жергілікті бюджеттердің, меншік түріне байланыссыз кәсіпорындар
- жеңілдікті салық салу.
Ауыл шаруашылық тауар өндірушілерінің қаржы жағдайына сатылған өнімгі уақтылы
Мемлекеттік салық саясатында ауыл шаруашылығына қатысты жеңілдікпен салық салу
Жер салығы, оның мөлшерінің экономикалық негізделуі аса төмен болғандықтан,
- мемлекеттік маңызы бар табиғатты қорғау шаралары мен мелиоративтік
- жолдардың, электр қуатын беру жүйелерінің, магистральды газ және
- ауылдың денсаулық сақтау, білім беру, мәдениет, бала-бақша (және
- жоғары білімді мамандар дайындау, күрделі ғылыми зерттеулер жүргізу
Мемлекеттің ауыл шаруашылығына қатысты экспорт – импорт операцияларын реттеуіне
Аграрлық салада экономикалық реформаны жүзеге асыру, ең алдымен, басқару
- мемлекеттік саясат бағдарламалары мен ауыл шаруашылығының өркендеу жоспарларын,
- мемлекеттік азық-түлік қорын қалыптастыру;
- түбегейлі ғылыми-ізденіс жұмыстарын ұйымдастыру;
- ғылыми-техникалық жетістіктерді енгізу;
- халықаралық экономикалық байланысты реттеу;
- инспекциялық бақылау;
- жер қорын, өнімді стандарттау жүйесін басқару;
- ветеринарлық бақылау.
Жалпы аграрлық қатынастарды басқару жүйесіндегі міндет олардың стихиялы түрде
Әлемдік ауыл шаруашылығының тәжірибесі ертеректе көрнекті ресейлік экономист-ғалым Александр
Ауыл шаруашылығы экономикасының ең күрделі мәселелерінің бірі – сатып
Кейбір кәсіпкерлер бизнес мемлекеттік реттеуді қабылдамайды деп санайды. Бірақ,
Өйткені біздің экономикамызға ұзақ уақытқа созылған артта қалушылық тән
Кемшіліктің түп тамыры жаппай мемлекеттендіруде, жерге, өндірістің басқа да
Бірақ, бұл – аталмыш саладағы күйзеліс себептердің бір тобы
Экономикалық реформаларды жүзеге асырудың тарихи және қазіргі тәжірибесі көрсеткеніндей
Біртіндеп жоғары индустриалды дәуірге өте бастаған өркениетті дамыған елдер
Сонымен, мемлекет өзінің жоспарлау, реттеу және бақылау функцияларын жүзеге
Жекешелендіру барысында жеке меншіктің негізгі түрлері (ұжымдық және акционерлік
Қоғамдық мүдде тұрғысынан экономиканың аса маңызды секторларының (әсіресе –
Әлеуметтік саясат саласында ең алдымен халықтың мейлінше аз қамтамасыз
Қазіргі жағдайда, өндірістің құлдырауы тоқтатылмаған тұста, кәсіпорындардан, тауар өндірушілерден
Өтпелі кезеңнің күрделі жағдайында мемлекеттік инвестициялық саясатты тиімді жүргізу
Нарықтық тетіктердің өзі тек қалыптасқан қоғамдық, мемлекеттік және әлеуметтік
Мемлекеттік реттеу нарықтық жағдайда өтімді болу үшін оның нақтылы
Бірақ экономиканы мемлекет тарапынан реттеудің қажеттігін түсіну бір басқа
Осындай алға қойылған міндеттерді орындау үшін атқарушы органдар анық
Аграрлық протекцонизм қағидасының ішкі және сыртқы экономикалық аспектілері бар:
Мемлекеттік реттеудің келесі қағидасы экономикалық және әлеуметтік мақсаттардың үйлесімділігі
Өтпелі экономикаға дағдарыс пен тұрақсыздық, сондай-ақ басқарудың әр түрлі
Бағдарламалық реттеу қағидасы тиісті мөлшерде мемлекеттің аграрлық секторға әсер
Бұл қағидаларды жүзеге асыру кезінде басқа да талаптарды, атап
Бағдарламалық шараларды қаржыландыруға тауар өндірушілердің үлестік қатысу қағидасы да
Ауыл шаруашылығы өнімдеріне бағаны бақыламалы түрде анықтау – тіпті
Қазіргі жағдайда қаржылай қолдау ең алдымен ауыл шаруашылығы өнімінің
Қазіргі несие жүйесі, қысқа мерзімдік ссудалар мөлшерінің деңгейі ауылдың
Ауыл шаруашылығының қосалқы салаларының, әлеуметтік және өндірістік инфрақұрылымының дамуы
Ауыл шаруашылығының кейбір ерекшеліктерін ескере отырып, мемлекеттік салық және
Жалпы алғанда, мемлекеттік реттеу жүйесінің төмендегідей функцияларын атап өтуге
Қазақстан экономикасы қарама-қайшылығы мол бір жүйеден екінші жүйеге өту
1 Республикамыздың агроөнеркәсіп кешені – экономиканың аса маңызды саласы
2 Аграрлық сектордың өндірістік-әлеуметтік ерекшелігіне қарай онда нарықтық механизмді
Осы тұста мемлекеттің реттеу функциясынан бас тартып, шеттетіліп, биліктің
3 Меншік пен шаруашылық жүргізудің түрлерін өзгерту бәсекелес нарықтық
4 Аграрлық сектор нарықтық өзін-өзі реттеудің «бастапқы алаңы» ретінде
5 Ауыл шаруашылығында өндірістің негізгі құралы ретінде жердің бағасын
6 Өнеркәсіп пен ауыл шаруашылығы өнімдерінің айырбасындағы баға қайшылығын
7 Мемлекеттің қаржы-несие саясаты бойынша бағдарламалық тәсіл, яғни бекітілген
8 Ауыл шаруашылығындағы инвестициялық саясат барлық меншік түріндегі кәсіпорындардың
9 Нарық, әсіресе, ауыл адамдарына әлеуметтік әділеттілік кепілдігін бере
- табиғатты қорғау шаралары мен мелиоративтік жұмыстар;
- жолдардың, электр қуатын беру жүйелерінің, магистральды газ және
- ауылдың денсаулық сақтау, білім беру, мәдениет, бала –
- жоғары білімді мамандар дайындау және күрделі ғылыми зерттеулер
10 Ауыл шаруашылығына қатысты экспорт – импорт операцияларын мемлекеттік
11 Ауыл шаруашылығын мемлекеттік қолдауды жүзеге асыру үшін, біріншіден,
12 Аграрлық сектор экономикасын құқықтық реттеу бірінші кезекте Ата
13 Дағдарысты жоюдың шешуші бағыттарының бірі – білікті басқару
14 Аграрлық сектордың нарықтық ортаға бейімделуіне мемлекет тарапынан ықпал
15 Аграрлық сектор экономикасын мемлекеттік реттеуде өз ерекшеліктерімізді ескере
- аграрлық нарықты мемлекеттік реттеудің негізгі құралы ретінде "ауыл
- баға белгілеу механизмін жетілдіруде кепілдікті мақсатты баға түрлерін
- ауыл шаруашылығын мемлекеттік несиелік реттеуде қаржылай қолдаудың мемлекеттік
Ауылға көмек көрсетіліп келеді. Ауыл шаруашылығы аяғынан тұра бастады,
Қазақстан халқына Жолдауында Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың “Қазақстан бүгінгі таңда
Таяудағы онжылдықта бәсекеге қабілетті 50 елдің қатарына қосылу міндеті,
1.3 АӨК мемлекеттік реттеу – азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету
Азық-түлік қауіпсіздігі дегеніміз- ел экономикасының жағдайы, яғни бүкіл тұрғындарды,
Егер тұтынылатын азық-түліктің 80% елде өндірілсе, немесе азық-түлікті өндірудің
Қазақстанның азық-түлік қауіпсіздігі мемлекеттің ел экономикасының аграрлық секторына оң
Агроөнеркәсіп өндірісін мемлекеттік реттеуді мемлекеттің ауыл шаруашылығы өнімдерін, шикізат
Агроөнеркәсіп кешенін мемлекеттік реттеудің міндеттері: 1) агроөнеркәсіп өндірісін дамыту;
Агроөнеркәсіп кешенін мемлекеттік реттеу қажеттілігінің туындау себептері: 1) ауыл
Қазақстанның агроөнеркәсіптік кешені республика экономикасының қайта жаңғыртылатын
Агроөнеркәсіп өндірісін дамытуды түбегейлі жоспарлау барысында Бүкіл әлемдік банктің
2007 жылдың қорытындысы бойынша ауыл шаруашылығының жалпы өнім көлемі
2007 жылы ауылдық жерде жұмыссыздар деңгейі 6,2 % деңгейінде
Жыл сайын ауыл шаруашылығының негізгі капиталына инвестициялар артуда. Егер
Республикада 2009 жылы 694,7 млрд, теңгеге ауыл шаруашылығы
2007 жылы жалпы астық дақылдарын жинау 13,3 ц/га түсімділікпен
Бидай өндірісі халықтың жан басына шаққанда 1058 килограмға жетті,
Астық өндірісінің артуы республикадағы астық танабының үштен бірін (5,2
Сонымен қатар, ауыспалы егістерді игеруге байланысты Шығыс Қазақстан, Алматы
Қазақстан тұрғындары азықтық тағамдарды ұтымды пайдаланбайды. Ғылыми негізделген нормаларға
Азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету проблемасын шешуде елді тамақ өнімдерінің
Азық-түлікпен өзін-өзі қамтамасыз ету дегеніміз - сыртқы саудаға онша
Елдің өзін-өзі азық-түлікпен қамтамасыз етілуі туралы мәселені қойғанда, бұл
Республикада 2008 жылы өзін-өзі қамтамасыз ету деңгейі астық бойынша
Картоппен қамтамасыз етілу ең жоғары деңгейге жетті, он
2 - кесте – Ауыл шаруашылығы өндірісі көлемінің динамикасы
Атауы Өлшем бірлігі Есепті кезең Жоспарлы кезең
2007 ж. 2008 ж. 2009 ж. 2010 ж. 2011
1 2 3 4 5 6 7
Тұтынудың жалпы көлеміне тамақ өнімдерінің жекелеген түрлері бойынша импорттың
сары май %
29,3
31,0
30,0
28,0
27,0
өсімдік майы
29,8 47,0 46,0 44,0 43,5
Шұжық
38,6 41,0 39,0 38,0 36,0
ірімшік
56,0 58,0 59,0 52,0 48,0
қант
29,4 27,2 25,5 24,0 20,0
көкөніс және жеміс шырындары
32,3 38,0 36,0
33,0
21,0
жеміс-көкөніс консервілері
94,5 92,5 90,6 85,0 80,0
Өзін-өзі қамтамасыз етуді жүзеге асырудың тиімділігіне бірқатар факторлар әсер
АӨК-ді мемлекеттік реттеу жүйелі түрде болып, мына қағидаларды ұстануы
АӨК-ді мемлекеттік реттеу міндеттерін жүзеге асыру үшін төмендегідей құралдар
Қазақстанның тұрақты дамуының (оның ішінде агроазық-түлік саласында) стратегиялық міндеттерін
Кластер – бәсекеге қабілеттілікті арттыру мақсатында озық өндірістік,
Әлемдік тәжірибе көрсетіп отырғанындай, технологиялық және экономикалық жағынан
Кластерлік қатынасты республиканың ауыл шаруашылығы мен қайта өңдеу өнеркәсіптерін
АӨК өнімдерінің бәсекелестікке қабілеттілігін арттырумен қатар тамақ өнімдерін өндіру
Азық-түлік кластерінің негізгі құрылымдық буыны болып табылатындар: 1) ауыл
АӨК кластерін тиімді қалыптастыру үшін қажетті инфрақұрылымдар: 1) АӨК-ге
Кластерлік қатынас материалдық, еңбек және қаржы ресурстарын, сондай-ақ,
Өсімдік шаруашылығы мен мал шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу
Кластердің тиімді қызметі мен дамуы үшін: 1) жүйелік
Жүргізілген зерттеу нәтижелерін негізге ала отырып, республикада АӨК-нің қызметінің
ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіру, сатып алу, бастапқы және терең
агроөнеркәсіп кешеніндегі ұсақ тауарлы өндірісті мамандандырылған орта
тұрғындардың төлемқабілеттік сұранысын жандандыру және ішкі және сыртқы
ауыл шаруашылығы мен АӨК-інің өндіріс салаларының өнім алмасуда баға
маңызды шығындарды жеткіліксіз көлемде қаржыландырудан бас тарту және дағдарыс
ауыл шаруашылығы тауар өндірушілеріне салынатын салықтың тиімді жолдарын қарастыру,
Қазақстан нарығында әділетсіз бәсекені іске асырушы
қайта өңдеу кәсіпорындарын жаңғырту мен техникалық жағынан қайта жарақтандыру,
агроазық-түлік кешенінде инновациялық жобалар мен алдыңғы қатарлы технологиялардың
ауыл шаруашылығы мен АӨК-нің барлық салалары үшін өндіріс құрал-жабдықтарын
агроөнеркәсіп кешеніне инвестиция тартуды арттыру, АӨК-нің материалдық-техникалық базасын
қайта өңдеу кәсіпорындары үшін жабдықтар лизингі жүйесін дамыту;
импорт алмастыру саясатын бірізділікпен жүргізу, сапалы әрі бәсекеге қабілетті
азық-түліктің негізгі стратегиялық түрлері: астық, ет, сүт бойынша
ел аумағының топырағы пен ауа райының әртүрлілігін және экономикалық
қант қызылшасын, майлы тұқымдарды, майды, ет, сүт және балалар
ел аумағында шикізат пен ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта
қайта өңдеу өнеркәсіптері кәсіпорындарының өндірістік қуатын оңтайландыру;
егін шаруашылығы механизмін жетілдіруде төмендегі жағдайларды қарастыру: 1)
отандық азық-түліктің сыртқы нарыққа шығуына жағдай туғызып, оны жандандыру,
халықаралық стандарттар жүйесіне сәйкестендіру мақсатында азық-түліктің негізгі түрлеріне
агроазық-түлік нарығының инфрақұрылымын жетілдіру, атап айтқанда, республиканың ірі қалаларында
ауылдық жерлерде ауыл шаруашылығы өнімдерін дайындау пункттері жүйесін
сатып алуды ұйымдастыру арқылы азық-түлік нарығын тұрақтандыру;
агроазық-түлік кешені кәсіпорындарының кадрлармен, ғылыми, құқықтық және ақпараттық
отандық азық-түлік нарығы мен Қазақстанның азық-түлік қауіпсіздігінің тұрақты
1.4 Экономиканың аграрлық секторын мемлекеттік қолдаудағы шетелдік тәжірибесі
Шет елдерде ауыл шаруашылығын мемлекеттік реттеу дегеніміз, ол ауыл
Қазіргі кезде экономикалық дамыған елдерде аграрлық саясаттың басты мазмұны
АҚШ, Канада, Еуроодақ елдерінде ауыл шаруашылығы мен тамақ
Өнімдік қауіпсіздік экономиканың тиімділік деңгейімен анықталатынын ескерген жөн. Бірақ
3 - кесте – ЕО мемлекеттерінде жылына жан басына
Мемлекет Бидай Өсімдік майы Картоп Көкөніс Жеміс Қант
Германия
Греция 71 – 73 80 67 32
105 4 87 247 84 29
Испания 74 5 92 162 58 29
Франция 80 1 73 11 11 34
Ирландия 78 – 172 – – 38
Италия 120 1 41 175 75 26
Нидерланды 50 – 82 119 55 31
Австрия 62 2 61 80 78 34
Португалия 84 – 146 – – 29
Финляндия 66 – 60 63 45 14
4 - кесте – ЕО мемлекеттерінде өсімдік өнімімен
Мемлекет Бидай Күнбағыс майы Картоп Көкөніс Жеміс Қант
Бельгия/ Люксембург 55 1 172 138 90 238
Германия 112 44 98 40 19 163
Греция 93 101 87 130 125 101
Испания 89 68 86 133 128 110
Франция 204 114 99 71 52 223
Ирландия 87 – 71 – – 138
Италия 82 72 77 122 133 97
Нидерланды 30 4 – 75 – 148
Австрия 110 110 97 71 52 123
Финляндия 133 48 92 79 3 81
Швеция 125 81 – – – 99
Великобритания 104 56 89 – – 7
Шет елдерде агроөнеркәсіптік кешенді мемлекеттік қолдау жөнінен жиі қолданылатын
- мемлекет тарапынан тура өтемақы төлемдері;
- апатты жағдайдағы залалдар өтемі;
- өндірісті қайта құруға байланысты залалдар өтемі (егіс алқаптарын
АӨК-ін мемлекеттік реттеудің жанама түріне жататындар:
1.Ауыл шаруашылығы өнімдеріне қойылатын ішкі бағаны қолдау арқылы азық-түлік
2 Тыңайтқыштар, улы химикаттар және жемазық алуға, алынған несиелердің
3Нарықтық бағдарламаларды жасау мен оны іске асыруға мемлекет тарыпынан
4 Өндіріс тиімділігін арттыруды қамтамасыз ететін ұзақ мерзімді шаралар
Шет елдерде мемлекет тарапынан көрсетілетін қаржылай көмек құрылымында
баға ауытқуының жоғарғы немесе төменге шегін, негізгі немесе мемлекет
нарықты тауармен басып алу және бағаның қажет деңгейін қолдау
Дамыған елдерде аграрлық баға саясаты мен фермерлік кірістер,
мамандандырылған шаруашылықтар топтары /Еуроодақ елдері/ немесе өндіріс түрлері /АҚШ/
өнеркәсіптік және ауыл шаруашылығы өнімдеріне бағаның бірдей болуын;
фермалар мен өндіріс салаларының кірісті болуы.
Нәтижесінде мәліметтердің жете талқыланған ақпараттық-статистикалық жүйесі жасалады, бұл
АҚШ-тың ауыл шаруашылығында бағаны мемлекеттік қолдаудың екі түрі бар:
мақсатты /кепілді/ баға, ол ауыл шаруашылығы өнімдерінің аса
кепілді /кепілдік мөлшер/ баға. Егер нарықтық баға
Еуроодақ елдерінде баға механизмінің басқа түрі қолданылады: мақсатты немесе
Батыс Еуропаның барлық мемлекеттерінде ауыл шаруашылығы өнімдеріне кепілді баға
Атап айтқанда, Финляндияда үш баға түрі: мақсатты, қосымша құн
Қаржылай көмек экспортқа шығарылатын ауыл шаруашылығы өнімдеріне беріледі.
Дамыған елдерде ауыл шаруашылығы өнімдеріне баға белгілеу ерекшелігіне шаруашылық
Дамыған елдерде ауыл шаруашылығын мемлекет тарапынан реттеудің маңызды
Шет елдерде АӨК баға тағайындаудың ортақ негізі - ауыл
Фермерлер шығарған тауарлы өнімдердің құнына төленетін қаржылай
Баға механизмінен басқа Еуроодақ елдері ауыл шаруашылығы шикізаттары мен
Еуроодақта ұлттық өтемақылар жалпы еуропалық өтемақы саясаты шеңберінде
Сонымен бірге, бюджеттік қолдауды Еуроодаққа мүше елдермен қатар
Аграрлық сектордағы жалпы еуропалық саясат сату нарығын нақты ұйымдастыруға,
Еуроодақ елдеріндегі ұлттық аграрлық саясат Бірыңғай аграрлық саясаттың
Барлық елдер ұлттық ауыл шаруашылығы бюджетінің жартысына жуығын құрылымдық
Ауыл шаруашылығына жәрдем қаржы бөлу жөнінен АҚШ тәжірибесі көңілге
- ауыл шаруашылығын зерттеуге;
нарық пен бағалар туралы маркетинг пен ақпаратты ұйымдастыруға;
несие беруге;
жерді консервациялау мен оны пайдаланудан алып тастауға;
бағаны қолдауға, сатып алуға, өтем төлемдеріне;
фермерлік, жабдықтаушы және өткізуші кооперативтерді қолдауға, нарықтық тапсырыстарға;
азық-түлікке қаржылай көмек көрсетуге;
өнімді экспорттауды қаржыландыруға;
азық-түлік жағынан басқа елдерге көмек көрсету.
Ауыл шаруашылығына бөлінетін федералды бюджет шығыны құрылымындағы басты екі
1) кірістерді тұрақтандыру бағдарламасы /«Ауыл шаруашылығы» бабы бойынша
2) ауыл шаруашылығын зерттеу және ғылымға қызмет көрсету бағдарламалары.
Өндірісті жүргізудің жоғары тиімділігін қамтамасыз ететін ірі шаруашылықтар
Алайда 80-ші жылдардың соңынан бастап АҚШ-тың аграрлық саясаты аграрлық
АҚШ-тың ауыл шаруашылығы саласындағы 7 жылға /1996-2002 жж./
Көптеген дамыған елдер өндірушілерді жан-жақты қолдау арқылы
Америка Құрама Штаттары
АҚШ-тың Ауыл шаруашылығы министрлігі американдық фермерлер алатын және
Нарықтық экономикада ұзақ мерзімді болашаққа белгіленген баға теңдігінің
АҚШ үкіметі ауыл шаруашылығы ресурстарына, бағаға бақылау жасамайды және
Бағаға бақылаудың болмауы бағалардың тең екендігін көрсетеді. Бұл
Өндіріс құралдарының бағасын реттеу мен қаржылай көмек көрсету ауыл
АҚШ-тың Ауыл шаруашылығы министрлігі «сатып алудың соңғы инстанциясы» болып
Бағаны қолдау мен тұрақтандырудың америкалық бағдарламаларына жұмсалатын бюджеттік
АҚШ-тың Ауыл шаруашылығы министрлігі өнім сатумен айналысатын кооперативтерді
Осының нәтижесінде АҚШ-тағы ауыл шаруашылығы өндірісінің тиімділігі Еуроодақтың көптеген
Еуроодақ елдерінде шаруа шаруашылықтарына аяушылық танытатын аграрлық саясат қағидалары
АҚШ-та ауыл шаруашылығын мемлекеттік реттеу оны жаңғыртуды белсенді
Басты бағдарламалардың бірі –«Фермерлердің кірісін тұрақтандыру» бағдарламасы, оны жүзеге
Федералды деңгейде 10 салааралық мақсатты бағдарлама: жерді консервациялау
Соңғы жылдары «Бағаны қолдаудың мемлекеттік бағдарламасы» басымдылыққа ие болды.
Фермерлік кірістерді тікелей қаржыландыру жүйесіндегі тағы бір
АҚШ-тың мемлекеттік бюджетінен «Азық-түлікпен көмек» бағдарламасын қаржыландыруға айтарлықтай қаржы
АҚШ-тың ауыл шаруашылығы өндірісін дамытудың қазіргі кезеңі несие
Ауыл шаруашылығы несиесін мемлекеттік реттеудің мынадай түрлері
Фермерлерге жеңілдетілген несие беретін бірқатар қаржы-несие ұйымдары АҚШ-тың Ауыл
Осылайша, АҚШ-та фермерлер мен ауыл тұрғындарын қаржы-несиелік
Қытай ауыл шаруашылығы
Қытай экономикасының маңызды саласы ауыл шаруашылығы болып табылады. Ауыл
Қытай үкіметі ауылдық қаржы бөлудің барлық үш түрін жойды:
Шаруалардың астық өндірісіне қызығушылығын арттыру үшін, Үкімет, астық өндірумен
2006 жылы қытай шаруалары жеткен тағы бір жетістік ертенгі
Медицина қытай шаруалары үшін ең басты қорғалудың бірі
Қытай ғалым-селекционерлері үлкен үлес енгізді. Олар астықтың жүздеген жаңа
Қазіргі уақытта және алдыңғы жылдарда ауыл шаруашылығының басты
1) ауыл шаруашылығы мүддесінде саясатты нығайту, жақсарту мен қарқындату
2) ауыл шаруашылығы өнімінің басты түрлерін негізгі жеткізулерге кепіл
ауыл шаруашылығындағы инфрақұрылымдық құрылыс басымдығы және осы сектордың өндірістік
ауыл шаруашылығын дамытуда ғылым, техника және адам ресурстарының маңызын
5) ауылда негізгі шаруалар жүйесін тұрақтандыру және жетілдіру, ауылда
2006-2010 жылдарға арналған он бірінші 5 жылдық жоспары шеңберінде
1) ЖІӨ-ң жылдық өсімін 7,5% көлеміне жеткізу;
2) зерттеу және экспереттік жұмыстар шығынының үлес салмағының артуы
3) өндірістік қатты қалдықтарды кешенді пайдалануды 2005 жылғы 55,8%
4) егілетін танап өлшемін 2005 жылға 122 млн.га-ға қарағанда
5) 5 жылда басты ластайтын заттарды шығаруды 10%-ға азайту;
6) орман жамылғысын 2005 жылғы 18,2%-дан 2010 жылы 20%-ға
7) қарттықпен сақтандыру жүйесімен қамтылған қала және ауылдағы адам
8) ауыл тұрғындарын жаңа кооперативтік медициналық көмек көрсету жүйесімен
9) 45 млн. қалалық және ауылдық тұрғындарды жұмыс орнымен
10) 45 млн. шаруаның басқа салаларда еңбекпен қамтылуы;
11) 2005 жылғы 4,2%-бен салыстырғанда 2010 жылы жұмыссыздар санын
2007 жылы Қытай Үкіметі ауыл шаруашылығын қаржылай қолдауды күшейтуін
Қытай Ауыл шаруашылығы министрлігі 2007 жылы қазіргі заманғы ауыл
«Он бағдарламаның» мәнісі мынадай:
1) астық өндірісінің мүмкіндіктерін шоғырландыруды жақсарту;
2) экологиялық таза мал шаруашылығы және балық шаруашылығының дамуын
3) тиімділігі жоғары техникалық дақылдар өндіруді және бау-бақша шаруашылығын
4) ауыл шаруашылығы өнімінің сапасын бақылауды күшейту;
5) ауыл шаруашылығы өндірісіне ғылыми-техникалық жетістіктерді енгізу және жаңа
6) аграрлық сектордағы индустрияландырылған шаруашылық жүргізу және ұйымдастырылған
7) циклі тұйықталған ауыл шаруашылығы өндірісін кең тарату;
8) қазіргі заманғы ауыл шаруашылығы жабдықтарын енгізу;
9) құс тұмауы секілді індеттерге қарсы күрес;
10) үлгі көрсететін жаңа социалистік ауылдар жасау.
Елдегі дәнді дақылдар өндірісі 2006 жылғы 497 млн. тоннамен
Қытай көкөніс пен жеміс-жидек өндірісі экспорты көлемдері бойынша әлемде
2007 жылы ірі және орташа қалалардағы 676 ауыл шаруашылығы
Жеміс-жидек бау-бақшаларының жалпы ауданы 1996 жылы 9 млн. га
2007 жылы Ішкі Моңғолия (Солтүстік Қытай) автономиялы ауданында жалпы
2007 жылы Қытайда балық шаруашылығы тұрақты дамуда, қытай нарығында
Ішкі Моңғолиядағы балық шаруашылығының жедел дамуына жергілікті және мемлекеттік
Елдегі халық санының өсуі ауыл шаруашылығы өнімінің негізгі түрлерін
Егістік жердің жалпы алаңын көбейту және түсімділікті арттыру есебінен
Орта-еуропалық ақпараттық топ талдамашыларының деректері бойынша, әлемде бидай бағасының
Атап айтқанда, әр түрлі бағалау бойынша, ел 2007-2008 МЖ
Қытайда ұн-жарма саласы жақсы дамыған, сонымен бірге, биылғы науқанда
Алайда 2007 жылы Қытай нарығында бидай мен ұн, сондай-ақ
Қытай 2008 жылы астық жинау көлемін тағы да сол
Қытайда ауыл шаруашылығы өнімінің бағасын тұрақтандыру үшін өндірісті дамыту
2 Павлодар облысының агроөнеркәсіп кешенін реттеу жолдары
2.1 Павлодар облысының агроөнеркәсіп кешенінің жалпы ахуалы
Соңғы онжылдықтар бойы созылған ел экономикасының аграрлық секторында түбегейлі
2008 жылы аграрлық секторды тұрақтындыру беталысы өзгерді. Қалыптасқан жағдай
Ауыл шаруашылық өнімдерінің неғұрлым бәсекеге жарамды түрлері бидай, күріш,
Павлодар облысы бойынша аграрлық бағдарламаны қаржылық қамтамасыз ету тиісті
Аграрлық секторды қаржыландыру көлемі жыл сайын елеулі өсіп отырғанын
Ауыл шаруашылық товар өндірушілерін қолдаудың кредит желісі кеңінен орын
Ауыл шаруашылық өндірісі алынған ресурстарды жанар-жағармай материалдарын, тыңайтқыш, қосалқы
Фермерді қажетті қаржы ресурстарымен (қазіргі жағдайда кредитпен) қамтамасыз ету
Несиелер – қайтарымды және ақылы негізде жеке және заңды
Қысқа мерзімді несиелеу – облыстық бюджет қаражатынан – 50
Орташа мерзімді несиелеу етті-майлы қой шаруашылығын, жылқы шаруашылығын дамытуға,
Өнімділігі жоғары дақылдарды сатып алу кезіндегі бюджеттік бағдарламаның орындалуы
Облыс бюджеті өзара өтеу операциясы есепке алынбайтын облыстық, қала
Павлодар облысы бюджетінің жобасы Қазақстан Республикасының «Бюджет жүйесі туралы»,
Қазіргі уақытта бюджет саясатын іске асырудың басым бағыттары анықталды:
– түсімдер, шығын және кредиттеу көлемін анықтауды қоса отырып,
– бюджеттік бағдарламалардың қаржы шығысын салыстыру және олардың орындалу
– бюджет шығынын үнемдеу мақсатында мемлекеттік басқару функцияларын
– бюджеттің кредиторлық берешегінің жинақталуын қысқарту және бюджеттің жаңа
– жергілікті бюджеттік бағдарламаларды қаржыландыру үшін жауапкершілікті бөлу процесін
Бюджеттік бағдарламаны орындауға шығатын облыстық бюджеттің шығыны жалпы 2007
Бюджеттік бағдарламалар бойынша жоспарланған қаржыландыру көлеміне талдау жасай отырып,
Қаржыландыру және бағдарламалық-мақсатты іс-шараларды орындау нәтижесінде 2008 жылы облыс
Қазақстан Республикасының 2006-2010 жылдарға арналған Мемлекеттік аграрлық азық-түлік бағдарламасының
Соңғы үш жыл ішінде республикалық және облыстық бюджеттерден ауыл
Республикалық бюджеттен ауыл шаруашылығына шыққан шығын 2007 жылы 2028,2
Республикалық бюджет қаражатынан басқа осы жылдары ауыл шаруашылығын қолдауға
Мұнда осы қаражаттың неғұрлым жоғары үлес салмағы 2003 жылдың
Аграрлық сектордың жеке секторларын зерделеу процесінде елдің астық шаруашылығы
Астық дәстүрлі түрді экспорттың аса маңызды бабы болып табылады,
Соңғы жылдары астық өндірісіндегі жағдай оң бағытта өзгеруде, товар
Астық өндірісін ғана емес, сонымен қатар әлеуметтік бағыттардың міндеттерін
2007 жылы негізгі ауыл шаруашылық науқанын өткізуге арнап пайызсыз
Көктемгі егіс және егін жинау жұмыстарын кредиттеу бағдарламасын жыл
2008 жылы көктемгі егіс және егін жинау жұмыстарын өткізуге
Машина-трактор паркін ауыл шаруашылық жұмыстарына дайындау мақсатында облыс ауыл
Көктемгі егіс үшін жанар-жағармай материалдарының қажеттілігі 14,2 мың тонна
Нәтижесінде, егіс алаңы жыл сайын кеңейіп отырғанына қарамастан, облыстағы
Егіс алаңдары құрылымына соңғы жылдары жасалған талдаудың көрсетуінше, 2004
5 - кесте – Облыс егіс алаңдарының құрылымы
Атауы 2007 жыл нақты 2008 жыл аграрлық бағдарлама бойынша
Барлық егіс алаңы 887,8 865
Дәнді дақыл 570,0 600
соның ішінде бидай 429,4 400
Күнбағыс 60,0 70
Картоп 11,6 10
Көкөніс 3,5 2,9
122 мың тонна картоп пен 43 мың тонна көкөніс
Егіс алаңдарының оңтайлы құрылымына ие бола отырып, тұқым сапасына
Ауыл шаруашылығының шығымын және жалпы түсімін қалыптастыруда тұқымның өнімділік
2007 жылы республикалық бюджеттен өсімдік шаруашылығына қаражат бөлінді, соның
– ауыл шаруашылық дақылдарын сұрыптық сынауға – 2,56
– тұқымның сорттық және сапалық ерекшеліктерін анықтауға –
млн.теңге;
– элита тұқым шаруашылықтарына демеуқаржы – 34,5 млн.теңге;
– минералдық тыңайтқыштар, дәрілеуіштер мен гребицидтер сатып алуға
– суармалы су жеткізуді арзандатуға – 120,24 млн.теңге.
Жаппай репродукциялы тұқымды сұрыптық жаңартуды өткізу мақсатында өнімділігі жоғары
Тиімді астық өндірісінің негізгі факторларының бірі өсімдікті қорғау және
Аграрлық сектор үшін өте қажет мынадай қызметтер құрылды және
Облыста өсімдікті қорғау және топырақ құнарлылығын арттыру үшін минералдық
Егіншілік жүйесін сәйкестендірмей, астық өндірісінің болашағын болжау мүмкін емес
Қолданған шараларға қарамастан, көктемдегі қолайсыз табиғат ахуалы мен жаздағы
Мемлекет тарапынан қаржылық қолдау көлемін өсіру мемлекет өткізетін басқа
Қаржылық қамтамасыз ету бағдарламалары бойынша 2006 жыл деңгейіне қарай
Алайда атап өту керек, алынған астық көлемі егіншілердің 2006
6 - кесте – Өсімдікті қорғауға арналған құрал-жабдыққа деген
млн.теңге
Ісшаралардыңатауы 2006ж. 2007ж. 2008ж.
нақты нақты Жоспар
Республикалық бюджеттен:
Фитосанитарлық диагностика және болжам әдістемелік орталығын ашу 17,32 8,19
Аса қауіпті зиянкестер мен ауруларды айқындау үшін зерттеулер жүргізу
7 - кесте – Өсімдік шаруашылығы жөніндегі бағдарламаларды қаржылық
Бюджеттік бағдарламалардың атауы 2006ж. 2007ж.
Республикалық бюджеттен:
«Элита тұқым шаруашылығын сақтау және дамыту» 107 107
«Ауыл шаруашылық дақылдарын сұрыптық сынау» 102 120
«Тұқымдық және отырғызылатын материалдың сорттық және егіс сапаларын анықтау»
Облыстық бюджеттен: 2006 2007
«Тұқым, дәрілеуіштер, гербицидтер және минералдық тыңайтқыштар сатып алуды кредиттеу»
Құнарлы егістіктің бар болуына, облыс халқының қажеттіліктеріне, техникалық қайта
Мал шаруашылығы ауыл шаруашылығының рентабелді салаларының бірі болып табылады,
Селекциялық-асыл тұқымдық жұмыс деңгейінің артуы – аталған саланы тиімді
Ауыл шаруашылық мал басының елеулі өсуі салада өнім өндірісінің
Соңғы жылдары ауыл шаруашылық мал басының, мал шаруашылығы өнімі
Мал шаруашылығының басым бағыттарын дамытуды облыстық бюджет қаражаты есебінен
Жеке аулаларды дамытуға жәрдем көрсету мақсатында қалалар мен аудандар
2008 жыл ішінде сүтті және етті ірі қара малдың
2008 жылы республикалық бюджеттен асыл тұқымды өнімді іске асыруға
2008 жылы 70,0 млн.теңге сомасында облыстық бюджет пен банк
өнімділігі жоғары сүтті ірі қара мал сатып алуды орташа
Облыста құс шаруашылығын жүргізуді қолдау үшін балапан шығаратын инкубаторларды
Өткен жылдары бөлінген қаражат барлық ірі ауыл шаруашылық құрылымдары
Атап айтқанда, қазіргі уақытта жүргізіліп отырған жұмыс пен саланы
Қой саны 253,0 мың бас немесе 10,8 пайыз құрайды.
Осыған байланысты, ауылдық округтерде, еңбек ұжымдарында аграрлық азық-түлік бағдарламасын
Қаржылық қолдаудың жоғары пайызы несиелеу арқылы жүргізілетінін ескере келгенде,
8 - кесте – «Ауыл шаруашылық товар өндірушілерін несиелеу»
Несиеберілгенжыл Барлықбөлінгеннесиемлнтеңге Соның ішінде жылдар бойынша несиенің қайтарылуы
2006 2007 2008 2009
2005 77,0 6,9 - - -
2006 228,8 71,0 40,2 - -
2007 228,8 33,5 54,2 - -
2008 228,8 72,8 40 65 51
2.2 Екібастұз өңірінің агроөнеркәсіптік кешенін тұрақты дамыту бағдарламасы
Атауы 2006-2010 жылдарына Екібастұз өңірінің агроөнеркәсіптік кешенін тұрақты дамыту
Мақсаты. Аймақтың азықтық қауіпсіздігін қамтамасыздандыру. Агробизнестің тиімді жүйесін қалыптастыру.
Міндеттері. Сыртқы және ішкі нарықтарда өндіріс көлемдерін өсіру. Ауылшаруашылық
Негізгі бағдарлары. Сыртқы және ішкі нарықтарда сату және өндіріс
Қаржыландыру көздері. Республикалық және жергілікті бюджеттің қаражаттары.
Күтілетін нәтижелер. Халық өмір деңгейін жақсартуын қамтамасыздандыратын сала
Іске асыру мерзімі. 2006-2010 жылдар.
Екібастұз қаласының аграрлық секторының қазіргі жағдайының анализі.
Екібастұз қаласы әкімшілік аймақтық қоластына 9 ауыл округтері 3
Екібастұз ауыл аймағының өндіріс потенциалы 1887602 гектар жерді қамтиды,
ауыл шаруашылық жерлер – 1768421 гектар, оның ішінде
егістік жерлер – 35878 гектар;
көп жылға отырғызылатын ағаштар – 420 гектар;
көп жылдар қолданылмаған жерлер – 15749 гектар;
шабындық жерлер – 25870 гектар;
жайылым жерлер – 1690025 гектар;
огородтер – 479 гектар.
199 шаруа қожалықтары және 14 жауапкершілігі шектеулі серіктестіктері бар,
Оларға бекітілген жерлердің жалпы ауданы – 189038,8 гектар, оның
егістік жерлер – 5055 гектар;
шабындық жерлер – 4645,2 гектар;
жайылым жерлер – 178799,1 гектар.
Жалпы суатты жерлер – 29, оның ішінде 11 суқоймалар
Екібастұз қаласы мен облыс орталық арақашықтығы 150 километр.
Қара мал басының саны 18,9 мың бастан 23,8 мың
2008 жылдың нәтижелері бойынша ет 3929 тонна, былтырғы жылдың
2008 жылдың нәтижелері бойынша жалпы ауыл шаруашылық өнімінің жалпы
1) мал шаруашылық өндірісінің өнімі – 1591,7 миллион теңге;
2) өсімдік шаруашылық өндірісінің өнімі – 150,4 миллион теңге;
3) қайта өңдеу өнімінің өндірісі – 471,4 миллион теңге.
9 - сурет – 2008 жылдың ауыл шаруашылық жалпы
құрылымы, % түрінде
Қазіргі кезде халықтың азық-түлік қажеттілігі (сүт тағамдары, ет, нан
Екібастұз қаласында азық және қайта өңдеу өндірісі жеткіліксіз дамыған.
2006-2010 жылдарына Екібастұз аймағының агроөндіріс кешенін тұрақты дамытудың мақсаты
Ақырғы жылдары ауыл шаруашылық өндірісті тұрақтандыру, оның тиімділігін арттыру
Ең жақын арада Бүкіл әлемдік тауар ұйымына кіруіне байланысты
Бәсекеге қабілеттілік өсуінің маңызды критериі болып агрокешені салалары кірісінің
Келешекте агроөндіріс кешенін өнімділік және кірістік өсуіне бағытталған дамуы
Еліміздің және батыс елдерінің тәжірибелері ауыл шаруашылық өндірісі мемлекеттің
Агроөндіріс кешенінің дамуын мемлекеттік реттеу концепциясы, оның тұрақтылығының және
1) Аграрлық өндірісті индустриализациялау өнімділік өсуінің базалық факторы болып
Іс жүзіндегі агроөндіріс кешенінің потенциалы өндірістің радикалды модернизациясыз жақын
Ауыл шаруашылық техникаға, энерго тасушылармен қосалқы бөлшектерінің жоғарғы бағасы
Мал шаруашылығында негізгі мәселе болып оның шағын тауарлығы, осымен
Өндіріс пен ғылым арасындағы байланысының нашар болуы, ғылыми зерттеулердің
Агроөндіріс кешенін индустриализациялауы агроөндіріс салаларының техникалық жабдықтауының сапалы өсуі;
2) агроөндіріс кешенінің қазіргі инфрақұрылымының дамуына ветеринарлық және фитосанитарлық
Жоғары қауіп жағдайы және төмен пайдасы бар аграрлық секторға
Бүкіл әлемдік тауарлы ұйымға кірудің маңызды міндеттерінің бірі, бұл
3) Вертикальді және горизонтальді интеграцияның қорларын қолдану негізіндегі агроөндіріс
Ауыл шаруашылықтың шикізат өнімі бойынша маңызды потенциалы және ішкі
Жоғарыда айтылғанның негізінде агроөндіріс кешенін дамыту мақсаты болып агроөндіріс
Негізгі міндеттері:
1) агроөндіріс кешен салаларының индустриясы;
2) қызмет көрсету инфрақұрылымды және өнімдік сапасы мен қауіпсіздік
3) кластерлік бастаманы қолдау арқылы агроөндіріс кешенінің ұлттық бәсекеге
4) азық нарықтарын мемлекеттік реттеу механизмдерін жетілдіру.
Бағдарламаны жүзеге асыру механизмі және негізгі бағыттары
Екібастұз қаласы ауыл аймағында, оның хал-ахуалды емес табиғат ауа-райы
Қаланың ауыл аймағы жер өңдеудің риск аумағында жатыр, бонитеттің
Экономиканың азық қауіпсіздік жағдайы, оның ішінде ішкі және сыртқы
Халықтың азық-түлікті тұтынуының тұтыну стандарттарына сәйкестігінің анализі Екібастұз аймағында
2007 жылы аймақта дән клині 2008 жылмен салыстырғанда 116%
Соңғы жылдардың егістіктер анализі жалпы егістіктер алаңы 2007 жылы
Кестеден себілген тұқымның көбі репродуктивтік сапасы бойынша салмақтық репродукцияға
2006-2007 жылдар аралығында себілген тұқым сапасын тексері нәтижелері бойынша
«Саратовская-29» бидайі;
«Омская-18» бидайі;
«Казахстанская-15» бидайі;
«Заря» дәніне шемішке;
«Медиум-15» арпасы;
«Саратовская-62» тарысы;
Қажетті дәнді дақылдардың тұқымы облыстық сортты жаңарту бағдарламасы бойынша
Жыл сайын Екібастұз қаласы тұрғындарын көкөніс және картоп азығында
Және де осы сандар болашақта өсе түседі.
10 - кесте – 2006-2010 жылдарға егістік алаңдарының құрылымы
Көрсеткіштер өлшем
бірлігі Болжам 2010 ж.-2006 ж %
2006ж. 2007ж. 2008ж. 2009ж. 2010ж.
Дәнділер га 7000 7000 7000 7000 7000 100
Оның ішінде:
Бидай га 4400 4400 4400 4400 4400 100
Тары
300 200 200 200 300 100
Сұлы
300 200 200 200 200 67
Тарпа га 1700 1800 1800 1800 1700 100
Күздік
300 400 400 400 400 133
Дәнге шемішке га 500 500 500 600 600 120
Сүрлем дақылдары
га 400 400 400 500 500 125
Картоп га 1000 1000 1000 1000 1000 100
бақша
га 50 50 50 50 50 100
Көкөніс
га 400 400 400 400 400 100
Біржылдық шөптер га 1000 1000 1100 1100 1200 100
Көпжылдық шөптер га 1200 1200 1300 1400 1500 125
Тыңайтылған жерлерді жырту га 1500 1500 1500 2000 2000
Күзде жыртылған жер-ді көтеру га 2000 2000 2000 2000
Тұқымөсіру 2008 жылдан бастап дәнді және техникалық дақылдардың тұқым
2008 жылдың өніміне 780 тонна тұқым себілген, оның ішінде
Көкөніс және картопты қысқа дайындық және қысқы-көктемгі маусымда жүзеге
11 - кесте – 2006 – 2010 жылдарға арналған
2006 ж 2007 ж 2008 ж 2009 ж 2010
Жаңармай алу респбуликалық бюджет 5000 5000 5000 5000 5000
Тұқым алу облыстық бюджет 2000 2000 2000 2000 2000
БАРЛЫҒЫ 7000 7000 7000 7000 7000
12 - кесте – Себілген тұқым сапасы
Тұқым атауы саны 1 класс 2 класс 3 класс
Бидай 528 85
254
Тарпа 240
189 240
Тары 12
12
БАРЛЫҒЫ 780 85 (11%) 201 (26%) 494 (63%)
Жергілікті ауыл шаруашылық тауарөндірушілерді қала тұрғындарын картоп және көкөніспен
Мәселелер:
- өнім өндірісінің айналу құралдарының жоғарғы бағасы (тұқым, жаңар-жағармай
- агротехнологияны және ғылыми-тұжырымдалған тұқым өсіру айналысын сақтамауы;
- топырақ беті жемістілігінің төмендеуі;
- рентабельді дақылдарды егістік аудандарының қысқартылуы;
- жаңа, үйренген сорттар және гибридтерді енгізу қарқынының төмендігі;
- сорттың, тұқым өсіру семян сапасының техникалық жабдықталуының нашарлығы.
Шаралар:
Көктем-егістік және жиыстыру жұмыстарына жаңармай материалдарының бағасын, минералды қосылғыштарды
Минералды қосылғыштардың бюджеттік субсидиялау көлемдерін өсіру;
Азық заттардың қайнар көздерін кең қолдану – дәстүрлілерден басқаларын
Суаруға суды жеткізу қызметінің бюджеттік субсидиялау көлемдерін өсіру;
Топырақ беті ауа-райы жағдайларына және дақылдар мен сорттардың биологиялық
Топырақ бетінің жемістілігін жергілікті биоэнергетикалық ресурстарды: көпжылдық шөптерді егу,
Жергілікті жағдайға адаптацияланған, қиын жағдайға тұрақты жаңа жоғарғы өнімді
Егістік аудандарының құрылымын жетілдіру, аймақ топырақ беті ауа-райы жағдайы
Экономикалық тиімділіктің өсуін беретін ғылыми-тұжырымдалған тиімді тұқым өсіру айналысын
Күшті және қатты бидай сорттарының, дәнді фуражды, майлы, бұршақ
Жоспарланған ауысым арқылы берік мал азық базасын құру, оның
Тек райондалған сорттар егуін қолдану бөлімінде «О семеноводстве» заңының
Ауылшаруашылық техниканың пайдалану нормативтік мерзімі 7-10 жыл болса машина
Көктемгі-егістік жұмыстарын жүргізу үшін республикалық бюджеттен 2008 жылы 3
«Маман» ЖШС-тің машина-технологиялық бекеті (әрі-МТБ) орта және шағын ауыл
13 - кесте – Екібастұз қаласы ауыл аймақтарында инвентаризация
Ауылшаруа - қ
техниканың атауы БАРЛЫҒЫ Оның ішінде
Шаруа қожалықтары Жеке меншікті иелері Ауылшаруа - қ кәсіпорындар
Тракторлар
Барлығы 348 95 215 38
К-700-701 22 8 6 8
ДТ-75 45 23 14 8
Тракторлар (МТЗ, ЮМЗ, Т-40) 281 64 190 22
Дән жинау комбайндары
Барлығы 20 12 4 4
Оның ішінде Нива 18 10 4 4
ЕНИСЕЙ 2 2
Жүк машиналар
Барлығы 110 27 66 17
Оның ішінде КАМАЗ 9 2 7
ГАЗ 84 20 49 15
ЗИЛ 17 5 10 2
Жабдықтар
Дәнді сеялкалар 49 39
10
Борона барлығы 57 39
18
Оның ішінде тістік 57 39
18
Соқалар 42 27 9 6
Ауыл шаруашылық тауарөндірушілерге ауыл шаруашылық өнімін өндіруін ұйымдастыруда және
14 - кесте – 2006-2010 жылдарға ауыл шаруашылық техниканың
Ауылшаруашылық техниканың атауы 2006ж 2007ж 2008ж 2009ж 2010ж
Яровой егістің ауданы, га 11650 11750 12050 12250 12650
Оның ішінде дәнді гектар 7000 7000 7000 7000 7000
Қажеттілігі, дана
Тракторлар 49 51 52 53 54
Сеялкалар 42 47 47 47 47
Комбайндар 20 20 22 23 24
Жаткалар 5 6 7 8 9
Нақты бар саны
Сеялкалар 348 349 350 350 351
Комбайндар 49 51 51 51 51
Жаткалар 20 21 22 23 24
Нақты бар қажеті 3 4 5 6 7
Сеялкалар
Тракторлар 299 300 301 302 303
Сеялкалар 7 9 9 9 9
Комбайндар 1 1 2 3 4
Жаткалар 100% 1 2 3 4
Мәселелер:
Ауыл шаруашылық техникасының тозу дәрежесі;
Республиканың машина-тракторлық паркін толық жаңартуда мемлекеттік қолдаудың жеткіліксіз көлемі
15 - кесте – 2006-2010 жылдарға жоспарланған ауыл шаруашылық
Ауыл шаруашылық техниканың атауы 2006 2007 2008 2009 2010
Тракторлар 2 2 2 2 2
Комбайндар 1 1 1 1 1
Жаткалар 1 1 1 1 1
Тракторлық прицепы 2 2 2 2 2
Барлығы 6 6 6 6 6
Қазақстан Республикасының негізгі байлығының бірі – жер, ол өмір
Қазақстан Республикасының жер кодексіне сәйкес жерде шаруашылық іс-әрекеттерін жүргізу
Екібастұз аймағында 9 529 гектар бұзылған жерлер бар, олар
Екібастұз қаласы аймағында ауыл шаруашылық өндірісіне залал келтіретін көптеген
Аса қауіпті организмдердің саны экономикалық шектен шығуы зиян асуы
Аса қауіпті зиян келтірушілермен және ауыл шаруашылық өсімдіктерінің ауруларымен
2006-2007 жылдарда республикалық бюджеттен бөлінген қаржы көлемдері тек шегірткелік
Қажетті аса қауіпті зиян келтіруші ауру және өсімдіктерді анықтау
Мәселелер:
Ауыл шаруашылық Министрлігінің аймақтық басқармасының өсімдіктердің карантин инспекторларының нашар
Өсімдік карантині инспекторларының жеткіліксіз әдістемелік, анықтама-ақпараттық әдебиетпен, өсімдік карантині
Лабораториялық зерттеу жүргізуге және карантин астындағы өнім және биологиялық
Өсімдік карантині бойынша систематик мамандарының жеткіліксіз қамтылуы;
Жарамсыз және тыйым салынған пестицидтерге орналастыру және қолданылған пестицидтерге
Шаралар:
Қауіпті және аса қауіпті организмдердің таралу және даму мониторингін
Аса қауіпті организмдермен күрес жүргізу;
Уақтылы каранитин объектілерін, олардың көбею ошақтарын жою және локализациясын
Жарамсыз және тыйым салынған пестицидтерді орналастыру және қолданылған пестицидтерге
Малшаруашылық саласының қазіргі жағдайын шағын тауарлы өндіріс суреттейді, ескірген
Мәселелер:
Жабдықтың тозуының жоғарғы деңгейі (80-85%);
Негізгі үрдістерді орындау механизациясының төмен деңгейі;
Қол еңбегін қолдануында негізделген, қарадүрсін технологияларды қолдану;
Малазығын дайындаудың төмен сапасы.
Шаралар:
Шағын тауарөндірушілерді орта және ірі малшаруашылық қожалықтарына бірігуін қолдау;
Мал семіртетін және сүт-тауарлы ферма бойынша арнаулы қожалықтарды құру
Лизинг негізінде малшаруашылық субъектілеріне криогендік және арнаулы технологиялық жабдықтарды,
Сау аппараттарын және қой қырқуға механизмдердің әкелуін ұйымдастыру;
1998-2000 жылдарда малшаруашылық өнім өндірісінің төмендеуінен соң, мезгілді өсіп
80% астам ет, сүт және жүн үй шаруашылық жағдайларында
16 - кесте – Малшаруашылық өндірісінің өнімі, мың тонна
Өндіріс Бірлік
өлшемі Жылдар 2010
жыл %
2006
жылға 2010
жыл %
2006
жылға
2006жыл 2007 жыл 2008 жыл 2009 жыл 2010 жыл
Ет Мың тонна 2,32 2,34 2,34 2,38 2,4 104
Сүт Мың тонна 22,5 23,0 23,2 23,5 24,0 109
Жұмыртқа Миллион дана 2,5 2,6 2,7 2,8 3,0 120
Жүн Тонна 62,0 63,0 64,0 65,0 66,0 108 106
Тері шикізаты
Ірі Мың дана 10,2 10,7 11,2 11,8 12,2 124
Тері шикізаты
шағын Мың дана 12,0 12,7 13,2 13,7 14,0 119
Малшаруашылық өнім өндірісінің оң қарқыны, ең алдымен мал басының
Ауылшаруашылық мал және құс саны, 2006 жылдан бастап өсу
17 - кесте – Мал және құс басының өсу
Атауы Өлшем бірлігі Жылдар бойынша
2007жыл 2008 жыл 2009 жыл 2010жыл
Қара мал Мың бас 25,7 26,2 26,9 27,4
Оның ішінде
Сиыр Мың бас 10,3 10,4 10,5 10,7
Қой және ешкі Мың бас 28,7 30,1 31,6 33,1
Жылқы Мың 4,2 4,2 4,3 4,4
Құс Мың бас 30,6 31,2 31,8 32,4
Екібастұз қаласы ауыл аймақтарында селекциялық-тұқым жұмыс малдың тұқымдық және
1) ет малшаруашылығында қазақ ақбас тұқымын көбейту басымды болады;
2) сүт малшаруашылығында симментал тұқымын;
3) қой шаруашылығында қылшықты жүнді қой тұқымы;
4) табынды жылқы өсіруінде Джабе тұқымын өсіру.
2008 жылға дейін «Бес ағайын» шаруа қожалық негізінде қазақ
18 - кесте – «Бес ағайын» шаруа қожалығында 2006-2010
Мал түрі 01.01.05.
нақты мал басы 2006ж. 2007ж 2008ж. 2009ж. 2010ж. 2010ж.
2006ж.
Ірі қара мал (бас)
157 172 189 207 227 250 145
Оның ішінде:
Сиыр 51 68 75 82 90 100 147
Қара мал тұқымдық және өнімдік сапасын жақсарту үшін 12
Мәселелер:
- Малдың 90% тұрғындардың жеке шаруаларда;
- Жалпы табында төмен өнімді және тұқымсыз малдың 90%
- Тұқымды малдың орташа есебінің төмендігі;
- Малазық базасының дамымағаны;
- Малазығының жоғарғы бағасы;
Шаралар:
Орта және ірі тауарлы малшаруашылықтарын фермаларды қазіргі құралдармен жабдықтау
Тұқымды өнімін ауыл тауарөндірушілердің көбіне мемлекеттік қолдау арқылы қол
Біздің аймақтың мал шаруашылық дамуының ет малшаруашылығы басымды бағытының
Келешекте сүт малшаруашылығы екі ауыл округтерінде (Сарықамыс, Құдайкөл) сүтті
Халықтың және тауарөндірушілердің мал басын өсіру, тұқымды және өнімді
Аймақтың ауа-райының жағдайын ескере отырып, қой өсіру қылшық жүнді
2007 жылдың басына аймақта негізінен жергілікті тұқымды 4003
Ауылда меншіктің өзгеруі, ауылшаруашылық өндірісті ұйымдастыру нысандары және шаруа
Ветеринарлық алдын-алу қызметін аймақта қала ветеринарлық емхана және 7
Мәселелер:
Мал бруцеллезі және туберкулезі бойынша қолайлы емес пунктердің бар
Арнаулы мал соятын жерлер пункт (аудандар) және өлген малды
Ауыл шаруашылық малдарын зоогигиеналық және ветеринарлы-санитарлық талаптарын сақтамаусыз өсіру;
Лабораториялық базаның нашар жағдайы.
19 - кесте – Малшаруашылығын дамыту бағдарламасы бойынша несиелеу,
Бағдарламалар Сұранылған несиелік қаражат
2006ж. 2007ж 2008ж 2009ж 2010жыл Барлығы
Қылшықты жүнді тұқымды қойларды өсіру 5000,0 5000,0 5000,0 5000,0
Ет малшаруаш-н
дамыту 4500,0 4500,0 4500,0 4500,0 4500,0 22500,0
Сүт малшаруа-н
дамыту 3000,0 3000,0 3000,0 3000,0 3000,0 15000,0
Табында жылқы өсіру 1000,0 1000,0 1000,0 1000,0 1000,0 5000,0
БАРЛЫҒЫ 14500,0 14500,0 14500,0 14500,0 14500,0 72500,0
20 - кесте – «2006-2010 жылдарға ветеринарлық қызметін
Бюджеттік бағдарламалардың
атауы Жылдар
2006ж 2007ж 2008ж 2009ж 2010ж
Барлық ауыл шаруашылық мал басын қамтып ветеринарлық алдын-алу шараларын
Шаралар:
Агроөндіріс кешенінің шаруажүргізуші субъектілеріне ветеринарлы-санитарлық хал-ахуалын қамтамасыз етуге бағытталған,
Ауыл шаруашылық малдарын өсіруге зоогигиеналық және ветеринарлы-санитарлық талаптарына
Малшаруашылығының өнімін және шикізатын ветеринарлы-санитарлық қауіпсіздігін қамтамасыз ететін, агроөндіріс
Арнаулы мал қасаптайтын пункттер (аудандар) және өлген малды орналастыру
Ветеринарлық шараларында мемлекеттік ветеринарлық бақылау жүргізу;
Басқа мемлекеттер және аймақтардан аса қауіпті және экзотикалық мал
Ауылшаруашылық шикізатты дайындау және сатып алуды дайындау пунктілері арқылы
21 - кесте – 2007 жылы аймақ тұрғындарын қамтамасыз
Атауы Тұрғындасаны,мың адам Қажеттілік Нақты Қажеттілік қажеттілік %
1 адамға жылына, кг Барлығы, тонна 1 адамға жылына,
Ет 142,0 41,60 5907 14,1 2013 34
Сүт
179,53 25493 37,3 5297 20,8
Бұл қиғаштықты түзету үшін қаржы тасқынын дайындау пунктер жүйесін
2007 жылдың сәйкесті кезеңнімен салыстырғанда дайындау пунктерінің саны 11
Дайындалған өнім көлемдерін қарастырып, дайындық пунктерді кеңейту және жаңа
2008 жылға ауылшаруашылық азығын дайындау бағдарламасында келесідей жоспарланды:
1) Құдайкөл ауыл округінің «Айпара» шаруа қожалығының негізінде Құдайкөл,
2) облыстық бюджеттен көкөніс және картоп дайындығына бөлінген 20000,0
Мәселелер:
- Ауыл шаруашылық өнімді сақтау базаларының жоқтығы;
- Жеміс, көкөніс сақтау қоймаларының төмен пайдалану коэффициенті;
- Маусымаралық кезеңде ауылшаруашылық өнімге бағаның өсуі.
- Жоғары тасымалдау шығындары.
Шаралар:
- Мал, ет, сүт, жүн, тері-терсек арнаулы техникамен, мұздатқыш
- Мал қасаптау, дайындау, алғашқы өңдеу және мал өнімдерін
- Малшаруашылығының артық өнімін сатып алуын ұйымдастыру;
- Жеміс-көкөніс сақтау қоймаларының іс-әрекеттке алу;
- Ауыл шаруашылық өнімін қайта өңдеуге тасымалдау шығындар бөлігіне
Өткізілген реформаларының нәтижелері бойынша Екібастұз қаласы аймағында ауылшаруашылық өнімін
Өңдеу саласының кәсіпорындар санын қарастырып, ірі кәсіпорындар саны 1
2006 жылға дейін 170 мың қала тұрғындарының күнделікті ет
Шұжық тағамдарын өндіру көлемдері, кәсіпорындар санының қысқаруына және оның
22 - кесте – Шұжық тағамдарын өндіру көлемдері, тонна
2006 жыл 2007 жыл 2008 жылдың 1
Өндіру көлемі, тонна - 14,2 15,9
Жұмыс орындарының саны - 7 9
Шығарылатын өнімнің түрлері - 18 27
Қазіргі кезде етті қайта өндіру кешенін қайта жаңарту, мал
Облыстық бюджеттен сұрастырылған, бағдарланған сома 60,0 миллион теңгені құрайды.
Қалалық сүт зауыты «Сүт-Екібастұз» ЖШС сүт қайтаөндірудің 20 тонна
23- кесте – «Сүт-Екібастұз» ЖШС сүт өндеуі бойынша анализі
Жылдар 2006 жыл 2007 жыл 2008 жылдың 1 қазанына
Өндірілген азықтың түрлері бойынша өндіріс көлемі, тонна Сүт 310
Айран – 18,5 тонна
Ряженка – 17,8 тонна
Қаймақ – 2,9 тонна
Варенец – 9,7 тонна
Тәтті қаймақ – 1,8 тонна
Снежок – 2,1 тонна
Барлығы: 492 тонна
Сомасына – 13323,0 мың теңге
Сүт 191 тонна
Айран – 20,5 тонна
Ряженка – 20,1 тонна
Қаймақ – 10,4 тонна
Варенец – 1,8 тонна
Снежок – 1,9 тонна
Барлығы:245,7 тонна
Сомасына – 12017,0 мың теңге
Сүт - 199,0 тонна
Айран – 12,9 тонна
Ряженка – 13,5 тонна
Қаймақ – 12,0 тонна
Варенец – 3,1 тонна
Бифидок – 1,2 тонна
Снежок – 0,6 тонна
Барлығы:242,3 тонна
Сомасына – 16961,0 мың теңге
Жұмыс орындарының саны 15 15 17
Нан зауыты ауысымына 60 тонна қуатымен үш жыл бойы
Қала қайтаөндіру кәсіпорындарының өндіріс потенциалы өнімді келесі көлемде шығарады:
24 - кесте – Қаланың қайтаөндіру кәсіпорындарының сомалық қуаты,
Аудан атауы Шұжық цехтері Сүтті қайта өндіру бойынша Диірмендер
Екібастұз 2 20 5 60
Қайтаөндеу объектілерін орналастыру анализі, Екібастұз қаласы потенциалдық мүмкіндігі бар
25 - кесте – 2007 жылы қала қайтаөндіру кәсіпорындармен
Шұжық цехтері Сүтті қайта өндеу цехтері Диірмендер Наубайханалар
Екібастұз 17 192 - 650
Жалпы жұмыссыздық себептерінің бірі ретінде қайтаөндеу кәсіпорындарға шикізаттың жоқтығын
26 - кесте – 2003-2004 жылдарға ауылшаруашылық өнімін өнеркәсіптік
Қайта
өндеу Ет Сүт
Өндіріс Өнеркәсіптік қайтаөндеу (ет есебінде) % үлесі Өндіріс Өнеркәсіптік
2003 жыл 2124 22 1,02 18446 1698 10
2004 жыл 2200 17 1,7 21220 245,7 11
Шикізат базасы қайтаөңдеу кәсіпорындарының техникалық желісінің жұмысын және өзі
Бұл қиғышты түзету үшін қаржылық тасқындарын қайта өңдеу салаларының
Қалада диірмен кешені қалыптасқан – «Жұлдыз» ЖШС ауысымына 7
Мәселелер
Еліміздің органдарының сертификациясы бойынша лабораториялық жабдықтың және өлшеу құралдарының,
Ауылшаруашылық шикізатын өңдеу және азық өнеркәсіп кәсіпорындарының халықаралық стандарттары
Жаңа стандарттарды әзірлеу және халықаралық стандарттармен қолданылатындардың қызмет бағасының
27 - кесте – 2006-2010 жылдарда қаржы көлемдері (мың
Қайтаөндеу саласының атауы 2006ж. 2007ж. 2008ж. 2009ж. 2010ж.
Сүтті қайтаөндеу
15000
Дәндіқайтаөндеу (диірмендер)
15000
Шемішке майын өндіру бойынша цехтер
3000
Шұжық тағамдарын және жартылай фабрикаттарды өндіру бойынша кәсіпорындар 15000
10000
Теріні өндеу
10000
Наубайханалар, кондитерлік цехтер
5000
10000
Барлығы облыстық бюджеттен 15000 15000 15000 18000 20000
Шаралар:
Жоғарғы өндіру технологиялық жабдықтың лизинг нарығын кеңейту;
Ғылыми-негізделген ресурс сақтау технологияларын енгізу;
Автоматтандырылған тоғанақтау, тиеу, шикізат бөлу жабдықтарын енгізуін ұйымдастыру;
Ауылшаруашылық шикізат өңдеу және азық өнеркәсіп лабораториялар кәсіпорындарын техникалық
Ауылшаруашылық өніміне техникалық регламентті әзірлеу;
Қолданылатын стандарттарды халықаралық талаптарға сәйкестеу мақсатында стандарттар және сынау
Техникалық регламенттерді әзірлеуін және стандарттар және халықаралық талаптарға сәйкестеу
Техникалық реттеу облысындағы талаптарға сәйкес агроөнеркәсіптік кешен облысындағы заңнамасын
Ауылшаруашылық өнімін қайтаөңдеу кәсіпорындарының технологиялық жабдықтарының тозу дәрежесі 50%
Ескірген технологияларды қолдану.
Кәсіпорындар іс-әрекетін және ауыл тұрғындарының кіріс деңгейін арттыру мақсатында,
Ауыл шаруашылық өндірісті АНС жүйесі арқылы несиелеуді "Аграрлық несие
Сонымен қатар ауыл несие серіктестіктері арқылы қолданылатын ауылшаруашылық өндірісті
Сақтандыру ауылшаруашылық тауарөндірушілердің мүліктік рисктерін минимизациялауға және ауылшаруашылық өнім
Ауыл шаруашылықта сақтандырудың ынталандырмайтының ескере отырып, сақтандыру компанияларына ауылшаруашылық
Сондықтан Екібастұз қаласының дәнсебу шаруашылықтары дән дақылдарын егуге «Трансойл»
Көтерме нарықтары азықты бөлу каналдарын жетілдіру тиімді құралдарының бірі
«Өндіруші-ұйымдастырылмаған делдал - көтермелеп сату – бөлшектеп сату -
Сол уақытта:
Ауылшаруашылық тауарөндірушілер бүгінгі кезде өнімді күнделікті немесе маусымды көтерме
Ауыл шаруашылық өнімін қайтаөңдейтін кәсіпорындар, ауылшаруашылық шикізатын сатып алу
Қала және облыс әкімшіліктермен құрастырылған ауылшаруашылық жәрменкелері, муниципалдық және
Нәтижесінде, ауылшаруашылық өндіруші бағасынан тұтынушыға 2-3 рет артық баға
Өзінің ұйымдастырылуы, жабдықталуы және сату іс-әрекеті бойынша нарықтар шағын
Көтерме сатуының негізгі айналымы мемлекеттік емес сату секторы арқылы
Сонымен қатар, қаланың коммуналдық нарық жұмысының анализі Екібастұз қаласы
Нарықтық экономика жағдайында баға тұрақтылығы құралдарының бірі болып әр
Биржалар тауар айналымының ашықтығын, нарықтық бағаларды қалыптастырады, көптеген делдалдарды
Негізгі мәселелер:
Коммуналдық нарықтың ыңғайсыз орналасуы, яғни қалын тұрғылықты аудандардан алшақтығы,
Коммуналдық нарықтың жеке кәсіпкерлерден (делдалдар) тәуелділігі;
Ауылшаруашылық өндірушілермен үзіліссіз өнім әкелу жүйесі жоқ, бұл көбінесе
Республикада коммуналдық нарықтарын құру бөлімінде заң және нормативті базаның
Тауар нарықтарына түсетін малшаруашылық өнімінің негізгі көлемі жеке аула
Көтерме сатудың масштабы ұйымдастырылуының жоқтығы, сәйкес кадрларының жоқтығы;
Жаңа талаптар мен міндеттерге сай көтерме сатылудың инфрақұрылымының жоқтығы;
Шаралар:
Ауылшаруашылық өнімі көтерме (коммуналдық) нарықтарының дамуын АӨКН жарғылық капиталды
Тауар өндіруші және жабдықтаушылармен көтерме сатып алушыларға бос шығу
Өткізілетін тауарларға нарық бағасының қалыптасуына жағдай жасау;
Тұрақты шикізат базасын қамтамасыз ету үшін АӨКН және аймақтық
Жасырын айналымды болдырмау мақсатында 2010 жылға дейін ауылшаруашылық өнімін
Екібастұз аймағының агроөнеркәсіптік облысында мамандар дайындау талап етіледі;
Жоғары білімді ауыл шаруашылық өндірістің инженер-механигі, агротехникалық сервистің инженер-механигі,
Мәселелер:
Әлеуметтік қорғауссыздық себебі бойынша жас, кәсіби дайындалған кадрлардың басқа
Шаралар:
Жұмысшы және орта арнаулы буын кадр дайындау жүйесін жетілдіру;
Тәжірибе дайындығы және қазіргі ауыл шаруашылық өндіріс білімін жақсарту
Мамандарды оқыту және жаңа технологияларды енгізуге аймақты кеңес беру
28 - кесте –2006-2010 жылдарда қосымша жұмыс орындарын құру
Жаңа жұмыс орындары Болжам
2006ж 2007ж 2008ж 2009ж 2010ж Барлығы
Тұрақты 90 70 55 40 20 275
Уақытша 200 200 200 200 200 1000
Барлығы 290 270 255 240 220 1275
Бағдарламаның жүзеге асуынан күтілетін нәтижелер.
Бағдарламамен қарастырған шаралардың нәтижесінде қаланың ауыл шаруашылық мал басы
Ауыл шаруашылығының өнім көлемі 2010 жылда: сүт – 24,0
Аграрлық секторды дамыту бойынша Бағдарламамен қарастырылған шаралар, негізінен қала
Бағдарлы несиелеу және соңғы өнімге бағытталған көпсалалы технологиялық кешенді
Тауарайналымының көлемі өсіп, тауар сапасы жақсарады, агроөнеркәсіптік нарықтың қатысушыларының
Бағдарламаны жүзеге асыру барысында 1275 жаңа жұмыс орындары, оның
2.1 Екібастұз өңірінің агроөнеркәсіп кешенін тұрақты дамытудың бағдарламасының 2009
Екібастұз қаласының ауылдық аймағы бойынша 10 ауылдық округ, 2
Мал шаруашылығы
2010 ж 01.01 былтырғы жылдың осы кезеңімен салыстырғанда ірі
Былтырғы жылдың сәйкесті кезеңімен салыстырғанда 500 бас бұзау артық
23470,5 тонна сүт сауылды және былтырғы жылдың деңгейі бойынша
Селекциялық – асылдандыру жұмысы
Ірі-қара малдың тұқымын және өнімділік сапасын арттыру мақсатында өңірде
2010 жылдың 1 қаңтарына 490 мал қолдан ұрықтандырылды, қолдан
Екібастұз қаласының ауылдық аймағында 3 асыл тұқымды шаруашылық бар,
«Табыс» ШҚ 67 бас асыл тұқымды жас мал сатылды.
Ауыл шаруашылығы өнімін дайындалуы және қайта өңдеу
Екібастұз қаласында ет-қайта өңдеу комбинаты және сүтзауыты жұмыс істейді:
- Екібастұз ет-қайта өңдеу комбинатында Германия, Польша технологиясының жабдықтарын
- Екібастұз сүт зауытында сүт және сүт өнімдерінің қуаты
Жергілікті ауыл шаруашылық тауар өндірушілердің және тұрғындардың ауыл шаруашылық
- «КазЭкспортКожа» ЖШС
2009 жылғы 22 шілдеде іске қосылды. Қазіргі уақытқа 550
- «Экибастуз» АТК
Сүт және сүт өнімін өндіру бойынша жабдық толық әкелінді.
Несиелеу
2010 жылғы 1 қаңтарының жағдайы бойынша «Екібастұз несие серіктестігі»
Ауылдық аймақ тұрғындарының жеке аулаларын дамытуға «Ауыл шаруашылығын қаржылай
Бұжан басқа, ауыл шаруашылық тауар өндірушілермен асыл тұқымды малдарда
«Жайлау» бағдарламасы бойынша «Ертіс» ӘКК арқылы 10000,0 мың теңге
Өсімдік шаруашылығы
2009 жылы егілген барлық жазғы дәнді дақылдар көлемі 4152
Көктемгі егіс және күзгі егіс жұмыстары үшін арзандатылған дизель
Картопты 770 га жерден жиналды, жалпы жиылымы 14200 тоннаны
Көкөніс дақылдарды 230 га егін ору алаңынан жиналды, жалпы
Бақша дақылдары 30 гектардан жиналды, жалпы жиналғаны – 201
Бір жылдық жоспар бойынша 59000 тонна және бір жарым
Шідерті өзеніне 95,7 млн.м3 көлемінде 425499,0 мың теңге сомасына
Ауыл шаруашылық тауар өндірушілеріне суаруға берілетін суды жеткізу бойынша
Өсімдіктерді қорғау
Үйірлі емес шегіртке зиянкестілеріне қарсы Бәйет ауылдық округінің 1230
Ветеринарлық-алдын алу іс-шаралары
Ветеринарлық-алдын алу іс-шаралар жоспарына сәйкес ветеринарлық қызметпен нақты жұмыстар
Ветеринарлық-алдын алу іс-шараларын жоспарына сәйкес «Эпизоотиялық игілікті қамтамасыз ету»
2009 жылда Сібір жарасына қарсы:
Ірі қара мал – 34000 бас, жоспар бойынша –
Қой, ешкі – 45000 бас, жоспар бойынша – 45000
Жылқы – 3000 бас, жоспар бойынша – 3000 бас
Ет қоректі эхинококкоз – 3000 бас, жоспар бойынша 3000
ІҚМ туберкулинизация – 80 000 бас, оң шыққандар жоқ.
Сарып ауруына қарсы шаралардың 2009 жылғы талдауы, иммуноферменттік анализ
Оң шыққан малдар тұрған мал жайларын дезинфекциялауды ұйымдастыру бойынша
Жаңа жұмыс орындарын ашу
Жұмысқа орналастыру бағдарламасының шегінде 2010 жылғы 1 қаңтарға жоспардағы
Келешекке қойылған міндеттер:
- Жаңа перспективтік сорттарды қолдану, сортты жаңарту жұмыстарын жүргізу
- Ауыл шаруашылық малдарының санын, оның ішінде селекциялық-асылдандыру жұмысын
- Жергілікті және басқа өңірлердің ауыл шаруашылық тауар өндірушілерімен
- Екібастұз нан-тоқаш комбинатын іске қосу;
- «Гранат» ЖШС-нде «шикі ет, түрленген ортаға (газ-вакуум) қапталған
- Ақкөл ауылдық округінде («Табыс» ШҚ), Қарасу ауылдық округінде
3 ҚР-ның аграрлық секторын мемлекет тарапынан қолдау және реттеу
3.1 Еліміздің агроөнеркәсіп кешенінің жаңа бағыт-бағдары және оны жүзеге
Агроөнеркәсіп кешені экономиканың негізгі салаларының бірі және еліміздің азық-түлік
Әлемдік экономиканың бір бөлшегі ретінде дүниежүзілік азық-түлік нарығындағы жағдай
Әлемдік азық-түлік нарығы қиын жағдайды бастан өткеріп жатқан қазіргі
Егер жеке-жеке алсақ, егін шаруашылығында ауыл шаруашылық дақылдары көлемін
Бұл арада біз бір жағынан әр аймақтың табиғи-климаттық ерекшеліктерін
Егіншіліктің ең басты проблемаларының бірі - топырақ құнарының азаюы
Ішкі нарықты бақша өнімдерімен қамтамасыз ету мәселесі әлі де
Ауыл шаруашылық дақылдарын өндіруді дамытудың үлкен мүмкіндігі егін егудің
Сондай-ақ мал шаруашылығын интенсивтендіру бағытында да ауқымды жұмыстарды атқару
Ет өндірісінде өнімін экспортқа шығаруға негізделген замануи мал бордақылау
Енді мал шаруашылығын дамытудағы тағы бір түйінді мәселе жайында.
Бұл бізде жүргізіліп жатқан әкімшілік реформа талаптарына да, ветеринарияға
Біздің алдымызда әсіресе ауыл шаруашылық шикізаттарын өңдеу саласында ауқымды
Сондықтан біз бұл саланы техникалық және технологиялық тұрғыдан қайта
Аграрлық саланың бәсекеге қабылеттілігін арттыруда «ҚазАгро» Ұлттық Холдингінің» АҚ
аграрлық саласын дамудың жаңа деңгейіне алып шығатын серпінді жобаларды
Аграрлық ғылым жүйесі де агроөнеркәсіп кешенін үдете дамыту мақсаты
Бүгінгі күні аграрлық саланың алдында тұрған басты міндеттердің бірі
Екінші кезеңде фьючерстік сауда-саттық жасауға мүмкіндік беретін мамандандырылған тауарлы
3.2 Қазақстан экономикасының аграрлық секторын жаңғырту жөнінен мемлекеттің дағдарысқа
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев «Дағдарыс арқылы жаңғыру мен
Бұл міндеттерді шешуде ауыл шарушылығы өнімдерін өндіруде қаржы салымы
Қазақстан экономикасының аграрлық саласы соңғы жылдары ғаламдық қаржылық-экономикалық дағдарыс
2008 жылы аграрлық секторды мемлекет тарапынан қолдау 2007
Елді азық-түлікпен қамтамасыз ету және азық-түліктің ішкі нарығын
Жеміс-көкөніс өнімдеріне деген елдің ішкі нарығының және жақын
Бұл орайда Алматы облысында қарқынды технология бойынша жоғары
Құны 158,0 млн. теңге болатын инвестициялық жоба
Елдің мал шаруашылығы саласында да оң өзгерістер болды. 2007
Алайда мал шаруашылығы бағытында осы саланы дамытуды тежейтін
«Мал өнімдері корпорациясы» АҚ мен бизнес құрылымдардың қатысуымен
Бұл бағытта айтарлықтай оң нәтижелер де бар. «ҚазАгроҚаржы» АҚ-ның
Ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу саласында да айтарлықтай оң
Еліміздің қайта өңдеу кәсіпорындары 2007 жылы 573,8 млрд.
Ел үкіметінің дағдарысқа қарсы бағдарламасында материалдық-техникалық базаны нығайтуға,
Экономиканың аграрлық секторының машина-трактор паркін жаңарту жөнінен айтарлықтай жұмыстар
2008 жылы еліміздің ауыл шаруашылығы машиналарын жасау жүйесінде
Ауыл шаруашылығы машиналарын, олардың тораптары мен қосалқы бөлшектерін сырттан
Экономика мен қаржы жүйесін тұрақтандыру жөнінен үкіметтің бірлескен жоспары
Шаруа / фермерлік/ қожалықтарына тракторлар, комбайндар және тағы басқа
Соңғы жылдары республикада экспорт көлемінің тұрақты өсу қарқыны байқалады.
Астықты экспорттау инфрақұрылымын дамыту мәселелеріне баса назар аударылуда. Қазақстан
Экономиканың аграрлық секторындағы оң өзгерістер аталмыш саланы мемлекет
Алайда сырттан әкелінетін ауыл шаруашылығы өнімдерінің үлес салмағы
Осы жағдайды ескере отырып, сырттан әкелінетін ауыл шаруашылығы өнімдерінің
Дағдарыс жағдайында агроөнеркәсіп кешенін одан әрі дамыту мақсатында
Аграрлық секторды дамыту және импортты алмастыруға бағытталған он бір
Сондықтан өсімдік шаруашылығының маңызды салаларын мемлекет тарапынан қолдау
Соған қарамастан, келешекте ауыл шаруашылығы дақылдарын өсіруге қаржылай көмек
Несие ресурстарын берудің икемді жүйесінің болмауынан ауыл шаруашылығы тауар
Бұл проблеманы шешу үшін екінші деңгейдегі банк жүйелерін, яғни
Несие ресурстарын бөлген кезде қызмет көрсетушілердің артығын қысқартқан жөн.
Дағдарысқа қарсы шаралардың тиімділігі экономикалық көрсеткіштермен ғана емес, сонымен
Экономиканың аграрлық секторын одан әрі дамыту жөнінен ел үкіметінің
Қорытынды
Бұл дипломдық жұмыс «Экономиканың аграрлық секторындағы мемлекеттік реттеудің негізгі
Әлемдік азық-түлік нарығында туындаған дағдарыс пен оның салдары азық-түлік
экономикалық саясаттың алдыңғы қатарына шығарды. Азық-түлік тапшылығы қаупін сезініп-түйсінген
Оның нәтижелерінің келесідей қорытындыларын келтіруге болады: жалпы алғанда Қазақстан
2008 жылы аграрлық секторды мемлекет тарапынан қолдау 2007
Елді азық-түлікпен қамтамасыз ету және азық-түліктің ішкі нарығын
Үкіметтің дағдарыс жағдайында аграрлық саланы мейлінше қолдау көрсетуі
Барлығымызға мәлім ауылда кадр мәселесі, жас мамандарды ауылға тарту
Бірақ ауылшаруашылығында оң жетістіктермен қатар, көптеген шешілмеген проблемалар бар.
Агроөнеркәсіптік кешенді тұрақты дамытудың 2006-2010 жылдарға арналған тұжырымдамасы және
Қазақстанның ауыл шаруашылығы үшін жаңа кезең басталды. Осы жұмыста
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
1. Аграрная политика / А.П. Зинченко, В.И. Назаренко, В.В.
2. Абалкин Л. Экономическая безопасность России: угрозы и их
3. Аймурзина Б.Т., Влияние механизма возвратного финансирования на развитие
4. АСТАНА. Шілденің 12-сі. ҚазАқпарат. ҚР Ауыл шаруашылығы
5. Борисов Е. Ф. , Волков
6. Борисов Е. Ф. Экономическая теория.
7. Екібастұз өңірінің агроөнеркәсіп кешенін тұрақты дамытудың бағдарламасының 2009
8. Нурабаева А.К. Механизмы поддержки частного малого предпринимательства: учебно
9. Послание Президента народу Казахстана от 19 марта 2004
10. Показатели развития агропромышленного комплекса Павлодарской области за 2004
11. Стукач В.Ф. Проблемы формирования инфраструктуры АПК в условиях
12. Тулегенова М.С. Кластерный подход в создании интегрированных структур
13. Шопенко В.Д. Финансово-организационный механизм инновационного бизнеса // Финансы
14. 2006-2010 жылдарына Екібастұз өңірінің агроөнеркәсіптік кешенін тұрақты дамыту
15. «2003-2005 жылдарға арналған Қазақстан Республикасының мемлекеттік агроөндірістік»бағдарламасын бекіту
А қосымшасы
(анықтамалық)
А.1 - кесте – Қажетті ресурстармен олардың қаржыландыру көздері
Қаржыландыру көздері Көздеген шығындар, мың тг.
2006 жыл
Республикалық бюджет 189983,7
Облыстық бюджет 52946,6
Қалалық бюджет 32057,0
2007 жыл
Республикалық бюджет 191053,5
Облыстық бюджет 52984,4
Қалалық бюджет 31173,4
2008 жыл
Республикалық бюджет 193588,5
Облыстық бюджет 52554,0
Қалалық бюджет 31762,0
2009 жыл
Республикалық бюджет 194686,7
Облыстық бюджет 55586,8
Қалалық бюджет 29350,6
2010 жыл
Республикалық бюджет 195880,6
Облыстық бюджет 57624,6
Қалалық бюджет 29350,6
Барлығы:
Республикалық бюджет 965193,0
Облыстық бюджет 271696,4
Қалалық бюджет 153693,6
Барлығы: 1390583,0
117
Агроөнеркәсіп кешені ауқымда сала
АлматыЭнергоСбыт компаниясының маркетингтік ортасы
Павлодар – Ертіс өңірінің географиялық орны және табиғат байлықтары
Бәсекеге қабілетті 50 елдің қатарына Қазақстанның кіру мәселесі
Шағын қалалардың дамыту бағдарламасы
Өзеннің ластану деңгейі
Электр энергетикасы саласын дамыту
Қазақстанның шағын қалалардың дамыту бағыттары
Индустриялық-инновациялық даму стратегиясын 2007-2009 жылдары iске асыру
Оңтүстік Қазақстан облысындағы мақта шаруашылығының қазіргі жағдайы мен даму тенденциясы